Ορθοδοξία

Ο Άγιος Νεόφυτος ο Μάρτυρας

Ο Άγιος Μάρτυς Νεόφυτος καταγόταν από τη Νίκαια της Βιθυνίας της Μικράς Ασίας και γεννήθηκε από ευσεβείς γονείς, τον Θεόδωρο και την Φλωρεντία. Έζησε κατά τους χρόνους του αυτοκράτορα Διοκλητιανού (284-305 μ.Χ.).
Από μικρή ηλικία κατέφυγε στον Όλυμπο, όπου ασκήτευε σε ένα σπήλαιο. Λίγο αργότερα κατεβαίνει από το όρος, ύστερα από θεία εντολή, για να χαιρετίσει τους γονείς του. Με την ευκαιρία αυτή προσφέρει στους φτωχούς της γενέτειράς του ένα μέρος από την περιουσία των γονέων του και επιστρέφει πάλι στο σπήλαιο του Ολύμπου.
Κατά το δέκατο πέμπτο έτος της ηλικίας του, συνοδευόμενος και βοηθούμενος από Αγγέλους, παρουσιάσθηκε ενώπιον του ηγεμόνα Δεκίου.
Παρά το νεαρό της ηλικίας του, δεν δείλιασε μπροστά στον ηγεμόνα, αλλά ομολόγησε με παρρησία την πίστη του στον Χριστό.
Τότε εκείνος τον παρέδωσε στους δημίους, οι οποίοι για το απροσδόκητο θάρρος του τον έθεσαν σε κλίβανο. Η χάρη του Θεού όμως τον διέσωσε. Στην συνέχεια τον έριξαν στα θηρία, αλλά και αυτά δεν τόλμησαν να τον πλησιάσουν. Τέλος, τον σκότωσαν διά ξίφους.


Απολυτίκιο. Ήχος πλ. α . Τον συνάναρχον Λόγον.
Εκ σπάργανων επλήσθης της θείας χάριτος, ώσπερ νεόφυτοι έρνος χαριτωθείς την ψυχήν, και θαυμάτων αυτουργός ξένων γενόμενος, ηνδρανάθησας στερρώς, δι αγώνων Ιερών, Νεόφυτε Αθλοφόρε. Αλλά μη παύση πρεσβεύων, ελεηθήναι τας ψυχάς ημών.


Έτερον Απολυτίκιοv. Ήχος δ . Ταχύ προκατάλαβε.
Ο Μάρτυς σου, Κύριε, εν τη αθλήσει αυτού, το στέφος εκομίσατο της αφθαρσίας, εκ σου του Θεού ημών, έχων γαρ την ισχύν σου, τους τυράννους καθείλεν, έθραυσε και δαιμόνων, τα ανίσχυρα θράση. Αυτού ταις ικεσίαις, Χριστέ ο Θεός, σώσον τας ψυχάς ημών.

Άγιος. Νικάνορας.

Ο άγιος Νικάνορας είναι ο δικός μας Άγιος εδώ στη Δυτική Μακεδονία. Το μοναστήρι του, επάνω από την αριστερή όχθη καθώς κατεβαίνει ο ποταμός Αλιάκμονας στην επαρχία Γρεβενών, για πεντακόσια και παραπάνω χρόνια είναι το ιερό προσκύνημα του τόπου μας. Και τα άγια λείψανά του κάθε χρόνο από χωριό σε χωριό μεταδίδουν τη θεία χάρη στα σπίτια, στα ζώα και στα χωράφια των χριστιανών. Από γενεά σε γενεά οι άνθρωποι κρατάνε την παράδοση της ιερής μνήμης του και θυμούνται τα πολλά θαύματά του.
Ο άγιος Νικάνορας γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1363. Οι γονείς του Ιωάννης και Μαρία ήσαν ευγενείς άνθρωποι και ευσεβείς χριστιανοί. Δεν είχαν όμως παιδιά, στα οποία θα άφηναν τα καλά τους και τα οποία θα τους γηροκομούσαν. Προσεύχονταν λοιπόν και παρακαλούσαν ο Θεός να τους δώσει ένα παιδί. Η μητέρα του σε μια ολονυκτία στον ναό του αγίου Μηνά, σε μια στιγμή που λίγο αποκοιμήθηκε, είδε σε όραμα τον άγιο Μηνά, που της είπε πως θα κάμει παιδί. Πραγματικά η αγία γυναίκα, σαν παλιά η αγία Άννα, ύστερα από λίγο καιρό συνέλαβε και γέννησε παιδί, που το ονόμασαν Νικόλαο. Ήταν ο ύστερα όσιος και θαυματουργός Νικάνορας.
Ο Νικόλαος, σαν παιδί που γεννήθηκε με προσευχή κι ανατράφηκε με πολλή φροντίδα από τους ευσεβείς γονείς του, έδειξε από μικρός τί θα γινότανε. Όταν ήταν είκοσι ετών πέθανε ο πατέρας του, κι η μητέρα του ήθελε να τον βάλει σε κόσμο. Εκείνος προφασιζότανε κι έπαιρνε αναβολή από τη μητέρα του. Ύστερα από λίγο καιρό ο Θεός πήρε και τη μητέρα του, κι ο Νικόλαος έμεινε ελεύθερος να πάρει το δρόμο του. Έμεινε λίγο καιρό ακόμα στη Θεσσαλονίκη, ξέκαμε και μοίρασε την περιουσία του, έγινε μοναχός με το όνομα Νικάνωρ, χειροτονήθηκε ιερέας και, οδηγημένος από το Άγιο Πνεύμα, το 1400 σε ηλικία 47 ετών ήταν στη Σαρακίνα. Εκεί έμεινε για καιρό κι οι άνθρωποι είδαν την αγιότητα και τα θαύματα του.
Όταν έγινε πολύ γνωστός, θέλοντας να αποφύγει τις τιμές του κόσμου, ο όσιος Νικάνορας έφυγε από τη Σαρακίνα κι ήλθε στο Καλλίστρατο όρος κι εκεί, πάλι οδηγημένος από το Θεό, ανέβηκε με κόπο σε μια σπηλιά πάνω από το ποτάμι του Αλιάκμονα κι έμεινε εκεί μέσα σε μεγάλη νηστεία και προσευχή. Αυτό το ασκηταριό του οσίου Νικάνορα υπάρχει ακόμα και πολλοί ευσεβείς χριστιανοί κατορθώνουν να ανεβούν ως εκεί για να προσκυνήσουν. Ήταν πια γνωστή η μεγάλη ταπεινοσύνη και η οσιότητα του αγίου Νικάνορα, ώστε παντού μιλούσαν γι’ αυτόν. Μια μέρα λοιπόν στον Όλυμπο ο άγιος Διονύσιος είπε στους μοναχούς και τους μαθητές του• «Βλέπετε, αδελφοί, τί μεγάλο θησαυρό κρύβει από κάτω εκείνο το φτωχό και τριμμένο ράσο!».
Αυτό ήταν αρκετό, όταν το έμαθαν δυο ευσεβείς χριστιανοί, που ποθούσαν το δρόμο της άσκησης, ήλθαν να βρουν τον όσιο Νικάνορα στο ασκηταριό του.
Εκείνος στην αρχή δεν τοις δέχτηκε, μα όταν κατάλαβε πως αυτοί αληθινά θέλανε να ασκητέψουν, τους πήρε μαζί του και τους έκαμε μονάχους. Μια νύχτα τότε, εκεί που προσευχότανε, ο Άγιος άκουσε μια φωνή•«Νικάνορ, ανέβα γρήγορα στο βουνό. Σκάψε και θα βρεις κρυμμένη την εικόνα μου. Εκεί να χτίσεις εκκλησία και κελιά στο όνομά μου». Ο όσιος Νικάνορας δεν μπορούσε να μην υπακούσει στην εντολή. Ανέβηκε στο βουνό, έσκαψε και βρήκε την εικόνα, πήρε τεχνίτες κι άρχισε να κτίζει το μοναστήρι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα Χριστού. Αυτό είναι το μοναστήρι της Ζάβορδας, που υπάρχει μέχρι σήμερα.
Στις 7 Αυγούστου το 1419 ο όσιος Νικάνορας κοιμήθηκε ειρηνικά, σε ηλικία 56 ετών. Λειτούργησε το πρωί, ευλόγησε τους μοναχούς και τους λαϊκούς, πλάγιασε στο ξυλοκρέββατό του και παράδωσε το πνεύμα του στο Θεό. Σπουδαία και γνωστή είναι η διαθήκη του, που άφησε στους μοναχούς για την πνευματική διοίκηση του μοναστηρίου. «Να φυλάσσετε ακριβώς την παράδοσιν των αγίων Πατέρων…», γράφει προς τους μοναχούς, σαν τελευταία του επιθυμία και εντολή. Παρεκτός όμως από τη διαθήκη του οσίου Νικάνορα, ιερή κληρονομιά και θησαυρός στον τόπο μας είναι τα άγια λείψανά του, τα οποία αναβλύζουν ευωδία πνευματική και τα οποία προσκυνούν με πίστη «οι εν ανάγκαις όντες και θεραπεύονται». Αμήν.
(Επισκόπου Διονυσίου(+), Μητροπ. Σερβίων και Κοζάνης, «Εικόνες έμψυχοι») Θησαυρός Γνώσεων και Ευσεβείας

Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης

( Χώρα Νάξου Κυκλάδων 1749 – Άγιο Όρος 14 Ιουλίου 1809)
ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΟ (ήχος α΄)
«Τον του Άθω φωστήρα και της Νάξου το βλάστημα,
και της Εκκλησίας απάσης τον θεόπτουν διδάσκαλον,
Νικόδημον τιμήσωμεν πιστοί,
ως έμπλεων σοφίας θεϊκής.
Διδαχάς γάρ ουρανίους και δαψιλείς,
βλυστάνει τοις κραυγάζουσι.
Δόξα τω σε δοξάσαντι Χριστώ,
δόξα τω σε στεφανώσαντι,
δόξα τω σε χορηγούντι διά σου ημίν τα πρόσφορα».
ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ
Α΄. Γέννηση – ανατροφή
Το 1749 γεννήθηκε στη χώρα της Νάξου Κυκλάδων ο Νικόλαος Καλιβούρτζης. Ο πατέρας του ονομαζόταν Αντώνιος και η μητέρα του Αναστασία. Είχε και ένα μικρότερο αδελφό, τον Πιέρο, που αργότερα έγινε ένας από τους βασικούς συνδρομητές του πολυγραφότατου Αγίου μας. Από μικρό παιδί πήρε την εκκλησιαστική ευσέβεια από την μητέρα του και έκανε παρέα με τον εξάδελφό του, μετέπειτα επίσκοπο Ευρίπου Ιερόθεο.
Δίπλα στο σπίτι του ήταν ο ενοριακός Ι. Ναός της Αγίας Παρασκευής, στον οποίο σύχναζε σε όλες τις ακολουθίες, όπου και έμαθε πολλούς ύμνους. Ο ιερέας τον έχει μαζί του σ’ όλες τις ιεροπραξίες. Σε ηλικία 12 ετών, εισάγεται στην ονομαστή σχολή της Νάξου, πραγματική Ακαδημία. Λειτουργούσε στην Ι. Μ. του Αγίου Γεωργίου Γρώττας, με Διευθυντή τον αδελφό του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, τον Αρχ. Χρύσανθο τον Εξωχωρίτη.
Β΄. Ανώτερες Σπουδές στη Σμύρνη
Έμαθε τα πρώτα γράμματα στο Νησί του κοντά στον Αρχιμανδρίτη Χρύσανθο, τον αδελφό του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού. Όχι μόνον οι γονείς του, αλλά και ο δάσκαλός του Χρύσανθος αισθάνθηκαν την ανάγκη να τον προωθήσουν για ανώτερες σπουδές. Με πατρική μέριμνα τουμητροπολίτη Παροναξίας Άνθιμου Βαρδή, στέλνεται στην «Ευαγγελική Σχολή» της Σμύρνης. Εκεί τον ανέλαβε ο ξακουστός Ιερόθεος Βουλισμάς. Εκεί είχε σαν συμμαθητές, μεταξύ άλλων, και τους μετέπειτα Πατριάρχες Κωνσταντινουπόλεως Νεόφυτον τον Ζ΄ και Γρηγόριον τον Ε΄.
Ο Νικόλαος έγινε γνωστός για την πολυμάθειά του και την δυνατή μνήμη του. Αρκούσε να διαβάσει μία φορά ένα βιβλίο και να το θυμάται πάντα! Η ευφυΐα του, η ταπεινότητά του και ο πληθωρισμός των γνώσεων, εκκλησιαστικών και κοσμικών, τον ανέδειχναν σε δάσκαλο ακόμα και των συμμαθητών του. Πέρα από την βαθιά γνώση των Θεολογικών γραμμάτων και των επιστημών της εποχής, έμαθε τέλεια την Λατινική, την Ιταλική και την Γαλλική Γλώσσα. Μετά από την πενταετή οικότροφη φοίτησή του, σε ηλικία 21 ετών, παρά τις προσπάθειες να μείνει ως δάσκαλος στη Σχολή, αυτός τον νου του τον είχε αλλού…
Γ΄. Στην Νάξο με τους κολλυβάδες
Το 1770 (21 ετών) ο Ρωσικός στόλος κατέκαψε τον Τουρκικό στα Δωδεκάνησα. Οι Τούρκοι για αντίποινα σήκωσαν στην Σμύρνη αντίποινα, όπου έσφαξαν πολλούς Χριστιανούς. Μεγάλο προσφυγικό κύμα φτάνει μέχρι την Πελοπόννησο, ο δε Νικόλαος στη Νάξο. Τότε, για μια πενταετία περίπου εργάστηκε ως Γραμματέας της Μητροπόλεως Παροναξίας με την εποπτεία και την καθοδήγηση του Μητροπολίτου Παροναξίας Ανθίμου του Γ΄ (1742-1779). Του πρότεινε μάλιστα να γίνει κληρικός και με τις γνώσεις του να αντιμετωπίσει την θεολογία των Φράγκων, που υπήρχαν στο νησί.
Την εποχή αυτή (1774) βρέθηκαν στην Νάξο εξόριστοι από το Άγιο Όρος, οι υπέρμαχοι της Ορθοδοξίας αγιορείτες πατέρες, Ιερομόναχοι Γρηγόριος και Νήφων και ο Γερο-Αρσένιος. Γνωρίστηκαν και μίλησαν για το «κολυβαδικό» κίνημα, με το οποίο οι μοναχοί υπερασπίζονταν την Κυριακή, ημέρα της Ανάστασης, ημέρα χαράς και όχι… μνημοσύνων και γονυκλισιών! Του μίλησαν για τις μορφές του Γέροντα Σιλβέστρου και του Αγίου Μακαρίου (Νοταρά), πρώην επισκόπου Κορίνθου, που βρίσκονταν στην Ύδρα. Εκεί τους συνάντησε ο Νικόλαος, και πήρε την ευλογία να μονάσει στο Άγιο Όρος και να γνωρίσει την Φιλοκαλική παράδοση, στοιχεία της οποίας είναι η γιορτή της Ανάστασης, η άσκηση, η νήψη (εσωτερική εγρήγορση) και η καρδιακή προσευχή.
Ζήτησε την ευλογία του επισκόπου και της μητέρας του (ο πατέρας του είχε κοιμηθεί). Παρ’ ότι ο επίσκοπος τον ήθελε κοντά του, δεν τον εμπόδισε. Με την μητέρα του συμφώνησαν την ημέρα της αναχώρησής του να την ανεβάσει στην Ι. Μ. Χρυσοστόμου του νησιού. Όταν αυτό έγινε και κατέβηκε στην παραλία για να πάρει το πλοιάριο, αυτό αναχώρησε χωρίς να προλάβει ν’ ανέβει. Ο αποφασισμένος Νικόλαος κολυμπώντας ανάγκασε μετά από ώρα να γυρίσουν να τον πάρουν…Η μητέρα του αργότερα κάρηκε μοναχή με το όνομα Αγάθη!
Δ΄. Στο Άγιο Όρος
Ο Νικόλαος σε πελάγη ευτυχίας, φτάνει το 1775, στο άγιο Όρος, στη Ι. Μ. Διονυσίου. Οι συστατικές επιστολές του Γερο – Σίλβεστρου πολύ τον βοήθησαν. Γνώρισε τους κολυβάδες αδελφούς Σκουρταίους και τον ασκούμενο στην καλύβα της καψάλας μοναχό Ευθύμιο, αργότερα παραδελφό του και βιογράφο του.
Μετά από λίγους μήνες στη Ι. Μ. Διονυσίου και οι αρετές του ανάγκασαν τον ηγούμενο να κάρει μικρόσχημο μοναχό, με το όνομα Νικόδημος. Μετά από δύο χρόνια (1777) έφτασε ο πρώην Κορίνθου άγιος Μακάριος στο Όρος και έμεινε στο κελί «Άγιος Αντώνιος». Από εκεί μήνυσε στο Νικόδημο για συνάντηση.
Με ευλογία έφτασε εκεί και ο άγιος του εμπιστεύτηκε να συντάξει προοίμιο στη «Φιλοκαλία» και τον «Ευεργετινό» και να διορθώσει τυχόν ορθογραφικά σφάλματα. Παρέλαβε ακόμη και το πόνημα περί «Συνεχούς Θείας Μεταλήψεως» για να το πλατύνει με υποσημειώσεις. Το βιβλίο μάλιστα «Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών», που αποτελεί ανθολογία πατερικών κειμένων, είναι έργο του ίδιου του πρώην Κορίνθου αγίου Μακαρίου, ο οποίος το παρέδωσε στον άγιο Νικόδημο, το 1777, «προς πληρεστέραν επεξεργασίαν, συμπλήρωσιν και έκδοσιν», και εξεδόθη το 1782 στην Βενετία. Όλα αυτά έγιναν σ’ αυτό το κελί και με τις συχνές επισκέψεις του Ευθύμιου…
Όταν τελείωσε αυτά τα σημαντικά έργα για το δούλο Ορθόδοξο Γένος, ήλθε στο κελί του Ευθύμιου στην Καψάλα (1778). Εκεί αποκάθαρε τα αβλεπήματα στην «Αλφαβηταλφάβητο» ή «Παράδεισο» του αγίου Μελετίου του Ομολογητή. Το επόμενο έτος (1779), επανήλθε πάλι στη Μονή της Μετανοίας του. Εκεί έμαθε για την φήμη του κοινοβιάρχου οσίου Παϊσίου Βελιτσόφσκι, όπου είχε στην Μολδαβία χίλιους μοναχούς, που τους δίδασκε την νοερά προσευχή. Πήρε ευλογία να τον επισκεφθεί, αναχώρησε, αλλά το πλοίο προσάραξε στη Θάσο και έτσι θείος Νικόδημος επέστρεψε στο όρος για να φωτίσει το Γένος που στέναζε.
Επιστρέφοντας ασκήτεψε δύο χρόνια στην έρημο της Καψάλας (1779-1781) στην καλύβα του Αγίου Αθανασίου, όπου έγινε υποτακτικός του Πελοποννήσιου μοναχούΑρσένιου του Κολυβά, τον οποίο είχε γνωρίσει στη Νάξο. Η άσκηση και η ταπείνωσή του αυτό διάστημα ήταν απερίγραπτες…
Ε΄. Στην Σκυροπούλα
Πολλές φορές θελγόταν από τον έρωτα της αναχώρησης και έλεγε: «Πάμε πατέρες μου σε κανένα ερημονήσι για να γλιτώσουμε από τον κόσμο». Έτσι το 1781 (32 ετών), φτάνει με τον γέροντά του στο άνυδρο ερημονήσι της Σκυροπούλας, βόρεια της Εύβοιας. Σύντομα ο γέροντάς του Αρσένιος επέστρεψε στον Άθωνα, ο όσιος όμως έσπερνε χειρονακτικά λόγο σιτάρι και με λίγο νερό είχε τροφή για όλο το χρόνο. Ρούχα του έστειλε ο εξάδελφός του,επίσκοπος Ευρίπου Ιερόθεος, από την Κύμη. Στις τρομερές δυσκολίες της άσκησης ήλθε να προστεθεί η υπερβολική πίεση του Ιερόθεου να …συγγράψει «συμβουλευτικό εγχειρίδιο για Αρχιερείς»…
Στο τέλος ταπεινά το αποδέχτηκε, το οποίο έγραψε με σημειώσεις και παραπομπές, όλες από μνήμης! Οι δαίμονες σε αντιπερισπασμό δεν τον άφηναν σε …χλωρό κλαρί…
Στ΄. Μεγαλόσχημος
Αυτό τον καιρό μετά από δύο χρόνια φοβερής άσκησης, επέστρεψε στο κελί του παραδέλφου του Ιερομόναχου Ευθύμιου στον Άθωνα. Επιθυμούσε περισσότερες μοναχικές υποχρεώσεις, ζήτησε και πήρε το Μέγα και Αγγελικό Σχήμα από τον γέροντα του Ευθύμιου, Δαμασκηνό Σταυρουδά τον Κολυβά. Ήταν το 1783 (34 ετών).
Με την άδεια του γέροντά του αγόρασε άλλο κελί, στο ύψωμα του Κυριακού Ναού. Σύντομα σε διπλανά κελιά έφτασαν αρκετοί μοναχοί, για να παίρνουν κι αυτοί από τα χαρίσματά του.
Το 1784 δέχτηκε πάλι επίσκεψη του φίλου του Αγίου Μακαρίου για να παραφράσει τα «άπαντα του Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου». Ο δεινός ερμηνευτής τελείωσε το έργο το 1790 το οποίο καλλιγράφησε και εξέδωσε με προτροπή του ο φίλος του Κολυβάς Ιερομόναχος Διονύσιος Ζαγοραίος το 1790.
Την εποχή αυτή έγραψε το «Εξομολογητάριον» για βοήθεια τόσο των εξομολόγων, όσο και των μοναχών. Αργότερα έγραψε το «Θεοτοκάριο», όπου συμπεριέλαβε ονομαστών υμνογράφων κανόνες προς την Κυρία Θεοτόκο, σε όλους τους ήχους. Το βιβλίο αυτό κάνει χρήση η Αγία μας εκκλησία.
Έγραψε εδώ και τα εποικοδομητικά του συγγράμματα «Αόρατο πόλεμο» και «Πνευματικά Γυμνάσματα».
Ζ΄. Νέα σκάνδαλα
Μέχρι την εποχή εκείνη ζούσε ασκητικά και ειρηνικά. Ήδη η «Φιλοκαλία», ο «Ευεργετινός» και το «περί συνεχούς θείας μεταλήψεως» κυκλοφορούσαν και πολλοί του ομολογούσαν χάριτες για την ωφέλεια που απολάμβαναν. Όμως δεν ήταν δυνατόν να μην περάσει και το καμίνι των μεγάλων πειρασμών, τι άγιος θα ήταν άλλωστε…
Το βιβλίο για την «Συνεχή Θεία Μετάληψη» βρήκε όμως και εχθρούς, γιατί επί χρόνια θεωρούσαν πολλοί ως ορθόδοξη Παράδοση το αντίθετο!!! Ένας τέτοιος μοναχός, το έστειλε στον Οικουμενικό Πατριάρχη Προκόπιο, μαζί με όσες μπορούσε κατηγορίες… Παροξύνθηκε ο πατριάρχης και με Σύνοδο, το 1786, καταδίκασε το βιβλίο και το νομιζόμενο συγγραφέα του Άγιο Μακάριο Νοταρά και όποιο Χριστιανό το …διάβαζε!!! Οι φωτισμένοι Αγιορείτες αγωνίστηκαν ενάντια στη λάθος Συνοδική απόφαση και πέτυχαν με τον επόμενο Πατριάρχη Νεόφυτο Ζ΄, την άρση της άδικης καταδίκης. Έτσι οι αντιφρονούντες που ακολουθούσαν «ότι ήβραν» φιμώθηκαν…
Ο μισόκαλος όμως βρήκε άλλο δρόμο για να κτυπήσει τους κολυβάδες. Κατηγόρησαν τον Νικόδημο, ότι πιστεύει ότι στον Άγιο Άρτο δεν …ευρίσκεται όλος ο Χριστός, αλλά τμήμα Του, γι’ αυτό εξ άλλου είναι υπέρ της συνεχούς θείας μεταλήψεως!!! Για να καταλάβουμε τον σάλο που δημιουργήθηκε, αρκεί να αναφέρουμε πως η Ιερά Κοινότητα του Αγίου Όρους ανακήρυξε τον Άγιο «Ορθοδοξότατο και των δογμάτων της του Χριστού Εκκλησίας τρόφιμον…», μετά από 22χρόνια!!! Μαζί μ’ αυτό το θέμα αναμοχλεύτηκε και το θέμα των μνημοσύνων την ημέρα της εορτής της Αναστάσεως, δηλ. την Κυριακή…με «παγίδα», που έστησαν στον άγιο Μακάριο!!!
Έτσι άρχισαν νέες ταραχές και διωγμοί… Παρ’ όλα αυτά ήρεμος και με αγάπη προς τους συκοφάντες του, συνέχιζε το πολλαπλό έργο του. Στην ερημική Καψάλα, στο κελί του Αγίου Βασιλείου, έγραψε την «Χρηστοήθεια» και έκανε διορθώσεις στα «Εγκώμια του Επιτάφιου», κυρίως όμως έκανε συλλογή στα «άπαντα του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά», αλλά κάηκαν στο Τυπογραφείο της Βιέννης μαζί με επαναστατικά κείμενα του Ρήγα Φερραίου… Στενοχωρήθηκε πολύ γι’ αυτό και μετακόμισε το 1789, κοντά στο γέρο-Λουκά, δίπλα στην Ι. Μ. Παντοκράτορα.
Εκεί έκανε την συλλογή και σχολιασμό όλων των Ιερών Κανόνων, που ονομάστηκε «Πηδάλιο της νοητής νηός». Ο λόγιος Αχιμ. από τα Ιωάννινα Θεοδώρητος, που μαζί με τονΙεροκήρυκα Δωρόθεο του Πατριάρχη Νεόφυτου Ζ΄ (που έδωσε την έγκριση, μετά το ταξίδι του Ιερομονάχου Αγάπιου) πήγαν στη Λειψία για την εκτύπωση, έκανε αλλαγές στα σχόλια τόσο για τα μνημόσυνα, όσο και για τη Συνεχή Θεία Μετάληψη… Και πάλι ο μέγας κανονολόγος έφαγε «μαχαιριά», τώρα από τον «ψευδάδελφο» Θεοδώρητο…
Η΄. Έργα οικοδομής
Μετά από ένα χρόνο επέστρεψε στην Καψάλα, κοντά στη θάλασσα, σε νέα καλύβα, του Αγίου Σεργίου. Ήταν τότε 45 ετών, πλήρης από δημιουργική δύναμη. Βρέθηκε εκεί από μοναχούς τόσο απορροφημένος, που ξέχναγε και την μπουκιά στο στόμα του επί ώρες… Έγραψε στο κελί αυτό διορθωμένο το «Ευχολόγιο», νέο «Εξομολογητάριο», «Ερμηνεία» στις 14 Επιστολές του απ. Παύλου, στις 7 Καθολικές, στο ψαλτήρι του Ευθύμιου Ζυγαβινού και στη Στιχολογία των εννέα Ωδών, που ονόμασε «Κήπο Χαρίτων».
Ποτέ δεν έμεινε αργός, ούτε άφησε την άσκηση και την αδιάλειπτο, μονολόγιστο και νοερά προσευχή. Ποτέ δεν άφησε την αγάπη του προς το πλήρωμα της Εκκλησίας με τα έργα οικοδομής… Τα έργα αυτά τα είχε τελειώσει μέχρι το 1799 (48 ετών).
Θ΄. Τα τελευταία χρόνια του
Το 1800 βρισκόταν εξόριστος ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε΄, κοντά στον Νικόδημο. Επειδή πολλοί χριστιανοί γινόντουσαν Μωαμεθανοί από την πίεση των Τούρκων, έφταναν απ’ αυτούς αρκετοί στο Άγιο Όρος να συμβουλευτούν τον Πατριάρχη. Αυτός τους έστελνε στη συνέχεια στο Νικόδημο… Ανάμεσα σ’ αυτούς που εμψυχώθηκαν είναι και ο Νεομάρτυρας Κωνσταντίνος ο Υδραίος.
Εκείνη την εποχή είχαν έλθει παπικοί για να συζητήσουν δογματικά ζητήματα στο Άγιο Όρος. Η Ιερά κοινότητα τους έστειλε στον Άγιό μας. Αυτός εμφανίστηκε, όπως πάντα, ρακένδυτος και τσαρουχοφόρος! Αυτοί το πήραν για προσβολή. Δόθηκαν εξηγήσεις και μετά έπαθαν τέτοια ήττα στη συζήτηση που σιώπησαν και τράπηκαν σε άτακτο φυγή…
Ο Νικόδημος έχει φτάσει σε ηλικία 57 ετών (1805) και το χαλκέντερο κορμί του αρχίζει να λυγίζει. Αισθάνεται την ανάγκη κάποιας περιποίησης και πηγαίνει στους Σκουρταίους. Δεν γηροκομείται, αλλά συνεχίζει να ωφελεί. Συντάσσει τώρα τον «Συναξαριστή των 12 μηνών» με υπομονή για 2 χρόνια!
Από λεπτότητα αναχωρεί και πάλι για την Καψάλα, κοντά σε ευλαβή μοναχό. Τότε ξεσπάει και άλλο κύμα επιθέσεων και κατηγοριών, για την συνεχή Θεία μετάληψη! Τότε όμως επενέβη η Ιερά Κοινότητα και προστάτεψε το κύρος του: «ει τις … ανοίγει στόμα και λαλεί κατά του ανωτέρω διδασκάλου κυρ Νικοδήμου αδίκως και συκοφαντοικώς, ούτος προφανώς ελεγθείς, όχι μόνον θέλει παιδευθεί αυστηρώς υπό της κοινής ημών Συνάξεως, οποίας τάξεως και καταλόγου είναι, αλλά και θέλει εξορισθεί τελείως και τον ιερόν τούτον τόπον, ως σκανδαλοποιός».
Αλλά και ο ίδιος αναγκάστηκε να απολογηθεί για την Ορθόδοξη πίστη του ήρεμα…Συνέχισε μάλιστα με διάθεση ψυχής το έργο του με ογκώδη βιβλία, το «Εορτοδρόμιο» και την «Νέα κλίμακα»!
Ι΄. Η συνοπτική εργογραφία του
Η ακτημοσύνη, η παρθενία και υπακοή, η αδιάλειπτη προσευχή, η επιμονή στην ορθόδοξη λατρεία και ευχαριστία, η ανάδειξη του αναστασίμου της Κυριακής ήταν οι κεντρικοί πυλώνες της ζωής του. Η επιμονή του στην ορθόδοξη πίστη, ειδικά απέναντι στις εκστρατείες προτεσταντών μισιοναρίων και της μεγάλης επιρροής των παπικών κυρίως στις Κυκλάδες, τον οδήγησαν να χρησιμοποιήσει και δικά τους έργα για τη στήριξη της ορθόδοξης πίστης στους επιρρεπείς. Αναφέρω τα έργα ο «αόρατος πόλεμος» του Λορέντσο Σκουπόλι του τάγματος των Θεατίνι και τα «πνευματικά γυμνάσματα» του Ιγνάτιου Λοϋόλα, ιδρυτή του τάγματος των Ιησουϊτών, για τα οποία δέχεται σήμερα αδόκιμες και άδικες επιθέσεις.
Δεν κατανοείται πλήρως δηλαδή, ότι η κριτική στάση, που έλαβαν όλοι οι «Κολλυβάδες» έναντι του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, οι οποίοι απέρριψαν απ’ αυτόν τα στοιχεία εκείνα που απειλούσαν να νοθεύσουν την γνησιότητα του ήθους και του τρόπου ζωής των ορθοδόξων και γενικά των Ελλήνων – Ρωμιών, χωρίς να τον απορρίπτουν ολοτελώς!
Έτσι η κολλυβαδική θεολογία με μια τριανδρία αγίων, τον Νικόδημο Αγιορείτη, το Αθανάσιο Πάριο και τον Μακάριο Νοταρά πέτυχε την τροφοδότηση το υπόδουλου Γένους με μια σειρά κειμένων πολιτισμικής αυτοσυνειδησίας, με κορυφαίο αυτό της Φιλοκαλίας των Ιερών Νηπτικών Πατέρων (Βενετία 1782). Το ασκητικό ιδεώδες της Ορθοδοξίας, που για μια ακόμη φορά προήλθε μέσα από το μοναχισμό, έδινε στην υπόδουλη ρωμηοσύνη λόγο υπαρκτικής αφύπνισης στις ουσιώδεις πνευματικές ανάγκες που τότε είχε.
Ο Γαλλικού τύπου διαφωτισμός, πέρα από την βίαιη είσοδο του ανερχόμενου καπιταλισμού στο κοινωνικό επίπεδο, ανεπτυγμένος μέσα στη φράγκικη και φεουδαρχική κληρικαλιστική Γαλλία, προσπάθησε βίαια να μεταφυτεύσει στην Ρωμιοσύνη και πνευματικά ζητήματα, όπως: το αντιεκκλησιαστικό και αντικληρικό πνεύμα, τον ηθικισμό σε βάρος του εκκλησιαστικού γεγονότος, την εναντίωση στον έως τότε παραδοσιακό τρόπο αγιογράφησης των ορθοδόξων ναών και την χωρίς φειδώ μονόπλευρη έξαρση της «ανάστασης» της Αρχαίας Ελλάδας (νεοκλασικισμός – αρχαιολατρία – νεοπαγανισμός).
Με αυτό το μάτι λοιπόν πρέπει να ιδωθεί και η τεράστια συγγραφική δουλειά του αγίου μας με πολυποίκιλα έργα και μέσα σε αντίξοες συνθήκες.
α. Αγιολογικά:
1. «Νέον Εκλόγιον», 1797 στην έρημο της Καψάλας, έκδοση το 1803.
2. «Νέο Μαρτυρολόγιο», 1797 στην έρημο της Καψάλας, έκδοση το 1799.
3. «Συναξαριστής των Δώδεκα μηνών του Ενιαυτού», 1805-1807, στην Ι. Μ. Παντοκράτορα.
β. Απολογητικά:
1. «Απολογία περί της Κυρίας ημών Θεοτόκου», 1799 στην έρημο της Καψάλας.
2. «Ομολογία Πίστεως», 1805 στην Ι. Σκήτη Παντοκράτορα.
γ. Ασκητικά:
1. «Φιλοκαλία των ιερών νηπτικών», 1777 στις Καρυές, έκδοση το 1782.
2. «Ευεργετινός», 1777 στις Καρυές, έκδοση το 1794.
3. «Βίβλος Βαρσανοουφίου και Ιωάννου», 1797 στη καλύβα Άγιος Βασίλειος στην έρημο της Καψάλας, έκδοση το1805.
δ. Εποικοδομητικά – Ηθικά:
1. «Περί συνεχούς θείας Μεταλήψεως των αχράντων του Χριστού Μυστηρίων», 1778 στις κελί Άγιος Αντώνιος, έκδοση το 1794.
2. «Βιβλίον καλούμενον Αόρατος πόλεμος», 1785 στην Ι. Σκήτη Παντοκράτορα, έκδοση το 1796.
3. «Πνευματικά γυμνάσματα», 1785 στο ίδιο μέρος.
4. «Επιτομή εκ των Προφητανακτοδαυϊτικών ψαλμών», 1797 στη καλύβα Άγιος Βασίλειος (Καψάλα).
5. «Χρηστοήθεια», 1798 στο ίδιο μέρος.
ε. Ερνηνευτικά:
1. «Αι δεκατέσσαρες Επιστολαί του Αποστ. Παύλου», 1797 στη καλύβα Άγιος Βασίλειος, έκδοση το 1804
2. «Ψαλτήριον Ευθυμίου Ζυγαβηνού», 1797 στο ίδιο μέρος.
3. «Κήπος χαρίτων», 1798 στο ίδιο μέρος.
4. «Επτά καθολικαί επιστολαί», 1799 στο ίδιο μέρος.
5. «Νέα Κλίμαξ», 1806 στην έρημο της Καψάλας.
6. «Εορτοδρόμιον», 1806 στο ίδιο μέρος.
στ. Θεολογικά:
1. «Αλφαβηταλφάβητος», 1778-1779 στην Ι. Σκήτη του Παντοκράτορα.
2. «Συμεών του Νέου Θεολόγου Άπαντα, 1784 στην Ι. Σκήτη του Παντοκράτορα και συμπλήρωση το 1794 στη καλύβα Άγιος Βασίλειος.
3. «Άπαντα Γρηγορίου του Παλαμά»,1787 στη Καψάλα.
ζ. Ποιμαντικά – κανονικά:
1. «Συμβουλευτικόν εγχειρίδιον περί φυλακής των πέντε αισθήσεων», 1781-1782 στο τόπο εξορίας του, δηλ. στην ερημόνησο Σκυροπούλα Βορίων Σποράδων, έκδοση το 1801.
2. «Εξομολογητάριον», 1784 στη Ι. Σκήτη του Παντοκράτορα και συμπλήρωση το 1794 στη καλύβα Άγιος Βασίλειος.
3. «Πηδάλιον», 1793 στη καλύβα του γερο-Λουκά Ι. Μ. Παντοκράτορα, έκδοση το 1800.
η. Ποιητικά:
1. Επιγράμματα – Ποιήματα.
2. Λειτουργικοί Ύμνοι και Εγκώμια.
3. «Νέον Θεοτοκάριον κλπ. 1795 στην Ι. Σκήτη Παντοκράτορα.
Ια΄. Η κοίμησή του
Το 1809, στις 23 Απριλίου, εορτή του Αγίου Γεωργίου, ήλθε πολύ βεβαρημένος στους Σκουρταίους. Επανήλθε στην Καψάλα κοντά στον Ευθύμιο. Αποφάσισαν και οι δύο να πάνε στο κοινόβιο, που είχε ιδρύσει στη Σκιάθο ο κολυβάς Νήφων από την Νάξο, για περισσότερη περίθαλψη. Όμως οι Σκουρταίοι δεν το επέτρεψαν και έμεινε σ’ αυτούς. Σε λίγο ασθένησε βαριά και άρχισε να προετοιμάζεται για το μεγάλο ταξίδι…
Στις 5 Ιουλίου είχε πιαστεί το δεξί του χέρι στην Ι. Μ. Κουτλουμουσίου και στην επιθανάτιο κλίνη έδινε τις τελευταίες του ευλογίες και ζητούσε την συγχώρεση των αδελφών…
Κατά την Ανατολή του ήλιου στις 14 Ιουλίου 1809 παρέδωσε το πνεύμα του, σε ηλικία μόνο 60 ετών. Τάφηκε έξω από το κελί των Σκουρταίων. Κοιμήθηκε λοιπόν ο ένας από τους δύο μεγάλους γίγαντες, που ωσάν Άτλαντες κράτησαν το Γένος στους ώμους τους. Ο άλλος στύλος ήταν ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός.
Την είδηση της κοιμήσεώς του με θλίψη έμαθε ο εκκλησιαστικός, θεολογικός, μοναστικός και όχι μόνο, κόσμος της εποχής του. Σημειώνει ο χρονογράφος σχετικά με την κοίμηση του αγίου Νικοδήμου: «Ανατέλλοντος του αισθητού ηλίου, εις την γην, εβασίλευσεν ο νοητός ήλιος της Εκκλησίας του Χριστού. Έλειψεν ο πύρινος στύλος, ο οδηγών τον νέον Ισραήλ εις ευσέβειαν. Εκρύβη η νεφέλη η δροσίζουσα τους τηκομένους τω καύσωνι των αμαρτιών».
Είναι ακόμη χαρακτηριστική και η σκέψη την οποία εξέφρασε τότε ένας Χριστιανός. «Πατέρες μου, καλύτερον ήτο να απέθνησκαν σήμερα χίλιοι χριστιανοί και όχι ο Νικόδημος».
Κατά καιρούς, πολλά εγκώμια γράφτηκαν για τον Άγιο Νικόδημο, όπως: «Υπήρξε ο μέγιστος των μονασάντων από συστάσεως του Αγίου Όρους». «Υπήρξε ο πάντοτε πενία τρυχόμενος και γιγαντωθείς προ της ασήμου ημών γενεάς».
Κατά τον V. Grumel, «υπήρξε κανονολόγος, λειτουργιολόγος, αγιογράφος, δηλαδή ερμηνευτής των Γραφών, ασκητικός συγγραφεύς, εκδότης βιβλίων, εις των πλέον γονίμων συγγραφέων και αναμφιβόλως ο πλέον φιλόπονος Μοναχός, παρά του οποίου δοξάζεται η ελληνική Εκκλησία».
Κατά τον Θ. Σπεράντσον, ο Άγιος Νικόδημος υπήρξε πρόδρομος της εθνικής παλιγγενεσίας.
Ο Γάλλος Καρδινάλλιος Luis Petit γράφει πως ο Νικόδημος με τα βιβλία του αντικατέστησε το ζωντανό κήρυγμα του Κοσμά του Αιτωλού και χαρακτήρισε το κίνημα των «Κολλυβάδων» ως «δείγμα αφυπνιζόμενης ζωής του ελληνικού έθνους».
Ο Ιερός Νικόδημος αναμφίβολα υπήρξε ο κορυφαίος εκφραστής του οσιακού βίου και η θύρα που οδηγεί στην ορθόδοξη πνευματικότητα. Είναι ο εξαίσιος θεολόγος και ο ασίγαστος διαχρονικός διδάσκαλος της Ορθοδοξίας και του Γένους. Αποτελεί πολύ σπάνιο φαινόμενο συνδυασμού θείων χαρισμάτων, αγιότητος βίου, άσκησης και συγγραφικής παραγωγής.
Ιβ΄. Αναγνώριση της αγιότητας
Κάτω από την πρώτη εικόνα του αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, που δημοσιεύθηκε το 1819 στην πρώτη έκδοση του έργου του «Ερμηνεία των ΙΔ΄ Επιστολών του Αποστόλου Παύλου», υπάρχει ένα επίγραμμα – λεζάντα, το οποίο αναφέρει επί λέξει: «Τίς Νικόδημος, ου κλέος μέγα – εν Ορθοδόξοις και σοφοίς Όρους Άθω – ος τήνδε Βίβλον ευφυώς τάξε, φίλε – Νάξιος ανήρ. Εύγε της ευφυΐας».
Με αρ. Πρωτ. 1717/31-5-1955, ο Πατριάρχης Αθηναγόρας μαζί με την Σύνοδο πως «…εξ ονόματος και πάντων των εν Αγιωνύμω Όρει ενασκουμένων Οσιοτάτων Μοναχών, υπέβαλε ο του εν Καρυοίς Κελλίου Λαυριώτης Γέρων Ανανίας, αιτούμενος όπως, η επέτειος του θανάτου αυτού καθιερωθεί εν τιμή Αγίου, έγνωμεν, συνοδά τοις προ ημών θείοις Πατράσι … Δι’ ό και θεσπίζομεν Συνοδικώς και διοριζόμεθα και εν Αγίω διακελευόμεθα Πνεύματι, όπως από του νυν και εις τον εξής αιώνα τον άπαντα, Νικόδημος ο Αγιορείτης συναριθμείται τοις οσίοις και Αγίοις της Εκκλησίας ανδράσιν, ετησίοις ιεροτελεστίαις και αγιαστίαις τμώμενος και ύμνοις εγκωμίων γεραιρόμενος τη ιδ΄ Ιουλίου εν ή μακαρίως προς τον Κύριον εξεδήμησεν…».
Ο άγιος Νικόδημος εορτάζει κατά την καθιερωμένη Πανήγυρη της 14ης Ιουλίου.
Επίσης εορτάζει την πρώτη Κυριακή του Σεπτεμβρίου, κατά την Σύναξη των Πέντε Αγίων της Παροναξίας που καθιερώθηκε πρόσφατα και η οποία τελείται στο νεόδμητο Ι. Ναό των Ναξίων Αγίων Νικοδήμου του Αγιορείτου και Νικολάου του Πλανά, στην πόλη της Νάξου. Επίσης εορτάζει την Τρίτη Κυριακή του Σεπτεμβρίου στην Πάρο, όπου επίσης τελείται η Σύναξη των Αγίων.
Οι Ασματικές Ακολουθίες του Αγίου Νικοδήμου, οι οποίες ευρίσκονται σε λειτουργική χρήση, συντάχθηκαν από τον αείμνηστο Υμνογράφο, Μοναχό Γεράσιμο Μικραγιαννανίτη, από τον πρώην Σεβ. Μητροπολίτη Πατρών κ. Νικόδημο, καθώς και από τον Αρχιμ. Νικόδημο Παυλόπουλο, Ηγούμενο της Ι. Μονής Λειμώνος Λέσβου.

ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ο ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ

Ο πάμφωχος και διαχρονικός αυτός φωστήρας της Εκκλησίας μας, ο μέγιστος διδάσκαλος της Ορθοδοξίας και του Γένους μας, γεννήθηκε στην Χώρα της Νάξου το έτος 1749 από ευσεβείς και ενάρετους γονείς, τον Αντώνιο και την Αναστασία Καλλιβρούτση. Κατά την βάπτισή του έλαβε το όνομα Νικόλαος. Νηπιόθεν γαλουχήθηκε με τα ζωογόνα νάματα της ευσεβείας και της πίστεως και ανετράφη «εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου«, όπως παραγγέλλει ο θείος Παύλος(Εφεσ. ΣΤ’ 4).
Την έμφυτη προς τα θεία κλήση του, αύξησε η χριστιανική αγάπη πού πήρε από το οικογενειακό του περιβάλλον και μάλιστα από την εκλεκτή του μητέρα, την δε ευφυΐα του εκαλλιέργησε και πολλαπλασίασε η μελέτη και η σπουδή.Προώδευε στην αρετή και στην γνώση κατά τρόπο θαυμαστό. Κατ’ αρχήν, φοίτησε στην γενέτειρά του και στην Σχολή Αγίου Γεωργίου περιοχής Γρόττας, Χώρας Νάξου, με διδάσκαλο τον Αρχιμανδρίτη Χρύσανθο, αυτάδελφο του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού.Τις γνώσεις του συμπλήρωσε στην περίφημη Ευαγγελική Σχολή τής Σμύρνης, όπου φοίτησε για πέντε χρόνια, με διδάσκαλο τον Ιερόθεο Βουλισμά, διευθυντή της Σχολής αυτής.
Τόσο διέπρεψε ο Άγιος Νικόδημος στις σπουδές του, ώστε, ενώ σπούδαζε, εδίδασκε τους συμμαθητές του. Και ο Ιερόθεος αργότερα τον παρακαλούσε να έρθει στην Σμύρνη για να τον διαδεχθεί στη διεύθυνση της Σχολής αυτής.Στην Σμύρνη έλαβε ο Νικόδημος πληθωρική μόρφωση, που εκτός από τη θεολογική επιστήμη περιελάμβανε ακόμα γνώσεις φιλοσοφικές, οικονομικές, ιατρικές, αστρονομικές και στρατιωτικές.Μελετούσε πολύ την Αγία Γραφή, τους Πατέρες, και όλους τους ποιητές. Ήταν άριστος χειριστής του λόγου, γνώριζε την Κλασσική Φιλολογία και την Ιαμβική Γλώσσα. Μιλούσε άριστα την γαλλική, ιταλική και λατινική γλώσσα επίσης.
Είχε προικιστεί από τον Πανάγαθο με σπάνια χαρίσματα, όπως είναι η ισχυρότατη μνήμη, η οξύτατη νοημοσύνη, η αστραποβόλα αντίληψη κ.λπ. Ό,τι μελετούσε μια φορά μπορούσε να το θυμάται και να το απαγγέλει απ’ έξω σε όλη του τη ζωή. Ολόκληρα κεφάλαια της Γραφής απήγγειλε από στήθους και θυμόταν όλους τους κώδικες των Βιβλιοθηκών των Μονών του Αγίου Όρους. Υπήρξε ένα πραγματικό φαινόμενο για την εποχή του και το κέντρο του θαυμασμού και τού παραδειγματισμού.
Το έτος 1770, αφού απεφοίτησε από την Σχολή, επέστρεψε στην Νάξο. Τότε, για μια πενταετία περίπου εργάστηκε ως Γραμματέας της Μητροπόλεως Παροναξίας με την εποπτεία και την καθοδήγηση του Μητροπολίτου Παροναξίας Ανθίμου του Γ (1742-1779).Η μητέρα του εμόνασε στην Ιερά Μονή Χρυσοστόμου Νάξου, με το όνομα Αγάθη.
Ο Νικόδημος ήταν λάτρης της μοναστικής πολιτείας. Αυτή την έμφυτη επιθυμία του γιγάντωσε η γνωριμία του με σπουδαίους μοναχούς του Αγίου Όρους και με άλλες προσωπικότητες, όπως είναι ο Άγιος Μακάριος Νοταράς Επίσκοπος Κορίνθου κ.λπ.Το έτος 1775 ήρθε στην Μονή Διονυσίου του Αγίου Όρους. Εκεί εκάρη μοναχός με το όνομα Νικόδημος.Ως μοναχός διεκρίθη για την οσιότητα του βίου του, τους πνευματικούς του αγώνες και για την ασκητικότητά του. Πνευματοφόρος, Θεοχαρίτωτος και γνήσιος Πατέρας και ορθόδοξος θεολόγος διδάσκαλος, δυναμικά απέκρουσε τις αιρέσεις και τις κακοδοξίες των ημερών του. Είναι ο πρύτανης των «Κολυβάδων», αυτών που ήθελαν δηλαδή τα Ιερά Μνημόσυνα των νεκρών να γίνονται Σάββατο και όχι Κυριακή. Ένεκα της εμμονής του στις παραδόσεις και στο Πνεύμα των Ιερών κανόνων της Εκκλησίας μας, υπέστη ταπεινώσεις και διωγμούς.
Όμως, αυτά του χάρισαν και τον στέφανο του ομολογητού.Ακτημοσύνη, παρθενία και υπακοή είναι τα μεγέθη τα οποία έφθασε και εβίωσε σε πληρότητα.Υπήρξε ένας αετός του Πνεύματος, πού πέταξε από το Νότιο στο Βόρειο Αιγαίο, από την αγιοτόκο Νάξο στον αγιοτρόφο Άθωνα.Εκτός όμως από τις μοναστικές αρετές υπηρέτησε και το έργο της διδαχής, συγγράφοντας.Κατά διαστήματα έρχεται σε έρημες περιοχές για περισσότερη άσκηση.Έβλεπε νοερά, ζούσε καθημερινά την αιωνιότητα, αλλά συγχρόνως έβλεπε και τα συμβαίνοντα στον περίγυρο. Δεν έβλεπε μόνο τον ουρανό, αλλά και την γη. Αισθάνεται τον πόνο των Ορθοδόξων που μέσα στο σκοτάδι της δουλείας αγωνίζονται. Και προς χάρη του κόσμου προσεύχεται.
Κοπιάζει, αγρυπνεί, παρακαλεί, συγγράφει, μάχεται κατά των δαιμόνων. Δεν κινείται άγονα, μονόπλευρα και νοσηρά. Αντίθετα πονάει για τους αδελφούς του και την σωτηρία τους. Και καρποί της αγάπης του για τον Θεό και τον άνθρωπο είναι οι πάνω από εκατό τόμοι των συγγραμμάτων του, τα
κυριώτερα από τα οποία είναι: «Αόρατος Πόλεμος”,
“Πνευματικά Γυμνάσματα”,
“Συμβουλευτικόν Εγχειρίδιον”,
“Κήπος Χαρίτων»‚
«Νέον Μαρτυρολόγιον”,
“Εορτοδρόμιον”,
“Συναξαριστής”,
“Ερμηνεία των επιστολών του Παύλου”
Λάτρης του Τυπικού και της Λατρείας της Εκκλησίας μας, λάτρης και μιμητής των αγίων, μέχρι τις τελευταίες στιγμές της ζωής του, αδιάκοπα επικοινωνούσε με τον Τριαδικό Θεό, τον Οποίο τόσο δυνατά αγάπησε και ευηρέστησε.
Είναι αυτός που πρώτος τονίζει την αξία και την σπουδαιότητα της συχνής μας συμμετοχής στο Ιερό Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Έγραψε μάλιστα και ειδικά βιβλία, με τον τίτλο “Περί συνεχούς Θείας Μεταλήψεως”.Δέχθηκε το ταξίδι για τον ουρανό πανέτοιμος, με ήρεμη την συνείδηση ότι άξια αγωνίσθηκε τον “καλόν αγώνα”.Με την καθημερινή του συμμετοχή στο σωστικό Δείπνο της ζωής, με την έντονη μυστηριακή του ζωή, που κορυφώθηκε τις τελευταίες μέρες λίγο πριν κλείσει τα μάτια του, με την αδιάλειπτη προσευχή, παρέδωσε την ψυχή του την οσιακή στον Κύριο, την Τετάρτη 14 Ιουλίου του έτους 1809 τις πρώτες ορθρινές ώρες και σε ηλικία μόλις 60 ετών, και στο κελλί των Σκουρταίων, στις Καρυές του Αγίου Όρους.
Τα τελευταία του λόγια ήταν η απάντηση που έδωσε στους μαθητές του όταν τον ρώτησαν αν ησυχάζει:“Τον Χριστό έβαλα μέσα μου και πώς να μη ησυχάσω;”.Την είδηση της κοιμήσεώς του με θλίψη έμαθε ο εκκλησιαστικός, θεολογικός, μοναστικός και όχι μόνο, κόσμος της εποχής του. Σημειώνει ο χρονογράφος σχετικά με την κοίμηση του αγίου Νικοδήμου:«Ανατέλλοντος του αισθητού ηλίου, εις την γην, εβασίλευσεν ο νοητός ήλιος της Εκκλησίας του Χριστού. Έλειψεν ο πύρινος στύλος, ο οδηγών τον νέον Ισραήλ εις ευσέβειαν. Εκρύβη η νεφέλη η δροσίζουσα τους τηκομένους τω καύσωνι των αμαρτιών”.Είναι ακόμη χαρακτηριστική και η σκέψη την οποία εξέφρασε τότε ένας Χριστιανός. “Πατέρες μου, καλύτερον ήτο να απέθνησκαν σήμερα χίλιοι χριστιανοί και όχι ο Νικόδημος”.Κατά καιρούς, πολλά εγκώμια γράφτηκαν για τον Άγιο Νικόδημο, όπως: «Υπήρξε ο μέγιστος των μονασάντων από συστάσεως του Αγίου Όρους”. “Υπήρξε ο πάντοτε πενία τρυχόμενος και γιγαντωθείς προ της ασήμου ημών γενεάς”.
Κατά τον V. Grumel, “υπήρξε κανονολόγος, λειτουργιολόγος, αγιογράφος –δηλαδή ερμηνευτής των Γραφών, ασκητικός συγγραφεύς, εκδότης βιβλίων, εις των πλέον γονίμων συγγραφέων και αναμφιβόλως ο πλέον φιλόπονος Μοναχός, παρά του οποίου δοξάζεται η ελληνική Εκκλησία”. Κατά τον Θ. Σπεράντσον, ο Άγιος Νικόδημος υπήρξε πρόδρομος της εθνικής παλιγγενεσίας.Ο Luis Petit γράφει πως ο Νικόδημος με τα βιβλία του αντικατέστησε το ζωντανό κήρυγμα του Κοσμά του Αιτωλού κ.λπ.Ο Ιερός Νικόδημος αναμφίβολα υπήρξε ο κορυφαίος εκφραστής του οσιακού βίου και η θύρα που οδηγεί στην ορθόδοξη πνευματικότητα. Είναι ο εξαίσιος θεολόγος και ο ασίγαστος διαχρονικός διδάσκαλος της Ορθοδοξίας και του Γένους. Αποτελεί δε σπανιότατο φαινόμενο συνδυασμού σπανίων θείων χαρισμάτων, αγιότητος βίου, ασκήσεως και συγγραφικής παραγωγής.Ότι και όσα αν πούμε για την μορφή αυτή δεν λέμε τίποτα, ούτε και μπορούμε να την κλείσουμε στις λίγες αυτές γραμμές.
Ο ίδιος, εξυμνώντας τον Ιερό Χρυσόστομο, έλεγε: “Αν μπορεί κανείς να συμπεριλάβει μέσα σε ένα κουτάλι την θάλασσα, άλλο τόσο μπορεί και να εξυμνήσει τον Ιερό Χρυσόστομο”.Και εμείς λοιπόν επαναλαμβάνουμε το λόγια αυτά του Αγίου Νικοδήμου, και λέμε: “Αν μπορεί κανείς να συμπεριλάβει μέσα σ’ ένα κουτάλι τη θάλασσα, έτσι μπορεί ν’ αναφερθεί επαρκώς στον Όσιο Νικόδημο”.Η Εκκλησία μας επάξια από το έτος 1955 τον κατέταξε στις δέλτους τού Αγιολογίου της. Από την ημέρα της Κοιμήσεώς του, εφέτος συμπληρώνονται 190 ολόκληρα χρόνια.Στο πέρασμα τόσων χρόνων, ο Άγιος Νικόδημος εξακολουθεί να είναι ο άσβεστος και πάμφωτος φάρος, που φωτίζει και κατευθύνει την πορεία όλων μας προς την ακύμαντη Βασιλεία του Θεού, εκεί πού υπάρχει η αιώνια πανευτυχία και η αληθινή δόξα. Προς την κατεύθυνση αυτή, μας καλεί να κινηθούμε ο βίος του Αγίου Νικοδήμου!
Ο άγιος Νικόδημος εορτάζει κατά την καθιερωμένη Πανήγυρη τής 14ης Ιουλίου.Ωσαύτως, εορτάζει την πρώτη Κυριακή του Σεπτεμβρίου, κατά την καθιερωθείσα προσφάτως Σύναξη των Πέντε Αγίων τής Παροναξίας, η οποία τελείται στο νεόδμητο Ι. Ναό των Ναξίων Αγίων Νικοδήμου του Αγιορείτου και Νικολάου του Πλανά, στην πόλη της Νάξου.
Ακόμη, την Τρίτη Κυριακή του Σεπτεμβρίου στην Πάρο, όπου επίσης τελείται η Σύναξη των Αγίων.Οι Ασματικές Ακολουθίες του Αγίου Νικοδήμου, οι οποίες ευρίσκονται σε λειτουργική χρήση, συντάχθηκαν από τον αείμνηστο Υμνογράφο, Μοναχό Γεράσιμο Μικραγιαννανίτη, από τον Σεβ. Μητροπολίτη Πατρών κ. Νικόδημο, καθώς και από τον Αρχιμ. Νικόδημο Παυλόπουλο, Ηγούμενο της Ι. Μονής Λειμώνος Λέσβου.

Άγιος Νικόλαος

ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΕΝΔΟΞΟΥ ΟΣΙΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΕΚ ΒΟΥΝΕΝΗΣ
Ο Άγιος Οσιομάρτυς Νικόλαος ο Νέος, κατάγονταν από τα μέρη της Ανατολής. Έζησε, δεν είναι ακριβώς γνωστό, αλλά κάπου τον 7ο με 8ο αιώνα.
Γεννήθηκε από γονείς θεοσεβείς, ευγενείς και πλουσίους.
Από τα παιδικά του χρόνια, έδειχνε, ποια θα είναι η πνευματική του εξέλιξη. Απέφευγε τη συναναστροφή των νέων, που δεν ήταν προσεκτικοί στη ζωή τους και συναναστρέφονταν πάντα με συνετούς, προσεκτικούς και θεοσεβείς ανθρώπους.
Όταν μεγάλωσε, κατατάχθηκε σαν στρατιώτης, στα βασιλικά στρατεύματα. Επειδή ήταν πολύ ανδρείος και μορφωμένος, ο τότε βασιλιάς του έδωσε μεγάλα αξιώματα, τον έκανε Δούκα, δηλαδή στρατιωτικό διοικητή, και τον έστειλε στα μέρη της Θεσσαλίας.
Σε λίγο καιρό ο Νικόλαος, με τη φώτιση του Θεού, πήγε στο όρος της Βουνένης, ένα βουνό κοντά στη Λάρισα και εκεί βρήκε μερικούς μοναχούς που ησύχαζαν, οπότε αποφασίζει, να ασκητεύσει και αυτός στο όρος αυτό, εγκαταλείποντας κάθε κοσμική δόξα και τα αξιώματά του.
Έγινε λοιπόν μοναχός και άρχισε το σκληρό αγώνα της νηστείας, της προσευχής, της αγρυπνίας και κάθε άλλης σκληραγωγίας και ασκήσεως. Έτσι, πολύ σύντομα, έφτασε σε πολύ υψηλά μέτρα, πνευματικής και εναρέτου ζωής. Αλλά ο διάβολος, μη υποφέροντας να βλέπει τη θεάρεστη ζωή των μοναχών αυτών, έστειλε εναντίον τους, πλήθος αθέων Αβάρων, που ήρθαν τότε στην Ελλάδα, λεηλατώντας και φονεύοντες τους πάντες.
Ενώ λοιπόν, ο Όσιος προσεύχονταν μαζί με τους δώδεκα συνασκητάς του, ήρθε την νύκτα Άγγελος Κυρίου και τους είπε να ετοιμαστούν, γιατί σε λίγο θα μαρτυρήσουν για τον Χριστό και θα πάρουν τα στεφάνια της αθλήσεως. Οι αθλητές μόλις άκουσαν τη «Χαρμόσυνη» αυτή είδηση, χάρηκαν και άρχισαν μεγαλύτερο αγώνα με νηστείες και προσευχές, για να γίνουν άξιοι της αιωνίου ζωής.
Ο Μακάριος Νικόλαος, συμβούλευε τους συνασκητάς του λέγοντας: Να μη φοβηθούμε αδελφοί τον πρόσκαιρο θάνατο, ούτε να δειλιάσουμε, γιατί τώρα ήρθε η ώρα, να δείξουμε την ανδρεία μας και με μικρή και λίγη τιμωρία να κληρονομήσουμε την παντοτινή ευφροσύνη και μακαριότητα.
Σε λίγες ημέρες, ήρθαν οι άβαροι στη Σκήτη και τους μεν άλλους Οσίους, αφού δεν μπόρεσαν να τους αλλαξοπιστήσουν με διάφορα βασανιστήρια, στο τέλος τους αποκεφάλισαν, Τον δε όσιο Νικόλαο, βλέποντες ότι ήταν πολύ ωραίος, άρχισαν με κολακείες να τον παρακινούν να αρνηθεί τον Χριστό και να προσκυνήσει τα αναίσθητα είδωλά τους.
Άδικος όμως ο κόπος τους, γιατί ούτε ελάχιστα μπόρεσαν να κλονίσουν από την ευσέβεια τον Άγιο, ο οποίος απαντούσε: «Εγώ δεν είμαι μωρό παιδί, για να ξεγελαστώ και ν΄αρνηθώ τον αληθινό Θεό ο Οποίος με έπλασε, και να προσκυνήσω τα άψυχα είδωλα. Αλλά όπως από την αρχή ήμουν ευσεβής Χριστιανός έτσι και θα παραμείνω, μέχρι να παραδώσω την ψυχή μου, στα πανάχραντα χέρια του Κυρίου Ημών Ιησού Χριστού, τον Οποίο, σαν Θεό αληθινό και Σωτήρα μου προσκυνώ, λατρεύω και σέβομαι και για την αγάπη Του αισθάνομαι μεγάλη προθυμία και πόθο, να χύσω ακόμη και το αίμα μου».
Αμέσως τότε οι βάρβαροι εξαγριώθηκαν και τον έδειραν άσπλαχνα. Τον απείλησαν δε, ότι θα τον τιμωρήσουν με φοβερά βασανιστήρια μέχρι θανάτου, αν δεν αλλαξοπιστήσει. Ο Άγιος όμως απάντησε: «Αυτό που φοβερίζετε να με κάνετε, επιθυμώ πολύ, γιατί εάν με χωρίσετε από αυτή τη μάταιη και πρόσκαιρη ζωή, μου δίνετε ατέλειωτη και βασιλεία ουράνια, όπου θα δοξάζομαι μαζί με το Χριστό μου πάντοτε απολαμβάνοντας χαρά ανεκλάλητη και αγαλλίαση απερίγραπτη».
Τότε οι βάρβαροι τον έδειραν τόσο πολύ, ώστε κοκκίνισε η γη από το άγιο αίμα του. Αυτοί που τον έδερναν άλλαξαν δύο και τρεις φορές, από την κούραση. Έπειτα τον έδεσαν σε ένα δένδρο, όπου τον τόξευαν, τον ελόγχευαν και άλλες πολλές τιμωρίες τον έκαναν. Τέλος, βλέποντας ότι ήταν αδύνατον να αλλαξοπιστήση, τον αποκεφάλισαν, και έτσι έλαβε ο αείμνηστος, τον στέφανον της αθλήσεως στις 9 Μαΐου.
Το άγιο λείψανό του, έμεινε άταφο στο βουνό αυτό, επί πολύ καιρό και το φύλαγαν άγγελοι, αβλαβές και αδιάφθορο, μέχρι που φανερώθηκε με το εξής θαύμα:
Ένας άρχοντας από την ανατολή, που έπασχε από λέπρα, είδε στον ύπνο του τον Άγιο, ο οποίος του είπε, να πάει στο βουνό της Βουνένης και εκεί θα βρει κοντά σε μια πηγή το Λείψανό του, το οποίο θα τον θεραπεύσει. Πραγματικά ύστερα από πολλή έρευνα, ο άρχοντας βρήκε την πηγή και το Άγιο Λείψανο του Οσιομάρτυρος, ακέραιο, άφθαρτο, και ευωδίαζε. Τότε λούστηκε στην πηγή, ασπάστηκε το Άγιο Λείψανο και αμέσως, ώ του θαύματος, θεραπεύτηκε από την ασθένειά του. Ύστερα, από ευγνωμοσύνη, καθάρισε ο άρχοντας τον τόπο εκείνον και έκτισε Ιερό Ναό, στο όνομα του Αγίου, έθαψε το Άγιο Λείψανο εκεί, το οποίο έκτοτε, κάνει πάμπολλα θαύματα.
Σήμερα στο μέρος αυτό, κοντά στο χωριό Βούνενα, μισή ώρα έξω από τη Λάρισα, υπάρχει νέος Ναός, εντός του οποίου βρίσκεται και ο τάφος του Αγίου.
Η δε αγία θαυματουργός Κάρα του, καθώς και κάποιο τεμάχιο του Λειψάνου του, βρίσκονται στην Ιερά Μονή του Αγίου Νικολάου στο νησί της Άνδρου, κοντά στο χωριό Ώρες. Πολλοί δε Ναοί, προς τιμήν του Οσιομάρτυρος, υπάρχουν σε πολλά μέρη της πατρίδος μας.
Στον τόπο του Μαρτυρίου του Αγίου Νικολάου, δηλαδή στον Ιερό Ναό του, που βρίσκεται κοντά στο χωριό Βούνενα, συμβαίνει ένα υπερθαύμαστο γεγονός και κυρίως κατά την ετήσια μνήμη του Αγίου, τρέχει ένα υγρό που μοιάζει με αίμα:Το αίμα αυτό τρέχει από τους κορμούς μερικών δένδρων, στα οποία εσφαγίασαν τους συνασκητάς του Αγίου και επίσης πλημμυρίζει τη ρίζα ενός κομμένου δένδρου, όπου κατά την παράδοση εβασάνισαν τον Άγιο.
Το «αίμα» αρχίζει να τρέχει το απόγευμα της 8ης Μαΐου, παραμονή της μνήμης του και συνεχίζει τη θαυμαστή εμφάνισή του, μέχρι το πρωί της εορτής του, 9 Μαΐου. Ευλαβείς χριστιανοί που το γνωρίζουν, πηγαίνουν εκεί την παραμονή και συγκεντρώνουν μέσα σε μπουκάλια, το τρεχούμενο θαυμαστό «αίμα» για να το μοιράσουν, σαν ευλογία, στους γνωστούς τους. Το δε βράδυ, κάνουν αγρυπνία, για τη γιορτή του Αγίου. Πολλοί μάλιστα από αυτούς, έχουν παρατηρήσει, ότι στις 5 η ώρα, το πρωί της μνήμης του, στο μέρος των δένδρων, ακούγεται ένα θαυμαστό βουητό, σε μια ακτίνα 10 μέτρων και για 10 λεπτά, περίπου. Επίσης και το Αγίασμα της πηγής, δεν τρέχει πάντοτε, τρέχει όμως εκείνες τις ημέρες, όταν τρέχει και το «αίμα».
Αδελφοί μου, τυχεροί είναι οι άνθρωποι που κατάλαβαν την αποστολή τους εδώ στην πρόσκαιρη ζωή και αγωνίστηκαν, για του Χριστού την ορθόδοξη Πίστη την Αγία, και της Πατρίδος την Ελευθερία. Αγωνίστηκαν κατά του κακού. Της παλαιάς και συγχρόνου ειδωλολατρείας, και σώμα με σώμα πάλεψαν κατά του κοσμοκράτορος πονηρού δράκοντος, γιατί πίστεψαν στην αιώνια ζωή και στα Ευαγγελικά Λόγια του Χριστού που είπε: «Ούτως έσται εν τη συντελεία του αιώνος. Εξελεύσονται οι Άγγελοι και αφοριούσι τους πονηρούς εκ μέσου των δικαίων, και βαλούσιν αυτούς εις την κάμινον του πυρός, εκεί έσται ο κλαυθμός και βρυγμός των οδόντων» (Ευαγγέλιο Ματθ. 13 (ΙΓ') 49).
Ποιος θα μπορέσει, αδελφοί μου, να ξεφύγει της Πανσόφου Δικαιοσύνης του Θεού στη Δευτέρα Του ένδοξη Παρουσία; Γι' αυτό να μην ακολουθούμε και εκτελούμε τα έργα του πονηρού δαίμονος, αλλά να αγωνιζόμαστε τον υπέρ Χριστού αγαθό και ενάρετο καλό αγώνα της σωτηρίας μας. Έτσι μόνον η γη μας θα γίνη Παράδεισος και θα μπορέσουμε με τη Θεία Χάρη, αλλά και με τον Πνευματικό μας αγώνα και με έργα ελεημοσύνης, να προγευτούμε και επί της γης τη χαρά της Αιωνίου Ζωής. Αμήν. Γένοιτο, Κύριε, το Έλεός Σου εφ ημάς καθάπερ ηλπίσαμεν επί Σε.

Άγιος Νικόλαος Κασάτκιν

ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΒΙΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΑΣΑΤΚΙΝ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΙΑΠΩΝΙΑΣ
Ο Άγιος Νικόλαος εγεννήθη εις Σμολένσκ της Ρωσίας τω 1836. Οι γονείς του είχον βαθυτάτην ευσέβειαν. Ο πατήρ του ήτο διάκονος και η μήτηρ του θυγατέρα διακόνου. Ο Ιβάν, ως ωνομάζετο, εφλογίζετο εκ του πόθου να αφιερωθή εις τον Χριστόν και δη να υπηρετήση τον Κύριον ως Ιεραπόστολος. Εσπούδασεν εις την Θεολογικήν Σχολήν της Πετρουπόλεως. Εκάρη μοναχός, λαβών το όνομα Νικόλαος, και εν συνεχεία εγένετο διάκονος και πρεσβύτερος τω 1860.
Η ιερά Σύνοδος της Ρωσικής Εκκλησίας διώρισε τον Άγιον ως εφημέριον του ρωσικού Προξενείου της Ιαπωνίας. Μετά πολλής χαράς ο Άγιος απεδέχθη τον διορισμόν και έφθασε, μέσω Σιβηρίας, εις την Ιαπωνίαν τον Ιούλιον του 1861. Η ανωτέρω ημερομηνία είναι η απαρχή της ιδρύσεως εν Ιαπωνία της Ορθοδόξου τοπικής Εκκλησίας.
Επί τέσσαρα έτη εν προσευχή ησχολείτο με την εκμάθησιν της Ιαπωνικής γλώσσης και προετοίμαζε τον τρόπον διακονίας του εκεί. Οι νόμοι της Ιαπωνίας ώριζαν την ποινήν του θανάτου δια τους ασκούντας εκεί προσηλυτισμόν.
Η ιεραποστολή ήρχισεν εντός του προξενικού οικήματος. Ο διδάσκαλος της ξιφασκίας του υιού του Προξένου Σαβάμπε Τακουμάρο απεδέχθη την Ορθοδοξίαν. Αυτόν ηκολούθησαν ο ιατρός Σακάϊ και έτερος ευγενής ο Ουράνο. Ούτοι κατηχηθέντες επιμελώς εβαπτίσθησαν τω 1868, και συνέβαλον μεγάλως εις το έργον της ιεραποστολής. Προσετέθησαν και έτεροι ευγενείς εις την πρώτην ομάδα των πιστών.
Η ρωσική Εκκλησία ίδρυσεν επίσημον ορθόδοξον Ιεραποστολήν εις την Ιαπωνίαν. Ο Άγιος Νικόλαος εντός του Προξενείου διδάσκων την ρωσικήν γλώσσαν επετέλει το ουσιαστικόν αυτού έργον της ιεραποστολής. Συγχρόνως μετέφραζε την Καινήν Διαθήκην και έτερα λειτουργικά κείμενα εις την Ιαπωνικήν.
Ότε επέτρεψαν αι συνθήκαι εγκατεστάθη ο Άγιος εις το Τόκιον και με την κάλυψιν της Πρεσβείας ίδρυσε Σχολείον. Την πρωΐαν εδίδασκε την ρωσικήν γλώσσαν και το εσπέρας επετέλει το ιεραποστολικόν έργον του. Μέχρι το έτος 1872 το έργον της ιεραποστολής εις την Ιαπωνίαν ευρίσκετο υπό στενήν παρακολούθησιν και διωγμόν. Μετά ταύτα ήρθησαν τα απαγορευτικά μέτρα και επετράπη το έργον της ιεραποστολής. Τω 1875 οι Ορθόδοξοι έγιναν 500, τω 1876 1000, τω 1878 4115. Κατ αυτό το έτος υπήρχον 8 ιθαγενείς ιερείς και 78 λαϊκοί ιεροκήρυκες.
Τω 1879 η Ιερά Σύνοδος της Ρωσικής Εκκλησίας ίδρυσε την πρώτην Επισκοπήν και εξέλεξεν ως πρώτον Επίσκοπον τον Άγιον Νικόλαον με το τίτλον του επισκόπου Ραβέλκυ. Το έτος αυτό εκτίσθη ο πρώτος Ναός εις το Τόκιον του Αγίου Νικολάου του Θαυματουργού. Οι Ορθόδοξοι τότε ήσαν 6000.
Τω 1906 προήχθη ο Άγιος εις Αρχιεπίσκοπον Ιαπωνίας. Ο Αρχιεπίσκοπος Νικόλαος εκοιμήθη εν Κυρίω εις τας 2 Φεβρουαρίου του έτους 1912. Η Αρχιεπισκοπή της Ιαπωνίας ηρίθμει τότε 40.000 πιστούς και ήτο θαυμαστώς ωργανωμένη, διηκονείτο δε τότε υπό πλήθους εντοπίων ιερέων και πολλών στελεχών. Κατά την κηδείαν του Αγίου ο αυτοκράτωρ της Ιαπωνίας απέστειλε στέφανον.
Χαρακτηρίζεται ο Άγιος Νικόλαος Κασάτκιν ως εις των σπουδαιοτέρων ιεραποστόλων όλων των εποχών (Ιωάν Μέγεντορφ). Είχεν ένθεον ιεραποστολικόν ζήλον, ηγάπησε τον λαόν των Ιαπώνων, διό και ηρνήθη να γίνη Επίσκοπος Κίνας, διότι έπρεπε να εγκαταλείψη τους Ιάπωνας πιστούς. Είχε θαυμαστήν υπομονήν και επιμονήν. Διεκρίνετο διά την σοφίαν, την σύνεσιν και την διάκρισιν. Εις τον ρωσοϊαπωνικόν πόλεμον (1904 - 1905) ενήργησεν ως Επίσκοπος Ιαπωνίας και όχι ως ρώσος. Συμπαρεστάθη κατά τον πόλεμον εις τον λαόν της επισκοπής του ως αληθής πατήρ1.
Προσκυνών ταπεινώς τον μέγαν ιεραπόστολον Άγιον Νικόλαον Κασάτκιν ευγνωμόνως αιτούμαι τας προς Κύριον πρεσβείας αυτού, ώστε διά βίου έργω και λόγω να διακονώ ταπεινώς εις τον ευαγγελισμόν των αδελφών ψυχών.

Ο άγνωστος Νεομάρτυρας άγιος Νικόλαος ο εξ Ιωαννίνων

Ἀρχιμ. Θωμᾶ Ἀνδρέου
Πριν ξεκινήσω την καταγραφή του βίου του ενδόξου Νεομάρτυρος Νικολάου του Νέου, θα ήθελα να πω πως ‘’ταλαιπωρήθηκα’’ αρκετά στην αναζήτηση στοιχείων για την ζωή του. Οι Ελληνικές πηγές ήταν ανύπαρκτες, με μοναδική αναφορά για τον Άγιο στο βιβλίο του Καθηγητού Δημητρίου Γόνη [1]. Αντίθετα, υπήρχε πολύ πλούσια βιβλιογραφία στην Βουλγαρική γλώσσα, μιάς και η πρώτη καταγραφή της ζωής και του μαρτυρίου του Αγίου Νεομάρτυρος Νικολάου – εξ Ιωαννίνων λέμε εμείς, από την Σόφια λένε οι Βούλγαροι – θέλοντας να δείξουν την υπερηφάνεια και την τιμή για τον Άγιο της Σόφιας, χωρίς ασφαλώς να αμφισβητούν την Ηπειρωτική του καταγωγή. (Στή φωτογραφία εἰκόνα τοῦ Νεομάρτυρα – τοιχογραφία πάνω ἀπό τήν εἴσοδο τοῦ ναοῦ του στή Σόφια).Η Ελληνική καταγωγή του Αγίου.
Ο Νεομάρτυρας Νικόλαος γεννήθηκε το 1510 στην πόλη των Ιωαννίνων [2], από ευσεβείς γονείς, τον Μαρτίνο και την Ευφροσύνη. Στον Μέγα Συναξαριστή του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, δεν αναφέρεται καθόλου ο συγκεκριμένος Νεομάρτυρας. Η ζωή και το μαρτύριο του Αγίου κατεγράφησαν στην Βουλγαρική γλώσσα, όπως ήδη αναφέραμε, από τον Λόγιο Ματθαίο Γραμματικό [3] , Διάκονο και Λαμπαδάριο της Μητροπόλεως Σόφιας, σύγχρονο του Αγίου και το πρωτότυπο χειρόγραφο φυλάσσεται στην βιβλιοθήκη του ομώνυμου Ναού του Νεομάρτυρα, στην Σόφια της Βουλγαρίας.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο βιογράφος του Αγίου Ματθαίος Γραμματικός, ο Νικόλαος ήταν η απάντηση στις προσευχές των γονέων του. Η γέννηση του ήταν ευλογία για το ζευγάρι, το οποίο αφοσιώθηκε με αγάπη στην ανατροφή του και του δίδαξαν την ευσέβεια και την αληθινή Πίστη. Από μικρή ηλικία αφοσιώθηκε στην μελέτη των γραμμάτων, αλλά σύντομα τον κέρδισε η τέχνη του υποδηματοποιού. Σε όλη την διήγηση του ο Ματθαίος Γραμματικός, χρησιμοποιεί χωρία των Ψαλμών του Δαυίδ, αλλά και από την Κ.Δ. και για τον λόγο αυτό θα τα χρησιμοποιήσω αυτούσια όπως τα βρήκα.
Ο Άγιος ήταν πολύ όμορφος, έξυπνος και καλός, θέλησε να φύγει σε κάποια στιγμή από την πατρίδα του και να ακολουθήσει τα λόγια του Χριστού, ’’κανείς προφήτης δεν είναι δεκτός στην πατρίδα του’’ [4]. Όπως ο Θεός είπε τότε στον Αβραάμ «βγες από την πατρίδα σου και από την συγγένεια σου και έλα στην χώρα που θα σου δείξω» [5], έκανε το ίδιο και με τον λαμπρό Νικόλαο. Έτσι αυτός μετέβει στην Σόφια μετά τον θάνατο των γονέων του [6], όπου έγινε γνωστός λόγω της τέχνης του και της ευλαβικής ζωής του, με αποτέλεσμα να γίνει δεκτός στην Σόφια με μεγάλη εγκαρδιότητα από τους Χριστιανούς κατοίκους της. Κατά τον Ματθαίο Γραμματικό ήταν τόσο αγαπητός και καλοσυνάτος, που οι Βούλγαροι της Σόφιας τον αγάπησαν τόσο πολύ, ώστε να τον νυμφεύσουν με μια κοπέλα από την Σόφια, ώστε να παραμείνει για πάντα εκεί.
Αναχωρεί από την ΣόφιαΔεν πέρασε όμως απαρατήρητος από τους Τούρκους που υπήρχαν τότε στην Σόφια, με αποτέλεσμα να εγκαταλείψει για κάποιο διάστημα την Σόφια και να διαφύγει στην Βλαχία, εξ’ αιτίας της παρενόχλησής του από τους Τούρκους, όπου έγινε τσαγκάρης στην Αυλή του πολέμαρχου Μίρτσο Τσομπάν. Στην Σόφια επέστρεψε το 1554, ένα χρόνο δηλαδή προ του μαρτυρικού θανάτου του. Η φυγή του στην Βλαχία (Ρουμανία) οφειλόταν στην ζήλια ενός Τούρκου, με αποτέλεσμα να φύγει κρυφά από όλους, νύχτα χωρίς να αποχαιρετίσει καν ούτε την γυναίκα του, η οποία ζούσε μέσα στην θλίψη λόγο της φυγής του.
Τα πράγματα εξελίχθηκαν εξαιρετικά για τον Νικόλαο, ο οποίος είχε την πρόθεση να κρυφτεί, άγνωστος μεταξύ αγνώστων. Όμως η εργατικότητα και η ικανότητα του στην τέχνη του υποδηματοποιού, τον έκαναν γνωστό σε όλη την περιοχή. Σε αυτόν πήγαιναν όλοι οι πολίτες , από τους αριστοκράτες και τους προύχοντες της περιοχής, μέχρι και τους πιο απλούς και πτωχούς ανθρώπους. Ακόμα και ο ίδιος ο Βασιλιάς βλέποντάς τον τον θαύμασε, διαπίστωσε την σύνεση του και είπε στους άλλους, «νομίζω ότι ο άνθρωπος αυτός είναι πολύτιμος».
Μετά από λίγο, τον έκανε Στρατηγό της Φρουράς, έζησε στην Βασιλική Αυλή, αλλά ποτέ δεν ξέχασε την χάρη (του Θεού) και την προσευχή, αλλά πάντα με την σκέψη του προς τον Θεό προσευχόταν: «Ημέρα και νύκτα έβλεπα και βλέπω τον Κύριο μου πάντοτε εμπρός μου. Τον βλέπω ότι είναι εις τα δεξιά μου, έτοιμος να με προστατεύση, για να μη ταραχθώ από οιονδήποτε φόβο η κίνδυνο» [7]. Επίσης όταν έτυχε να πάρει μέρος σε πολέμους, η πρώτη σκέψη του ήταν πως θα σταθεί στην ουράνια Βασιλεία, απέναντι στον Χριστό. Η σκληρότητα όμως τους πολέμου, τον έκανε να εγκαταλείψει την θέση του αυτή και να αποφασίσει να επιστρέψει πίσω στην γυναίκα και τα παιδιά του. Τότε ήταν 45 ετών. Ο χρόνος της απουσίας του κράτησε 3 χρόνια . Η σύζυγος και οι συγγενείς του είχαν ήδη απελπιστεί.
Από την στιγμή που επέστρεψε στο σπίτι του, όπως είπε [8] όλοι όσοι τον αγάπησαν μαζεύτηκαν γύρω του για να τον αγκαλιάσουν και να τον δεχθούν ξανά πίσω. Και στην συνέχεια έζησε στο σπίτι, μακριά από κάθε είδους σύγχυση και θλίψη, όμως η χαρά δεν κρατάει για πάντα. Ο Νικόλαος ήταν πατέρας δύο παιδιών, αλλά ο θάνατος, με το θέλημα του Θεού, τους τα παίρνει. Και αυτός ο ευσεβής δεν θρήνησε και η σύζυγος του τον παρότρυνε να μην θρηνήσουν, αλλά να πιστεύουν στην Ανάσταση. Και πράγματι αυτή η σπουδαία γυναίκα ούτε έκλαψε, ούτε χτυπήθηκε, ούτε (θρήνησε) τραβώντας τα μαλλιά της. Μίλησε με την φωνή του ευλογημένου Ιώβ, «ο Θεός έδωσε, ο Θεός πήρε, όπως ο Θεός αποφάσισε, ας είναι ευλογημένο το όνομα του Κυρίου» [9].
Οι Τούρκοι θέλησαν να τον παρασύρουν και να τον κάνουν να αλλαξοπιστήσει. Τον κάλεσε ένας Τούρκος σε γεύμα Όλοι έπιναν ένα φλιτζάνι τουρκικού σερμπετιού, αλλά στο ποτό του Νικολάου είχαν ρίξει ένα βότανο και αποκοιμήθηκε με βαθύ ύπνο. Στην συνέχεια τον μετέφεραν στον Χότζα , ο οποίος του έκανε το τελετουργικό της περιτομής των Μουσουλμάνων. Όταν ξύπνησε και κατάλαβε τι του είχε συμβεί, πήγε στο σπίτι του, φώναξε, έκλαψε και για ένα χρόνο έμεινε κλεισμένος μέσα στο σπίτι σε απομόνωση, με ασταμάτητες προσευχές [10]. Μέχρι που τελικά την ημέρα της Αναλήψεως, ο Ιμάμης τον προειδοποίησε ότι από τώρα θα πρέπει να επισκέπτεται το τζαμί τους. Ενισχυμένος από την προσευχή ο Νικόλαος σταθερά απάντησε ότι τίποτα στον κόσμο δεν μπορεί να αλλάξει την Χριστιανική πίστη των γονέων του. Από εκείνη την στιγμή άρχισε το μαρτύριο του.Το μαρτύριο του Αγίου.
Τον συνέλαβαν και τον φυλάκισαν. Ενώ ο Άγιος παρέμενε στην φυλακή έψαλλε : «Ο Κύριος είναι φώτιση και λυτρωτής μου, από ποιον να φοβηθώ; Ο Κύριος είναι υπερασπιστής της ζωής μου, από
ποιους θα έπρεπε να φοβάμαι; Ενώ με πλησιάζουν ορμητικοί οι κακοί άνθρωποι για να κατασπαράξουν την σάρκα μου, αυτοί που με έθλιβαν και με αυτές τις εχθρικές διαθέσεις έρχονταν εναντίων μου κλονίσθηκαν και έπεσαν κάτω. Εάν λοιπόν και παραταχθεί ολόκληρο στράτευμα εναντίων μου, δεν θα δειλιάσει καθόλου η καρδιά μου. Και εάν εξεγερθεί πόλεμος εναντίων μου, δεν θα πάψω να έχω την ελπίδα μου στον Κύριο» [11]. (Στή φωτογραφία ὁ ναός τοῦ Ἁγίου στή Σόφια). Έξω από την φυλακή είχε μαζευτεί πολύ πλήθος και ο Νικόλαος προσευχόταν για ένα θαύμα. Ο δικαστής διέταξε να φέρουν τον Άγιο από την φυλακή. Ο Νικόλαος έψαλλε συνεχώς τον ψαλμό ως εξής: “Πολλές φορές με πολέμησαν οι εχθροί μου και όμως δεν κατόρθωσαν να μου επιβληθούν και να με εξοντώσουν. Κάθισαν τυραννικά επάνω μου, σφυροκοπούσαν εις την ράχη μου οι ασεβείς και για πολύν χρόνο επεξέτειναν την παράνομο αυτήν συμπεριφορά. Αλλ’ ο δίκαιος Κύριος κατέκοψε και ταπείνωσε τους αυχένας των αλαζονικών αμαρτωλών αυτών» [12]. Έτσι στάθηκε και προσευχήθηκε στον Θεό, στον Οποίο είχε αναθέσει όλες τις ελπίδες του. Στάθηκε αμέσως ενώπιον του δικαστηρίου, σαν να στεκόταν ενώπιον του Ουρανίου Κριτή (έχοντας στην σκέψη του μόνο το Ουράνιο δικαστήριο και την Κρίση του Θεού).
Ο δικαστής του πρότεινε να αρνηθεί όλα όσα είπε και πίστευε, για να γλυτώσει τον θάνατο. Ο Άγιος του απάντησε: «Δεν υπάρχει περίπτωση να ακούσω τις απειλές σας και δεν πρόκειται να καταφέρετε να με πείσετε με αυτές“. Όταν ο Μάρτυρας είπε αυτά και άλλα παρόμοια πράγματα, πολλοί άνθρωποι τον άκουγαν με προσοχή, γιατί η γλώσσα του καθοδηγούνταν από το Άγιο Πνεύμα και έκανε πολλούς να αναρωτιούνται για το θάρρος του και τις απαντήσεις του. Η δύναμη του πήγαζε από την πίστη του και την αφοσίωση του στον Χριστό. Ο Κύριος μας λέει στο Ευαγγέλιο Του: «Ὀταν σας οδηγήσουν ενώπιων Βασιλέων και Ηγεμόνων για το όνομα μου, μην σκεφτείτε τι θα πείτε και πως θα απαντήσετε, γιατί εκείνη την ώρα θα σας δοθεί τι πρέπει να πείτε. Δεν θα είστε εσείς που θα μιλάτε, αλλά το Πνεύμα του ( Ουρανίου) Πατέρα σας που θα μιλάει μέσα από εσάς» [13]. Και πάλι: « Όποιος με ομολογήσει μπροστά στους ανθρώπους, θα τον ομολογήσω και εγώ μπροστά στον Ουράνιο Πατέρα μου» [14]. Ενώ ο Άγιος είχε αυτά κατά νου και προσευχόταν, ο δικαστής άκουσε από τους ανθρώπους – που ήταν εκεί μαζεμένοι – να φιλονικούν μεταξύ τους, με αποτέλεσμα να γίνει μεγάλη αναταραχή και ξανά παρότρυνε τον Νικόλαο να αρνηθεί όλα όσα είπε για να γλιτώσει το θάνατο. Και ο Άγιος Νικόλαος του απάντησε:
“Έμαθα από τον Χριστό μου, να μην φοβάμαι τον θάνατο του σώματος μου, αλλά να φοβάμαι περισσότερο τον θάνατο της ψυχής ! Για εμένα ώ δικαστή, ο Χριστός είναι η ζωή και ο Θάνατος για το Χριστό κέρδος [15]. Άλλα την στιγμή που ο λόγος του Θεού ολοκληρωνόταν στα χείλη του Αγίου, ένας άνδρας από το πλήθος του κατάφερε ένα μεγάλο κτύπημα με αποτέλεσμα ο Άγιος να πέσει κάτω και ήταν τόσο σφοδρό το κτύπημα ώστε έσπασε το σαγόνι του και από το βαρύ πλήγμα ξεχύθηκε το ένα μάτι του Μάρτυρος έξω! Όχι μόνο αυτό, αλλά άρπαξε το ραβδί του αμέσως και αφού – είχε πέσει κάτω – τον ποδοπάτησε ανελέητα και του κατάφερε πολλά κτυπήματα στην πλάτη και στην κοιλιά με τα πόδια του. Ένας από το πλήθος γεμάτος λύσσα , έπιασε με το ένα χέρι σταθερά το λαιμό του Μάρτυρα και με το άλλο χέρι έσυρε ένα μεγάλο μαχαίρι για να τον σκοτώσει. Και δεν θα γλίτωνε ο Άγιος αν δεν ήταν κάποιοι από το πλήθος που όρμησαν και άρπαξαν από τα χέρια του αιμοσταγούς δολοφόνου το μαχαίρι.
Το μεγαλείο της ψυχής του Νικολάου φαίνεται από το ότι υπέμεινε τόσο αφόρητο πόνο και ενώ βρισκόταν σε αυτή την επώδυνη κατάσταση δεν έπαψε να προσεύχεται στον Κύριο «Ελέησέ με, ω Θεέ μου, διότι, άνθρωπος με ποδοπάτησε κάτω στο χώμα, σαν να είμαι σκουλήκι. Όλες τις ημέρας με κατέθλιψε με τον πόλεμο, που εξήγειρε εναντίον μου. Με καταπατούν οι εχθροί μου όλες τις ημέρες, διότι οι πολεμούντες με είναι ισχυροί και με πολεμούν από υψηλό, ασφαλές και απρόσβλητο μέρος. Εγώ όμως όλες αυτές τας ημέρας του πολέμου των δεν τους φοβούμαι, διότι εις σε έχω στηρίξει τας ελπίδας μου».[16] Ο Νικόλαος , δεν δείλιασε στιγμή και ούτε για μια στιγμή δεν σκέφτηκε να απαρνηθεί τον Χριστό και μέσα από την τόσο μεγάλη του πίστη, κέρδιζε δύναμη, αντιμετώπιζε τα βασανιστήρια, και αποτελούσε παράδειγμα προς μίμηση για τους ομοθρήσκους του, οι οποίοι αντλούσαν κουράγιο και ελπίδα από αυτόν.
Κατά την διάρκεια του δικαστηρίου, ακούστηκαν βαριές κατηγορίες για τον Νικόλαο. Τον παρουσίασαν ως αρνητή της πίστης του και ανυπάκουο στο θέλημα του Αλλάχ, καθώς είχε ‘’κάνει’’ περιτομή, και τον εμφάνιζαν σαν εχθρό της πίστεως και άλλα πολλά. Όταν ρωτήθηκε τι είχε να πει ,το μόνο που απάντησε ήταν απλά: «Είμαι Χριστιανός». Ο δικαστής όταν άκουσε αυτά τα πράγματα και δεδομένου πως δεν μπορούσε να αποφύγει τις ευθύνες που απέρρεαν από την θέση του είπε: « Ας είναι». Και επειδή τον είχαν σφικτά δεμένο με βαριές αλυσίδες ο δικαστής διέταξε να τον απελευθερώσουν. ‘’Δεν μπορεί να υπάρχει σωστή αντιμετώπιση – είπε – όταν αλυσοδεμένος έρχεται κάποιος να απολογηθεί ενώπιον του δικαστηρίου”.
Στην συνέχεια ο δικαστής, διέταξε το συγκεντρωμένο πλήθος να οπισθοχωρήσει και να περιμένει έξω από το δικαστήριο. Όμως πήρε μόνο του τον Άγιο και περπάτησε μαζί του στο εσωτερικό του δικαστηρίου. Ακολούθησαν διάφορες συνομιλίες μεταξύ τους, χωρίς κανείς να μπορεί να γνωρίζει τι ειπώθηκε. Ο δικαστής πήγε αμέσως προς την πόρτα και απευθυνόμενος στο πλήθος ,όπως ο Πιλάτος στους Εβραίους, τους είπε: ‘’Δεν βρήκα αυτόν τον άνθρωπο, άξιο ενοχής και θανάτου’’ και για αυτό δεν ήθελε να επιβάλει καμία ποινή εναντίον του. Ο όχλος ωστόσο δεν υπάκουσε στην ετυμηγορία του δικαστού. Ὁ Ἅγιος λιθοβολήθηκε στις 17 Μαΐου του 1555 στην περιοχή ‘’Γιούτς μπουνάρ’’ ( τρία πηγάδια), που βρισκόταν έξω από την πόλη [17]. (Στη φωτογραφία το σημείο που κατά τήν παράδοση μαρτύρησε ὁ Άγιος).
Οι εχθροί του Αγίου δεν σταματούσαν να τον φτύνουν και να τον κτυπούν. Μία γυναίκα έφερε ξύλα για να ανάψουν φωτιά, ώστε να μην μείνει τίποτα από τα Λείψανα του. Και αφού έβαλαν φωτιά, τέντωσαν τα χέρια και τα πόδια του Αγίου και τον έκαψαν μέχρι που τα οστά του να γίνουν στάχτη [18]. Όταν το σώμα κάηκε, πέταξαν την τέφρα στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, κατ’ επιταγή του Κορανίου.
Λίγο αργότερα, μετά το μαρτύριο του Αγίου Νικολάου, ο τότε Μητροπολίτης της Σόφιας Ιακώβ, ανακοίνωσε την αγιοκατάταξη του Μάρτυρα, συγκαλώντας για το σκοπό αυτό Επαρχιακή Σύνοδο. Ο τάφος του Μάρτυρα Νικολάου της Σόφιας είναι ένας από τους λίγους γνωστούς τάφους των Αγίων της Βουλγαρίας. Σήμερα βρίσκεται στο κέντρο της πόλης στην συνοικία ‘’Τρία πηγάδια’’. Τριακόσια μέτρα από εκεί βρίσκεται ο περικαλλής Ναός του Αγίου Νεομάρτυρα Νικολάου, ο οποίος είναι ένας από τους μεγαλύτερος Ναούς στην Σόφια και κτίσθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα.
Ο Ναός σχεδιάστηκε και κτίσθηκε από τον Αρχιτέκτονα Αντόν Τορνίλοβ και στις 3 Δεκεμβρίου του 1901 εγκαινιάστηκε από τον Επίσκοπο Παρθένιο. Στον Ναό δόθηκε μια Λειψανοθήκη που περιέχει ελάχιστο τμήμα Λειψάνου του Αγίου που σώθηκε και φυλάσσεται εκεί.
Τα Άγια λείψανα εκτίθενται σε προσκύνημα μια φορά το χρόνο, την 16ην και 17ην Μαΐου, στην μνήμη του Αγίου. Την παραμονή της εορτής του Νεομάρτυρος Αγίου, γίνεται Μέγας Εσπερινός και ξεκινά λιτανεία με επικεφαλής τον Επίσκοπο που κρατά το τμήμα του Αγίου Λειψάνου, με προορισμό το Παρεκκλήσι του Αγίου, όπου σύμφωνα με την παράδοση είναι ο τόπος που αποτεφρώθηκε το λείψανο του Νεομάρτυρα στην περιοχή ‘’Ταρνίτσατα’’, όπου και υπάρχει το παλαιό Παρεκκλήσι του Αγίου.
Παραπομπές:[1] Δημητρίου Γόνη, ‘’Ιστορία των Ορθοδόξων Εκκλησιών Βουλγαρίας και Σερβίας ‘’,εκδ. Αρμός, Αθήνα 2001, σελ.111.[2]ПЛАМЕН ПАВЛОВ-ХРИСТО ТЕМЕЛСКИ, ‘’БЪЛГАРИ СВЕТЦИ ‘’ ,СОФИЯ, ТАНГРА, 2010 σελ. 158.[3] Με βάση το πρωτότυπο χειρόγραφο του Ματθαίου Γραμματικού κατέγραψα τον βίο του Νεομάρτυρα Νικολάου, διότι αυτό είναι η αρχαιότερη βιβλιογραφική πηγή. Ευχαριστώ την κα. Γκένκα Παπαδοπούλου, δασκάλα μου στην Βουλγαρική γλώσσα, για την πολύτιμη βοήθεια της και συμβολή της στην επιμέρους μετάφραση του κειμένου.[4]Λουκ.4-24, ’’οὐδεὶς προφήτης δεκτός ἐστιν ἐν τῇ πατρίδι αὐτοῦ’’.[5] Γεν. 12-1: ’’Καὶ εἶπε Κύριος τῷ ¨Αβραμ• ἔξελθε ἐκ τῆς γῆς σου καὶ ἐκ τῆς συγγενείας σου καὶ ἐκ τοῦ οἴκου τοῦ πατρός σου καὶ δεῦρο εἰς τὴν γῆν, ἣν ἄν σοι δείξω’’ .[6] ПЛАМЕН ПАВЛОВ-ХРИСТО ТЕМЕЛСКИ, ‘’БЪЛГАРИ СВЕТЦИ ‘’ ,СОФИЯ, ТАНГРА, 2010 σελ. 158.[7] Ψαλ. 15,8 :”Προωρώμην τὸν Κύριον ἐνώπιόν μου διαπαντός, ὅτι ἐκ δεξιῶν μού ἐστιν, ἵνα μὴ σαλευθῶ”.[8] Πάντα κατά το χειρόγραφο του Ματθαίου Γραμματικού.[9] Ιώβ 1-21: «Ο Κύριος έδωκεν, ο Κύριος αφείλετο, ως τω Κυρίω έδοξεν, ούτω και εγένετο, είη το όνομα του Κυρίου ευλογημένον».[10] ПЛАМЕН ПАВЛОВ-ХРИСТО ТЕМЕЛСКИ, ‘’БЪЛГАРИ СВЕТЦИ ‘’ ,СОФИЯ, ТАНГРА, 2010 σελ. 158 .[11] Ψαλμός.26: ‘’Κύριος φωτισμός μου και σωτήρ μου, τίνα φοβηθήσομαι; Κύριος υπερασπιστής της ζωής μου, από τίνος δειλιάσω; Εν τω εγγίζειν επ΄εμέ κακούντας, του φαγείν τας σάρκας μου. Οι θλίβοντες με και οι εχθροί μου, αυτοί ησθένησαν και έπεσον. Εάν παρατάξηται επ΄εμέ παρεμβολή, ού φοβηθήσεται η καρδία μου• εάν επαναστή επ΄εμέ πόλεμος, εν ταύτη εγώ ελπίζω’’.[12] Ψαλ. 128,2: ‘’Πλεονάκις ἐπολέμησάν με ἐκ νεότητός μου, καὶ γὰρ οὐκ ἠδυνήθησάν μοι. ἐπὶ τὸν νῶτόν μου ἐτέκταινον οἱ ἁμαρτωλοί, ἐμάκρυναν τὴν ἀνομίαν αὐτῶν. Κύριος δίκαιος συνέκοψεν αὐχένας ἁμαρτωλῶν.’’[13] Μτθ: 10-19: ’’Ὀταν δὲ παραδώσωσιν ὑμᾶς, μὴ μεριμνήσητε πῶς ἢ τί λαλήσετε• δοθήσεται γὰρ ὑμῖν ἐν ἐκείνῃ τῇ ὥρᾳ τί λαλήσετε. οὐ γὰρ ὑμεῖς ἐστε οἱ λαλοῦντες, ἀλλὰ τὸ Πνεῦμα τοῦ πατρὸς ὑμῶν τὸ λαλοῦν ἐν ὑμῖν’’.[14] Μτθ. 10-32: ’’Πᾶς οὖν ὅστις ὁμολογήσει ἐν ἐμοὶ ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὁμολογήσω κἀγὼ ἐν αὐτῷ ἔμπροσθεν τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς’’.[15] Φιλιπ. 1-21: ’’ Ἐμοὶ γὰρ τὸ ζῆν Χριστὸς καὶ τὸ ἀποθανεῖν κέρδος’’ .[16] Ψαλμὸς 55: ‘’Ἐλέησόν με Κύριε ὅτι κατεπάτησέ με ἄνθρωπος ὅλην τὴν ἡμέραν πολεμῶν ἔθλιψέ με κατεπάτησάν με οἱ ἐχθροί μου ὅλην τὴν ἡμέραν ὅτι πολλοὶ οἱ πολεμοῦντές με ἀπὸ ὕψους ἡμέρας φοβηθήσομαι, ἐγὼ δὲ ἐπὶ σοὶ ἐλπιῶ“.[17] ПЛАМЕН ПАВЛОВ-ХРИСТО ТЕМЕЛСКИ, ‘’БЪЛГАРИ СВЕТЦИ ‘’ , СОФИЯ, ТАНГРА, 2010 σελ. 158 .[18] Διεσώθη ελάχιστο τμήμα από το Άγιο Λείψανο του Νεομάρτυρα, το οποίο φυλάσσεται στον ομώνυμο Ναό του στην Σόφια. Ο Ματθαίος Γραμματικός στην εκτενή βιογραφία του για τον Άγιο, αναφέρει ότι το ελάχιστο τμήμα του Λειψάνου του Αγίου το διέσωσε κάποιο αγόρι που παρευρισκόταν στο μαρτύριο του Νεομάρτυρα, πριν το σώμα του παραδοθεί στην πυρά.
ΠΗΓΗ.ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙΟ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ.
http://churchsynaxarion.blogspot.com/

ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΛΑΝΑΣ - 2 ΜΑΡΤΙΟΥ
Κορυφαία έκφραση της αληθινής κατά Χριστόν ζωής του κάθε συνειδητού πιστού και πιο πολύ του πραγματικού και τελείου Ιερέως, αποτελεί η ζωή και το έργο του αγίου Ιερέως Νικολάου του Πλανά, αγίου των ημερών μας. Η ωραία, η εύανδρος και αγιοτόκος Νάξος, είχε την θεία εύνοια και ευλογία να είναι η Γενέτειρά του. Γεννήθηκε το έτος 1851. Οι γονείς του, Καπετάν Γιάννης και Αυγουστίνα ήταν άνθρωποι ευσεβείς και καλοκάγαθοι, όπως όλοι οι νησιώτες, και εύποροι. Είχαν και ένα εμπορικό καΐκι, που πήγαινε από τη Νάξο στην Σμύρνη, Κωνσταντινούπολη, ακόμα και στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Μέσα σε κάποιο από τα κτήματα τους είχαν και ένα μικρό παρεκκλήσιο αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο.
Ο Άγιος Νικόλαος Πλανάς από βρεφικής ηλικίας ήταν αγιασμένος. Τις περισσότερες φορές ως παιδί ήταν στον Ιερό αυτό Ναό και περνούσε πολλές ώρες εκεί ψάλλοντας όσα ήξερε και φορώντας πολλές φορές, αντί ιερατικού φελωνίου, κάποια σεντόνι, μιμούμενος τούς Ιερείς. Μια μέρα έψαλλε τόσο κατανυκτικά, ώστε προκάλεσε τον θαυμασμό των περαστικών. Η όλη του ζωή από τα παιδικά του χρόνια ακόμα, προέλεγε τη μέλλουσα ζωή και πολιτεία του. Τις θείες θαυματουργικές δυνάμεις έλαβε με την χάρη του Θεού από τα παιδικά του χρόνια. Έτσι, εγνώριζε τον καταποντισμό του καϊκιού τους έξω από την Πόλη, και το είπε στους γονείς του. Τα πρώτα γράμματα έμαθε από τον παππού του - πατέρα της μητέρας του - ιερέα Γεώργιο Μελισσουργό, κοντά στον οποίο έμαθε να διαβάζει το Ιερό Ψαλτήριο. Μαζί του επίσης πήγαινε στις θείες Λειτουργίες και τον διακονούσε στο Ιερό Βήμα, ενώ παράλληλα δεχόταν τα νάματα της Θείας Λατρείας. Όταν ο Άγιος Νικόλαος ήταν δεκατεσσάρων ετών, ο πατέρας του άφησε τον κόσμο αυτό. Έτσι, η μητέρα του μαζί με την αδελφή του ήρθαν στην Αθήνα και πήγε και ο ίδιος μαζί τους. Έμεναν στην περιοχή που είναι μεταξύ του Ι. Ναού του αγίου Ιωάννη της Πλάκας και του Ναού του αγίου Παντελεήμονος Ιλισσού, όπου υπήρχαν πολλοί Ναξιώτες. Μοίρασαν με την αδελφή του την πολύ αξιόλογη πατρική τους περιουσία. Αλλά το μερίδιο του το έκανε ενέχυρο για κάποιο φτωχό, που δεν του το επέστρεψε ποτέ. Έτσι παρέμεινε για όλη του την ζωή φτωχός. Σε ηλικία δέκα επτά ετών συνήψε τίμιο γάμο κατόπιν πιέσεων της μητέρας του, με την Ελένη Προβελεγγίου από τα Κύθηρα. Από τον γάμο αυτό απέκτησε ένα γιό, τον Ιωάννη. Ύστερα απέθανε η σύζυγός του. Στις 28 Ιουλίου του έτους 1879 χειροτονήθηκε Διάκονος στον Ιερό Ναό Μεταμορφώσεως Σωτήρος Πλάκας. Στις 2 Μαρτίου του 1885 χειροτονήθηκε Πρεσβύτερος και τοποθετήθηκε στον Ιερό Ναό Αγίου Παντελεήμονος Ιλισσού. Και στην Ενορία αυτή και στην Ενορία του Αγίου Ιωάννη της οδού Βουλιαγμένης υπηρέτησε. Στον Άγιο Ελισσαίο λειτουργούσε καθημερινά. Ο Άγιος Νικόλαος υπήρξε ο άνθρωπος του Θεού, ο λειτουργός ο άγιας του Υψίστου, ο άοκνος ιερουργός και λάτρης του Τριαδικού Θεού. Η μεγάλη του ευλάβεια, η απεριόριστη καλωσύνη του, η υπερβολική του αφιλοχρηματία, η απλότητά του, το ακτινοβόλο ιερατικό του ήθος, η άφθαστη ιεροπρέπειά του, η ταπείνωσή του, η αγάπη του για την Θεία Λατρεία και οι λοιπές του αρετές, τον καταξίωσαν στη συνείδηση του λαού. Όλοι εσέβοντο τον άγιο Νικόλαο, επίσημοι και αφανείς. Δεν αγάπησε ποτέ του τα πλούτη. Όσα του έδιναν αμέσως τα έδινε στους φτωχούς. Είχε μισθοδοτήσει ένδεκα οικογένειες χηρών και ορφανών. Χρόνια και χρόνια τους έδινε επίδομα μέχρι που τα παιδιά τους έγιναν δεκατεσσάρων ετών. Βοηθούσε νεαρούς Διακόνους στις σπουδές τους. Ενίσχυε υλικά και πνευματικά όσους είχαν ανάγκη. Υπήρξε ο ακαταπόνητος. Για μισό και πλέον αιώνα λειτουργούσε καθημερινά. Λιτός, απέριττος σε όλες του τις εκδηλώσεις! Πλούτος του και θησαυρός του, κέντρο της ζωής του η λειτουργική ζωή της Εκκλησίας μας! Άνθρωπος προσευχής, του οποίου η ζωή ήταν μια διακονία πίστεως και αγάπης. Ήταν νηστευτής. Ενήστευε όλες τις Σαρακοστές και το λάδι. Και την νηστεία του Τιμίου Σταυρού την άρχιζε από την 1η Σεπτεμβρίου, μέχρι την 14η। Επίσης και των Ταξιαρχών ενήστευσε από τη 1η μέχρι και την 8η Νοεμβρίου. Απλός και πανέξυπνος, εύστοχος στις απαντήσεις του, συνεδίαζε την απλότητα και την ιεροπρέπεια, την αφέλεια με την αγιότητα. Δεν είχε σπουδάσει σε Πανεπιστήμια, ούτε σε Εκκλησιαστικές Σχολές, ούτε σε Λύκεια και Γυμνάσια. Και ίσως να μη φοίτησε και σε καμμιά τάξη του τότε Ελληνικού Σχολείου. Όμως άριστα κατείχε την σοφία του Θεού. Ο Θεός εδόξασε τον Άγιο Νικόλαο με το να θαυματουργεί. Είναι αμέτρητα τα θαύματά του. Εθεράπευε ασθενείς, απεμάκρυνε δαιμόνια, προέλεγε το μέλλοντα, έλυνε δύσκολα θέματα, συμβούλευε πρεπόντως.Όμως, ύστερα από μια ζωή αγία, μια ζωή που υπήρξε προσφορά στον Θεό, έπρεπε κι αυτός ως άνθρωπος να αφήσει τον κόσμο αυτό και να οδηγηθεί στην αιώνια και αληθινή ζωή. Ξημέρωσε η Κυριακή του Ασώτου, 28η Φεβρουαρίου του έτους 1932. Αυτή είναι η μέρα που λειτούργησε για τελευταία φορά στο επίγειο Ιερό Θυσιαστήριο. Μετά τη Θεία Λειτουργία έχασε τις αισθήσεις του. Οι πιστοί και οι οικείοι του τον φρόντισαν. Αλλά παρ' όλες τις φροντίδες τους, δεν μπόρεσαν να αναστρέψουν την πορεία που είχε πάρει η υγεία του. Ήταν δέκα η ώρα το βράδυ της 2ας Μαρτίου του 1932. Έκανε το σημείο του Τιμίου Σταυρού. Ψιθύριζε προσευχές. Είπε: "Τον δρόμον τετέλευκα!". "Δόξα σοι ο Θεός!". "Η Θεία Χάρη να σας ευλογεί" ... και άλλα, και άφησε τον κόσμο αυτό. Το πρωί έφεραν το ιερό του λείψανο στον Ναό Αγίου Ιωάννου της Οδού Βουλιαγμένης, εκεί όπου εφημέρευε. Για τρεις μέρες ετέθη σε λαϊκό προσκύνημα. Οι λαϊκές εκδηλώσεις ήταν πρωτοφανείς και το πλήθος του λαού αναρίθμητο. Χιλιάδες λαού κατέφθασαν από το λεκανοπέδιο Αττικής για να αποχαιρετήσουν τον σύγχρονο Άγιο! Στις 29 Αυγούστου του 1992, τα ιερώτατα και θαυματουργά Λείψανα του Αγίου Νικολάου του Πλανά τοποθετήθηκαν σε ασημένια λάρνακα, που σήμερα βρίσκεται στο δεξιό κλίτος του Ιερού αυτού Ναού. Η Αγία μας Εκκλησία ανεκήρυξε και επισήμως ως άγιο τον Άγιο Νικόλαο τον Πλανά κατά την 135 η Συνοδική Περίοδο (1991-1992) του Πανσέπτου Οικουμενικού Πατριαρχείου, με εισήγηση του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Πατρών κ.κ. Νικοδήμου, και βεβαίως με την φροντίδα του Σεβασμιωτάτου Ποιμενάρχου μας κ.κ. Αμβροσίου. Αναμφίβολα, είναι πολύ ωφέλιμο το να παρουσιόζονται στις μέρες μας ζωντανά πρότυπα, παραδείγματα που ενσαρκώνουν τον αληθινό τρόπο ζωής, δηλαδή τον τρόπο της κατά Χριστόν Ορθοδόξου ζωής. Μεταξύ αυτών των σπουδαίων αγίων παραδειγμάτων, είναι και το παράδειγμα της ζωής του μεγάλου Ναξιώτη, του επιλέκτου τέκνου της Νάξου και της Ορθοδοξίας, του αγίου συμπατριώτη μας Ιερέως Νικολάου του Πλανά. Του αγίου, που δεν έζησε στα παλιά χρόνια, αλλά έζησε μόλις πριν εξήντα επτά χρόνια, πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχουν πολλοί ηλικιωμένοι που ίσως τον θυμούνται, άρα είναι σύγχρονός τους. Έτσι, ο υπεράξιος, ο εκλεκτός, ο άγιος αυτός ιερέας του Υψίστου. με την πάμφωτη ζωή του, φωτίζει άπλετα και τον δρόμο της δικής μας ζωής. Η παρουσία του στην τοπική μας Εκκλησία, η διακονία του στον ευρύτερο χώρο της Εκκλησίας, η μαρτυρία του μέσα στην Ορθοδοξία, είναι ένας ανεκτίμητος θησαυρός, που πρέπει να αποτελέσει για όλους μας και μάλιστα για τους ιερείς μας κανόνα, υπογραμμό και πρότυπο πορείας. Η ζωή του ας μας εμπνέει και οι άγιες ευχές του ας μας στηρίζουν. Αμήν.

Ο άγιος Νικόλαος ο Πλανάς εορτάζει κατά την καθιερωμένη Πανήγυρη της 2ας Μαρτίου. Εάν η ημέρα της Εορτής συμπίπτει κατά την περίοδο της Μ. Τεσσαρακοστής, τότε η Μνήμη του εορτάζεται κατά την επομένη Κυριακή. Ωσαύτως, εορτάζει την πρώτη Κυριακή του Σεπτεμβρίου, κατά την καθιερωθείσα προσφάτως Σύναξη των Πέντε Αγίων της Παροναξίας, η οποία τελείται στον νεόδμητο Ι. Ναό των Ναξίων Αγίων Νικοδήμου του Άγιορείτου και Νικολάου του Πλανά, στην πόλη της Νάξου. Ακόμη, την Τρίτη Κυριακή του Σεπτεμβρίου στην Πάρο, όπου επίσης τελείται η Σύναξη των Αγίων. Οι Ασματικές Ακολουθίες του Αγίου Νικολάου του Πλανά, οι οποίες ευρίσκονται σε λειτουργική χρήση, συντάχθηκαν από τον Σεβ. Μητροπολίτη Πατρών κ. Νικόδημο, και από τον Αρχιμ. Νικόδημο Παυλόπουλο, Ηγούμενο της Ι. Μονής Λειμώνος Λέσβου.

Άγιο Ονούφριο

Ο Άγιος Ονούφριος ο Αιγύπτιος (στα Αραβικά ονομάζεται Abü Nufar) είναι από τις μεγαλύτερες ασκητικές φυσιογνωμίες των αιγυπτιακών ερήμων. Στα Αραβικά όπως προείπαμε αναφέρεται ως Abü Nufar, που σημαίνει «πάτερ(abu) Χορτοφάγος (nufar)». Ο Ονούφριος, καταγόταν από την Περσία σύμφωνα με τον βιογράφο του, τον όσιο Παφνούτιο. Το ότι η πατρίδα του Αγίου Ονουφρίου ήταν η Περσία δεν μνημονεύεται ούτε στα εν χρήσει Συναξάρια, ούτε και στον Κανόνα της εορτής του. Τρεφόταν με χόρτα και το ένδυμα του ήταν από φύλλα φοίνικα.
Από παιδί ακόμα έδειχνε φλογερό πόθο ολοκληρωτικής αφιέρωσης στο Θεό. Σε νεαρή ηλικία, εντάχθηκε σε μια κοινοβιακή αδελφότητα, όπου για αρκετά χρόνια ασκήθηκε στην πνευματική και σωματική εγκράτεια και στην υπακοή. Η μεγάλη του ταπεινοφροσύνη έκανε τους αδελφούς του να τον αγαπήσουν πολύ. Όταν ωρίμασε περισσότερο στην ηλικία ο Ονούφριος θέλησε να πάει βαθύτερα στην έρημο, να γνωρίσει και να μιμηθεί τη ζωή των εκεί ασκητών της. Αργότερα με την ευλογία του Γέροντός του αποσύρθηκε στην έρημο. Αφού βάδισε αρκετά μέσα στην έρημο, συνάντησε την καλύβη του ερημίτη Ερμία, που με θεία αποκάλυψη τον περίμενε. Ο Ερμίας τον οδήγησε σε μια καλύβη, κάτω από έναν πελώριο φοίνικα, που δίπλα κελάρυζαν τα νερά μιας καθάριας πηγής. Εκεί ο Ονούφριος επιδόθηκε σε μεγαλύτερη πνευματική άσκηση, και η φήμη του διαδόθηκε σε όλους τους ερημίτες, που συχνά πήγαιναν να τον συμβουλευθούν και να πάρουν την ευχή του. Με την εν χάριτι άσκηση καθάρισε την ψυχή του από τα πάθη και έφθασε στον φωτισμό και την θέωση.
Οι δίκαιοι ζούν αιωνίως και ο μισθός των ευρίσκεται εις χείρας του Κυρίου, ο Υψιστος φροντίζει δι΄ αυτούς. Διά τούτο αυτοί θα λάβουν από την χείρα του Κυρίου την ένδοξον βασιλείαν των Ουρανών και το ωραίο βασιλικό διάδημα στις κεφαλές των, διότι ο Κύριος με την δεξιάν του θα τους σκεπάσει και με τον βραχίονα του θα τους προστατεύσει κατά των εχθρών των. Ο Κύριος θα λάβει ως όπλα Του την οργήν Του και όλα τα στοιχεία της φύσεως θα μεταβάλει εις όπλα προς απόκρουση των εχθρών του. Θα ενδυθεί ως ένδυμα την Δικαιοσύνη του, θα φορέσει ως περικεφαλαία κρίσιν αμερόληπτον. Αντί ατρώτου ασπίδος θα ενδυθεί την αγιότητα. Θα χρησιμοποιήσει ως οξεία ρομφαιαν την σκληράν οργήν Του. Μαζί του θα πολεμήσουν όλα τα στοιχεία της φύσεως κατά των παραφρόνων τούτων ασεβών. Δίκαιοι δὲ εἰς τὸν αἰῶνα ζῶσι, καὶ ἐν Κυρίῳ ὁ μισθὸς αὐτῶν, καὶ ἡ φροντὶς αὐτῶν παρὰ ῾Υψίστῳ. διὰ τοῦτο λήψονται τὸ βασίλειον τῆς εὐπρεπείας καὶ τὸ διάδημα τοῦ κάλλους ἐκ χειρὸς Κυρίου, ὅτι τῇ δεξιᾷ σκεπάσει αὐτοὺς καὶ τῷ βραχίονι ὑπερασπιεῖ αὐτῶν. λήψεται πανοπλίαν τὸν ζῆλον αὐτοῦ καὶ ὁπλοποιήσει τὴν κτίσιν εἰς ἄμυναν ἐχθρῶν· ἐνδύσεται θώρακα δικαιοσύνην καὶ περιθήσεται κόρυθα κρίσιν ἀνυπόκριτον· λήψεται ἀσπίδα ἀκαταμάχητον ὁσιότητα, ὀξυνεῖ δὲ ἀπότομον ὀργὴν εἰς ρομφαίαν, συνεκπολεμήσει δὲ αὐτῷ ὁ κόσμος ἐπὶ τοὺς παράφρονας. πορεύσονται εὔστοχοι βολίδες ἀστραπῶν καὶ ὡς ἀπὸ εὐκύκλου τόξου τῶν νεφῶν ἐπί σκοπὸν ἁλοῦνται, καὶ ἐκ πετροβόλου θυμοῦ πλήρεις ριφήσονται χάλαζαι. ἀγανακτήσει κατ᾿ αὐτῶν ὕδωρ θαλάσσης, ποταμοὶ δὲ συγκλύσουσιν ἀποτόμως. ἀντιστήσεται αὐτοῖς πνεῦμα δυνάμεως καὶ ὡς λαῖλαψ ἐκλικμήσει αὐτούς. καὶ ἐρημώσει πᾶσαν τὴν γῆν ἀνομία, καὶ ἡ κακοπραγία περιτρέψει θρόνους δυναστῶν.(Σοφίας Σολομώντος, Κεφ. 5, Στιχ. 15-23).
Υπάρχει ένα θαυμάσιο γεγονός από τη ζωή του Αγίου Ονουφρίου: Όταν λοιπόν ήταν πολύ μικρός, 5-6 ετών, και ζούσε σε Κοινόβιο, συνέβη το εξής: Ως μικρός που ήταν, έτρωγε συχνότερα από τους άλλους πατέρες.'Όταν πεινούσε, έτρεχε στον τραπεζάρη και του ζητούσε ψωμί, ελιές, φρούτα... Κάποτε όμως ο τραπεζάρης πρόσεξε ότι έπαιρνε συχνότερα ψωμί και εξαφανιζόταν. Κάποιο ζωάκι θα ταίζει, σκέφθηκε. Αυτό συνεχίσθηκε για καμμιά εβδομάδα. Ας πάω να δω, είπε μέσα του ο τραπεζάρης, που τα πηγαίνει αυτά, που του δίνω. Πράγματι, τον παρακολούθησε και τον είδε να μπαίνει στο Καθολικό της Μονής και να κλείνει πίσω του την πόρτα. Έτρεξε γρήγορα στο παράθυρο και είδε ότι ο μικρός κουβέντιαζε με το Βρέφος Ιησούς, που ευρίσκετο στην αγκαλιά της Θεοτόκου, στην εικόνα του Τέμπλου! Σου έφερα και σήμερα ψωμάκι, έλεγε στον Χριστούλη, μια και δε Σε ταίζει κανείς... ούτε και η μαμά Σου... Και άπλωσε το χέρι και Του έδωσε μια φέτα ψωμί... Και ο Κύριος Ιησούς Χριστός, που ήταν μικρό παιδάκι στην ιερή εικόνα, άπλωσε το χεράκι, πήρε το ψωμί... και, όπως μάζεψε το χεράκι Του μαζί με τα ψωμάκι, εξαφανίσθηκε τα ψωμί μέσα στην εικόνα!... Ευθύς αμέσως ο τραπεζάρης, με την ψυχή γεμάτη έκπληξη και δέος, έτρεξε στον Ηγούμενο και του διηγήθηκε τι συνέβη. Τότε ο Ηγούμενος του έδωσε εντολή να μην δώσουν του παιδιού καθόλου ψωμί, αλλά όταν παρακλητικά θα ζητούσε, να του λέγουν: - Να πας να ζητήσεις και να σου δώσει ψωμί Εκείνος, τον Οποίον μέχρι χθες εσύ τάιζες. Την επομένη ημέρα, βλέποντας ο μικρός Ονούφριος ότι δεν του δίδουν ψωμί και τον στέλνουν να ζητήσει από Εκείνον, που μέχρι τότε έτρεφε, έτρεξε αμέσως στην Εκκλησία και πηγαίνοντας μπροστά στην εικόνα είπε στον Χριστούλη: -- Χριστούλη μου, δεν μου δίνουν ψωμάκι και μου είπαν να σου πω να μου δώσεις από το δικό σου. Τώρα, που θα το βρεις Εσύ, δεν ξέρω! Και ω, του θαύματος! άπλωσε το μικρό Του χεράκι το Βρέφος Ιησούς από την αγκάλη της Παναγίας Μητρός Του, και του έδωσε ένα τεράστιο ψωμί, τόσο μεγάλο, που δεν μπορούσε να το σηκώσει! Μοσχομύριζε δε τόσο πολύ, που το ουράνιο αυτό άρωμα απλώθηκε όχι μόνο μέσα στον Ναό, αλλά και σ' όλο τα μοναστήρι και στον γύρω τόπο. Έκπληκτοι και έκθαμβοι οι μοναχοί από τα γενόμενα, είδαν τον πενταετή Ονούφριο να βγάζει τον τεράστιο αυτό άρτο έξω, μετά πολλού πολλού κόπου, Έτρεξαν δύο μοναχοί να βοηθήσουν, αλλά ήταν πολύ βαρύς! Για πολλές ημέρες έτρωγαν, έτρωγαν, χόρταιναν, αλλά ο ουράνιος άρτος ήταν και παρέμενε αδαπάνητος. Είναι αυτό, που λέγει βεβαιωτικά η Εκκλησία μας στη θεία Λατρεία: «Ο πάντοτε εσθιόμενος και μηδέποτε δαπανώμενος». Από τότε ευλαβούντο πολύ τον μικρόν Ονούφριο, διότι εγνώριζαν πλέον ότι με την αύξηση της ηλικίας του θα ηυξάνετο και η αγιότης του. θα εγίνετο ένας μεγάλος Άγιος... όπως και έγινε... Από τέτοιον όμοιο ουράνιο άρτο ετρέφετο ο Άγιος Ονούφριος, όταν για εξήντα ολόκληρα χρόνια ζούσε στην έρημο.
Κατά τους τρείς πρώτους αιώνες της Εκκλησίας, αρκετά πρίν την κατάπαυση των διωγμών επί Μ. Κων/νου, ενεφανίσθησαν ευσεβείς Χριστιανοί, οι οποίοι έφευγαν από τον κόσμο για να επιδοθούν, απερίσπαστοι από βιοτικές μέριμνες και κοσμικούς θορύβους, στην άσκηση και την προσευχή. Ενώ άλλοι αναχωρούσαν στην έρημο για να αναζητήσουν εκεί όχι απλώς μία ασφάλεια από τους κινδύνους ενός διεφθαρμένου πολιτισμού, αλλά την πλήρη εκείνη προσφορά της ζωής τους στο Θεό. Έτσι έχουμε την ανάπτυξη του πρώιμου ερημιτικού μοναχισμού.Τον 4ο αιώνα όμως ο Χριστιανισμός εισέρχεται σε μια νέα περίοδο της ιστορικής του πορείας. Ο διωγμός παύει, η Κωνσταντίνιος ειρήνη επικρατεί, η Εκκλησία πλέον τιμάται και προστατεύεται από το κράτος, αποκτά πλούτη, προνόμια. Αυτό έχει ως συνέπεια την εμφανή εκκοσμίκευσή της. Τότε ακριβώς το παράδειγμα των ολίγων μεμονωμένων αναχωρητών των τριών πρώτων αιώνων βρίσκει μυριάδες μιμητών. Ιδρύονται Σκήτες, Λαύρες, Κοινόβια μεγάλα και πάμπολλα. Ο μοναχισμός πλέον μεγαλύνεται, οι άγιοι πατέρες της ερήμου λάμπουν στον εκκλησιαστικό ουρανό διότι «χειρ Κυρίου ην μετ’ αυτών», και απλώνεται από την Αίγυπτο και τη Λυβίη, στο Σινά, στην Παλαιστίνη, στη Συρία, στον Όλυμπο της Βιθυνίας, στο Άγιον Όρος και σε όλον τον τότε γνωστό κόσμο.
Ο Άγιος Ονούφριος στην αρχή της μοναχικής του πολιτείας εισέρχεται σε Κοινόβιον κοντά στην Ερμούπολη της Θηβαϊδος. Το Κοινοβιακό Σύστημα αποτελεί αυστηρότερη μορφή του Λαυρεωτικού και διεμορφώθη υπό του Οσίου Παχωμίου του Μεγάλου τον Δ' αιώνα στην Αίγυπτο. Στο κοινόβιο της Ερμουπόλεως ο Ονούφριος διδαχθηκε τα του μοναχικού βίου. Εκεί άκουσε δια την ήσυχον και ερημικήν ζωήν δύο μεγάλων μορφών της Εκκλησίας μας, τον ασκητικόν και ερημικόν βίον του Προφήτου Ηλιού του Θεσβίτου και τον μιμητή αυτού Ιωάννη τον Πρόδρομο και προετοιμαστή της παρουσίας του Χριστού, ο οποίος, ως και ο Ηλίας, φέρων ασκητικόν ένδυμα και ακολουθών τον ερημικόν βίον εκήρυξε στο λαόν το βάπτισμα της μετανοίας.
Η άκτιστη Χάρη του Θεού πλημμύρισε όλη του την ύπαρξη, την ψυχή και το σώμα του, και γι’ αυτό το σκήνωμά του μετά την οσιακή του κοίμηση ευωδίαζε. «Όποιος έχει την Χάρη του Αγίου Πνεύματος και στην ψυχή και στο σώμα, έχει την τέλεια αγάπη. Και αν κανείς διαφυλάξει αυτήν την χάρη, θα αγιάσουν τα λείψανά του, όπως των αγίων μαρτύρων, των προφητών η των άλλων μεγάλων αγίων»[1]. Στην Ορθόδοξη Ανατολή ο μοναχικός βίος, ως μέσον της εν Χριστώ σωτηρίας, συνεδέθη από την αρχή με την ησυχία, η οποία αποτελεί τρόπο θεωρητικής ασκήσεως και η οποία αποσκοπούσε στη νήψη. Τελικό στάδιο της νήψης είναι η εν Χριστώ αληθεία, δηλαδή η πλήρης και τελεία κυριαρχία επί των παθών και η υποταγή του όλου ανθρώπου στο θέλημα του Θεού.
Ο Πανάγαθος Θεός έφερε τον άνθρωπο στην παρούσα ζωή, όχι για να προσκολλάται η ψυχή του σε κτήματα και χρήματα, δόξες και απολαύσεις και όλα γενικά τα αγαθά του μάταιου αυτού κόσμου. Δεν πλάσθηκε ο άνθρωπος μόνο για την πρόσκαιρη αυτή ζωή.
Για όλα αυτά ο Κύριος μας συνιστά:
Προσέχετε δὲ ἑαυτοῖς μήποτε βαρηθῶσιν ὑμῶν αἱ καρδίαι ἐν κραιπάλῃ καὶ μέθῃ καὶ μερίμναις βιοτικαῖς, καὶ αἰφνίδιος ἐφ᾿ ὑμᾶς ἐπιστῇ ἡ ἡμέρα ἐκείνη· ὡς παγὶς γὰρ ἐπελεύσεται ἐπὶ πάντας τοὺς καθημένους ἐπὶ πρόσωπον πάσης τῆς γῆς ἀγρυπνεῖτε οὖν ἐν παντὶ καιρῷ δεόμενοι ἵνα καταξιωθῆτε ἐκφυγεῖν πάντα τὰ μέλλοντα γίνεσθαι καὶ σταθῆναι ἔμπροσθεν τοῦ υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου. (Κατά Λουκάν, Κεφ. ΚΑ, Στιχ. 34).
Ο Άγιος Ονούφριος ενθουσιασμένος δια τον ερημιτικό βίον και τον αναχωρητισμό, νέκρωσε τα επι της γης μέλη και υπομένοντας τον παγετόν της νύκτας και της ημέρας τον καύσωνα, πέτυχε της ουρανίου ζωής, βλέπων, όπως τονίζει ο υμνογράφος αυτού, το αμήχανον κάλλος του Κτίστου του. Έζησε στην έρημο 60 έτη περίπου, έχοντας ως τροφή την εγκράτειαν και ως πλούτον την πτωχείαν και την ακτημοσύνην. Ο Άγιος Ονούφριος είχεν ως ένδυμα, κατά την προτροπή του Αποστόλου Παύλου, τον Ιησού Χριστόν. Η απάθεια δεν θα πρέπει να συγχέεται με την έλλειψη πειρασμών, αλλά τουναντίον με την ισχυρή παρουσία αυτών και την πλήρη ελευθερία αντιμετωπίσεως τους.
Έρημος όμως γίνεται και η καρδιά του ανθρώπου όταν απολέσει την θεία Χάρη. Εκείνοι οι οποίοι γεύθηκαν την γλυκύτητα της θείας Χάριτος, έστω και λίγο, και στην συνέχεια συνέβη να την χάσουν, αυτοί την αναζητούν όπως η μητέρα το μικρό παιδί της που το έχει χάσει μέσα σε κάποιο συνωστισμό και φωνάζει και τρέχει και το αναζητεί με δάκρυα και πόνο. Και όταν το βρει τότε χαίρει και αγάλλεται και το σφίγγει στην αγκαλιά της προσέχοντας να μη το ξαναχάσει. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με εκείνον που γεύθηκε την θεία Χάρη και για κάποιο λόγο την απώλεσε. Αισθάνεται την καρδιά του έρημη και αδειανή, και κράζει, και φωνάζει, και προσεύχεται αδιαλείπτως. Και όταν μετά από μεγάλο αγώνα, αγωνία, αναζήτηση, πόνο και κλάμα την ξαναβρεί, τότε χαίρει και αγάλλεται και φωνάζει μαζί με τον Προφήτη Ησαΐα, «ευφράνθητι έρημος διψώσα...».
Η μετά του Θεού ένωσις είναι μυστήριον, το οποίον τελειούται εν τοις ανθρωπίνοις προσώποις. Εν τέλειον πρόσωπον λαμβάνει εν πλήρει συνειδήσει όλας τας αποφάσεις του. Είναι ελεύθερον πάσης βίας, πάσης φυσικής ανάγκης. Όσον προοδεύει τις εις την οδον της ενώσεως, τόσον περισσότερον συνειδητός γίνεται. Η συνείδησις αυτή εν τη πνευματική ζωή καλείται γνώσις υπό των ασκητικών Πατέρων της Ανατολής.
Κάποτε, επισκέφθηκε τον όσιο Ονούφριο ο Αββάς Παφνούτιος. Οι δύο ασκητές χάρηκαν ο ένας την παρουσία του άλλου, αντήλλαξαν τις εμπειρίες τους και ενισχύθηκαν πνευματικά. Ο Θεός όμως οικονόμησε έτσι τα πράγματα ούτως ώστε η συνάντηση αυτή να συμπέση με την ώρα της «εξόδου» του οσίου Ονουφρίου και έτσι το σώμα του ενταφιάστηκε από τον αββά Παφνούτιο κάτω από τον μεγάλο φοίνικα, η δε ψυχή του «συναγάλλεται εν ουρανοίς μετά πάντων των αγίων». Θύμισε, έτσι, σε όλους τα λόγια του Αποστόλου Παύλου: "γύμναζε σεαυτόν προς ευσέβειαν". Δηλαδή, γύμναζε και συνήθιζε τον εαυτό σου στη συνεχή εξάσκηση της αγίας ζωής.
Ο άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης όταν αναφέρεται στον θρήνο του Αδάμ, μετά την παρακοή και την απώλεια του Παραδείσου, ουσιαστικά περιγράφει τον δικό του θρήνο όταν απώλεσε την Χάρη του Θεού και για αρκετά χρόνια την αναζητούσε με πόνο και δάκρυα. Και διδάσκει, από την εμπειρία του, ότι ο ασφαλέστερος δρόμος για την εύρεση και διαφύλαξη της θείας Χάριτος είναι εκείνος της ταπεινώσεως.
Η έρημος αποτέλεσε την πνευματική κολυμβήθρα, στην οποία οι ασκητές ήρθησαν σε δυσθεώρητα ύψη πνευματικών ανατάσεων. Το απαστράπτον φώς της θεότητος οδηγεί τον άνθρωπον εις την πνευματική γαλήνην, νηνεμία και μακαριότητα. Ο ασκητικός αγώνας είναι ουσιαστικά το πέρασμα από την «στενήν και τεθλιμμένην οδόν», που όμως γλυκαίνει και νοηματοδοτεί την ύπαρξη. Αλλά και τροφοδοτεί τον πνευματικό οργανισμό με ισχυρά αντισώματα, για να είναι σε θέση να αντέχη στα δύσκολα, να αποδιώχνη την πίκρα των λυπηρών και να βιώνη την γλυκειά χαρμολύπη. Έχει όμως και η έρημος θύελλες και καταιγίδες, έχουν ισχυρούς ανέμους τα απόκρημνα όρη, ανέμους, οι οποίοι στροβιλίζουν σώμα και πνεύμα.
Ο Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης γράφει: «Ο κόσμος νομίζει πως οι μοναχοί είναι ανώφελο γένος. Έχουν όμως άδικο να σκέφτονται έτσι. Δεν ξέρουν πως ο μοναχός προσεύχεται για όλον τον κόσμο. Δεν βλέπουν τις προσευχές του και δεν γνωρίζουν με πόση ευσπλαχνία τις δέχεται ο Κύριος. Οι μοναχοί κάνουν μεγάλο πόλεμο με τα πάθη και γι’ αυτόν τον αγώνα τους θα είναι μεγάλοι κοντά στο Θεό».
Η μεγαλύτερη κοινωνικότητα και γενικότερα προσφορά των μοναχών και η μεγαλύτερη έκφραση της αγάπης των μοναχών προς όλον τον κόσμο είναι οι προσευχές τους, όπως λέει ο Άγιος Σιλουανός «ο μοναχός είναι ικέτης υπέρ όλου του κόσμου, θρηνεί για όλο τον κόσμο και σ΄ αυτό έγκειται το κύριο έργο του. Ποιος άραγε όμως τον προτρέπει να χύνει δάκρυα για όλο τον κόσμο; Ο Κυρίως μας Ιησούς Χριστός, ο Υιός του Θεού. Αυτός παρέχει στον μοναχό την αγάπη του Αγίου Πνεύματος και από αυτή την αγάπη η καρδιά του μοναχού είναι πάντοτε περίλυπη επειδή δεν σώζονται όλοι οι άνθρωποι».
Ο Κύριος, όταν απέστειλε τους Μαθητές του να κηρύξουν το Ευαγγέλιο στους ανθρώπους, έλεγε: Υμεῖς ἐστε τὸ ἅλας τῆς γῆς· ἐὰν δὲ τὸ ἅλας μωρανθῇ, ἐν τίνι ἁλισθήσεται; εἰς οὐδὲν ἰσχύει ἔτι εἰ μὴ βληθῆναι ἔξω καὶ καταπατεῖσθαι ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων. ῾Υμεῖς ἐστε τὸ φῶς τοῦ κόσμου. οὐ δύναται πόλις κρυβῆναι ἐπάνω ὄρους κειμένη· οὐδὲ καίουσι λύχνον καὶ τιθέασι αὐτὸν ὑπὸ τὸν μόδιον, ἀλλ᾿ ἐπὶ τὴν λυχνίαν, καὶ λάμπει πᾶσι τοῖς ἐν τῇ οἰκίᾳ. οὕτω λαμψάτω τὸ φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τὰ καλὰ ἔργα καὶ δοξάσωσι τὸν πατέρα ὑμῶν τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς (Κατά Ματθαίον, Κεφ. Ε, Στιχ. 13-16). Ας σημειωθεί ότι ο μοναχός, ο φωτισθείς από το Θείο Φώς της χάριτος του Θεού δεν παύει να προσεύχεται με απεριόριστη αγάπη για εκείνους που ζούν στον κόσμο. Πρὸ τῆς τελευτῆς του καὶ μὲ τὴν παρουσία τοῦ Παφνουτίου ὁ Ὅσιος Ὀνούφριος εἶπε τὴν ἀκόλουθη προσευχή: «Ὕψιστε Θεὲ καὶ ἀόρατε, οὗ ἡ δύναμις ἀνεξιχνίαστος καὶ ἡ δόξα ἀκατανόητος καὶ ἀνέκφραστος, καὶ τὸ ἔλεος ἄπειρον καὶ ἀμέτρητον, ὑμνῶ, εὐλογῶ, προσκυνῶ καὶ δοξάζω Σε, Ὃν ἐπόθησα ἐκ νεότητός μου καὶ Σοὶ ἠκολούθησα. Ἐπάκουσόν μου, πρὸς Σὲ γὰρ ἐκέκραξα, ὅτι ἐπεῖδες τὴν ταπείνωσίν μου, ἔσωσας ἐκ τῶν ἀναγκῶν τὴν ψυχήν μου, οὐ συνέκλεισάς με εἰς χεῖρας ἐχθρῶν, ἀλλ’ ἔστησας ἐν εὐρυχώρῳ τοὺς πόδας μου. Δέομαί Σου, Κύριέ μου· τῇ Σῇ δεξιᾷ σκέπασόν με, ἵνα μὴ ταραχθῇ ἡ ψυχή μου ἀπὸ τοὺς δαίμονας, ὅταν ἐξέρχεται ἐκ τοῦ σώματος, ἀλλὰ παράλαβε αὐτὴν δι’ ἁγίων Ἀγγέλων Σου καὶ κατάτακον αὐτὴν ἔνθα ἐπισκοπεῖ τὸ φῶς τοῦ προσώπου Σου, ὅτι εὐλογητὸς εἶ καὶ δεδοξασμένος εἰς τοὺς αἰῶνας. Μνήσθητι Πανοικτίρμον καὶ Πολυέλεε τοῦ πιστοῦ λαοῦ Σου. Καὶ ὅστις εὑρεθῆ εἰς κίνδυνον θαλάσσης ἢ εἰς θυμὸν δικαστοῦ ἢ εἰς ἄλλην τινὰ στενοχωρίαν, καὶ Σὲ ἐπικαλεσθῇ λέγων· Παντοδύναμε Κύριε, διὰ πρεσβειῶν τοῦ δούλου σου Ὀνουφρίου ἐλέησόν με, παρακαλῶ τὴν βασιλείαν Σου, καθὼς μοῦ ἔταξες ἐπάκουσον τῆς δεήσεως αὐτοῦ. Κύριε εἰς χεῖρας Σου παρατίθημι τὸ πνεῦμά μου».
Ο Άγιος Ονούφριος μας διδάσκει και μας εμπνέει με την άγια ζωή του. Ο βίος του Αγίου Ονουφρίου μας διδάσκει και μας καλεί "το εκείνων αγαθόν οικείον ποιείσθαι δια μιμήσεως" [2], να τον μιμηθούμε, για να οικειοποιηθούμε την αρετή του. Μας βοηθάει, επίσης ο Αγιος, με τις πρεσβείες του. Είναι ένα καλλιτέχνημα του Αγίου Πνεύματος, μια περικαλλής εικόνα του Θεού, ένας ζωντανός και έμψυχος ναός Του, πλούτος και στολισμός για την Εκκλησία μας. Μας διδάσκει ότι η εν Χριστώ ζωή δεν ειναι απλώς η κοινωνία με τον Χριστό, η ζωή μέσα στην Παρουσία Του. Είναι και κάτι πολύ περισσότερο και ασύγκριτα ανώτερο. Είναι η ένωση με τον Χριστό. Μας γνωρίζει ότι την πρόσκαιρη επίγεια ζωή μας που τρέμουμε μη τη χάσουμε και την προστατεύουμε σαν τη μικρή φλόγα στην κορφή ενός κεριού που τρεμοπαίζει καθώς ο αέρας τη φυσά, αυτή τη μικρή ζωή δεν υπάρχει άλλος τρόπος όχι μόνο να τη διατηρήσουμε, αλλά και να την κάνουμε να λάμψει "ως ο ήλιος", από το να τη σβήσουμε μόνοι μας. O εὑρὼν τὴν ψυχὴν αὐτοῦ ἀπολέσει αὐτήν, καὶ ὁ ἀπολέσας τὴν ψυχὴν αὐτοῦ ἕνεκεν ἐμοῦ εὑρήσει αὐτήν. (Κατά Ματθαίον, Κεφ. I, Στιχ. 39). Aυτὀς που θέλει να σώσει τη ζωή του, θα χάσει τη μακαρία πνευματική ζωή. Όποιος όμως δεν ζεί για τον εαυτό του αλλά προσφέρει τη ζωή του στον Χριστό και στην υπακοή των εντολών Του, αυτός θα την κερδίσει αιώνια, αθάνατη και αληθινή στη Βασιλεία Του. Ο δεχόμενος ὑμᾶς ἐμὲ δέχεται, καὶ ὁ ἐμὲ δεχόμενος δέχεται τὸν ἀποστείλαντά με. ὁ δεχόμενος προφήτην εἰς ὄνομα προφήτου μισθὸν προφήτου λήψεται, καὶ ὁ δεχόμενος δίκαιον εἰς ὄνομα δικαίου μισθὸν δικαίου λήψεται. καὶ ὃς ἐὰν ποτίσῃ ἕνα τῶν μικρῶν τούτων ποτήριον ψυχροῦ μόνον εἰς ὄνομα μαθητοῦ, ἀμὴν λέγω ὑμῖν, οὐ μὴ ἀπολέσῃ τὸν μισθὸν αὐτοῦ. (Κατά Ματθαίον, Κεφ. I, Στιχ. 40-42).
Η Ευχή "Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον με" αποτελεί το αφρόγαλα όλων των Προσευχών και συνοψίζεται σε πέντε μόνο λέξεις σταθερά επαναλαμβανόμενες. Η επίκληση «Κύριε» εκφράζει ευγνωμονική στάση της ψυχής και πεποίθηση στις Δωρεές που απορρέουν απο τη λυτρωτική Θυσία του Υιού του Θεού. Η επίκληση «Ιησού» εκφράζει το πάθος και το πύρ της ψυχής προς τον Αγαπημένο. Η επίκληση «Χριστέ» εδράζεται σε μία σχέση μετανοίας και συγγνώμης, ὀμοια με του τραυματία προς τόν θεράποντα. Τέλος η επίκληση «ελέησόν με» υποβάλλει τη δραματικότητα του πάσχοντος. Εδώ υπάρχει η συναίσθηση του βάρους τών αμαρτημάτων, αλλά και η γεύση της Χρηστότητας το Θεού και της Συγγνώμης Του, σφού η επίκληση αυτή μετέχει περισσότερο της παρρησίας, σπ' όσο η επίκληση «συγχώρησον»
Δικαίων δὲ ψυχαὶ ἐν χειρὶ Θεοῦ, καὶ οὐ μὴ ἅψηται αὐτῶν βάσανος. ἔδοξαν ἐν ὀφθαλμοῖς ἀφρόνων τεθνάναι, καὶ ἐλογίσθη κάκωσις ἡ ἔξοδος αὐτῶν καί ἡ ἀφ᾿ ἡμῶν πορεία σύντριμμα, οἱ δέ εἰσιν ἐν εἰρήνῃ. καὶ γὰρ ἐν ὄψει ἀνθρώπων ἐὰν καλασθῶσιν, ἡ ἐλπὶς αὐτῶν ἀθανασίας πλήρης· καὶ ὀλίγα παιδευθέντες μεγάλα εὐεργετηθήσονται, ὅτι ὁ Θεὸς ἐπείρασεν αὐτοὺς καὶ εὗρεν αὐτοὺς ἀξίους ἑαυτοῦ· ὡς χρυσὸν ἐν χωνευτηρίῳ ἐδοκίμασεν αὐτοὺς καὶ ὡς ὁλοκάρπωμα θυσίας προσεδέξατο αὐτούς. καὶ ἐν καιρῷ ἐπισκοπῆς αὐτῶν ἀναλάμψουσι καὶ ὡς σπινθῆρες ἐν καλάμῃ διαδραμοῦνται· κρινοῦσιν ἔθνη καὶ κρατήσουσι λαῶν, καὶ βασιλεύσει αὐτῶν Κύριος εἰς τοὺς αἰῶνας. οἱ πεποιθότες ἐπ᾿ αὐτῷ συνήσουσιν ἀλήθειαν, καὶ οἱ πιστοὶ ἐν ἀγάπῃ προσμενοῦσιν αὐτῷ, ὅτι χάρις καὶ ἔλεος ἐν τοῖς ὁσίοις αὐτοῦ, καὶ ἐπισκοπὴ ἐν τοῖς ἐκλεκτοῖς αὐτοῦ. (Σοφίας Σολομώντος, Κεφ. 3, Στιχ. 1-9). Η ζωή των δικαίων βρίσκεται υπό την προστατευτική χείρα του Θεού και καμμία θλίψη δεν θα εγγίσει αυτούς, άνευ της παραχωρήσεως Εκείνου. Στα μάτια των αφρόνων ασεβών θεωρήθηκε ο θάνατος των ως εξαφανισμός, και η πρόωρος έξοδος εκ της παρούσης ζωής ως τιμωρία, διάψευσις των ελπίδων των. Θεωρήθηκε η αναχώρηση των εκ της ζωής ως πλήρης καταστροφή. Εκείνοι όμως υπάρχουν εν ειρήνη. Έστω και αν στα μάτια των ανθρώπων φαίνονται πάσχοντες, έχουν σταθερά πεποίθηση ότι θα εισέλθουν στην αθανασία. Εάν υποφέρουν ολίγα βάσανα εδώ, πολλήν αμοιβήν θα λάβουν εκεί, διότι ο Κύριος εδοκίμασε αυτούς διά των θλίψεων και εύρεν , ότι είναι άξιοι αμοιβής Του. Εδοκίμασε ο Κύριος αυτούς ως ο χρυσοχόος δοκιμάζει τον χρυσόν δια πυρός εις την καθαρτήριον χοάνη του και εδέχθη τούτους ευμενώς ως τα ολοκαυτώματα των θυσιών. Αυτοί θα λάμψουν, όταν ο Κύριος τους επισκεφθή και ως σπινθήρες θα διατρέχουν καίοντες την ευφλεκτον καλάμην, τους ασεβείς. Θα καταδικάσουν τα ασεβή έθνη και θα κυριαρχήσουν των ασεβών λαών, διότι ο Κύριος θα είναι Βασιλεύς αυτών εις τους αιώνας. Οι έχοντες πίστην και πεποίθησιν εις τον Θεόν, θα εννοήσουν την αλήθεια των λόγων και υποσχέσεων του και με αγάπην θα υπομείνουν και θα παραμένουν πλησίον του, διότι η δωρεά και ευσπλαγχνία Του θα δοθή εις τους αφωσιωμένους Του και η προσοχή Του θα στραφή προς τους εκλεκτούς Του.
Οι πατέρες μας διδάσκουν ότι το Πνεύμα είναι δώρο και ότι η αίτηση αυτού του δώρου είναι η μόνη που δεν μένει ποτέ χωρίς άμεση απάντηση. Η επίκληση αγγίζει την ίδια τη φύση Εκείνου που δίδεται και τον προτρέπει να φανερωθεί. Ο άνθρωπος όταν αναζητά την Βασιλεία των Ουρανών, υπακούει στον Κύριο του και Θεό του και γίνεται παιδί του. Και όταν τη βρίσκει, χαίρεται όπως ο ευρών πολύτιμον μαργαρίτην, θησαυρόν κεκρυμμένον, και η χαρά του είναι πεπληρωμένη. Έτσι και ο Άγιος Ονούφριος, ανεδείχτηκε σε άστρο φωτεινό σε αυτούς που μονάζουν και ακτινοβολεί σε όλη την οικουμένη, όπως το φεγγάρι στη νύχτα, και λάμπει με αυτό τον τρόπο στους ασκητικούς αγώνες σαν ήλιος. Δια τούτο ας ζητήσουμε από τον Άγιο να μην πάψει να πρεσβεύει ακατάπαυστα για όλους εμάς όπως λέει και στο αντίστοιχο κοντάκιο του αγίου στο Ωρολόγιο το Μέγα. "Αστήρ φαεινός εδείχθης τοις μοναζουσιν, ως φέγγος νυκτί αυγάζεις εν τοις πέρασιν. ούτω, πάτερ, έλαμψας εν ασκήσει καθάπερ ήλιος. δια τούτο, Ονούφριε, μη παύση πρεσβεύων υπέρ πάντων ημών".
Τότε στήσεται ἐν παρρησίᾳ πολλῇ ὁ δίκαιος κατὰ πρόσωπον τῶν θλιψάντων αὐτὸν καὶ τῶν ἀθετούντων τοὺς πόνους αὐτοῦ. ἰδόντες ταραχθήσονται φόβῳ δεινῷ καὶ ἐκστήσονται ἐπὶ τῷ παραδόξῳ τῆς σωτηρίας. (Σοφίας Σολομώντος, Κεφ. Ε, Στίχ. 1-2).
Kατά την ημέρα της Κρίσεως ο δίκαιος θα ορθωθεί με πολύ θάρρος ενώπιον εκείνων, οι οποίοι εν τη γή τον κατεδίωξαν και ηρνήθησαν τους κόπους του. Εκείνοι, όταν θα τον ιδούν, θα ταραχθούν και θα φοβηθούν πολύ, θα εκπλαγούν δια την απροσδόκητο σωτηρία του. Εροῦσιν ἐν ἑαυτοῖς μετανοοῦντες καὶ διὰ στενοχωρίαν πνεύματος στενάξονται καὶ ἐροῦσιν· οὗτος ἦν ὃν ἔσχομέν ποτε εἰς γέλωτα καὶ εἰς παραβολὴν ὀνειδισμοῦ οἱ ἄφρονες· τὸν βίον αὐτοῦ ἐλογισάμεθα μανίαν καὶ τὴν τελευτὴν αὐτοῦ ἄτιμον. πῶς κατελογίσθη ἐν υἱοῖς Θεοῦ καὶ ἐν ἁγίοις ὁ κλῆρος αὐτοῦ ἐστιν; ἄρα ἐπλανήθημεν ἀπὸ ὁδοῦ ἀληθείας, καὶ τὸ τῆς δικαιοσύνης φῶς οὐκ ἔλαμψεν ἡμῖν, καὶ ὁ ἥλιος οὐκ ἀνέτειλεν ἡμῖν· (Σοφίας Σολομώντος, Κεφ. Ε, Στίχ. 3-6). Θα είπουν δέ καθ' εαυτούς εν μετανοία και εν μεγάλη ψυχική αγωνία ευρισκόμενοι και στενάζοντες: Αυτός είναι εκείνος, τον οποίον ημείς οι άφρονες κάποτε περιεγελώμεν και είχομεν ως παροιμίαν εμπαικτικήν; Ενομίσαμεν ότι η ζωή του ήτο ανισόρροπος και ο πρόωρος θάνατος του άτιμος. Πως κατετάγη όμως μεταξύ των υιών του Θεού και η θέσις του ευρίσκεται μεταξύ των αγίων ανδρών; Άρα απεπλανήθημεν της αληθούς οδού και το φώς της δικαιοσύνης δεν έλαμψεν εις ημάς ο ήλιος της αληθείας δεν ανέτειλεν εις ημάς. Αντίθετα, οι δίκαιοι, όπως ο Αγιος Ονούφριος, γεύονται τις πλούσιες ευλογίες και δωρεές του Θεού καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας και φθάνουν στο τέλος της ολοήμερου απασχολήσεως και δοξολογούν τον εν Τριάδι Θεό. Μια δοξολογία πηγαία του άνθρωπου προς το Θεό Δημιουργό και Πατέρα για την παρέλευση της ημέρας. Και αυτή η δοξολογία δεν είναι μια στιγμιαία κατάσταση του ανθρώπου. Δεν είναι μια ευχαριστία που συνεπάγεται και συγκεκριμένο χρόνο, αλλά επεκτείνεται στην όλη δοξολογική διάσταση της ζωής του ανθρώπου. Η Θεία Χάρις διαφωτίζει, ενισχύει και ενδυναμώνει τις φυσικές δυνάμεις του ανθρώπου στο δρόμο της σωτηρίας και την επιστροφή στον Θεό, με άλλα λόγια την αναγέννηση, τη δικαίωση και τον αγιασμό. Ο άγιος Ονούφριος εικονίζεται στις αγιογραφίες ως γέρων γυμνός, μακρυμάλλης, έχων τα γένεια μακρά έως τους πόδας και λέγει : Μη κόρος εντέρων σε Χριστού χωρίση, μή βόρβορος σε των παθών καθηδονή ει δ' ουν, δακρύσεις εν φλογί τη παμφάγω. Η κατάσταση της εν Χριστώ Ιησού δόξης του ανθρώπου, προερχόμενη εκ της κοινωνίας αυτού μετά της Θείας δόξης συνεπάγεται πραγματική μεταβολή του όλου ανθρώπου εις καινή κτίσιν.
Ὁ βιογράφος του Αγιου Ονουφρίου ο Όσιος Παφνούτιος, ἀναφέρει ὅτι δύο λιοντάρια ἄνοιξαν τὸν τάφο τοῦ Αγίου στὸν ὁποῖο ἐνταφιάσθηκε τὸ ἱερὸ σκήνωμά του. Παρατηρούμε ότι, όπως και σε άλλους ανθρώπους του Θεού, όταν κάποιος ανακαινισθεί εν Χριστώ, τότε ημερούται και η τω πεπτωκότι ανθρώπω συστενάζουσα και συνοδύνουσα κτίσις. Η δε άλογος φύσις επανέρχεται εις την παραδεισἰαν κατάσταση και θέτει εαυτήν εις την διακονία του ανθρώπου. Ο Παφνούτιος έθαψε τον Άγιο Ονούφριο μετά το θάνατο του, αφού έσχισε στα δύο το δικό του φτωχό ένδυμα και περιτύλιξε με το μισό το γυμνό σώμα του Οσίου που το σκέπαζαν λευκές τρίχες και κράτησε το άλλο μισό για την κάλυψη του δικού του σώματος. Έτσι, αχίτωνας δηλαδή, αναχώρησε για την άλλη ζωή ο Άγιος Ονούφριος, όχι απλώς τηρώντας αλλά και ξεπερνώντας την εντολή του Κυρίου "ὁ ἔχων δύο χιτῶνας μεταδότω τῷ μὴ ἔχοντι, καὶ ὁ ἔχων βρώματα ὁμοίως ποιείτω" (Κατά Λουκάν, Κεφάλαιο Γ, Στιχ. 11), αφού γυμνός βρέθηκε στο τέλος της ζωής του. Καὶ τὴν ἑνὸς χιτῶνος ἐντολήν, Πάτερ,Ὑπερβέβηκας, γυμνητεύσας εἰς τέλος. Δωδεκάτῃ ἀχίτωνα Ὀνούφριον ἐκ βίου ἦραν λέει το επιγραμματικό εγκωμιαστικό δίστιχο του Συναξαρίου. Όπως μαρτυρείται και στον κοντάκιο του, ο Άγιος Ονούφριος δέχτηκε μέσα στην καρδιά του το νοητό και ουράνιο φως και αποδείκτηκε δοχείο της άφθαρτης Τριαδικής Θεότητας και τώρα έχει συναριθμηθεί με τους Αγγέλους και ψάλλει δυνατά το δοξολογικό ύμνο Αλληλούια.
Ο Άγιος Ονούφριος ετελεύτησε την εδώ βιοτήν του την 12η Ιουνίου, ημέραν κατά την οποία η Ορθόδοξος Εκκλησία μας τιμά και γεραίρει την μνήμη του μαζί με την μνήμη του Οσίου Πατρός Πέτρου του εν τω Άθω.Η μνήμη του οσίου Ονουφρίου του Αιγυπτίου συμπίπτει κατά μεν το παλαιό ημερολόγιο (ακουλουθείται από το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, το Άγιον Όρος, τη Ρωσική Εκκλησία κλπ) από του Σαββάτου των ψυχών μέχρι της Παρασκευής της Ε' εβδομάδος Ματθαίου, κατά δε το νέο ημερολόγιο (ακολουθείται από την Εκκλησία της Ελλάδος, το Οικουμενικό Πατριαρχείο κλπ) από της Κυριακής του Τυφλού μέχρι του Σαββάτου της Γ' εβδομάδος Ματθαίου.

Οι Άγιοι Ουικτωρίνος, Ουίκτωρ, Νικηφόρος, Κλαύδιος, Διόδωρος, Σαραπίνος και Παπίας οι Μάρτυρες εν Κορίνθω

Οι Άγιοι Μάρτυρες κατάγονταν από την Κόρινθο και συνελήφθησαν κατά την περίοδο της βασιλείας του Δεκίου (249-251 μ.Χ.), γιατί ομολόγησαν με παρρησία την πίστη τους στον Χριστό. Οδηγήθηκαν ενώπιον του ανθύπατου Τερτίου, ο οποίος ήταν διοικητής της Ελλάδος.
Ο ηγεμόνας υπέβαλλε σε φρικώδη βασανιστήρια τους αθλητές αυτούς της πίστεως και όλοι τους έλαβαν το στεφάνι του μαρτυρίου. Ο Άγιος Ουικτωρίνος, ο Άγιος Ουίκτωρ και ο Άγιος Νικηφόρος ρίφθηκαν κάτω από μεγάλη κυλινδρική πέτρα που τους συνέτριψε. Οι δήμιοι απέκοψαν τα χέρια και τα πόδια του Αγίου Κλαυδίου, την κεφαλή του Αγίου Σαραπίνου και έριξαν τον Άγιο Διόδωρο σε πυρακτωμένο καμίνι. Τον Άγιο Παπία τον έπνιξαν στη θάλασσα.
Στον Συναξαριστή του Αγίου Νικοδήμου η μνήμη τους αναφέρεται και στις 5 Απριλίου.