Σαν όρος η απάθεια έχει προέλευση στωϊκή. Η απάθεια για τους Στωικούς σήμαινε την απόλυτη ψυχική αταραξία, με την κυριαρχία του λογικού.
Τώρα ωστόσο, στο χριστιανισμό, αποκτά μια έννοια, πολύ πιο θετική και ουσιαστική. Δεν είναι μόνο μία αδιατάρακτη κατάσταση, αλλά απαλλαγή από τα πάθη.
Στη Νηπτική Θεολογία, απάθεια είναι η νήψις, από το ρήμα νήφω που σημαίνει αγρυπνώ.
Είναι υπέρβαση του "παρά φύσιν" κακού και επιστροφή και επαναφορά στο "αρχαίον κάλλος". Πριν παραβεί ο Αδάμ την εντολή του Θεού, ζούσε την απάθεια σαν "κατά φύσιν" κατάσταση. Ήταν μια κατάσταση ακακίας και αθωότητας, που για τον μεταπτωτικό άνθρωπο θα ήταν "υπέρ φύσιν" κατάσταση, καρπός και αποτέλεσμα μιας αδιάκοπης πάλης.
Οι πρωτόπλαστοι με δική τους προαίρεση, "υπεύθυνους εαυτούς κατέστησαν ταις σωματικαίς ανάγκαις, της απαθείας εκείνης και της αγγελικής διαγωγής αποστερηθέντες". όπως μας λέει ο ιερός Χρυσόστομος.
Η ζημιά ήταν τρομακτική. Οι συνέπειες βαριές. Για την ανακαίνηση και την επανάκτηση του πρωτόκτιστου κάλλους, είναι αναγκαία η επιστροφή στο Θεό από το δρόμο της απαθείας. Η απάθεια μας δίνει λοιπόν την "οικείαν αξίαν" και μας οδηγεί στην πραγμάτωση του "καθ ομοίωσιν".
Ο απαθής είναι ένας νεκρός. Ο νεκρός ούτε βλέπει, ούτε ακούει ούτε αισθάνεται. Και ο τέλειος άνθρωπος ο απαθής, ούτε βλέπει, ούτε ακούει ούτε αισθάνεται την αμαρτία και την ενέργεια των παθών.
Σε κάποιο μοναστήρι, είναι μία πινακίδα που γράφει: "Aν πεθάνεις πριν πεθάνεις, δεν θα πεθάνεις όταν πεθάνεις". Ο θανατος δηλαδή των παθών, οδηγεί στην αθανασία!