ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΠΑΡΑΙΝΕΣΕΙΣ

[ΦΩΤΗΣ]

61. ΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΘΕΙΑ ΠΡΟΝΟΙΑ
Εάν έχεις αμφιβολία, ότι η κάθε μία πράξη παρακολουθείται αφ' υψηλού από τον Θεό, εξέτασε (τον εαυτό σου) και θα δεις, ότι συ, που είσαι άνθρωπος και χώμα, μπορείς να εξετάζεις και να εννοείς ταυτοχρόνως πολλά και διάφορα θέματα.
Πόσον μάλλον ο Θεός, που τα βλέπει όλα σαν σπυρί σιναπιού. Αυτός που τα πάντα ζωογονεί και τρέφει όπως θέλει;

[ΦΩΤΗΣ]

62. Ο ΦΥΛΑΞ ΑΓΓΕΛΟΣ
Όταν κλείσεις τις πόρτες του σπιτιού και είσαι μόνος, γνώριζε ότι είναι παρών μαζί σου ο ορισμένος για κάθε άνθρωπον από τον Θεό άγγελος, τον οποίον οι Έλληνες ονομάζουν οικείο δαίμονα (προσωπικό δαιμόνιον).
Αυτός, που είναι ακοίμητος και απαραλόγιστος (δεν μπορεί κανείς να τον εξαπατήσει), στέκεται πάντοτε μαζί σου, τα βλέπει όλα και δεν εμποδίζεται από το σκοτάδι.
Μαζί μ' αυτόν, γνώριζε πως και ο Θεός υπάρχει σε κάθε τόπον. Γιατί δεν υπάρχει τόπος ή ύλη καμία, μέσα στην οποία να μην είναι ο Θεός, εφ' όσον είναι απ' όλους και απ' όλα μεγαλύτερος και όλους τους -περικλείει στο χέρι Του.

[ΦΩΤΗΣ]

63. ΕΥΧΑΡΙΣΤΕΙΤΕ ΑΣΙΓΗΤΑ ΤΟΝ ΘΕΟ.
Εάν οι στρατιώτες μένουν πιστοί στον Καίσαρα, επειδή απ' αυτόν χορηγούνται οι τροφές, πόσον μάλλον εμείς οφείλομε να επιδιώκομε να ευχαριστούμε αδιάκοπα με ασίγητα στόματα και να αρέσομε στο Θεό, που έκτισε τα πάντα για τον άνθρωπο;

[ΦΩΤΗΣ]

64. ΟΙ ΚΑΡΠΟΙ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
Η ευγνωμοσύνη προς τον Θεό και η χρηστή πολιτεία είναι ανθρώπου καρπός, αρεστός στο Θεό.
Οι καρποί της γης δεν ωριμάζουν σε μια ώρα, άλλα με τον καιρό, με βροχές και επιμέλεια. Κατά τον ίδιο τρόπο και οι καρποί των ανθρώπων λαμπρύνονται με ασκητική ζωή και μελέτη, με το χρόνο και την καρτερία, με εγκράτεια και υπομονή.
Εάν μ' αυτά φανείς κάποτε ευλαβείς σε μερικούς (ευσεβής και θεοφοβούμενος), μην πιστεύεις στον εαυτό σου, εφ' όσον είσαι ακόμα στο σώμα και μη θεωρείς ότι τίποτε δικό σου είναι αρεστό στο Θεό, γιατί πρέπει να γνωρίζεις, ότι δεν είναι εύκολο στον άνθρωπο να φυλάξει μέχρι τέλους το αναμάρτητων.

[ΦΩΤΗΣ]

65. Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ
Τίποτε στον άνθρωπο δεν είναι πολυτιμότερο από το λόγο (το λογικό). Τόσο δυνατός είναι ο λόγος, ώστε με το λόγο και την ευχαριστία λατρεύαμε τον Θεό.
Εάν μεταχειριζώμεθα άχρηστα ή δυσφημιστικά λόγια, καταδικάζαμε την ψυχή μας. Συνεπώς, το να μεταχειρίζεται κανείς αυθαιρέτως λόγια ή έργα πονηρά και ν' αποδίδει σ' άλλους ή στη φύση του την αιτία για όσα αμαρτάνει, αυτό είναι έργον αναίσθητου άνθρωπου (που δεν αισθάνεται ότι καταδικάζεται, παρ' όλον ότι έχει το λογικό).

[ΦΩΤΗΣ]

66. ΑΥΤΕΞΟΥΣΙΟ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΨΥΧΙΚΩΝ ΠΑΘΩΝ
Αν φροντίζομε να θεραπεύομε τα πάθη του σώματος, γιατί αλλιώς θα γίνομαι καταγέλαστοι στους γνωστούς μας, πολύ περισσότερο είναι ανάγκη να τρέχομε να θεραπεύομε τα πάθη της ψυχής, γιατί μέλλομε να κριθούμε κατά πρόσωπον Θεού, για να μη βρεθούμε (εκεί) τιποτένιοι ή καταγέλαστοι.
Έχομε το αυτεξούσιο και συνεπώς, όταν επιθυμούμε τις πονηρές πράξεις, μπορούμε να μην τις επιδιώξουμε, αρκεί να το θελήσομε. Το μπορούμε και στην εξουσία μας είναι να ζήσομε όπως αρέσει στο Θεό και κανείς δεν μπορεί να μας αναγκάσει ποτέ, να πράξομε άθελά μας κάτι το πονηρό. Γιατί, έτσι αγωνιζόμενοι, θα γίνομαι άξιοι του Θεού άνθρωποι και θα ζούμε σαν άγγελοι στον ουρανό.

[ΦΩΤΗΣ]

67. ΑΥΤΕΞΟΥΣΙΟ ΚΑΙ ΠΑΘΗ
Εάν το θέλεις γίνεσαι δούλος των παθών, εάν το θέλεις μένεις ελεύθερος και δεν θα υποκύψεις στα πάθη, διότι ο Θεός σε έπλασε αυτεξούσιο.
Όποιος (με καλή χρήση του αυτεξουσίου) νικά τα πάθη της σαρκός, στεφανώνεται με την αφθαρσία.
Εάν βέβαια δεν ήταν τα πάθη, δεν θα ήσαν και οι αρετές, ούτε και στέφανοι, που δωρίζονται από το Θεό στους ανθρώπους που είναι άξιοι (στεφάνου).

[ΦΩΤΗΣ]

68. Η ΨΥΧΙΚΗ ΤΥΦΛΩΣΗ
Όσοι δεν βλέπουν (ότι αυτό είναι) το (αληθινό) συμφέρον τους, αν και γνωρίζουν το αγαθό, είναι ψυχικά τυφλοί και έχει γίνει τελείως αναίσθητη μέσα τους η διάκριση (μεταξύ καλού και κακού).
Ώστε δεν πρέπει να προσέχομε τη νοοτροπία τους κι αυτό για να μην περιπέσομε κατ' ανάγκην κι εμείς, απρονόητα, στα ίδια, σαν τυφλοί (για να μη στραβωθούμε ψυχικά).

[ΦΩΤΗΣ]

69. Η ΟΡΓΗ ΓΙ' ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΣΦΑΛΛΟΥΝ
Δεν πρέπει να οργιζώμεθα με αυτούς που αμαρτάνουν, έστω κι αν όσα πράττουν είναι εγκλήματα άξια τιμωρίας. Αλλά οφείλομε τους φταίχτες, για λόγους δικαιοσύνης κυρίως, να τους κάνομε να μετανοήσουν και να τιμωρηθούν εάν πρέπει, είτε βάζοντας μονάχοι τους την τιμωρία είτε μέσω άλλων. Όμως να οργιζώμεθα ή να θυμώνουμε δεν είναι ανάγκη. Διότι η οργή οδηγεί σε πράξεις τιμωρίας από πάθος μόνον και όχι με (ορθή) κρίσιν και κατά το δίκαιο.
Αλλά ούτε κι' αυτούς που ελεούν παρά το πρέπον πρέπει να τους παραδεχώμεθα.
Γι` αυτό, τούτο το καλό και για το δίκαιον, πρέπει να τιμωρούνται οι πονηροί και όχι από το έμφυτο μέσα μας πάθος της οργής.

[ΦΩΤΗΣ]

70. Η ΨΥΧΗ ΜΟΝΗ ΕΙΝΑΙ ΠΛΟΥΤΟΣ
Μόνα τα αποκτήματα της ψυχής είναι ασφαλή και απαραβίαστα. Και είναι αυτά, η ενάρετη και αρεστή στο Θεό διαγωγή, καθώς και η γνώση και η πράξη των αγαθών έργων.
Διότι ο πλούτος είναι τυφλός οδηγός και σύμβουλος ανόητος και καταστρέφει την «αναίσθητων» ψυχήν, σ' αυτόν που κάνει κακή και μαλθακή χρήση του πλούτου.