ΒΙΟΙ ΑΓΙΩΝ

[ΦΩΤΗΣ]

ΑΓΙΟΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ



Ο Άγιος Ευστάθιος ήταν αξιωματικός περίβλεπτος στη Ρώμη. Στη χριστιανική πίστη προσήλθε με θαυμαστό τρόπο. Όταν κάποτε κυνηγούσε ένα ελάφι, είδε στα κερατά του να φέρει σταυρό και άκουσε μία φωνή πού τον καλούσε στην ορθή πίστη. Έτσι πίστεψε και βαπτίστηκε με το όνομα Ευστάθιος από Πλακίδας πού ονομαζόταν πριν, καθώς επίσης και ή γυναίκα του Τατιανή σε Θεοπίστη, αλλά και τα δυο τους παιδιά Αγάπιος και Θεόπιστος. Όταν ο αυτοκράτωρ Τραϊανός έμαθε ότι ασπάσθηκε το Χριστιανισμό, του αφαίρεσε τον ανώτερο στρατιωτικό βαθμό πού είχε και τον εξόρισε με όλη του την οικογένεια.
Κατά την πορεία όμως, τον χώρισαν από τη σύζυγο του Θεοπίστη και τα δύο του παιδιά, το Θεόπιστο και τον Αγάπιο. Το γεγονός αυτό, πίκρανε πολύ τον Ευστάθιο. Μετά από χρόνια, όταν o Τραϊανός περιήλθε σε μεγάλη πολεμική δυσχέρεια, θυμήθηκε τον ικανότατο αξιωματικό του Ευστάθιο. Τον επανέφερε λοιπόν στην υπηρεσία, και ο Ευστάθιος με τη γενναιότητα αλλά και τη στρατηγική πού τον διέκρινε συνετέλεσε κατά πολύ στην νίκη. Στο δρόμο μάλιστα, βρήκε την οικογένεια του και ένοιωσε μεγάλη χαρά. Ό διάδοχος, όμως, του Τραϊανού, Αδριανός, απαίτησε από τον Ευστάθιο να παραστεί στις θυσίες των ειδωλολατρικών θεών. Ο Ευστάθιος, βέβαια, αρνήθηκε, με αποτέλεσμα να βασανιστεί αυτός και η οικογένεια του. Αλλά η αγάπη τους στο Χριστό ενδυνάμωνε την ψυχή τους στα βασανιστήρια, ενθυμούμενοι μάλιστα τους θείους λόγους, που λένε: "Μακάριος άνήρ ός υπομένει πειρασμόν ότι δόκιμος γενόμενος λήψεται τον στέφανον της ζωής, όν έπηγγείλατο ό Κύριος τοις άγαπώσιν αυτόν". Πανευτυχής, δηλαδή, είναι ο άνθρωπος που βαστάει με υπομονή τη δοκιμασία των θλίψεων. Διότι έτσι γίνεται σταθερός και δοκιμασμένος, για να πάρει το λαμπρό και ένδοξο στεφάνι της αιώνιας ζωής, πού υποσχέθηκε ό Κύριος σε αυτούς πού Τον αγαπούν. Τελικά, ο Ευστάθιος με την οικογένεια του πέθαναν μέσα σε χάλκινο πυρακτωμένο βόδι. Η Εκκλησία μας τον τιμά στις 20 Σεπτεμβρίου.

[ΦΩΤΗΣ]

Ὁ Ἅγιος Εὐψύχιος



Ὁ Ἅγιος Μάρτυς Εὐψύχιος ἔζησε κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ δυσσεβοὺς αὐτοκράτορα Ἰουλιανοῦ τοῦ Παραβάτου (361-363 μ.Χ.) καὶ καταγόταν ἀπὸ τὴ χώρα τῆς Καππαδοκίας. Ἦταν ἄνθρωπος μὲ θεοφιλῆ βίο καὶ ἀγαθὴ κρίση καὶ εἶχε πολὺ πόθο γιὰ τὸν Χριστό. Ὅταν στὴν Καισάρεια τῆς Καππαδοκίας ὁ Ἰουλιανὸς ἔχτισε ναὸ τῆς θεᾶς Τύχης, στὸν ὁποῖο θυσίαζαν οἱ εἰδωλολάτρες, ὁ Εὐψύχιος πῆρε μαζί του καὶ μερικοὺς ἄλλους θαρραλέους νέους καὶ γκρέμισαν τὸ ναὸ ἀπὸ τὰ θεμέλια καθὼς καὶ τὸ εἴδωλο τῆς θεᾶς. Ὅταν ἔμαθε αὐτὰ ὁ βασιλέας ὀργίσθηκε ὑπερβολικὰ καὶ ἀπέστειλε στρατιῶτες γιὰ νὰ τοὺς συλλάβουν. Καὶ τοὺς ἄλλους, ἀφοῦ τοὺς στέρησε ἀπὸ τὴν περιουσία τους, τοὺς ὑπέβαλλε σὲ ποικίλα χτυπήματα καὶ τοὺς ἐξόρισε. Τὸν Μάρτυρα ὅμως, Εὐψύχιο, ἐπειδὴ κατὰ τὴν γνώμη του ὑπῆρξε ἡ αἰτία αὐτῆς τῆς ἐνέργειας, πρῶτα τὸν ἔκλεισε στὴ φυλακή, στὴν συνέχεια δὲ τὸν βασάνισε πολύ. Ἐπειδὴ ὅμως δὲν κατάφερνε νὰ τὸν πείσει νὰ ἀρνηθεῖ τὴν πίστη του στὸν Χριστό, ἔδωσε ἐντολὴ καὶ τὸν ἀποκεφάλισαν. Ἦταν τὸ ἔτος 363 μ.Χ. Ἔτσι ὁ Μάρτυς Εὐψύχιος κέρδισε ἀντὶ τῆς φθαρτῆς ζωῆς, τὸν ἄφθαρτο στέφανο τοῦ μαρτυρίου.

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος γ’. Τὴν ὡραιότητα.
Εὐψύχως ἤνυσας, δρόμον τὸν ἔνθεον, καὶ καταβέβληκας, ἐχθρὸν τὸν δόλιον, τὴν πανοπλίαν τοῦ Σταυροῦ, παμμάκαρ ἐνδεδυμένος ὅθεν συνηρίθμησαι, τῶν Μαρτύρων ταὶς τάξεσι, δόξαν αἰωνίζουσαν, κεκτημένος Εὐψύχιε. Ἀλλὰ μὴ διαλείπῃς πρεσβεύων, σώσαι ἠμᾶς τοὺς σὲ τιμώντας.

[ΦΩΤΗΣ]

Βίος του Αγίου Νεομάρτυρα Ζαχαρία

Ο Αγιος Ζαχαρίας αυτός ο νέος αθλητής του Χριστού καταγόταν από την επαρχία του Αγίου Αρτης και εξαιτίας κάποιου συμβάντος, αρνήθηκε το Χριστό και έγινε Τούρκος. Εν συνεχεία πήγε στην παλαιά Πάτρα και εκεί ασκούσε τη τέχνη του ράπτη γουναρικών. Είχε όμως κρατήσει κρυφά το βιβλίο που ονομάζεται «Αμαρτωλών Σωτηρία». Διαβάζοντάς το συχνά ήλθε σε μεγάλη μετάνοια και ρωτώντας ένα χριστιανό φίλο του πήγε μια νύχτα σε έναν έμπειρο πνευματικό και εξομολογήθηκε την αμαρτία του, όπως επίσης και το σκοπό που είχε να σταθεί με θάρρος και να ομολογήσει την πίστη του στο Χριστό, που αρνήθηκε.

Ο πνευματικός του όμως ανησυχούσε αν ο Ζαχαρίας θα μπορούσε να αντεπεξέλθει αυτή τη δοκιμασία και για να δει αν ο λογισμός του προέρχεται από το Θεό, του δίνει εντολή να κλειστεί στο εργαστήριο του για σαράντα μέρες, κάνοντας προσευχή και νηστεία, διαβάζοντας το βιβλίο που έχει και ύστερα να ανταμώσουν πάλι. Ο Ζαχαρίας όμως δεν μπόρεσε να υποφέρει το κανόνα αυτό παραπάνω από είκοσι μέρες γιατί άναψε μια φλόγα στη καρδιά του, που του προξενούσε απέραντη αγάπη στο Χριστό. Πηγαίνει στο πνευματικό του και εκεί του ζητάει την άδεια να μαρτυρήσει για το Χριστό. Ο πνευματικός του εξηγεί ότι θα αντιμετωπίσει πολλά βασανιστήρια, όμως ο Ζαχαρίας είναι πεπεισμένος ότι θα τα καταφέρει. Έτσι ο πνευματικός, του ζητάει να εξομολογηθεί όλες τις αμαρτίες του και τον κοινωνεί με τα Αχραντα Μυστήρια. Ύστερα του δίνει την ευχή του. Ο Ζαχαρίας πήγε στο εργαστήριο του, πούλησε όλα τα υπάρχοντα του και τα λεφτά τα μοίρασε στους φτωχούς. Στο δρόμο συνάντησε ένα φτωχό παιδί που δεν είχε ζωνάρι και αμέσως ο Μακάριος Ζαχαρίας βγάζει το μεταξωτό ζωνάρι που ήταν ζωσμένος και του το δίνει, ενώ αυτός αγοράζει λίγο σχοινί και ζώνεται.

Μετά από αυτά ανεβαίνει στον κριτή, μπαίνει στον οντά του και του λέει: «πολλά τα έτη σου αφέντη μου». Ο κριτής μια και του ήταν γνωστός ο Ζαχαρίας, εφόσον του έραβε τις γούνες του, του λέει: «Που είναι το ζωνάρι σου δύστυχε Μεεμέτη (γιατί έτσι τον ονόμαζαν), έλα επάνω, κάθισε και πες μου τι έπαθες». Ο Ζαχαρίας απαντά ότι δεν είναι πια ο Μεεμέτης αλλά ο Ζαχαρίας και πως τότε είχε γελαστεί και είχε αρνηθεί την πίστη του, ενώ τώρα ενδύθηκε το Χριστό. Έπειτα του δίνει μερικά νομίσματα και λέει του κριτή να τα δώσει στον υπηρέτη του για να του πάρει ένα χαρτί που να δείχνει ότι είναι ξανά ραγιάς φορολογούμενος, όπως και οι υπόλοιποι χριστιανοί. Ο κριτής του απαντά πως μάλλον είναι μεθυσμένος και γι αυτό λέει τέτοια πράγματα. Ο Ζαχαρίας αποκρίνεται πως δεν έχει βάλει τίποτα στο στόμα του και μόνη επιθυμία του είναι να πάρει πίσω το χαρατσοχάρτι του. Τότε ο κριτής βλέποντας το αμετάθετο της γνώμης του, τον έστειλε με έναν Τούρκο αξιωματούχο του, στον εξουσιαστή της πολιτείας, αφού έγραψε σε αυτόν όλη την υπόθεση. Και εκεί όμως ο Μάρτυρας είπε ακριβώς τα ίδια που είπε και στο κριτή.

Τότε ο εξουσιαστής σύναξε τους αγάδες και τους είπε την υπόθεση και έτσι αποφάσισαν να τον βάλουν στη φυλακή και τρεις φορές την ημέρα να τον βγάζουν στην αυλή και να τον ραβδίζουν δυνατά, έως ότου ή ασπαστεί την πίστη τους ή ξεψυχήσει από τα βασανιστήρια. Ο δε Μάρτυρας του Χριστού Ζαχαρίας, παρά το ότι τον κτυπούσαν με ράβδους και πάρα πολύ βαριές πέτρες στην κοιλιά του και στο στήθος, στεκόταν σταθερός και ασάλευτος στην πίστη του Χριστού λέγοντας ακατάπαυστα το: «Κύριε Ιησού Χριστέ Υιέ του Θεού ελέησον με τον αρνητή σου και βοήθησέ με».

Τότε ο λεγόμενος μπουλούμπασης, δηλαδή ο πρώτος από τους στρατιώτες του εξουσιαστή, πρόσταξε το δεσμοφύλακα να βασανίσει τη νύχτα το Μάρτυρα, έως ότου πεθάνει, για να μην παιδεύονται και αυτοί, βασανίζοντάς τον τόσες ημέρες. Ο δεσμοφύλακας αφού παρέλαβε τον Αγιο και τεντώνοντας πολύ τα πόδια του σε ξύλο πήγε σε άλλο δωμάτιο να δειπνήσει.

Ο Μάρτυρας πόνεσε τότε και φώναξε δυνατά. Ο δεσμοφύλακας τον απείλησε πως θα έλθει να τον κάνει κομμάτια. Ο τρισμακάριστος Ζαχαρίας του απαντά: «έλα αμέσως και κάνε πράξη τα λόγια που είπες και θα στο χρωστώ σαν χάρη». Εκείνος θύμωσε και τέντωσε υπερβολικά τα πόδια του Αγίου στο ξύλο και καθώς ο Μάρτυρας έκανε να σαλεύσει λίγο σχίσθηκαν ευθύς τα σκέλη του και ξεψύχησε.

Τότε ο εξουσιαστής διέταξε να τον σύρουν στους δρόμους της Πάτρας και να τον ρίξουν σε ένα ξεροπήγαδο, στην ενορία της Αγίας Τριάδος, της παλαιάς Πάτρας. Την νύχτα οι χριστιανοί είδαν φως πάνω από το πηγάδι και έτρεχαν να δουν τον Aγιο και να τον προσκυνούν. Όταν έμαθαν αυτά οι Αγαρηνοί, γέμισαν με χώματα το πηγάδι και έτσι έμεινε εκεί καλά κλεισμένος ο Αγιος, με του οποίου τις ικεσίες Κύριε, ελέησέ μας και Σώσε μας. Αμήν.

Η μνήμη του Αγίου Νεομάρτυρα Ζαχαρία εξ Αρτης που μαρτύρησε στη πόλη των Πατρών το 1782 τιμάται την 20 Ιανουαρίου κάθε έτους. Στον ναό μας τον Αγιο Δημήτριο, η πλαϊνή Αγία Τράπεζα είναι αφιερωμένη στον Νεομάρτυρα Ζαχαρία.

[ΦΩΤΗΣ]

Ο Άγιος ιερομάρτυς Ηρακλείδιος
(17 Σεπτεμβρίου)

«Τις σου τον βίον ισχύσει εκδιηγήσασθαι;... Χαίρε ότι εχρίσθης Ιεράρχης θεόθεν. Χαίρε ότι εφάνης οδηγός παιδιόθεν»...

Δικαιολογημένη η απορία. Δίκαιος και ο έπαινος. Γιατί ο άγιος Ηρακλείδιος, που γιορτάζουμε στις 17 του Σεπτέμβρη, δεν είναι μόνο ο πρώτος Ιεράρχης της ξακουστής Ταμασού, αλλά κι ένας απ' τους πρώτους και πιο σπουδαίους Ιεράρχες της Νήσου των Αγίων, της ευλογημένης Κύπρου μας.
Γεννήθηκε στη Λαμπαδού ή Λαμπαδιστό, ένα χωριό κοντά στο σημερινό Μιτσερό, κι ήταν γιος ειδωλολάτρη ιερέα.

Κάποια μέρα που πατέρας και γιος καταγινόντουσαν με την προσφορά θυσίας στους θεούς, δύο ξένοι πλησίασαν, κι αφού χαιρέτησαν με καλοσύνη, ζήτησαν να μάθουν απ' αυτούς τον δρόμο που θα τους οδηγούσε προς την Πάφο.
Οι δύο ξένοι, που φαινόντουσαν να έρχονται από μακριά, ήταν οι απόστολοι Βαρνάβας και Μάρκος που είχαν έρθει στο νησί με τον απόστολο Παύλο για την πρώτη τους αποστολική περιοδεία, γύρω στο 45-46 μ.Χ.
Ο ειδωλολάτρης ιερέας Ιεροκλής η Ιερόκλεως, ο πατέρας του Ηρακλειδίου, με την ευγένεια και τη φιλοξενία που διακρίνει τους Έλληνες, έσπευσε να καλέσει τους ξένους να παραμείνουν στο σπίτι του, εκεί στο χωριό τη Λαμπαδού, για να ξεκουραστούν.
Οι Απόστολοι όμως επέμεναν να προχωρήσουν κι αυτός, για να τους διευκολύνει, έστειλε τον γιο του τον Ηρακλέωνα, να τους συνοδεύσει ως έξω από το χωριό, και να τους δείξει τον δρόμο. Ευλογημένη συνάντηση.! Και τρισευλογημένη απόφαση!

Μόλις οι Απόστολοι απομακρύνθηκαν απ' εκεί, άρχισαν τη συζήτηση με τον νεαρό.
- Τι εκάμνατε, παιδί μου, εκεί που σας συναντήσαμε, ρώτησε ο ένας απ' αυτούς, ο Βαρνάβας.
- Προσφέραμε θυσία στους θεούς μας, απήντησε ο Ηρακλείδιος.
- Θεοί οι πέτρες και τα ξύλα; Όχι, παιδί μου. Αυτά δεν είναι θεοί. Είναι δημιουργήματα. Είναι έργα χειρών ανθρώπων.
Ο Θεός είναι ένας. Αυτός, που εδημιούργησε «τον ουρανόν και την γην, την Θάλασσαν και πάντα τα εν αύτοις».
Ο Θεός, ο αληθινός Θεός, δεν κατοικεί μέσα σε χειροποίητους ναούς, ούτε και υπηρετείται από χέρια ανθρώπων, γιατί δεν έχει ανάγκη από τίποτα. Αντίθετα! Αυτός είναι που δίδει σε όλα ζωή κι αναπνοή κι όλα όσα τους χρειάζονται για τη συντήρηση τους. Αυτός, από ένα ζευγάρι, έκανε όλα τα έθνη των ανθρώπων που κατοικούν πάνω στη γη. Κι Αυτός, όταν οι άνθρωποι πλανηθήκαμε, από αγάπη άπειρη έστειλε σ' εμάς τον γιο του, τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό, για να μας σώσει...

Ο Ηρακλέων με κατάνυξη άκουε τα λόγια των Αποστόλων. Η ψυχή του, σαν τη διψασμένη γη, ρουφούσε κυριολεκτικά τη διδασκαλία γύρω από το πρόσωπο του Ιησού. Και το αποτέλεσμα; Ευλογημένο! Ο νεαρός προσήλυτος, όταν έφθασαν στον ποταμό Σέτραχο, Μερικοί φρονούν πως ο ποταμός στον όποιο βαπτίσθηκε ο Ηρακλείδιος είναι ο Καρκώτης, ο ποταμός της Σολέας. που τρέχει κάτω από το χωριό της Μαραθάσας, τον Καλοπαναγιώτη, σαν τον Ευνούχο της Κανδάκης της βασίλισσας των Αιθιόπων, ρώτησε με λαχτάρα:

— Ποιος με εμποδίζει να βαπτιστώ;
— Κανένας, ήταν η απάντηση. Αρκεί να το θελήσεις.
— Το θέλω! φώναξε ο Ηρακλέων. Το θέλω με την καρδιά μου!

Τότε οι Απόστολοι, γεμάτοι χαρά, κατέβηκαν στον ποταμό, τον βάφτισαν «εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος», και του έδωκαν το όνομα Ηρακλείδιος. Μετά προχώρησαν σε μια σπηλιά κοντά στον ποταμό, στην οποία παρέμειναν μερικές μέρες συνεχίζοντες τη διδασκαλία.

Εκεί ένα πρωί ήρθε απροσδόκητα και τους συνήντησε κι ο απόστολος Παύλος. Την επόμενη έφτασε κι ο Μνάσων, τον όποιο ο απόστολος και ευαγγελιστής Λουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων ονομάζει «αρχαίον μαθητήν» (Πράξ. κα', 16). Αφού συμπληρώθηκε η κατήχηση του νεοφώτιστου οι τρεις απόστολοι τον χειροτόνησαν επίσκοπο της Ταμασού και του ανέθεσαν υστέρα από θερμή προσευχή να συνεχίσει το έργο της αλιείας ψυχών στην πολυάνθρωπο πόλη. Μαζί του έμεινε κι ο Μνάσων.

Οι δύο μαθητές αφού αποχαιρέτησαν τους Αποστόλους και με δάκρυα στα μάτια κατευόδωσαν για την Πάφο, ρίφθηκαν με φλογερό ζήλο στο έργο τους. Το ιερό έργο της σωτηρίας ψυχών. Τόπος συνάξεων ένα υπόγειο. ένα υπόγειο σπήλαιο, που σώζεται και σήμερα και που βρίσκεται μέσα στο ομώνυμο μοναστήρι. Το σπήλαιο αυτό χρησίμεψε όχι μονάχα ως εκκλησία στην οποία ο Ηρακλείδιος συγκέντρωνε τους πιστούς του, αλλά και σαν κατοικία κι ασκητήριό του. Κάτι περισσότερο. Το σπήλαιο αυτό έγινε ακόμη και τάφος του, μα και τάφος της ειδωλολατρίας.

Εδώ θεμελιώθηκε η πρώτη Εκκλησία που σιγά-σιγά απλώθηκε σ' όλη την πόλη. Ανάμεσα στους πρώτους πού κλήθηκαν να χαρούν το φως της νέας ζωής, υπήρξαν οι γονείς του φλογερού και ζηλωτή εργάτη του χριστιανικού αμπελώνα. Τα λόγια του Πνεύματος του Θεού «είτις των ιδίων και μάλιστα των οικείων ου προνοεί, την πίστιν ήρνηται και εστίν απίστου χειρών» (Α' Τιμ. ε' 8), Βρήκαν στο πρόσωπο του Αγίου ένα πιστό και ενθουσιώδη εκτελεστή. Με τις στοργικές του νουθεσίες και τις θερμές του παρακλήσεις τόσο ο πατέρας, όσο κι η μητέρα του ασπάσθηκαν με χαρά κι ευγνωμοσύνη την καινούργια θρησκεία και βαφτίστηκαν. Πόση χριστιανική αγαλλίαση κι ικανοποίηση δοκίμασε ο νεαρός ιεραπόστολος την ήμερα εκείνη! Την ήμερα που οι γονείς του φόρεσαν τον λευκό του βαπτίσματος χιτώνα.
Καλότυχοι γονείς. Ευτυχισμένος γιος!

Με τις υπεράνθρωπες προσπάθειες του Αγίου το μικρό ποίμνιο που σχηματίστηκε στην αρχή γύρω του μεγάλωνε μέρα με τη μέρα, ώστε σε λίγο καιρό η πόλη της Ταμασού να γίνει ένα περίλαμπρο χριστιανικό κέντρο. Στην αύξηση αυτή μαζί με την αρετή και τον φλογερό ζήλο του πολύ συνέβαλε και το θαυματουργικό χάρισμα με το οποίο πλούσια τον χαρίτωσε ο Κύριος.
Πολλά, πάρα πολλά θαύματα αναφέρονται στον Άγιο και παλαιά, μα και στην εποχή μας. Θα σημειώσουμε εδώ μερικά.

Μια μέρα, ένα φίδι φαρμακερό (κουφή) δάγκασε το μονάκριβο παιδί κάποιας γυναίκας που ήταν συγγενής της συζύγου του κοινοτάρχη της Ταμασού, της Μακεδονίας, την οποία οι άγιοι έσωσαν νωρίτερα από βέβαιο Θάνατο. Η Τροφίμη - έτσι λεγόταν η μητέρα - μαζί με μερικούς άλλους φανερούς πιστούς έτρεξαν και κάλεσαν τους δύο Αγίους στο σπίτι που ήταν το παιδί. Οι Άγιοι με προθυμία έσπευσαν να ανταποκριθούν στην παράκληση. Σαν έφθασαν, ο όσιος Ηρακλείδιος γονάτισε μπροστά στο άτυχο παιδί και σήκωσε τα χέρια.
Τη στιγμή που με κατάνυξη προσευχόταν και ζητούσε από τον Κύριο να αναστήσει το νεκρό παιδί, η μητέρα έξαλλη απ' τη λύπη κτύπησε το κεφάλι στον τοίχο κι έπεσε κι αυτή κάτω νεκρή.
Ο όσιος χωρίς να ταραχθεί, συνέχισε την προσευχή του. Σαν τέλειωσε, έκαμε το σημείο του σταυρού πάνω στο παιδί, το πήρε από το χέρι και το τράβηξε. Ο Αέτιος — αυτό ήταν το όνομα του - άνοιξε τα μάτια και σηκώθηκε σαν να ξυπνούσε από βαρύ ύπνο. Την ίδια στιγμή ο όσιος Μνάσων ανέστησε και την Τροφίμη, τη νεκρή μητέρα και της παρέδωσε το παιδί της.

Οι παρευρισκόμενοι ξέσπασαν σε ουρανομήκεις δοξολογίες. Αμέσως η Τροφίμη, αφού ντύθηκε την πιο καλή της φορεσιά κι έντυσε λαμπρά και το παιδί της, ξεχύθηκε μαζί με τους Αγίους, τη συγγενή της Μακεδονία και το πλήθος στον δρόμο και φώναξε με πίστη και παλμό:
- Πιστεύω στον Ιησού Χριστό, που κηρύττουν ο Ηρακλείδιος κι ο Μνάσων.
Με συγκίνηση η πομπή προχώρησε στον ναό του Θεού κι εκεί τετρακόσια νέα πρόσωπα, άνδρες και γυναίκες βαπτίσθηκαν κι έγιναν χριστιανοί.

Άλλη φορά ενώ ο Ηρακλείδιος και ο Μνάσων ιερουργούσαν στον ναό και τα πλήθη των πιστών έψαλλαν με κατάνυξη τους ιερούς ύμνους, ένας δαιμονισμένος από τα Πέρα, που υπέφερε από πνεύμα πονηρό, που τον βασάνιζε για καιρό, μπήκε στην εκκλησία, όρμισε πάνω στον Ηρακλείδιο και του ξέσχισε το ένδυμα. Αμέσως όμως γιατρεύτηκε κι άρχισε να δοξάζει τον Θεό. Στο άκουσμα του Θαύματος, πλήθη λαού από τους ειδωλολάτρες έφεραν στους Αγίους διάφορους αρρώστους, κι αυτοί τους γιάτρεψαν κι υστέρα τους βάπτισαν.

Κατά τον ίδιο τρόπο ο Άγιος θεράπευσε ένα τυφλό κι ένα κουτσό κι έκανε καλά ένα παράλυτο. Επίσης έγινε αιτία να πιστέψει ένας αγαλμα τοποιός και να βαπτισθεί με τα τρία παιδιά του και με πολλούς άλλους.
Το ευεργετικό έργο των Αγίων στην πόλη της Ταμασού ήρθε να δια κόψει αυτό τον καιρό μια επιστολή από μέρους των δύο Αποστόλων, του Παύλου και του Βαρνάβα. Την έφερε από την Πάφο κάποιος Νικόλαος. Στο «γράμμα» αυτό οι Απόστολοι έγραψαν στον Ηρακλείδιο όσα τους συνέβησαν εκεί, και του ζητούσαν να σπεύσει να τους συναντήσει και να βοηθήσει κι αυτός στο κήρυγμα. Ο όσιος αφού ανήγγειλε στα πνευματικά του παιδιά το περιεχόμενο της επιστολής και ζήτησε από αυτά τις προσευχές τους, τέλεσε το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, χειροτόνησε τον γιο της Μακεδονίας Γρηγόριο σε πρεσβύτερο και του ανέθεσε να κατηχεί τον λαό, και ξεκίνησε να εκπληρώσει την αποστολική εντολή. Μαζί του πήρε τον Μνάσωνα και κάποιον άλλο, τον Ροδώνα.
Στον δρόμο προς την Πάφο, εκεί στο χωριό Ανώγυρα, ο άγιος Ηρακλείδιος έκαμε καλά ένα τυφλό, αφού του άγγιξε τα μάτια κι επικαλέσθηκε το όνομα του Κυρίου Ιησού Χριστού. Κι αυτός, γεμάτος ευγνωμοσύνη, έπεσε στα πόδια του θεραπευτή του κι άρχισε να φωνάζει:

— Σ' ευχαριστώ, καλέ μου άνθρωπε. Σ' ευχαριστώ, και πιστεύω με την καρδιά τον Θεό, που κηρύττεις.

Στο άκουσμα της θεραπείας του τυφλού μαζεύτηκαν πολλοί από τα γύρω χωριά, για να δουν και τον θεραπευθέντα και να γνωρίσουν και τους ξένους. Στο αντίκρισμα του τυφλού που ξανάβλεπε και δοξολογούσε τον Θεό των οσίων με έκσταση, άρχισαν κι αυτοί να φωνάζουν: Ελέησε μας, Κύριε. Ελέησε μας, σε παρακαλούμε, τους δούλους σου.
Οι Άγιοι μίλησαν και σ' αυτούς για τον Ιησού και την σωτηρία που έφερε στον κόσμο και στο τέλος βάπτισαν περί τους δεκαπέντε άνδρες. Ένας μάλιστα από τούς νεοφώτιστους, που είχε και το χέρι του ακίνητο, σαν ξεραμένο θεραπεύθηκε με το βάπτισμα.
Οι ιερείς των ειδωλολατρών που άκουσαν κι είδαν όσα έγιναν, ξεσήκωσαν τα πλήθη ενάντια στους Αγίους κι έτσι αυτοί έφυγαν το ταχύτερο για την Πάφο. Αφού για ένα διάστημα συνέδραμαν το έργο των αποστόλων, ξαναγύρισαν στην Ταμασό περνώντας από το Κούριο, που βρισκόταν κοντά στο σημερινό χωριό Επισκοπή. Στην επιστροφή τους, μετά το Κούριο, γιάτρεψαν μια δαιμονισμένη που έτρεχε ξωπίσω τους και τους φώναζε.
Ο Ηρακλείδιος την σφράγισε τρεις φορές με το σημείο του σταυρού κι αμέσως το δαιμόνιο έφυγε από το δυστυχισμένο πλάσμα, που Θεραπεύθηκε και δόξαζε τον Θεό.

Οι ζηλωτές Ιεραπόστολοι με την καρδιά πλημμυρισμένη από χαρά συνέχισαν τον δρόμο τους. Όταν έφτασαν εκεί στο χωριό Μελίνη, έμαθαν ότι η αδελφή του Ηρακλειδίου η Ηρακλειδιανή, είχε αφήσει τον κόσμο αυτό από μέρες κι είχε πετάξει στον ουρανό. Οι Άγιοι τάχυναν το βήμα προς την Ταμασό κι απ' εκεί προς το βουνό Κορώνη, όπου είχε ταφή η όσια. Μπροστά στον τάφο της σταμάτησαν, έψαλαν μερικούς νεκρώσιμους ύμνους κι ύστερα πήγαν στην εκκλησία, όπου ο Άγιος μίλησε στα πλήθη λόγους παρηγοριάς και πνευματικής οικοδομής.

Δέκα μέρες μετά την επιστροφή των οσίων στην Ταμασό, κάποιος ειδωλολάτρης από τη Λαμπαδιστό ή Λαμπαδού, που είχε το όνομα Τιμόθεος, παρουσιάσθηκε στον άγιο Ηρακλείδιο και του είπε, πως προ καιρού είχε εμπιστευθεί στην αδελφή του Ηρακλειδιανή ένα ποσό χρημάτων, για να το φυλάξει. Ο Άγιος, στην παράκληση του Τιμοθέου να του επιστραφούν τα χρήματα, διέταξε να δώσουν σ' αυτόν να φάγει κι υστέρα σηκώθηκε και τράβηξε στον τάφο. Ξωπίσω του ακολούθησαν ο Μνάσων και μερικοί άλλοι. Όταν ο Ηρακλείδιος έφθασε εκεί, γονάτισε και με στοργή κάλεσε την αδελφή του και της είπε γλυκά:

— Αδελφή μου αγαπημένη! Ξύπνα, σε παρακαλώ, και πες μου, που έβαλες τα χρήματα του Τιμοθέου;
- Τα χρήματα, πατέρα κι αδελφέ μου, απήντησε η νεκρή, θα τα βρείτε κάτω από μια πέτρα στο πάτωμα του κρεβατιού.
— Κοιμήσου εν ειρήνη», αδελφή μου, πρόσθεσε ο άγιος επίσκοπος.

Τα χρήματα βρέθηκαν και δόθηκαν στον Τιμόθεο, που απ' την στιγμή εκείνη πίστεψε στον Χριστό, κατηχήθηκε και δέχθηκε το Άγιο Βάπτισμα.

Θα χρειαζόταν να προστεθούν πολλές σελίδες ακόμη για να καταγράψουν του Αγίου τα θαύματα. Τούτο όμως θα μάκραινε πολύ τον λόγο, πράγμα που δεν θέλουμε. Τα λίγα που αναφέρθηκαν είναι αρκετά, για να Ιδεί ο καθένας πόσο πλούσια η αγάπη του θεού χαρίτωσε τον άγιο και μάρτυρα επίσκοπο.
Είπαμε τον άγιο μάρτυρα, γιατί η θεμελίωση κι αύξηση της νέας θρησκείας στην πολυάνθρωπο πόλη εξήγειρε το μίσος των ειδωλολατρών ενάντια στους πρωτεργάτες. Κάποια μέρα ενώ ο γηραιός επίσκοπος βρισκόταν στο σπήλαιο του, άρρωστος με πυρετό, μανιασμένοι ειδωλολάτρες όρμισαν στο σπήλαιο, άρπαξαν τον όσιο και τον έσυραν στην πλατεία της Ταμασού. Εκεί, αφού τον βασάνισαν, τον σκότωσαν με το ξίφος. Ο Άγιος πέθανε προσευχόμενος για τους δήμιους του. Ο θάνατος του όμως δεν κόρεσε τη μανία του όχλου, που έσπευσε να φέρει ξύλα, να ανάψει φωτιά, και να ρίξει μέσα το άγιο σκήνωμα, για να το κάψει. Τη στιγμή εκείνη το πλήθος των χριστιανών δεν κρατήθηκε.
Με τον Μνάσωνα μπροστά ώρμησε, διάλυσε τους ειδωλολάτρες, έσβησε τη φωτιά, κι αφού μάζεψε με ευλάβεια το άγιο λείψανο, το πήρε και τ 'θαψε μέσα στην υπόγεια σπηλιά με δάκρυα στοργής κι ευγνωμοσύνης. Τα θαύματα που έκανε, όταν ήταν στη ζωή, συνεχίστηκαν και μετά τον Θάνατο του, και συνεχίζονται και σήμερα. «Θαυμαστός ο Θεός εν τοις αγίοις αυτού».

Η θρησκεία του Ιησού Χριστού με τις ενέργειες του Ηρακλειδίου και τον ζήλο του, μα και τις υπεράνθρωπες προσπάθειες μιας μικρής ομάδας ανθρώπων σκόρπισε το φως της νέας ζωής σ' όλη την πολυάν θρωπη πόλη, κι αναγέννησε μυριάδες ψυχές. Αξίζει να σημειωθούν εδώ μερικά ονόματα της Ιεραποστολικής αυτής ομάδας. Ηρακλείδιος, Μνά σων, Ρόδων, Θεόδωρος, Προκλιανή διακόνισσα, Γρηγόριος, Μακεδόνιος, Μακεδονία, Ηρακλειδιανή.
Τα ονόματα αυτά αντιπροσωπεύουν μερικές από τις άγιες μορφές που εργάστηκαν με πίστη φλογερή κι αυταπάρνηση για την πνευματική αναγέννηση του τόπου μας. Πόσα δεν χρωστάμε σ' αυτούς! Αλήθεια! Πόσα;
Αλλά και ποια καλύτερα παραδείγματα και πρό σωπα μπορούμε, όσοι πονούμε ειλικρινά τον τόπο αυτό, να προβάλουμε και σήμερα στη νεολαία μας από τους ιερούς αυτούς αγωνιστές της πίστεως τους αγωνιστές, που μέσα σ' ένα κόσμο σάπιο απ' την ειδωλολατρία ύψωσαν το ανάστημα τους «υστερούμενοι, θλιβόμενοι, κακουχού μενοι, εν ερημίαις πλανώμενοι και όρεσι και σπηλαίοις και ταις οπαίς της γης» (Εβρ. ια' 37-38) κι αγωνίσθηκαν κι έδωσαν τα πάντα για το ευγενέ στερο Ιδανικό, για τη θρησκεία του Εσταυρωμένου και Αναστάντος Χριστού. Αξίζει στους νέους ν' αγωνίζονται και να πεθαίνουν για τα ιδανικά τους. Κι ο άγιος Ηρακλείδιος νέος έδωκε στον Χριστό την καρδιά του, την υγεία του, τη ζωή του. Οι αιώνες θα ξεθωριάζουν μέσα στον χρόνο. Ένα όμως θα μένει άφθαρτο κι ανέγγιχτο από την καταλύτρια δύναμη των καιρών. Το όνομα εκείνων που υπέταξαν τη ζωή τους στον Χριστό και ταύτισαν το θέλημα τους με το δικό Του.
Ο άγιος Ηρακλείδιος είναι ένας απ' αυτούς.
Ας μιμηθούμε το παράδειγμα του.
Αυτός είναι κι ο καλύτερος τρόπος να δείξουμε σ' αυτόν τον σεβασμό μας και τη γνήσια αγάπη μας.

Γύρω στα 400 μ.Χ. πάνω από το υπόγειο σπήλαιο, που περικλείει τον τάφο του Αγίου κτίστηκε η μονή του αγίου Ηρακλειδίου. Η μονή αυτή ανακαινίστηκε τα τελευταία χρόνια κι έγινε γυναικεία. Στον ναό της κάθε Κυριακή και γιορτή πλήθη ευλαβών χριστιανών συνέρχονται από τα διάφορα μέρη της νήσου, για να παρακολουθήσουν τη θεία Λειτουργία και τις άλλες ιερές ακολουθίες. Συγχρόνως όμως και να προσκυνήσουν μ' ευλάβεια την κάρα του Αγίου και να τονωθούν ψυχικά.
Είθε η χάρη του να σκέπει και να φυλάει πάντα το μαρτυρικό νησί μας κι όλους μας.

[ΦΩΤΗΣ]

Ο ΑΓΙΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ Ο ΒΥΖΑΝΤΙΟΣ
ΠΟΛΙΟΥΧΟΣ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ


Ο Άγιος Θεόδωρος γεννήθηκε το έτος 1774 στο Νεοχώριο του Βυζαντίου. Είχε καλούς χριστιανούς γονείς, πού φρόντισαν για τη χριστιανική ανατροφή των παιδιών τους, αφού μάλιστα ξέρομε θετικά ότι ο ένας αδελφός του αγίου Θεοδώρου, ο Γρηγόριος, έγινε επίσκοπος Άδριανουπόλεως.

Μικρός ο Θεόδωρος θέλησε να γίνει ζωγράφος και γι' αυτό ήλθε σαν μαθητής κοντά σε ξακουσμένο ζωγράφο, πού δούλευε στο παλάτι του σουλτάνου στην Κωνσταντινούπολη. 'Αλλά εκεί ποιος ξέρει τι πιέσεις δέχτηκε, ώστε λύγισε η ψυχική του αντοχή στην ηλικία πού βρισκότανε, κι έτσι αλλαξοπίστησε. Δεν πέρασαν όμως πολλά χρόνια και συνήλθε. Κατάλαβε το βαρύ αμάρτημα, στο όποιο έπεσε. Αφορμή έγινε μια βαρεία επιδημία, πού έπεσε στην Πόλη και τον έκαμε να σκεφθεί το θάνατο, το Θεό, την ψυχή του, την άλλη ζωή. Έτσι το χαμένο πρόβατο ζήτησε το δρόμο της επιστροφής. Δραπέτευσε από τα ανάκτορα, με ξένα ρούχα, για να μη τον γνωρίσουν, με μια στάμνα στον ώμο, με μουτζουρωμένο το πρόσωπο, βγήκε από το παλάτι, κατέβηκε στη θάλασσα, εκεί βρήκε ένα χιώτικο καράβι και ήρθε, κατά θέλημα Θεού, στη Χίο, πού στάθηκε γι' αυτόν ο τόπος της ψυχικής αναγέννησης, του πνευματικού του καταρτισμού, της μεγάλης μετανοίας του και της αποφάσεως του να δώσει και τη ζωή του για το Χριστό, πού άθελα κατά την παιδική του ηλικία αρνήθηκε.

Εκεί στη Χίο, στο μοναστήρι του άγιου Μακαρίου, διάβασε πολλά βιβλία και είδε την αγάπη, πού έτρεφαν για τον Χριστό οι άγιοι, ώστε έδιναν και τη ζωή τους για το Σωτήρα τους. «Εγώ πού τον αρνήθηκα, έλεγε ο άγιος Θεόδωρος, θα πρέπει χίλιες φορές να αποθάνω, για να ξεπλύνω το αμάρτημα μου με το αίμα μου». Και πήρε τη μεγάλη απόφαση.

Αποφάσισε να παρουσιασθεί στους Τούρκους και να δηλώσει μόνος του ότι μετανοιώνει, πού έγινε μωαμεθανός και ότι είναι χριστιανός, αποφασισμένος και να αποθάνει για την πίστη του. Δεν παρουσιάστηκε στις τουρκικές αρχές της Χίου, για να μη ενοχοποιήσει όλους πού βρίσκονταν στο μοναστήρι του άγιου Μακαρίου. Γι' αυτό ήρθε στη Μυτιλήνη. Τον συνόδευσε ένας μοναχός από το μοναστήρι του άγιου Μακαρίου, πού παρέμεινε στη Μυτιλήνη μέχρι πού μαρτύρησε ο άγιος. Αυτός ο μορφωμένος κληρικός περιέγραψε και το μαρτύριο του.

Παρουσιάστηκε, λοιπόν, ο άγιος Θεόδωρος στις τουρκικές αρχές και εδήλωσε πώς είχε μια πίστη πού ήτανε χρυσός και του την πήρανε οι Τούρκοι και του έδωκαν μια πίστη πού ήτανε μπακίρι (χαλκός). Και τώρα τους την δίνει πίσω, για να πάρει την πρώτη πίστη του. «Είμαι χριστιανός, είπε, και θα αποθάνω χριστιανός».

Στην αρχή τον νόμισαν τρελλόν. Σύντομα όμως κατάλαβαν ότι μιλούσε σοβαρά, αποφασισμένος να αντιμετωπίσει και το θάνατο, για να κρατήσει την πίστη του. Προσπάθησαν με υποσχέσεις, και με απειλές να τον μεταπείσουν. Τον φυλάκισαν. Επέτρεψαν σε άγριους Τούρκους να έρχονται νύχτα μέρα στη φυλακή και να τον βασανίζουν, όπως μπορούσαν φρικτότερα. Κι εκείνος έμεινε ακλόνητος. Προσευχόταν και επέμενε στην πίστη του. Και ο Θεός του έδινε θάρρος και δύναμη.
Όταν είδαν ότι δεν πρόκειται να αλλάξει γνώμη ο άγιος, αποφάσισαν να τον θανατώσουν με απαγχονισμό. Τον κρέμασαν έξω από το φρούριο, κάπου εκεί όπου είναι σήμερα το Ε' Δημοτικό Σχολείο, ίσως και λίγο παραπάνω. Στις 17 Φεβρουαρίου του έτους 1795 παρέδωκε την ψυχή του στο Θεό, στον όποιο προσέφερε και τη ζωή του, με θάνατο φρικτό, μαρτυρικό.

Το άγιο λείψανο του έμεινε κατά διαταγή των Τούρκων τρεις ήμερες κρεμασμένο στην αγχόνη. Κατόπιν με άδεια των τουρκικών αρχών το παρέλαβαν πενήντα πρόκριτοι Μυτιληναίοι και το έθαψαν στο προαύλιο της Παναγίας Χρυσομαλλούσης. Έπειτα από τρία χρόνια, όταν θέλησαν να κάμουν την ανακομιδή των λειψάνων του, είδαν με έκπληξη και θαυμασμό ότι το σώμα είχε διατηρηθεί ακέραιο. Το παρέλαβαν τότε με πολλή ευλάβεια και το έκρυψαν στην κρύπτη του Μητροπολιτικού ναού, όπου βρισκότανε μέχρι το 1832. Τότε έγινε το θαύμα της διασώσεως της πόλεως από τη θανατηφόρο πανώλη. Από τότε, όπως γράφομε στη συνέχεια, το άγιο λείψανο βρίσκεται στη θέση, πού είναι σήμερα στο Μητροπολιτικό ναό της Μυτιλήνης, σαν θησαυρός πολύτιμος, σαν φρουρός του νησιού μας.

Το έτος 1832 μάστιζε φοβερή θανατηφόρος αρρώστια, η πανώλης, τον πληθυσμό της Μυτιλήνης. Οι θάνατοι κάθε μέρα γινότανε και περισσότεροι. Οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να σκορπιστούν στους γύρω λόφους ελπίζοντας ότι έτσι θα αποφύγουν τη μετάδοση της αρρώστιας. Και οι αρχές της πόλεως αφήκαν τα γραφεία τους στην πόλη και κατέφυγαν και αυτές στα βουνά. Όλα τα μέτρα όμως πού έπαιρναν, ήταν ανίσχυρα να σταματήσουν την αρρώστια και το θάνατο. Ή κυβέρνηση έστειλε συνεργεία γιατρών από την Κωνσταντινούπολη και φάρμακα, πού πάλι δεν έφεραν κανένα αποτέλεσμα.

Άλλα ό,τι δεν κατόρθωσαν οι ανθρώπινες προσπάθειες, το έκαμε η χάρη του Θεού με τις προσευχές του άγιου Θεοδώρου.

Σ' αυτές τις κρίσιμες μέρες και μάλιστα τη νύχτα της Παρασκευής της α' εβδομάδας των Νηστειών, φανερώθηκε ο άγιος στον τότε Πρωτοσύγκελλο Καλλίνικο, τον μετέπειτα Μητροπολίτη Μυτιλήνης και αργότερα Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, και του παρήγγελε να ειπεί στο Μητροπολίτη να μαζέψει τους χριστιανούς από τις έξοχες, οπού είχαν καταφύγει, να κάνουν αγρυπνία στο Μητροπολιτικό ναό και να βγάλουν και το λείψανο του από την κρύπτη του ναού. Ό Πρωτοσύγκελλος δεν έδωσε σημασία στο όνειρο, άλλα μετά από μια εβδομάδα, και πάλι νύκτα της Παρασκευής, βλέπει το ίδιο όνειρο ζωηρότερα, και αυστηρότερον τον άγιο. Αμέσως αυτή τη φορά έτρεξε και ανακοίνωσε στο Μητροπολίτη την εντολή του αγίου. Ό Μητροπολίτης αμέσως συνάντησε τον Τούρκο Διοικητή και του ζήτησε την αδεία να επιτρέψει να ειδοποιήσει με κάθε μέσο τους χριστιανούς, να έλθουν στο ναό και να παρακαλέσουν όλοι τον Θεό να σωθούν άπ' την αρρώστια. Οι Τούρκοι γιατροί, πού ήρθαν άπ' την Κωνσταντινούπολη, αντέδρασαν. Δεν ήθελαν να γίνει συγκέντρωση από φόβο να μη μεταδοθεί ή αρρώστια περισσότερο. Όμως ο Διοικητής βλέποντας ότι ο κόσμος πέθαινε, παρ' όλα τα μέτρα πού είχαν πάρει οι γιατροί, έστω και αν είχαν απομακρυνθεί από τα σπίτια τους οι κάτοικοι, έδωκε την άδεια για συγκέντρωση και αγρυπνία.

Όλοι οι χριστιανοί με πίστη και ελπίδα έτρεξαν στο ναό, πού γέμισε μέσα, έξω και τους γύρω δρόμους. Έκλαψαν, παρακάλεσαν το Θεό, και ζήτησαν και τη βοήθεια του αγίου, πού έμαθαν ότι φανερώθηκε με όνειρο στον Πρωτοσύγκελλο. Ξημέρωσε και προσευχότανε. Τις πρωινές ώρες ο Μητροπολίτης και ο Πρωτοσύγκελλος κατέβηκαν στην κρύπτη του ναού, έβγαλαν με ευλάβεια το λείψανο του άγιου Θεοδώρου και έκαμαν μια σύντομη λιτανεία γύρω στο ναό.

Από εκείνη την ώρα δεν πέθανε κανείς Χριστιανός ή Τούρκος από την πανώλη. Ή πόλη ονόμασε τον άγιο Θεόδωρο «Πολιούχο», δηλαδή προστάτη της πόλεως και του νησιού μας. Τούρκοι και Έλληνες με κάθε τρόπο ομολογούσαν το θαύμα και φανέρωναν την ευγνωμοσύνη τους στο Θεό και τον προστάτη άγιο.

Από τότε (1832) το σεπτό λείψανο του άγιου δεν το ξανάβαλαν στην κρύπτη του ναού, αλλά το τοποθέτησαν φανερά και για τους Τούρκους στη θέση του Μητροπολιτικού ναού, πού βρίσκεται σήμερα και αποτελεί, όπως λέγει και το απολυτίκιο του άγιου, «θησαυρόν τιμαλφή» για τον τόπο μας.

Σαν πολιούχος ο άγιος Θεόδωρος προστάτεψε το νησί μας και κατά τον τελευταίο πόλεμο του 1940, πού ενώ οι "Ιταλοί βομβάρδιζαν διαφόρους στόχους, όπως τον ασύρματο της πόλεως, πού ήταν στη Νεάπολη, τα εργοστάσια Σουρλάγκα στον κόλπο της Γέρας, στο λιμάνι το πλοίο «Άρντένα», καμιά βόμβα δεν πέτυχε το στόχο της και πολλές άπ' αυτές βυθίστηκαν στο έδαφος χωρίς να εκραγούν.

Σε ανάμνηση του θαύματος της διασώσεως του πληθυσμού της πόλεως από την πανώλη, από το έτος 1936, με πρωτοβουλία του Μητροπολίτη Μυτιλήνης Ιακώβου του από Δυρραχίου, καθιερώθηκε νέα γιορτή στη Μυτιλήνη την Δ' Κυριακή από το Πάσχα, κατά την οποία γίνεται με μεγάλη λαμπρότητα και με συμμετοχή χιλιάδων λάου η λιτάνευση των σεπτών λειψάνων του Αγίου.

[ΦΩΤΗΣ]

Ο άγιος Θύρσος
(23 Ιουλίου)

Είναι ένας από τους τρεις Ιεράρχες της Καρπασίας. Στον χριστιανικό κόσμο είναι περισσότερο γνωστός με το λαϊκό όνομα «Αης Θέρισσος».
Κι είναι ένας πολύ σεβαστός κι αγαπητός Άγιος.
Δυστυχώς και γι' αυτόν οι πληροφορίες που έχουμε από το συναξάρι και την ακολουθία του, είναι πολύ φτωχές και περιορισμένες.
Λίγα πράγματα μας λένε για τη ζωή και τη δράση του. Μερικοί μάλιστα αμφισβητούν, αν αυτός υπήρξε ιεράρχης ή όσιος ή μάρτυρας.
Και τούτο, γιατί με το ίδιο όνομα είναι κι ένας άλλος άγιος, που έζησε στα χρόνια της βασιλείας του αυτοκράτορα Δεκίου και που μαρτύρησε στον Ελλήσποντο.
Όμως ο άγιος Θύρσος της Καρπασίας είναι ιεράρχης.
Τέτοιο τον παρουσιάζουν οι εικόνες του, όσο κι οι σχετικές παραδόσεις.

Πότε γεννήθηκε και που, μα και ποια υπήρξε η δράση του δεν γνωρίζουμε. Από την ακολουθία του μανθάνουμε πώς υπήρξε «θρέμμα κάλλιστον των Καρπασέων» Μία παράδοση θέλει τον Άγιο σαν ένα από τους τριακόσιους Αλαμανούς. κι ότι «εκ Βρέφους» πόθησε επιμελώς την αρετή.
Τα λόγια αυτά του υμνογράφου μας βοηθούν να δεχτούμε τον Άγιο μας σαν ένα πρόσωπο που γεννήθηκε στην όμορφη επαρχία της Κύπρου, την Καρπασία. Κι αφού «εκ βρέφους» δηλαδή από την παιδική του ηλικία πόθησε την αρετή, θα πρέπει και οι γονείς του να ήταν ευσεβείς κι ενάρετοι. Και σαν τέτοιοι, αυτοί θα έρριψαν στην ψυχή του για πρώτη φορά τα σπέρματα μιας αγνής, ανώτερης πνευματικής ζωής. Επίσης από νωρίς αυτοί θα φρόντισαν να συνδέσουν το παιδί τους με την πηγή της χαράς και της δυνάμεως, τον Χριστό και την Εκκλησία..

Η κατοπινή εξέλιξη του μεγάλου Πατέρα μας υποχρεώνει να δεχτούμε τη θεοσεβή οικογένεια, σαν μια «κατ' οίκον Εκκλησία», που κέντρο των ενδιαφερόντων της είχε μόνο τον Χριστό και το θέλημα του.

Με της φαντασίας τη συνδρομή προχωρούμε να δούμε μερικές σκηνές από τη ζωή της ευλογημένης αυτής οικογενείας.

ΣΚΗΝΗ 1. Χειμωνιάτικο Βράδυ. Μαζεμένα γύρω από τη φωτιά όλα τα πρόσωπα, ύστερα από την βαριά δουλειά της ημέρας, κάθονται και συνομιλούν. ο πατέρας κρατάει στα χέρια ένα πάπυρο. Τι να 'ναι τάχα; Μερικές σελίδες απ' την Κ. Διαθήκη. Στο λιγοστό φως του λύχνου παίρνει και διαβάζει. Κι ύστερα το τυλίγει πάλι κι αρχίζει η συζήτηση: «Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι, ότι αυτών εστίν η βασιλεία των ουρανών». Μακάριοι οι πτωχοί στο πνεύμα. Καλότυχοι εκείνοι που έχουνε ταπεινή γνώμη για τον εαυτό τους. Γιατί η ταπείνωση είναι η πρώτη αρετή. Η θρησκεία του Χριστού είναι η θρησκεία της ταπεινώσεως. Οι μυστηριώδεις αλήθειες του Θεού ξεσκεπάζονται μόνο στους ταπεινόφρονες... Μιλά ο ένας, ακούν οι άλλοι. Κάτι προσθέτει ο καθένας. Στο τέλος σηκώνονται. Κάνουν την προσευχή τους κι ύστερα με την ψυχή γαληνεμένη πάνε να κοιμηθούν.

ΣΚΗΝΗ 2. Καλοκαιριάτικη νύχτα. Η οικογένεια κάθεται στην αυλή. Σ' ένα κάθισμα πεσμένο είναι ένα κάνιστρο με μερικά κομμάτια ψωμί και λίγα χόρτα. Η οικογένεια έκαμε την προσευχή της και παίρνει το δείπνο της. Τα πρόσωπα μιλούν με αγάπη μεταξύ τους. Κάποια στιγμή ο πατέρας αρχίζει ένα ύμνο: «Αινείτε τον Κύριον εκ των ουρανών αινείτε αυτόν εν τοις υψίστοις. Αινείτε αυτόν πάντες οι άγγελοι αυτού- αινείτε αυτόν πάσαι αι δυνάμεις αυτού. Αινείτε αυτόν ήλιος και σελήνη• αινείτε αυτόν πάντα τα άστρα και το φως...» (Ψαλμ. 148). Στο τέλος η οικογένεια σηκώνεται. Οι ψυχές λουσμένες απ' το φως της χριστιανικής πίστεως και της ελπίδας καληνυχτίζουν η μια την άλλη και πηγαίνουν στο κρεβάτι.

ΣΚΗΝΗ 3. Κυριακάτικο πρωινό. Η οικογένεια είναι έτοιμη. Το κάθε πρόσωπο είναι ντυμένο με τα πιο καθαρά του ρούχα. Τα παιδιά προχωρούν μπροστά. Πίσω οι γονείς. που πάνε; Για την εκκλησία. Φτάνουν. Κάνουν τον σταυρό τους κι εισέρχονται με ευλάβεια. Με προσοχή παρακολουθούν το Μυστήριο της ζωής κι ακούν του Χριστού τα λόγια. Τα λόγια που στ' αλήθεια είναι τα μόνα ικανά να μορφώσουν πραγματικά τον άνθρωπο και να τον οδηγήσουν στη σωτηρία.

Τρεις σκηνές! Σκηνές γεμάτες νόημα, ειρήνη, ευλογία! Ποιος μπορεί να μη τις ζηλέψει και να μη τις νοσταλγήσει; Μπορεί να συγκριθούν αυτές με τον σημερινό τρόπο ζωής τόσων και τόσων αυτοκαλουμένων χριστιανικών οικογενειών; Εδώ του κόσμου τα αγαθά. Εκεί η λιτότης, η φτώχεια. Εδώ οι φωνές, τα νεύρα, η απογοήτευση, το άγχος. Εκεί η αγάπη, η γαλήνη, η χαρά... Γιατί τόση και τέτοια διαφορά; Γιατί εκεί βασίλευε ο Χριστός, που είναι η οδός, η αλήθεια, η ζωή. Ναι! ο Χριστός που είναι η πηγή της χαράς και η ειρήνη του κόσμου!

Στο χωριό του ο Θύρσος θα πρέπει να 'μαθε και τα λίγα γράμματα, τα παπαδογράμματα των χρόνων εκείνων. Η μελέτη όμως της Γραφής η τακτική και προσεκτική πλούτιζε καθημερινά τις γνώσεις του και καλλιεργούσε πλούσια την αγνή ψυχή του. Την καλλιεργούσε τόσο, ώστε μικροί και μεγάλοι με τον καιρό να τρέχουν σ' αυτόν με λαχτάρα, για ν' ακούσουν από το στόμα του τα φρόνιμα λόγια, τα αγνά, τα γεμάτα από χάρη «τα αλάτι ηρτυμένα» (Κολασ. δ', 6) κατά τον θείο Απόστολο.
Έτσι έζησε τα παιδικά κι εφηβικά του χρόνια ο Άγιος. Με τη μελέτη της Αγίας Γραφής και τον αγώνα να επιτύχει τον αγιασμό του σώματος. Όταν έφτασε στη νεανική ηλικία, τότε προσήλθε στις τάξεις του κλήρου κι υπηρέτησε ως διάκονος κι ιερέας τη γενέτειρα του την Καρπασία. Αργότερα, όταν χήρεψε ο επισκοπικός θρόνος, δεν δίστασε μπροστά στις παρακλήσεις όλων να αποδεχθεί την κλήση και να αναλάβει και το υψηλό υπούργημα του επισκόπου. Το ανέλαβε και το τίμησε.

Η δράση του ως επισκόπου πρέπει να υπήρξε αξιόλογη. Η εποχή της χειροτονίας του συμπίπτει με περίοδο «πολιτικών ανωμαλιών» για το μαρτυρικό νησί μας. Οι διωγμοί κι ο πόνος πλάκωνε τις καρδιές. Χρειαζόταν ο ενισχυτής, ο παρηγορητής, ο δυνατός κήρυκας που θα φλόγιζε και πάλι τις ψυχές και θα τις ξεκούραζε. Και σαν τέτοιος βρέθηκε ο Δεσπότης.
Με τις επισκέψεις του στα χωριά και την ύπαιθρο, τις συνεχείς επισκέψεις του, μα και τη συμπεριφορά του την πατρική, διασκέδασε τον πόνο κι έδωκε πάλι στις πονεμένες καρδιές την παρηγοριά, την ελπίδα, τη χαρά. Στο πρώτο τροπάριο της ακολουθίας του, του Εσπερινού, διαβάζουμε: «Και Καρπασέων πόλεις εφαίδρυνας, δια του τρόπου της πολιτείας σου, ω παμμακάριστε...» Η φράση αυτή μας βοηθά πολλά να νοήσουμε και να φανταστούμε. Τις πονηρές εκείνες μέρες ο μακάριος αθλητής πρέπει να έγινε του ποιμνίου του η ψυχή κι ο παρήγορος άγγελος. Η πόρτα του επισκοπείου του ήταν πάντα ανοικτή. Εκεί οι πεινασμένοι βρίσκανε το ψωμί, οι κατατρεγμένοι την ασφάλεια, οι πονεμένοι την παρηγοριά, οι ορφανοί τον πατέρα κι ο καθένας ό,τι είχε ανάγκη. Σύνθημα της ζωής του είχε βάλει ο σπλαγχνικός και θεοφιλής επίσκοπος τα λόγια του θείου Παύλου: «Τοις πάσι γέγονα τα πάντα, ίνα πάντως τινάς σώσω». Α' Κορ. θ, 22. . Κι αυτός έγινε «τοις πάσι τα πάντα». Έγινε για όλους τα πάντα, χωρίς μονάχα να παραβεί ποτές το θέλημα του Θεού,
Όταν οι εσωτερικές ανωμαλίες συγκλόνιζαν τις κοινότητες, ο φλογερός επίσκοπος έτρεχε κοντά στα φοβισμένα και πονεμένα παιδιά του, πότε πεζοπορώντας μίλια μακριά, πότε καβάλα σε κανένα γαϊδουράκι -τι πολυτέλεια αλήθεια!- για να ενισχύσει και ξεκουράσει και τονώσει.
- Παιδιά μου, τους έλεγε συχνά. «Μη φοβηθήτε από των αποκτεννόντων το σώμα την δε ψυχήν μη δυναμένων αποκτείναι». Ας κάμνουν επιδρομές οι εχθροί του Χριστού. Κι ας αρπάζουν τις περιουσίες και το ψωμί των παιδιών μας. ο Κύριος δεν θα μας εγκαταλείψει. Μας το υπόσχεται! «Μη επιλήσεται γυνή του παιδιού αυτής του μη ελεήσαι τα εκγονα αυτής; Ει δε και ταύτα επιλάθοιτο γυνή, αλλ' εγώ ουκ επιλήσομαί σου, λέγει Κύριος». Ησαΐας μθ, 15. . Μήπως είναι δυνατόν, η μητέρα να λησμονήσει ποτέ τα σπλάγχνα της, τα παιδιά της; Αλλά κι αν υπάρξει τέτοια μητέρα, εγώ όμως ποτέ δεν θα σε ξεχάσω, λέγει και βεβαιώνει ο Κύριος. Ναι! δεν θα μας ξεχάσει ο άγιος Θεός. Μας δοκιμάζει μόνο. «Μας δοκιμάζει προς το συμφέρον! Να 'στε βέβαιοι, πώς κάποια μέρα και πολύ σύντομα θα εξαλείψει τα δάκρυα μας και θα μας δώσει πάλι τη χαρά. Το Έθνος μας, θα ζήσει και θα θριαμβεύσει...» Πόσο επίκαιρα είναι τα λόγια τούτα του αγίου επισκόπου και για τους σημερινούς χριστιανούς του αναξιοπαθούντος μαρτυρικού νησιού.

Τα προφητικά λόγια του ουρανόσταλτου ιεράρχου πραγματοποιήθηκαν κι οι προβλέψεις του επαλήθευσαν. Οι Άραβες διατήρησαν κάποιο έλεγχο πάνω στο νησί μας μέχρι τον καιρό του Νικηφόρου Φωκά. ο μεγάλος αυτός στρατηγός κι αργότερα αυτοκράτορας κατά το 965 λευτέρωσε την Κύπρο μας από την εξουσία τους και την έκαμε ξανά επαρχία της μεγάλης μας Βυζαντινής αυτοκρατορίας.

Ο φλογερός πόθος του Αγίου να ζει απερίσπαστα κοντά στον Θεό, τον έκαμε μόλις βρήκε τον κατάλληλο διάδοχο να παραιτηθεί από το αξίωμα του Αρχιερέα. Ναι! να παραιτηθεί και να αποσυρθεί σε μια σπηλιά στη βόρεια ακτή της Καρπασίας κι εκεί να ζήσει τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του ως ασκητής.
Στο ησυχαστήριο του πλήθη πιστών τον επεσκέπτοντο καθημερινά, για ν' ακούσουν τα λόγια και τις συμβουλές του και να πάρουν την ευλογία του. Στη σπηλιά αυτή έμεινε μέχρι τέλους. Με την προσευχή και την αυστηρή άσκηση «εκάθηρε τας αισθήσεις» και αναδείχθηκε «κανών, ασκητών το καύχημα, Κυπρίων το μέγα ευχος, και Καρπασέων αγλάισμα».

Ο θάνατός του καταλύπησε τους πάντας. Με δάκρυα τα πνευματικά του παιδία κήδεψαν το άγιο σκήνωμα του και δίπλα στη σπηλιά που ασκήτεψε, έκτισαν ένα όμορφο ναό μέσα στον οποίο σε μια λάρνακα φύλαξαν τα Ιερά λείψανα του.
Τα θαύματα που έκανε, όταν ζούσε, συνεχίστηκαν και μετά τον θάνατο του. Ένα τέτοιο θαύμα είναι και τούτο: Ένας χριστιανός απ' το Καρπάσι πόνεσε πολύ τα μάτια του. Υπέφερε για καιρό' το ένα μάλιστα από τα μάτια κατέβασε μέσα άσπρο και δεν έβλεπε τίποτα. Μη έχοντας τι να κάμει θυμήθηκε τον Άγιο. Ετοίμασε τα απαραίτητα για μια λειτουργία και παρακάλεσε τον ιερέα να πάνε μαζί να λειτουργήσει και να τον κονωνήσει. Πήγαν από το βράδυ. Όλη τη νύχτα σχεδόν ο άρρωστος την πέρασε άγρυπνος, γονατιστός και προσευχόμενος. Κατά τα ξημερώματα οι πόνοι μαλάκωσαν κι ο άνθρωπος κοιμήθηκε λίγο. Το πρωί έγινε η θεία λειτουργία και κοινώνησε κι όλας. Αφού ξεκουράστηκαν, ξεκίνησαν για το χωριό. Όταν έφτασαν κοντά στο γεφύρι, που βρίσκεται έξω από το Καρπάσι, στον άνθρωπο μας ήρθε μια επιθυμία να βγάλει από το κεφάλι το μανδήλι με το οποίον είχε δεμένο το μάτι του. Το έκαμε. και ώ του θαύματος! Το μάτι του ήταν τελείως καλά κι έβλεπε θαυμάσια! Στ' αλήθεια! «Τοις αγίοις τοις εν τη γη εθαυμάστωσεν ο Κύριος».

Χιλιάδες πιστών επισκέπτονται κάθε χρόνο τον ομώνυμο ναό του για να ζητήσουν με ευλάβεια τη χάρη του. Το αγίασμα του θεραπεύει τον ομματόπονο και τα δερματικά νοσήματα. Πιστεύεται όμως πώς οι άρρωστοι, μετά που θα πλυθούν με το αγίασμα του αγίου, πρέπει να ξεπλυθούν με θαλασσινό νερό. Επίσης σαν το αγίασμα μεταφερθεί, λέγεται πώς χάνει τη θεραπευτική του ιδιότητα.

Η ζωή του μεγάλου ιεράρχου είναι μια υπόμνηση του τι μπορεί να επιτύχει ένας ενάρετος άνθρωπος. Ας μη γνωρίζει πολλά πράγματα. Ας μην κρατά διπλώματα. Ας έχει μόνον αρετή. Ας είναι ενάρετος! Τότε έχει το πάν. Κι η αρετή, όπως ξέρουμε επιτυγχάνεται μόνο με τον Χριστό. Την ποθούμε; Την θέλουμε; Την ζητούμε; Εάς είν' ο δρόμος κι ένας ο τρόπος να την κερδίσουμε.
Να γίνουμε άνθρωποι του Χριστού.

Απολυτίκιο Ήχος δ'
Τοις πίστει προστρέχουσι, Θύρσε τρισόλβιε, σορώ των λειψάνων σου, και προσκυνούσα πιστώς, του είδους εμφέρειαν, άφεσιν των πταισμάτων, και σωμάτων την ρώσιν, δώρησε ιεράρχα, εκ παντοίων κινδύνων, και παθών αρρώστιας, πάντας εκλύτρωσε.

Εξήγηση: Τρισμακάριε Θύρσε, σ' αυτούς που με πίστη προστρέχουν στη σορό των λειψάνων σου και μ' ευλάβεια προσκυνούν την ιερή εικόνα σου, δώρησε, άγιε ιεράρχα, την συγχώρηση των πταισμάτων και τη θεραπεία των σωμάτων τους και λύτρωσε ακόμη όλους από τους ποικίλους κινδύνους και τις διάφορες αρρώστιες.

Απολυτίκιο Έτερον Ήχος α'
Καρπασέων το κλέος και Κυπρίων αγλάϊσμα, και θαυματουργός ανεδείχθης, Θύρσε ιεράρχα αοίδιμε, νηστεία, αγρυπνία, προσευχή, ουράνια χαρίσματα λαβών, θεραπεύεις τους νοσούντας, και τάς ψυχάς των πίστει προστρεχόντων σοι. Δόξα τω δεδωκότι σοι ισχύ ν, δόξα τω σε στεφάνωσαντι, δόξα τω ενεργούντι δια σου πάσιν ιάματα.

Εξήγηση: Με τη χάρη του Κυρίου αναδείχθηκες θαυματουργός, άγιε ιεράρχη Θύρσε, που είσαι η δόξα της Καρπασίας και το καύχημα της Κύπρου. Με τη νηστεία, την αγρυπνία και την προσευχή, αφού έλαβες ουράνια χαρίσματα, θεραπεύεις σωματικά και ψυχικά όλους εκείνους που με πίστη καταφεύγουν στη μεσιτεία σου. Δοξασμένος να 'ναι Αυτός που σου έχει χαρίσει τη δύναμη. Δοξασμένος να 'ναι Αυτός που σε έχει στεφανώσει. Δοξασμένος να 'ναι Αυτός που με τις πρεσβείες σου ενεργεί σε όλους τις θεραπείες.

[ΦΩΤΗΣ]

Ο ΑΓΙΟΣ ΙΕΡΟΜΑΡΤΥΡΑΣ ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ.

Τα Σαμόσατα της Συρίας ήταν ο τόπος γέννησης του αγίου Λουκιανού.
Οι γονείς του φρόντισαν ευσεβέστατοι οι ιδιοι να τον αναθρέψουν εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου.Όταν εκείνοι πέθαναν ο άγιος λουκιανός,
μοίρασε όλη του την περιουσία στους φτωχούς και ο ίδιος αφοσιώθηκε
στη μελέτη των Θείων Γραφών και ανεδείχθει έτσι βαθύτατος γνώστης τους.
Όταν δε αργότερα ο Λουκιανός χειροτονήθηκε πρεσβύτερος στην Αντι-
οχεια,η δράση που ανέπτυξε υπήρξε πραγματικά θαυμαστή.Ίδρυσε σχο-
λή στην πόλη,όπου δίδασκε ακούραστα στους μαθητές του τις θείες γρα-
φές.Παράλληλα,δεν έπαυε να τους κοθοδηγεί στη χριστιανική ζωή και να
τους ενθαρρύνει να μαρτυρήσουν για το όνομα του Ιησού.
Την περίοδο δε εκείνη ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Διοκλητιανός κήρυξε
σκληρό διωγμό στους χριστιανούς.Ο άγιος Λουκιανός μετέβει τότε στην
πόλη της Νικομήδειας για να ενισχύσει τους χριστιανούς της πόλης.
Εκεί συνελήφθει από τους ειδωλολάτρες και ομολογώντας με παρρησία
Την πίστη του στον Ιησού έλαβε τον στέφανο του μαρτυρίου.

[ΦΩΤΗΣ]

Ο ΑΓΙΟΣ ΙΕΡΟΜΑΡΤΥΣ ΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΟΙ 199

ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΟΥ(23 ΜΑΡΤΙΟΥ)
Η ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΣΤΙΣ 23 ΜΑΡΤΙΟΥ
Στις 23 Μαρτίου ή αγία μας Εκ¬κλησία εορτάζει τη μνήμη μιας ένδοξου χορείας 200 μαρτύ¬ρων του 3ου αιώνος, του αγίου Νίκωνος του ίερομάρτυρος μαζί με τούς 199 μαθητές του.
Ή ζωή του αγίου Νίκωνος ξεκινά από τήν επαρχία της Νεαπόλεως της Ιταλί¬ας. Εδώ γεννήθηκε και έζησε. Τό οικο¬γενειακό περιβάλλον όπου ανατράφη¬κε ήταν ειδωλολατρικό από τόν πατέρα του, βαθύτατα όμως χριστιανικό από τη μητέρα του. Αυτή ή ευσεβής μητέρα έθεσε μέσα στην ψυχή του μικρού Νίκωνα ως θεμέλιο και ακρογωνιαίο λίθο τόν Κύριο Ιησού Χριστό. Αυτή ή πιστή μάννα, όπως ωραία λέει ο υμνογρά¬φος, κατηύγασε «με τό φως των θεί¬ων ρημάτων» τήν απαλή καρδιά του παιδιού της.
Νέος, ωραίος στην όψη, αθλητικός στο παράστημα, ζηλευτός στα χαρί¬σματα, ο Νίκων κατετάγη νωρίς στον ρωμαϊκό στρατό, τόν όποιο και υπηρέ¬τησε με τόλμη και αφοσίωση. Σε κά¬ποια δύσκολη πολεμική αποστολή κατά τήν οποία κινδύνευσαν όλοι νά ητ¬τηθούν, ο γενναίος Νίκων θυμήθηκε τις συμβουλές της μητέρας του. Ενερ-γοποίησε αμέσως τό όπλο της προσ¬ευχής. Και με ισχυρή φωνή έκραύγασε: «Κύριε Ιησού Χριστέ, βοήθει μοι». Και όρμησε στη μάχη κάνοντας τό σημείο του σταυρού. Οι εχθροί έφυγαν ντρο¬πιασμένοι, ήπημένοι. Είχε νικήσει «ή ευχή της πίστεως» ενός στρατιώτου - του Νίκωνος! Όλοι επέστρεψαν πί¬σω ένδοξοι και τιμημένοι. Έκπληκτοι οι συμπολεμιστές του Νίκωνα μιλούσαν γιά θαύμα.
Όλα αυτά ο Νίκων τα ανήγγειλε με χαρά στην ευσεβή μητέρα του δοξά¬ζοντας τόν Θεό. Της ανακοίνωσε ακόμα και τό μεγάλο του πόθο νά αναχωρήσει γιά τήν Ανατολή. Και εκεί νά βαπτισθεί, νά λουσθεί στα καθαρτικά ύδατα της ά¬γιας Κολυμβήθρας, νά γίνει συνειδητό μέλος της Εκκλησίας του Χρίστου!...
Αναχωρεί λοιπόν γιά τήν Κωνσταν¬τινούπολη. Και από κει καταφθάνει στη Χίο, όπου και σταθμεύει γιά μία ε-βδομάδα. Ανεβαίνει σε όρος υψηλό. Εδώ ο Άγιος προσεύχεται απερίσπα¬στα. Νηστεύει και αγρυπνεί. Παραδίδει τελείως τόν εαυτό του στο σχέδιο της θείας Προνοίας, της αγάπης του Θεού. Και ο πανάγαθος Κύριος, πού είναι ο ασφαλής οδηγός κάθε καλοπροαίρε-της ψυχής, με θειο σημείο - υπόδειξη αγγέλου του - διατάζει τό δούλο του νά κατεβεί στη μικρή παραλία και από εκεί με πλοιάριο, μετά δύο μέρες, νά φθάσει στην Προποντίδα στην πόλη Γάνος τής Θράκης.
Στην περιοχή αυτή ο Κύριος θα προ¬ετοιμάσει τόν δούλο του γιά νά δεχθεί τη θεία Χάρη του Μυστηρίου του Βα¬πτίσματος άλλά και του Μυστηρίου τής Ίερωσύνης.
Ανέρχεται ο άγιος στο ομώνυμο βου¬νό Γάνος, πού αργότερα έγινε μεγάλο μοναστικό κέντρο τής Ανατολής. Εκεί είχε αποσυρθεί και ασκήτευε τότε ο Ε¬πίσκοπος Κυζίκου Θεόδωρος. Σ' αυ¬τόν τόν άγιο καθοδηγό εμπιστεύεται ο Νίκων τόν πόθο του: νά βαπτισθεί! Ό ταπεινός Επίσκοπος προσδέχεται με χαρά τόν δούλο του Θεού Νίκωνα. Α¬ναλαμβάνει ο Ίδιος προσωπικά νά τόν κατηχήσει ή μάλλον νά ολοκληρώσει τό έργο πού ή ευσεβής μητέρα του Νίκωνος είχε αρχίσει. Πάνω λοιπόν στα θεμέλια πού εκείνη έθεσε στο παιδί της, οικοδομεί και αυτός τούς τιμίους λίθους τής χριστιανικής διδασκαλίας, δογματικής και ηθικής.
Και όταν έφθασε ή πολυπόθητη ώρα τής βαπτίσεως, ο Νίκων με ιερή αγαλ¬λίαση δέχεται τη θεία Χάρη. Συνέχισε δε και μετά τό Βάπτισμα τούς ασκητικούς αγώνες του με περισσότερη ακρίβεια. Και επειδή ο πλούτος των αρετών του ήταν τόσο μεγάλος, εκρίθη ο άγιος Νί¬κων άξιος από τόν Επίσκοπο, μετά τρία χρόνια από τη βάπτιση του, νά δεχθεί και τό Μυστήριο τής Ίερωσύνης και νά γίνει ιερεύς του Θεού του υψίστου.
Ή ασκητική και φωτεινή μορφή του αγίου Νίκωνος ενέπνευσε πολλούς. Σαν ισχυρός μαγνήτης είλκυσε κοντά του 190 μαθητές. Όλους αυτούς ο όσιος τούς καθοδηγούσε με σοφία και σύνε¬ση, τούς συνέδεε με τόν Ιησού Χριστό και τούς μυσταγωγούσε στα μυστήρια τής Βασιλείας του Θεού. Όλοι ένιωθαν κοντά του ασφάλεια και ανάπαυση από τήν ποιμαντική του καθοδήγηση. Έφρόντιζε ο Άγιος νά μεταδίδει πνευμα¬τικότητα και νά καλλιεργεί σε όλους τό μαρτυρικό φρόνημα!
Όταν ξέσπασε ο διωγμός του Δεκίου στην ευρύτερη περιοχή τής Ανατολής, ο άγιος Νίκων φωτιζόμενος από τό Πανάγιον Πνεύμα μαζί με τούς μαθη¬τές του άνεχώρησε από τόν τόπο τής ασκήσεως τους σε ασφαλέστερο μέ¬ρος. Αφού κατέφυγαν - όλοι μαζί - γιά λίγο καιρό στη Μυτιλήνη, έφθασαν κατόπιν στην Ιταλία. Συνέπεσε δε τήν εποχή εκείνη νά πεθάνει ή μητέρα του, τήν οποία έκήδευσε ο Όσιος με τι¬μή, ευγνωμοσύνη και ιερή συγκίνηση, γιατί σ' αυτήν όφειλε τόν πρώτο σπιν-θήρα τής αγάπης του προς τόν Θεό.
Ή πνευματική αυτή συνοδεία κατέλη¬ξε στο νησί τής Σικελίας. Οι θεοφιλείς αγώνες όλων συνεχίστηκαν επάνω στο κεντρικό όρος του νησιού, τό Ταυρομένιο (σημερινή Ταορμίνα), στα ερείπια συγκροτήματος λουτρών. Στη φωτεινή αυτή συνοδεία είχαν προστεθεί και άλλοι εννιά μαθητές από τήν περιοχή εκείνη.
Ή φήμη των ευλαβών και πιστών αυτών Χριστιανών μοναχών ασκητών έφθασε στον ειδωλολάτρη ηγεμόνα τής Σικελίας Κυντιανό, ο όποιος τούς κάλε¬σε σε αυστηρή ανάκριση. Τούς απεί¬λησε με θάνατο εάν δεν αρνηθούν τήν πίστη και δεν θυσιάσουν στα είδωλα. Και τότε όλοι μαζί οι αληθινοί και πιστοί δούλοι και μαθητές του Χριστού μαζί με τόν πνευματικό τους πατέρα Νίκωνα ομολόγησαν με σταθερότητα τήν πί¬στη τους στον αληθινό Θεό και Σωτήρα τους, τόν Κύριο Ιησού Χριστό!
Ή ασυμβίβαστη και αμετάκλητη αυτή ομολογία εξαγρίωσε τόν ηγεμόνα. Δι¬έταξε αμέσως τούς 199 μαθητές νά ξαπλώσουν στη γη γιά νά τούς μαστι¬γώσουν με βούνευρα. Και έτσι πλη¬γωμένοι βαριά νά κατακαούν. Και με¬τά διέταξε και τούς αποκεφάλισαν. Τα μαρτυρικά τους σώματα τα έριξαν σε μεγάλη φωτιά πού άναψαν γι' αυ¬τούς.
Τόν ιερομάρτυρα Νίκωνα τόν ξάπλω¬σαν καταγής, του τέντωσαν τα άκρα και τόν έκαιγαν με αναμμένες λαμπάδες. Μετά έδεσαν τό καταπληγωμένο σώμα του πίσω από υποζύγια και τό έσερ¬ναν βάναυσα στη γη, μέχρις ότου τό έ¬ριξαν σε γκρεμό. Άλλά και εκεί ολο-κλήρωσαν άσπλαχνα τό μαρτύριο του. Χτύπησαν με πέτρες τό στόμα του. Του έκοψαν μετά τη γλώσσα. Και τελικά τόν αποκεφάλισαν. Έτος 250 μ.Χ. Τα τίμια λείψανα τα βρήκε ο Επίσκοπος Μεσ¬σήνης Θεοδόσιος και ανήγειρε στη μνήμη των μαρτύρων ναό!
Κάθε μητέρα είναι προικισμένη με ειδική δύναμη από τόν Θεό και μπορεί με τα φιλόστοργα της αισθήματα και τήν πειστικότητα νά συγκινεί τήν ψυχή κάθε παιδιού της και νά τη στρέφει προς τόν Κύριο μας, τόν Ιησού Χριστό, όπως τό έπραξε τόσο υπεύθυνα και ή μητέρα του αγίου Νίκωνος.
Αν θέλουμε και σήμερα άγιους γιά νά μάς σώζουν από τόν διεφθαρμένο κό¬σμο, ας διευκολύνουμε τό ιερό έργο κά¬θε ευσεβούς μητέρας και ας παρακα¬λούμε τόν Θεό νά τις ενδυναμώνει στη μεγάλη τους και ιερή αποστολή.

[ΦΩΤΗΣ]

Ο ΑΓΙΟΣ ΙΕΡΟΜΑΡΤΥΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΥΡΗΝΗΣ
Η ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΣΤΙΣ 4 ΙΟΥΛΙΟΥ
Υπάρχουν Άγιοι πού πέρασαν στις σελίδες των ιερών Συναξαρι-ών με λίγα στοιχεία άπό τη ζωή τους. Σε έναν άπό αυτούς τούς Άγιους ας σταθούμε με ευλάβεια. Πρόκειται για τον άγιο Θεόδωρο τον ιερομάρτυρα, τον επίσκοπο της Κυρήνης, πού συνεορτά¬ζει μαζί με τρεις άγιες γυναίκες, την άγια Κυπρίλλα, την Άρόα και την Λουκία, στα μέσα του καλοκαιριού, στις 4 Ιουλίου. Έρχονται νά μάς δροσίσουν με την ζω¬ογόνο θεία Χάρι πού έπνεε τόσο πλού-σια μέσα τους, στη ζωή και το έργο τους.
Ό άγιος ίερομάρτυς Θεόδωρος έζησε στα χρόνια του βασιλέως και σκληρού διώκτου Διοκλητιανού (284-304). Κατα¬γωγή του άγιου ήταν ή Κυρήνη της Λι¬βύης, άπό την οποία ήταν και ο Σίμων ο Κυρηναίος, ο ευγενής αυτός άνθρωπος πού αξιώθηκε νά βαστάση τον τίμιο Σταυρό του Κυρίου και νά βαδίσει δίπλα του μέχρι τον μαρτυρικό τόπο - λόφο του Γολγοθά.
Ό άγιος Θεόδωρος ο επίσκοπος Κυ¬ρήνης είχε το τάλαντο - χάρισμα της καλλιγραφίας. Έγραφε λοιπόν και αντέ¬γραφε βιβλία πολλά. Έθησαύριζε μέσα στους παπύρους, τις μεμβράνες και τις περγαμηνές τά λόγια του Θεού, πνευ¬ματικά και οικοδομητικά κείμενα και συνθήματα, κείμενα ιερά «πρός σωτηρί-αν», τά «δυνάμενα» νά «σοφίζουν» και νά οδηγούν στήν μετάνοια τούς ανθρώ¬πους. Και τά διέδιδε στις Εκκλησίες του Θεού, για νά μελετούν οι πιστοί και νά εμβαθύνουν και νά στηρίζονται οι ψυχές τους σε εποχές δύσκολες, τότε πού οι ισχυροί άνεμοι των διωγμών απειλούσαν νά σβήσουν το φως του Χρίστου, τον θειο λόγο και την διδασκαλία του. Άλλά τά βιβλία αυτά έγίνοντο οδοδείκτες και σε ανθρώπους πού ζούσαν χωρίς προσ-ανατολισμό και ζητούσαν πυξίδα για σωστή πορεία. Ήσαν οι άνθρωποι της άγνοιας και της ειδωλολατρίας πού μέσα άπό τις σελίδες των ιερών χειρογράφων του άγιου Θεοδώρου ανακάλυπταν τον αληθινό Θεό, τον Σωτήρα Ιησού Χριστό, γνώριζαν την ευγενή χριστιανική πίστη, πίστευαν, άλλαζαν ζωή, έβαπτίζοντο και έσώζοντο μέσα στήν μάνδρα της Εκ¬κλησίας του Χριστού.
Αθόρυβο έργο επιτελούσε ο άγιος ίερομάρτυς και επίσκοπος Θεόδωρος. Έργο όμως με θαυμαστά και ορατά α¬ποτελέσματα: αφ' ενός ο στηριγμός των πιστών, αφ' έτερου ή συντριβή των ει-δώλων στις καρδιές των καλοδιαθέτων ειδωλολατρών. Το γεγονός αυτό το πα¬ρακολουθούσε με έντονη ανησυχία ο γιος του Αγίου, ο Λέων. Χωρίς λοιπόν νά σεβασθεί την ιερότητα και το κύρος του πατέρα του ο Λέων έτρεξε και τον κατήγγειλε στον ηγεμόνα Διγνιανό.
-Διαδίδει βιβλία ο πατέρας μου, του λέγει, και πείθει πολλούς εθνικούς νά ά-ποστρέφωνται την λατρεία των ειδώλων και νά προσέρχονται στήν πίστη του Χρι¬στού.
Ή καταγγελία αυτή έφερε τον Άγιο σύντομα μπροστά στον ηγεμόνα για ανάκριση. Γύρω του έτρεξαν νά συμπα¬ρασταθούν και πολλοί Χριστιανοί, μεταξύ των οποίων ή άγια Λούκια, ή Άρόα και ή Κυπρίλλα. Ό ηγεμόνας ζήτησε άπό τον Άγιο νά του δώσει βιβλία και τον πίεζε αφόρητα νά αρνηθεί τον Χριστό. Ό ά¬γιος επίσκοπος δεν του έδωσε βιβλία. Δεν μπορούσε νά εμπιστευθεί «τά άγια τοις κυσί». Παρέμεινε ο πιστός δούλος του Ιησού Χριστού και ομολόγησε θαρ¬ραλέα την πίστη του. Για νά ακολουθήσει στη συνέχεια το μαρτύριο, σκληρό και βάναυσο.
Στήν αρχή έδειραν τον μάρτυρα με «ραβδία και λωρία» πού είχαν στήν ά¬κρη τους αιχμηρά κομμάτια άπό μόλυ¬βδο. Τον πίεζαν μετά νά θυσιάσει στον βωμό των ειδώλων. Εκείνος αρνήθηκε πεισματικά και κτύπησε με το πόδι του τον βωμό των ψεύτικων θεών και αμέ¬σως γκρεμίστηκε ο βωμός. Αγανακτι¬σμένοι οι δήμιοι κρέμασαν τον μάρτυρα πάνω σε ξύλο και ξέσχισαν τις σάρκες του. Και έτριβαν τις ματωμένες - ανοιχτές πληγές με ξίδι και αλάτι και τρίχινα πα¬νιά. Ύστερα του έκοψαν την γλώσσα και τον έριξαν στη φυλακή.
Συνέβη νά παρακολουθεί το μαρτύριο και ο συμπολίτης του αγίου ο ειδωλο¬λάτρης Λούκιος ο βουλευτής, ο όποιος μάλιστα έκπληκτος άπό την ψυχική καρ¬τερία του ιερομάρτυρα έπίστευσε στον Χριστό. Ή αγία Κυπρίλλα αξιώθηκε άπό τον Θεό μαζί με τις άλλες δύο γυναίκες νά υπηρετήσουν στήν φυλακή τον άγιο, ο όποιος σύντομα εκεί έκοιμήθη.
Ό ηγεμόνας Διγνιανός τά πληροφορή¬θηκε όλα. Άλλά μέσα του το μίσος ακό¬μη έβραζε...
Εξέδωσε νέα σκληρή διαταγή νά θα¬νατωθούν όσοι εθνικοί πίστευσαν στον Χριστό και βαπτίσθηκαν άπό τον άγιο Θεόδωρο. Μαζί και οι τρεις γυναίκες Άρόα, Λούκια και Κυπρίλλα.
Ιδιαίτερο είναι το μαρτύριο της άγιας Κυπρίλλας. Της τοποθέτησαν στο χέ¬ρι αναμμένα κάρβουνα με λιβάνι και την ανάγκαζαν νά θυμίαση στα είδωλα. Και αυτή αρνήθηκε. Προτίμησε νά κατακαεί χωρίς νά θυμίαση. Και μετά την κρέμασαν.
Στήν χορεία των Αγίων πέρασε και ο Λούκιος ο βουλευτής, ο όποιος έμαρτύ-ρησε στήν Κύπρο (έορτ. 20/8). Άλλά και ο σκληρός Διγνιανός μετανόησε τελικά και οδηγήθηκε στον Χριστό. Τον έπεισε ο Λούκιος ο βουλευτής.
Έτσι ο άγιος Θεόδωρος αξιώθηκε άπό τον Θεό νά κόσμηση την Εκκλησία μας με πλήθος ακόμη μαρτύρων.
Ένα ιδιαίτερο χάρισμα πού είχε ο άγιος Θεόδωρος ο επίσκοπος Κυρήνης ήταν ότι αγαπούσε πολύ τά βιβλία τά ιερά και τά άγια της Άγιας Γραφής. Τά αντέγραφε και τά διέδιδε με ενθουσιασμό. Και τά βιβλία αυτά αναγεννούσαν τον κόσμο.Προετοίμαζαν Αγίους, δημιουργούσαν τούς μάρτυρας!... Πόσο πρέπει και μείς νά εμπνευσθούμε άπό το παράδειγμα του Άγιου μας. Μάς καλεί και μάς προτρέπει νά εκτιμήσουμε το μεγάλο μας αυτό θησαυρό, τά άγια βιβλία των Γραφών και γενικότερα τά ορθόδοξα χριστιανικά βιβλία. Ας τά μελετούμε λοιπόν και μείς με δίψα ιδιαίτερα στις μέρες των διακοπών μας. Ας τά εφαρμόζουμε με ακρίβεια στη ζωή μας. Και ας τά διαδίδουμε με βαθιά την συναίσθηση ότι είναι σωσίβια πού σώζουν ψυχές.(Από τον "ΣΩΤΗΡΑ")

[ΦΩΤΗΣ]

Συνοπτικός Βίος Αγίου Ιλαρίωνος
Περιληπτικά αναφέρουμε ότι ο Άγιος Ιλαρίων γεννήθηκε γύρω στα 1080-1090 μ.Χ. από ευσεβείς Έλληνες γονείς μετά από αδιάκοπες προσευχές της στείρας μητέρας του προς την Υπεραγία Θεοτόκο. Κάποια νύχτα της φανερώθηκε στον ύπνο της, η Παναγία και της υποσχέθηκε ότι θα γεννήσει γιο, που θα μεταστρέψει πολλούς από την πλάνη στο φως της θεογνωσίας .
Όταν συμπλήρωσε τα δεκαοχτώ του χρόνια, ο Ιλαρίων μετέβη σε κάποιο μοναστήρι της περιοχής του και εκάρη μοναχός. Ζούσε με μεγάλη άσκηση, Ώστε να μιλούν γι'αυτόν όλοι οι αδελφοί της Μονής. Αργότερα του ανέθεσαν και την γερόντια του Μοναστηριού και ενώ ακόμη ήταν ηγούμενος ο Όσιος έκανε πολλά θαύματα και η φήμη του διαδόθηκε παντού. Όπως εμφανίστηκε η Θεοτόκος στη μητέρα του και της ανήγγειλε τη γέννηση του, έτσι εμφανίσθηκε και στον Αρχιεπίσκοπο Αχρίδας Ευστάθιο, προτρέποντας τον να τοποθετήσει ως Ποιμενάρχη του λαού των Μογλενών τον Όσιο Ιλαρΐωνα. Πράγματι, μετά από λίγο καιρό ο Αγιος χειροτονήθηκε Επίσκοπος Μογλενών.
Η έδρα της επισκοπής του φημολογείται ότι ήταν το σημερινό χωριό Χρυσή. Η περιοχή όμως όπου αρχιεράτευε ο Όσιος ήταν γεμάτη από αιρετικούς που ακολουθούσαν τους μονοφυσίτες Αρμενίους και Βογόμιλους. Τους αιρετικούς αυτούς τους είχε εγκαταστήσει στα Μογλενά, που ήταν τόπος εξορίας πάσης φύσεων αιρετικών, η δυναστεία των Κομνηνών. Ο Άγιος Ιλαρίων με το κηρυκτικό του έργο και τον επίμονο αντιαιρετικό του αγώνα προκάλεσε την μεταστροφή μεγάλων αιρετικών μαζών στην Ορθόδοξη πίστη.
Ίδρυση της μονής των Αποστόλων και η κοίμηση του Αγίου
Ο μακάριος Ιλαρίων, θέλοντας να βοηθήσει ουσιαστικά την περιοχή που μαστιζόταν από τους Βογόμιλους, ίδρυσε Μονή στο όνομα των Αγίων Αποστόλων. Ο συναρξιστής όμως δεν διευκρινίζει αν πρόκειται για τους 12 Αποστόλους ή για τους κορυφαίους Πέτρο κ Παύλο. Την απάντηση την βρίσκουμε σε βυζαντινά επιγράμματα που συγκεντρώθηκαν τον 13° αιώνα από λογίους άνδρες και που είναι σήμερα κωδικοποιημένα στον Μαρκιανό Κώδικα 524. Τα δύο επιγράμματα που θα παραθέσουμε στη συνέχεια (κείμενο μαζί με ελεύθερη νοηματική απόδοση) είναι δεήσεις που γράφτηκαν πάνω σε δύο εικόνες που δώρισε ο ηγούμενος Πέτρος, Ο διάδοχος του Αγίου Ιλαρίωνος, στους προστάτες της Μονής Αγίους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο.
Η δέηση του ηγουμένου στον Άγιο Πέτρο αναφέρει
Κείμενο:
' 'Άδου πυλαι μεν ου κατισχύσουσί σου εκκλησία τεθέντος ως πέτρα,
Πέτρε τύπου δε σεπτού σου, κατίσχυσε χρόνος και προς φθοράν ήνεγκεν
Αστάτως ρέων.
Εν σοι δε βάθρων πίστεως φέρων Πέτρος ηγουμενεύων της Μονής των
Μογλαίνων αύθις νεουργώ.
Συ δε τρυφής μοι πύλαις τάς κλείς φέρων άνοιξον αμοιβήν νέμων".
Ελεύθερη νοηματική απόδοση:
Οι πύλες του Άδη δεν θα νικήσουν ποτέ την εκκλησία ,καθώς εσύ,
Πέτρε είσαι το θεμέλιο της. Όμως της σεπτής σου μορφής την εικόνα την
νίκησε και την έφθειρε ο χρόνος που άστατα κυλά.
Για σένα όμως, που φέρεις της πίστεως τις βάσεις, εγώ ο Πέτρος ο
ηγούμενος της Μονής των Μογλαίνων την ξαναφτιάχνω πάλι.
Και εσύ που έχεις του Παραδείσου τα κλειδιά άνοιξε μου ως αμοιβή της
τρυφής τις πύλες.
Στην εικόνα του αποστόλου Παύλου έχει ως εξής:
Κείμενο:
''' Νυχθημερεύσας εν βυθώ, πρώην, Παύλε, πέποιθας ουδέν, αλλά νύν
φθορά χρόνου λήθης βυθοίς έκρυψε μικρού σου τύπου. Πέτρος δε σω
δέσμιος ενθέω πόθω, ηγουμενεύων της Μονής των Μογλαίνων ζέω το
γήρας της γραφής των χρωμάτων. Σύ δε ο πριν άρθεις εις θέσειν
Παραδείσου οίκιζε κημέ προσλαβών τούτου μέσον".
Ελεύθερη νοηματική απόδοση:
Νυχθημερόν πέρασες κάποτε στο βυθό της θάλασσας, Παύλε, χωρίς τίποτα
να πάθεις. Αλλά τώρα του χρόνου η φθορά έκρυψε την εικόνα σου στης
λησμονιάς τους κόλπους.
Όμως εγώ ο Πέτρος δέσμιος από τον δικό σου ένθεο πόθο ηγούμενος της
Μονής των Μογλαίνων ανακαινίζω των χρωμάτων την παλαιότητα.
Και εσύ που ζωντανός ακόμα ηρπάγης στον Παράδεισο πάρε με κι εμένα
και κάνε με κάτοικο του.
Ο Άγιος Ιλαρίων έκτισε εκεί περικαλλή ναό προς τιμήν των κορυφαίων
Αποστόλων Πέτρου και Παύλου που προκαλούσε τον θαυμασμό των
ανθρώπων και τους παρακινούσε να δοξολογήσουν τον Θεό. Όπως
αναφέρει ο βιογράφος του Αγίου, ο Πέτρος, μαθητής και διάδοχος του
στην ηγουμενία της Μονής, το κοινόβιο των Μογλενών ήκμασε και
ήυξανε ο αριθμός των αδελφών από ημέρα σε ημέρα και ο Ιλαρίων δεν
έπαυε να τους στερεώνει και να τους ενισχύει στην ορθή πίστη.
Αισθανόμενος ο Ιλαρίων ότι πλησιάζει το τέλος του, κάλεσε όλους και
κατέστησε ως διάδοχο του και ηγούμενο της Μονής, τον μοναχό Πέτρο
τον οποίο είχε για πολλά χρόνια ιδιαίτερο μαθητή.
Ο Αγιος είχε Οσιακό τέλος και το σκήνωμα του το εναπέθεσαν με
μεγάλη ευλάβεια στην κρύπτη της Μονής. Ο Αγιος Ιλαρίων ως κτήτωρ
και ιδρυτής της Μονής των Μογλενών επαγρυπνούσε γι'αυτήν και για
τους αδελφούς του και μετά την εκδημία του. Έτσι εμφανιζόταν στους
αμελείς μοναχούς στον ύπνο τους και με νουθεσίες τους επανέφερε στο
δρόμο του Θεού.
Ακόμη ο τάφος του Αγίου που περιείχε τα λείψανα του θεράπευε πολλές
ασθένειες των προσερχόμενων στη Μονή. Αργότερα με αυτοκρατορική
διαταγή ανοίχτηκε ο τάφος και αποκαλύφθηκαν τα πάντιμα λείψανα του
Αγίου. Μάλιστα από τις κόγχες των ματιών του οσίου Ιλαρίωνα έτρεχε
ευωδιαστό μύρο.
Τα λείψανα του Αγίου είχανε αξιοπρόσεκτη περιπλάνηση.
Μεταφέρθηκαν από τον Βούλγαρο τσάρο Ιωάννη Ασάνη στο Τύρνοβο
στον Ναό των Αγίων Τεσσαράκοντα γύρω στο 1204 ή λίγο αργότερα.
Η μονή στερήθηκε τα Άγια λείψανα, για να μη στερηθεί όμως τόσο το
μοναστήρι όσο και η περιοχή των Μογλενών την Χάρη του Πολιούχου
τους, άφησε ο Τσάρος τη λειψανοθήκη του Αγίου στη Μονή του.
Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται και από ένα μεγαλυνάριο της
ακολουθίας του Αγίου που μας έχει διασωθεί του 16ου αιώνα:
«Μεγάλως καυχάται ω θείε Ιλαρίων, κάστρον σον Μογλενών την θήκην
κατέχον των μυροβλήτων λειψάνων σου».
Θαύματα του Αγίου
Ο Άγιος Ιλαρίων έχει την επωνυμία του θαυματουργού. Κάποτε ενώ ήταν ακόμα ηγούμενος του μοναστηριού, η περιοχή μαστιζόταν από πείνα καθώς υπήρχε έλλειψη σιταριού. Οι αδελφοί του μοναστηριού όπως και όλος ο κόσμος υπέφεραν πολύ. Τότε ο Άγιος με την προσευχή του γέμισε θαυματουργικά τις αποθήκες του μοναστηριού με σιτάρι. Ακόμα θεράπευε ασθενείς και δαιμονισμένους, ενώ πολλές άτεκνες γυναίκες αποκτούσαν παιδιά με τις ευχές του. Μετά τον θάνατο του ο τάφος που περιείχε τα λείψανα του και αργότερα η λειψανοθήκη έγιναν πηγή ιαμάτων για τους πιστούς. Μέχρι και σήμερα έχουμε μαρτυρίες από ανθρώπους που ευεργετήθηκαν από τον Άγιο, οι οποίοι προσέρχονται στο μοναστήρι για να τον ευχαριστήσουν. Ασθενείς που οι γιατροί τους απέκλεισαν την θεραπεία επικαλέστηκαν τον Άγιο και έγιναν καλά.
Άτεκνα ζευγάρια από διάφορα μέρη με τις ευχές του Αγίου απέκτησαν παιδιά. Ακόμα σύμφωνα με τις μαρτυρίες των κατοίκων του χωριού πριν την επανίδρυση της Μονής, κάποιοι χωρικοί ήρθαν και πήραν από το Μοναστήρι ξύλα και πέτρες για να τα χρησιμοποιήσουν ως οικοδομικά υλικά. Όταν όμως προσπάθησαν να τα ξεφορτώσουν, αυτό στάθηκε αδύνατον καθώς δεν μετακινούνταν καθόλου. Το γεγονός αυτό το θεώρησαν ως σημείο του Αγίου και επέστρεψαν τα υλικά στο χώρο της Μονής όπου και τα ξεφόρτωσαν με μεγάλη ευκολία.
Η ιστορία της Μονής από τον 12° έως τις αρχές του 20ου αιώνα
Ο 12ος και 13ος αιώνας αποτελούν την κατεξοχήν περίοδο ακμής της Μονής των Μογλενών. Στους αιώνες που ακολουθούν δύσκολα ανιχνεύεται η ύπαρξη της. Ωστόσο έχουμε αναφορές, ότι την περίοδο της Τουρκοκρατίας πυρπολήθηκε και καταστράφηκε από τους μουσουλμάνους της Αλμωπίας αρκετές φορές.
Ακόμη η τοπική παράδοση στους Προμάχους αναφέρει πως όταν πυρπολήθηκε και καταστράφηκε το «Μεγάλο Μοναστήρι» της Όσσιανης (σημερινή Μονή Αρχαγγέλου), οι μοναχοί εγκατέλειψαν την κατεστραμμένη μονή και κατευθύνθηκαν προς τους Προμάχους, επειδή προφανώς η μονή του Αγίου Ιλαρίωνα ήταν θυγατρική μονή, δηλαδή μετόχι της Μονής της Όσσιανης (Αρχαγγέλου). Οι κάτοικοι όμως τρομοκρατημένοι από τις αγριότητες των Τούρκων δεν δέχθηκαν τους μοναχούς πλησίον του χωριού τους. Οργισμένος τότε ο ηγούμενος παρακάλεσε τον Θεό να στείλει φίδια γύρω από το μετόχι και άφησε ευχή και κατάρα να μην παύσει ο δυνατός αέρας που φύσαγε, μέχρις ότου ανεγερθεί και πάλι το κοινόβιο. Αξιοσημείωτο ακόμη είναι να αναφερθεί ότι κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας, σύμφωνα με την παράδοση, λειτουργούσε κρυφό σχολειό όπου έρχονταν μαθητές από όλη την γύρω περιοχή για να διδαχθούν τα ελληνικά γράμματα και την ορθόδοξη πίστη. Από ιστορικές μαρτυρίες της εποχής του 19ου αιώνα μαθαίνουμε ότι κατά το 1868 ο λόφος ήταν σκεπασμένος με πεταμένες πέτρες και πως υπήρχε ακόμη τμήμα του ανατολικού τείχους του μοναστηριακού ναού με τρία παράθυρα. Ο τοίχος ήταν κτισμένος με λαξεμένες πέτρες. Όπως φαίνεται παρά την καταστροφή της Μονής η λατρεία του Αγίου ήταν πολύ ζωντανή.
Την 1η Φεβρουάριου κάθε έτους συγκεντρώνονταν στο σημείο αυτό πλήθος από όλη την περιφέρεια και ετελείτο αγιασμός. Ανεξήγητο παραμένει ποίας λατρευτικής ανάμνησης του Αγίου ή της Μονής ήταν κατάλοιπο ή συνήθεια αυτής. Επίσης κάθε εορτή του Αγίου Γεωργίου οι κάτοικοι του χωριού μετέβαιναν στην ερειπωμένη Μονή μετά την λειτουργία της εκκλησίας τους. Επιπλέον έχουμε μαρτυρίες από αρχεία της Εξαρχίας του 19ου αιώνα, ότι στο χωριό των Προμάχων υπήρχε κατεστραμμένη μονή, του Αγίου Ιλαρίωνος, την οποία θεωρούσαν οι κάτοικοι του χωριού τόπο ιερό και προς τον οποίο έτρεφαν μεγάλο σεβασμό. Ο πρώην προϊστάμενος της εξαρχικής κοινότητας Βοδενών (Εδέσσης) πρότεινε στους κατοίκους του χωριού να τους προσφέρει 2000 γρόσια για την ανοικοδόμηση της Μονής με τον όρο να προσχωρήσουν
στη εξαρχία. Οι χωριανοί όμως απέκρουσαν ομοθυμαδόν την πρόταση καθώς είχαν ιδιαίτερα έντονη την ελληνική συνείδηση. Η Μονή του Αγίου Ιλαρίωνα Προμάχων παρά την καταστροφή της φαίνεται πως είχε ακόμη δυνάμεις και μέσα στα ερείπια της. Ο εξαίρετος Μακεδονομάχος Αρχιερατικός Επίτροπος Σούμπουσκου (Αριδαίας) παπα-Νίκανδρος, το 1911 πρότεινε στην ελληνική κυβέρνηση την ανοικοδόμηση της ερειπωμένης Μονής, η οποία αναφέρει ο παπα-Νίκανδρος, κατά την τοπική παράδοση πυρπολήθηκε προ τριών αιώνων (δηλαδή κατά το 1600). Έκτοτε παρέμεινε σε ερείπια με ζωηρές πάντοτε παραδόσεις και θρύλους. Πρότεινε λοιπόν ο παπα-Νίκανδρος την επανίδρυση της μονής και χρησιμοποίηση της για Εθνικούς σκοπούς. Η πρόταση του έγινε το 1911 και έτσι δεν ελήφθη απόφαση για την υλοποίηση της, καθώς το 1912 πραγματοποιήθηκε η απελευθέρωση της Αριδαίας.