Μονή Αγίας Τριάδας των Τζαγκαρόλων
Η Μονή της Αγίας Τριάδας των Τζαγκαρόλων ή Μουρτάρων είναι ένα από τα πλουσιότερα και ομορφότερα μοναστήρια της Κρήτης. Είναι κτισμένη κοντά στο αεροδρόμιο Χανίων, στη θέση Τζομπόμυλος του ακρωτηρίου Μελέχα και στους πρόποδες της Οροσειράς του Σταυρού. Η απόσταση από τα Χανιά είναι μόλις 15km.
Η μονή κτίστηκε από τους Ενετούς άρχοντες Ιερεμία και Λαυρέντιο Τζαγκαρόλους. Ο Ιερεμίας ήταν γνωστός λόγιος της εποχής σπουδαία μόρφωση, πολύ καλός φίλος του Πατριάρχη Αλεξανδρείας Μελετίου Πηγά. Ο ίδιος ο Ιερεμίας υπήρξε και υποψήφιος για Οικουμενικός Πατριάρχης. Επίσης, ο Ιερεμίας σχεδίασε και έκτισε το μοναστηριακό συγκρότημα της μονής, αφού επηρεάστηκε από τον αρχιτέκτονα Sebastiano Serlio από τη Βερόνα της Ιταλίας.
Στο μοναστήρι έχει διαμορφωθεί ένα μικρό μουσείο με διάφορες εικόνες και σκεύη. Από αυτά ξεχωρίζει χειρόγραφο ειλητό (ύφασμα που καλύπτει την αγία τράπεζα με την εικόνα του Πανάγιου Τάφου) του 12ου αιώνα, εικόνες του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου (16ος αιώνας), του Αγίου Νικολάου (17ος αιώνας), καθώς και οι εικόνες του Ένθρονου Χριστού, της Ζωοδόχου πηγής και της Δευτέρας Παρουσίας (1635 - 1645).
Σήμερα, μετά από πολλές ιστορικές περιπέτειες, η Μονή εξακολουθεί να παίζει σημαντικό ρόλο στη θρησκευτική και οικονομική ζωή της Κρήτης. Είναι Σταυροπηγιακή, που σημαίνει ότι η διαχείριση της γίνεται άμεσα από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Ο επισκέπτης εδώ θα δεί ένα απίθανα καλοδιατηρημένο και ολοζώντανο που παράγει και εξάγει μοναδικής ποιότητας βιολογικό ελαιόλαδο, κρασί, μέλι, ξύδι και σαπούνι από ελαιόλαδο.
Το συγκρότημα της μονής είναι τετράπλευρο, με ορθογώνια οχύρωση και εσωτερική πλακόστρωτη αυλή, ενώ στο κέντρο του δεσπόζει ο ναός της Αγίας Τριάδας. Στο συγκρότημα υπάρχουν διάφοροι βοηθητικοί χώροι όπως το ελαιοτριβείο, το πατητήρι, η κάβα, δεξαμενή αποθήκευσης βρόχινου νερού, στάβλοι. Επίσης, υπάρχει μεγάλη αίθουσα τραπεζαρίας, βιβλιοθήκη με σπουδαία βιβλία (παλιό ηγουμενείο), τα κελιά των μοναχών, το νεώτερο ηγουμενείο, οστεοφυλάκιο και ένα παρεκκλήσι του Χριστού.
Η είσοδος της μονής είναι επιβλητική και σε αυτή οδηγεί ένας δρόμος με τεράστια κυπαρίσσια. Στο τέλος του δρόμου θα δείτε μια μεγαλοπρεπή σκάλα και την είσοδο του μοναστηριού. Η πρόσοψη είναι κτισμένη με αυστηρή γεωμετρική διάταξη, με στοιχεία Αναγεννησιακής αρχιτεκτονικής και μεταγενέστερες προσθήκες.
Το πιο εντυπωσιακό κτίριο της μονής είναι σίγουρα ο ναός της Αγίας Τριάδας, στο κέντρο της αυλής. Ανήκει στον τύπο του τρίκογχου με τρούλο και παρεκκλήσια στο ισόγειο και τον όροφο. Η κάτοψη της ακολουθεί την αγιορείτικη παράδοση, ενώ τα υπόλοιπα στοιχεία συνδέονται με τη Δυτική Αρχιτεκτονική.
Από τον αρχικό διάκοσμο σώζονται τα τέμπλα των ισόγειων παρεκκλησιών, ενώ το τέμπλο, οι εικόνες και γενικά ο εξοπλισμός του ναού, χρονολογείται γύρω στα μέσα του 19ου αιώνα. Το ξυλόγλυπτο επιχρυσωμένο τέμπλο παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον λόγω της προσεκτικής κατασκευής που ακολουθεί την Κρητική παράδοση της εποχής του, με στοιχεία λαϊκού Μπαρόκ. Οι περισσότερες εικόνες του τέμπλου είναι δημιουργίες του ζωγράφου Μερκούριου από τη Σαντορίνη.