Νηστεία και διατροφή

Η Ορθοδοξία απέναντι στις προκλήσεις της σημερινής εποχής.

Συντονιστές: Anastasios68, Νίκος, johnge

Άβαταρ μέλους
Νίκος
Διαχειριστής
Δημοσιεύσεις: 6863
Εγγραφή: Παρ Ιούλ 27, 2012 11:05 am
Τοποθεσία: Κοζάνη

Νηστεία και διατροφή

Δημοσίευσηαπό Νίκος » Παρ Μαρ 16, 2018 10:30 am

Νηστεία και διατροφή
16 Μαρτίου 2018

Εικόνα

γράφει η Μαργιάννα Μανώλη, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος

Κάθε χρόνο, πολλοί άνθρωποι, ο καθένας για τους δικούς του προσωπικούς λόγους, επιλέγουν να πραγματοποιήσουν νηστεία. Οι μεγάλες νηστείες της Ορθόδοξης Εκκλησίας έχουν διάρκεια από δύο έως εφτά εβδομάδες. Μιλάμε, λοιπόν, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, όπου η διατροφή του ατόμου επηρεάζεται σημαντικά. Η νηστεία χαρακτηρίζεται συνήθως από μειωμένη ενεργειακή πρόσληψη σε σχέση με άλλες περιόδους της ζωής, αυξημένη κατανάλωση υδατανθράκων και φυτικών ινών, αλλά και μειωμένη πρόσληψη πρωτεϊνών. Το ερώτημα είναι πάντα ίδιο. Πως η νηστεία θα γίνει ωφέλιμη και για τον οργανισμό, εκτός από την πνευματική της διάσταση;

Αρκετές μελέτες έχουν πραγματοποιηθεί, κυρίως σε ελληνικό πληθυσμό, με σκοπό να διευκρινιστεί η επίδραση της νηστείας στην υγεία του ατόμου. Οι περισσότερες από αυτές είχαν ως στόχο να συγκρίνουν τις περιόδους, που πραγματοποιούνταν νηστεία με αυτές που δεν υπήρχε περιορισμός στην κατανάλωση τροφής. Ο πληθυσμός, που συμμετείχε στις έρευνες αποτελούνταν και από κλήρο και από λαό, ενώ τα μέσα, που χρησιμοποιούνταν, ήταν κυρίως ανθρωπομετρικές μετρήσεις, αιματολογικές εξετάσεις και ανάλυση των τροφίμων που καταναλώνονταν.

Το ζητούμενο ήταν η ανάλυση των θρεπτικών συστατικών και τα επίπεδά τους, όπως του ασβεστίου και του σιδήρου, το πώς επηρεάζονταν οι διατροφικές συνήθειες από την νηστεία, η επίδρασή της στο λιπιδαιμικό προφίλ και στους καρδιακούς δείκτες, αλλά και πως μεταβάλλονταν τελικά τα ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά.

Όπως συμβαίνει πάντα, τα ευρήματα σε κάποιες περιπτώσεις ήταν θετικά, ενώ σε άλλες αρνητικά. Αυτό που παρατηρήθηκε στις περισσότερες έρευνες ήταν θετικά αποτελέσματα ως προς τα λιπίδια, αφού τα άτομα που νήστευαν προσλάμβαναν λιγότερα λιπαρά (ολικό και κορεσμένο λίπος, τρανς λιπαρά) και οι τιμές των λιπιδίων ήταν χαμηλότερες σε σχέση με όσους δε νήστευαν. Αυτό αυτόματα αποτελεί θετικό στοιχείο για την καρδιακή λειτουργία. Επίσης, κατά την περίοδο της Σαρακοστής παρατηρήθηκε έλλειψη στην πρόσληψη πρωτεΐνης σε αντίθεση με τη νηστεία των Χριστουγέννων, όπου επιτρέπεται η κατανάλωση ψαριών, ενώ γενικά φάνηκε αύξηση στην κατανάλωση οσπρίων και θαλασσινών. Επιπλέον, υπήρξε αύξηση στην πρόσληψη φυτικών ινών και φυλλικού οξέος, κάτι που οφείλεται κυρίως στην αυξημένη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών και μια μικρή μεταβολή στις τιμές του σιδήρου, χωρίς όμως αυτές να είναι εκτός ορίων με τις τιμές της φερριτίνης, μάλιστα, να είναι πιο υψηλές από ότι στους μη νηστεύοντες. Ακόμη, η θερμιδική πρόσληψη ήταν μειωμένη και υπήρχε μια ελαφριά μεταβολή στο δείκτη μάζας σώματος. Άλλα μικροθρεπτικά συστατικά, όπως το ασβέστιο, η βιταμίνη D και η βιταμίνη Β12 ήταν σε χαμηλότερα επίπεδα κατά τη διάρκεια της νηστείας, εξαιτίας της μη κατανάλωσης γαλακτοκομικών και ζωικών προϊόντων. Τέλος, τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα ήταν καλά, ενώ σε μία έρευνα παρατηρήθηκε και αύξηση της παραθυρεοειδούς ορμόνης.

Φαίνεται, λοιπόν, πως η νηστεία, κατά περιόδους και πάντα στο πλαίσιο μιας ισορροπημένης διατροφής, όπου καμία ομάδα θρεπτικών συστατικών δε θα αποκλείεται, ώστε να μπορέσουμε να καλύψουμε τις τυχόν διατροφικές ελλείψεις, μπορεί να οδηγήσει σε ενίσχυση της υγείας δημιουργώντας καλύτερο προφίλ για πολλούς βιοχημικούς δείκτες.
Ποια, όμως είναι τα τρόφιμα, που καταναλώνονται κυρίως στη διάρκεια της νηστείας και ποια τα οφέλη τους στον οργανισμό;

Όστρακα και Μαλάκια

Τα όστρακα και τα μαλάκια αποτελούν τη βασική πηγή πρωτεΐνης κατά τη διάρκεια της νηστείας. Είναι πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα, τα οποία βοηθούν το ανοσοποιητικό σύστημα και έχουν καρδιοπροστατευτική δράση, σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β, που συναντώνται κυρίως σε ζωικές τροφές και άρα τα θαλασσινά αποτελούν μια σημαντική πηγή κατά τη διάρκεια της νηστείας, καθώς επίσης και σε βιταμίνες Α, D, ασβέστιο, ιώδιο, σίδηρο, ψευδάργυρο και κάλιο. Παρότι έχουν κατηγορηθεί εξαιτίας της υψηλής τους περιεκτικότητας σε χοληστερόλη, δεν επηρεάζουν τα λιπίδια του αίματος, αφού έχουν ελάχιστη περιεκτικότητα σε λίπος.

Εικόνα

Όσπρια

Τα όσπρια είναι πλούσια σε πρωτεΐνες, αλλά και φυτικές ίνες, οι οποίες βοηθούν στην καλή λειτουργία του εντέρου. Περιέχουν σύνθετους υδατάνθρακες και άρα έχουν χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, κάτι που τα καθιστά ιδανική επιλογή, αφού συμβάλλουν στη ρύθμιση των σακχάρων του αίματος. Απαλλαγμένα από αλάτι και λιπαρά, πλούσια σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β και βιταμίνη Ε αποτελούν μια καλή επιλογή τις ημέρες της νηστείας.

Δημητριακά και άλλα αμυλούχα

Οι πατάτες, το ρύζι, τα μακαρόνια, το ψωμί και όλα τα προϊόντα που παράγονται από το αλεύρι συναντώνται κυρίως ως μέρος του γεύματος. Κατά τη διάρκεια της νηστείας, όμως, πολλές φορές αποτελούν το κύριο γεύμα. Πρόκειται για τρόφιμα πλούσια σε υδατάνθρακες και άρα αποτελούν μια καλή πηγή ενέργειας για τον οργανισμό. Παρόλα αυτά, η αυξημένη κατανάλωσή τους οδηγεί σε αύξηση του σωματικού βάρους, αφού όση ενέργεια, από αυτήν που προσφέρουν, δε χρησιμοποιείται, αποθηκεύεται με τη μορφή λίπους. Επομένως, και κατά τη διάρκεια της νηστείας θα πρέπει να αποτελούν μέρος του γεύματος και όχι κύριο γεύμα, ενώ θα πρέπει να δίνεται βάση στην ποσότητα, που καταναλώνεται.

Ταχίνι

Το ταχίνι είναι μια πάστα, που προέρχεται από τους αποφλοιωμένους και καβουρδισμένους σπόρους του σουσαμιού. Αποτελεί καλή πηγή αντιοξειδωτικών εξαιτίας της βιταμίνης Ε και του σεληνίου, που περιέχει, ενώ αν συνδυαστεί με ξηρούς καρπούς ή δημητριακά παρέχει στον οργανισμό πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας. Έχει επίσης υψηλή καρδιοπροστατευτική δράση, αφού περιέχει μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά οξέα. Από το ταχίνι παρασκευάζεται ο χαλβάς, ο οποίος διαθέτει εξίσου τα ίδια θρεπτικά συστατικά.

Ελιές και Ελαιόλαδο

Οι ελιές και το ελαιόλαδο είναι η κύρια πηγή λίπους όχι μόνο κατά τη διάρκεια της νηστείας, αλλά γενικά στο Μεσογειακό Πρότυπο Διατροφής. Είναι πλούσια σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, επομένως συμβάλλουν στην καλή λειτουργία της καρδιάς όπως αναφέρθηκε, σε βιταμίνη Ε και Α, ασβέστιο, σίδηρο και ψευδάργυρο. Αποτελούν μία τροφή με έντονη αντιοξειδωτική δράση, που συμβάλλει στην καλή λειτουργία του οργανισμού.

Ξηροί καρποί

Προσφέρουν στον οργανισμό αυξημένη ενέργεια με μία μόνο μικρή ποσότητα. Με αυξημένη περιεκτικότητα σε ακόρεστα λιπαρά οξέα, αντιοξειδωτικά, φυτικές ίνες, πρωτεΐνες και πολυφαινόλες δεν είναι τυχαίο ότι πρόκειται για την υπερτροφή της Μεσογειακής Διατροφής. Βοηθούν τον οργανισμό να ρυθμίσει το αίσθημα του κορεσμού και ενισχύουν την καλή λειτουργία της καρδιάς.

Φρούτα και Λαχανικά

Τα φρούτα και τα λαχανικά είναι τα τρόφιμα που καταναλώνονται περισσότερο κατά τη διάρκεια της νηστείας και είναι γεμάτα βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία. Καθημερινά πρέπει να καταναλώνουμε τέσσερις με έξι μερίδες φρούτων και λαχανικών. Τα λαχανικά, μάλιστα, που καταναλώνονται σε μορφή τουρσί, προσφέρουν ταυτόχρονα στον οργανισμό προβιοτικά, τα οποία δρουν προστατεύοντας το έντερο και ενισχύοντας την καλή του λειτουργία.

Εικόνα

Συμβουλές για τη νηστεία

* Φροντίστε να καταναλώνετε τρόφιμα από όλες τις ομάδες τροφίμων έχοντας έτσι μία ποικιλία, που προσφέρει ισορροπία. Ο περιορισμός της κατανάλωσης κυρίως αμυλούχων προϊόντων θα οδηγήσει σε αύξηση του βάρους και σε διατροφικές ελλείψεις. Βάλτε στη διατροφή σας φρούτα και λαχανικά, θαλασσινά και όσπρια, ταχίνι και ελαιόλαδο.

* Κάντε τους σωστούς συνδυασμούς στα γεύματά σας, ώστε να καλύψετε τυχόν διατροφικές ελλείψεις, που μπορεί να προκύψουν. Συνδυάστε όσπρια με δημητριακά ή ξηρούς καρπούς για πρόσληψη υψηλής βιολογικής αξίας πρωτεΐνη και προσθέστε καρότο ή λεμόνι σε όσπρια και σαλάτες για μεγαλύτερη απορρόφηση σιδήρου.

* Μην αμελείτε την κατανάλωση πρωινού. Το πρωινό είναι το σημαντικότερο γεύμα της ημέρας, αφού δίνει στον οργανισμό την ενέργεια, που χρειάζεται, για να ξεκινήσει η μέρα. Κάντε τους δικούς σας συνδυασμούς επιλέγοντας προϊόντα ολικής άλεσης, ταχίνι, μέλι, μαρμελάδα από 100% φρούτα χωρίς προσθήκη ζάχαρης, προϊόντα σόγιας, χυμούς, φρούτα, παστέλι ή ξηρούς καρπούς.

* Έχετε τουλάχιστον δύο σνακ μέσα στην ημέρα σας. Επιλέξτε φρούτα, ξηρούς καρπούς, ρυζογκοφρέτες, μαύρη σοκολάτα ή νηστίσιμες μπάρες δημητριακών.

* Αποφύγετε ή περιορίστε την κατανάλωση τηγανιτών φαγητών, καθώς αυξάνουν το θερμιδικό φορτίο των τροφών και επηρεάζουν το προφίλ των λιπιδίων.

* Διατηρείστε γενικά το μέτρο στην ποσότητα που καταναλώνετε.

* Κάντε τακτική άσκηση, όπως καθημερινό περπάτημα για λίγη ώρα (περίπου 20 λεπτά).

*Αν κάποιο άτομο πάσχει από κάποιο νόσημα, θα πρέπει να ακολουθήσει τις οδηγίες του διαιτολόγου του, προκειμένου να μην επηρεαστεί η υγεία του αρνητικά.

Βιβλιογραφία:
1. Karras S.N., Persynaki A., Petróczi A., Barkans E., Mulrooney H., Kypraiou M., Tzotzas T., Tziomalos K., Kotsa K., Tsioudas A.A., Pichard C., Naughton D.P. Health benefits and consequences of the Eastern Orthodox fasting in monks of Mount Athos: a cross-sectional study. European Journal of Clinical Nutrition 2017, 71(6):743-749.
2. Koufakis T., Karras S.Ν., Antonopoulou V., Angeloudi E., Zebekakis P., Kotsa K. Effects of Orthodox religious fasting on human health: a systematic review. European Journal of Clinical Nutrition 2017, 56(8):2439-2455.
3. Papadaki A., Vardavas C., Hatzis C., Kafatos A. Calcium, nutrient and food intake of Greek Orthodox Christian monks during a fasting and non-fasting week. Public Health Nutrition 2008, 11(10):1022-9.
4. Sarri K.O., Kafatos A.G., Higgins S. Is religious fasting related to iron status in Greek Orthodox Christians? British Journal of Nutrition 2005, 94(2):198-203.
5. Sarri K.O., Tzanakis N.E., Linardakis M.K., Mamalakis G.D., Kafatos A.G. Effects of Greek orthodox christian church fasting on serum lipids and obesity. BMC Public Health 2003, 3:16.
6. Sarri K.O., Linardakis M.K., Bervanaki F.N., Tzanakis N.E., Kafatos A.G. Greek Orthodox fasting rituals: a hidden characteristic of the Mediterranean diet of Crete. British Journal of Nutrition 2004, 92(2):277-84.

Πηγή: ΔΙΑΚΟΝΗΜΑ


Ο Θεός, ιλάσθητί μοι τώ αμαρτωλώ και ελέησόν με.

Άβαταρ μέλους
aposal
Δημοσιεύσεις: 7219
Εγγραφή: Δευτ Ιούλ 30, 2012 1:12 pm
Τοποθεσία: Απόστολος, Άγιος Δημήτριος Αττικής

Re: Νηστεία και διατροφή

Δημοσίευσηαπό aposal » Δευτ Μαρ 19, 2018 8:55 am

Για τον σίδηρο και την φερριτίνη υπάρχει ένα θέμα στην νηστεία. Σ' εμένα πχ που έχω χαμηλή φερριτίνη, σίδηρο και αιματοκρίτη (ο γιατρός απαγόρευσε να δίνω αίμα) τα ποσοστά αυτά μειώνονται λίγο περισσότερο. Την άλλη εβδομάδα θα κάνω έλεγχο και θα ξέρω επακριβώς. Δυστυχώς ο σίδηρος απορροφάται από τον οργανισμό ΚΥΡΙΩΣ από το κόκκινο κρέας. Ακολουθεί το ψάρι και τα θαλασσινά και στην τελευταία βαθμίδα βρίσκονται τα φυτικά προϊόντα. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι η απορροφητικότητα σιδήρου από κόκκινο κρέας φτάνει και το 30% ενώ ο σίδηρος των φυτικής προέλευσης τροφίμων (π.χ. σπανάκι, φακές κλπ), απορροφάται μόλις κατά 3-5%. Επομένως κατά την περίοδο της νηστείας, ιδιαίτερα αυτής του Πάσχα, η πρόσληψη σιδήρου μειώνεται. Η κόρη μου (6,5 ετών) έκανε την πρώτη της εξέταση αίματος και βρέθηκε με πολύ χαμηλή φερριτίνη και σίδηρο. Η παιδίατρος είπε ότι πρέπει να της δίνουμε συχνά κρέας (τουλάχιστον μέρα παρά μέρα), ενώ της έδωσε και σίδηρο σε σιρόπι, το οποίο της το δίνουμε μαζί με χυμό πορτοκαλιού (δύο πορτοκάλια στυμμένα), γιατί η πρόσληψη σιδήρου αυξάνεται όταν μαζί με το σιδηρούχο τρόφιμο παίρνουμε βιταμίνη C.

Υπάρχει και η άλλη άποψη:
Ο μακαριστός (προ)ηγούμενος της Ιεράς Μονής Παναγίας της Αγάθωνος είχε αντιμετωπίσει πρόβλημα με το κατεστραμμένο συκώτι του και πήγε στον Μαϊάμι (όπως ακριβώς και ο μακαριστός κυρός Χριστόδουλος) και έκανε μεταμόσχευση. Αυτό έγινε πριν από 20 έτη. Στην Ελλάδα έκανε τακτικά εξετάσεις αίματος. Οι γιατροί του έβρισκαν χαμηλό σίδηρο και του είπαν ότι πρέπει να τρώει ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ κρέας. Όταν του το πρωτοείπαν μόλις είχαμε μπει στη νηστεία του Πάσχα. Ο μακαριστός ηγούμενος είπε στους γιατρούς:
-Εγώ κρέας στη νηστεία του Πάσχα (48 ημέρες) δεν τρώω.
-Αν δεν φας, του είπε ο γιατρός να είσαι έτοιμος για το ενδεχόμενο της αναχώρησης.

Κι όμως δεν άγγιξε το κρέας. Αμέσως μετά το Πάσχα έκανε τον τακτικό αιματολογικό έλεγχο και ο σίδηρός του βρέθηκε επαρκής.
Οι γιατροί είχαν πιστέψει ότι έτρωγε κρέας καθ' όλη τη διάρκεια της νηστείας!


Μελίζεται και διαμερίζεται ο Αμνός του Θεού, ο μελιζόμενος και μη διαιρούμενος, ο πάντοτε εσθιόμενος και μηδέποτε δαπανώμενος, αλλά τους μετέχοντας αγιάζων (απόσπασμα από τη Θεία Λειτουργία του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου).

Πέτρος
Δημοσιεύσεις: 1646
Εγγραφή: Πέμ Φεβ 19, 2015 9:32 am

Re: Νηστεία και διατροφή

Δημοσίευσηαπό Πέτρος » Δευτ Μαρ 19, 2018 12:07 pm

Όταν το σώμα ταπεινωθεί από την αρρώστεια τι νηστεία από φαγητά να κάνω αφού θα πρέπει να τραφώ με αρτήσιμα χωρίς την δικιά μου θέληση για να μπορέσω να γίνω καλά;



Άβαταρ μέλους
heavenandearth
Δημοσιεύσεις: 303
Εγγραφή: Τρί Ιαν 02, 2018 1:19 pm
Τοποθεσία: Νεκταρία, Αθήνα

Re: Νηστεία και διατροφή

Δημοσίευσηαπό heavenandearth » Δευτ Μαρ 19, 2018 1:11 pm

Κι εγώ έχω πρόβλημα με το σίδηρο, και δεν μπορώ να γίνω αιμοδότης. Μου 'εχει δώσει ο γιατρός σίδηρο σε χάπια που τα παίρνω όχι κάθε μέρα, αλλά μερικές ημέρες το μήνα. 'Αρα θεωρητικά μια νηστεία δεν θα μου δημιουργούσε κάποιο πρόβλημα, αφού δεν βασίζομαι στο κρέας (το οποίο όμως μου είπε ότι πρέπει πάντα να τρώω). Ναι, θέλει βιταμίνη C για να απορροφηθεί στο μέγιστο βαθμό.

Εγώ κόντεψα να καταρρεύσω και μου είπε ο γιατρός ότι θα έπεφτα σε κώμα από το οποίο δεν ξαναβγαίνεις. Δεν το ξαναδιακινδυνεύω, αν και δεν μου το δημιούργησε η νηστεία. Αν και με τα χάπια λογικά θα μπορούσα να κάνω ό,τι θέλω.


Αγαπάτε αλλήλους.

Άβαταρ μέλους
aposal
Δημοσιεύσεις: 7219
Εγγραφή: Δευτ Ιούλ 30, 2012 1:12 pm
Τοποθεσία: Απόστολος, Άγιος Δημήτριος Αττικής

Re: Νηστεία και διατροφή

Δημοσίευσηαπό aposal » Δευτ Μαρ 19, 2018 1:32 pm

Τα χάπια όμως δεν είναι υγιεινός τρόπος πρόσληψης σιδήρου. Καταφεύγουμε σ' αυτά, εκτάκτως, λόγω ανάγκης και όχι για μεγάλο χρονικό διάστημα γιατί έχουν παρενέργειες.


Μελίζεται και διαμερίζεται ο Αμνός του Θεού, ο μελιζόμενος και μη διαιρούμενος, ο πάντοτε εσθιόμενος και μηδέποτε δαπανώμενος, αλλά τους μετέχοντας αγιάζων (απόσπασμα από τη Θεία Λειτουργία του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου).

NikolaosArvanitidis

Re: Νηστεία και διατροφή

Δημοσίευσηαπό NikolaosArvanitidis » Παρ Απρ 24, 2020 2:19 pm

Νηστεία δεν είναι μόνο διατροφή. Είναι νηστεία και σε άλλα πράγματα(εγκράτεια, συναισθήματα κτλ). Υπάρχουν άτομα που δηλώνουν ορθόδοξοι,έλληνες, πιστοί κτλ που νηστεύουν σε όλες τις περιόδους νηστείας από άποψη διατροφής αλλά την κακή κουβέντα για τον πλησίον τους την έχουν συνέχεια στο στόμα τους.Αυτό δεν είναι νηστεία με τίποτα.



Άβαταρ μέλους
aposal
Δημοσιεύσεις: 7219
Εγγραφή: Δευτ Ιούλ 30, 2012 1:12 pm
Τοποθεσία: Απόστολος, Άγιος Δημήτριος Αττικής

Re: Νηστεία και διατροφή

Δημοσίευσηαπό aposal » Παρ Απρ 24, 2020 2:49 pm

Ναι. Νηστεία σημαίνει εγκράτεια σε ΟΛΑ μας τα πάθη, και φυσικά δεν αφορά μόνο στην διατροφή.


Μελίζεται και διαμερίζεται ο Αμνός του Θεού, ο μελιζόμενος και μη διαιρούμενος, ο πάντοτε εσθιόμενος και μηδέποτε δαπανώμενος, αλλά τους μετέχοντας αγιάζων (απόσπασμα από τη Θεία Λειτουργία του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου).


Επιστροφή στο

Μέλη σε σύνδεση

Μέλη σε αυτή την Δ. Συζήτηση: 4 και 0 επισκέπτες