Ιερές Μονές της Κρήτης.

[ΜΑΝΩΛΗΣ]

Μονή Παναγιάς Περαμπελιώτισσας
Το μοναστήρι της Παναγίας της Περαμπελιώτισσας, γνωστό στους εκκλησιαστικούς κύκλους ως Μονή Γενεθλίου της Θεοτόκου, βρίσκεται βόρεια από το χωριό Κουρούνες και νότια του Νοφαλιά κοντά στη Νεάπολη.

Κτισμένο την εποχή της Ενετοκρατίας, σήμερα το μοναστήρι στέκεται ερειπωμένο καταμεσής του εγκαταλελειμμένου μικρού οικισμού Περάμπελα, ο οποίος αναπτύχθηκε όταν το μοναστήρι λειτουργούσε. Κατά τη μεγάλη επανάσταση του 1866, στη μονή βρήκαν καταφύγιο πολλοί πρόσφυγες από τα γύρω χωριά. Σήμερα, σώζεται η εκκλησία (καθολικό) και ελάχιστα κτίρια του μοναστηριακού συγκροτήματος.
Το μοναστήρι είναι ακόμη και σήμερα διάσημο για την εικόνα της Παναγίας της Περαμπελιώτισσας, η οποία θεωρείται θαυματουργή και προσελκύει πιστούς από όλη η Κρήτη στις 8 Σεπτεμβρίου.

[ΜΑΝΩΛΗΣ]

Η Μονή Τιμίου Σταυρού στην Καρδαμούτσα
Το ανδρικό μοναστήρι του Τιμίου Σταυρού Καρδαμούτσας είναι κτισμένο πολύ κοντά στον οικισμό Καρύδι, σε υψόμετρο 540m.
1580-1582: Οι αδερφοί Μακάριος, Μανασσής και Ξενοφώντας Κατσαράς ιδρύουν τη μονή στο μετόχι τους στην Καρδαμούτσα. Παρόλο που στον περιβάλλοντα χώρο υπάρχουν πολλά δέντρα, η περιοχή είναι κυρίως βραχώδης με πολλά πρινάρια. Στην είσοδο του μοναστηριού θα δείτε ένα πελώριο πρίνο όπου σύμφωνα με την παράδοση όποιος πάει να κόψει ένα κλαδί του κόβεται το χέρι.
Η παράδοση λέει επίσης για την παράξενη ονομασία της Μονής Καρδαμούτσας ότι τα πρώτα χρόνια της ιδρύσεως της, ήταν εκτός από μεγάλο πνευματικό κέντρο, και πολύ πλούσια, κι έτσι όποιος πήγαινε έτρωγε και έπινε τόσο καλά που καρδάμωνε!
Ο ναός του Τιμίου Σταυρού είναι αρκετά μεγάλος και αξίζει σίγουρα μια επίσκεψη καθώς το μοναστήρι αποτελεί κόσμημα της χριστιανικής αρχιτεκτονικής. Τριγύρω αναπτύσσεται το εντυπωσιακό, αλλά ερειπωμένο, κτιριακό συγκρότημα της μονής με φρουριακή μορφή το οποίο κτίστηκε σε πολλές φάσεις (15ος-18ος αιώνας).17ος αιώνας: Κτίζεται η βόρεια πτέρυγα της μονής σε τρεις φάσεις.18ος αιώνας: Κτίζονται τα κτίρια της νότιας πλευράς. Η μονή λειτούργησε κατά τη διάρκεια της Ενετοκρατίας, ενώ σήμερα ζει εδώ ένας μοναχός. Τριγύρω υπάρχουν ερείπια από κελιά, κάποιοι τάφοι, δεξαμενές, αποθήκες, η τράπεζα, στάβλος, το ηγουμενείο, ελαιοτριβείο, τυροκομείο, ξενώνας και διάφορα άλλα.
Η μονή εορτάζει στις 14 Σεπτεμβρίου, της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, οπότε λειτουργεί το αναστηλωμένο κτίσμα της νότιας πτέρυγας που λειτουργεί ως αρχονταρίκι και ως ξενώνας. Εκτός από αυτά τα κτίσματα, η αναστήλωση της μονής έχει συνεχίζεται και σε άλλους χώρους με αρκετά καλούς ρυθμού

[ΜΑΝΩΛΗΣ]

Η μονή των Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης στις Δωριές
Η παμπάλαια μονή των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης βρίσκεται στην είσοδο του χωριού Δωριές Νεάπολης, σε υψόμετρο 480m. Το μοναστήρι δεν κατοικείται πλέον, αλλά ο ναός του χρησιμοποιείται από την ενορία του χωριού.961-1204: Το μοναστήρι ιδρύεται, άγνωστο πότε ακριβώς
1635: Το μοναστήρι αναφέρεται σε απογραφή και κατοικείται από τον μοναχό Αρτέμιο Φούσκη, τον οποίο έχει θέσει ως λειτουργό ο ίδιος ο Δούκας (ο Ενετός άρχοντας της Κρήτης).
Τουρκοκρατία: Οι μοναχοί συμμετέχουν στον αγώνα των Κρητικών για την απελευθέρωση τους
1881: Το μοναστήρι κατοικείται από δύο μοναχούς και τέσσερις κοσμικούς.
Η μονή περιτριγυρίζεται από μεγάλους ελαιώνες και αμπελώνες, ενώ δίπλα της υπάρχουν μερικά μεγάλα κυπαρίσσια. Ο ναός είναι δίκλιτος, με το ένα κλίτος αφιερωμένο στους Άγιους Κωνσταντίνο και Ελένη, ενώ το δεύτερο κλίτος είναι αφιερωμένο στην Ύψωση του Τιμίου Σταυρού.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το εξαιρετικά πλούσιο σε παραστάσεις ξυλόγλυπτο τέμπλο, οι λιθανάγλυφες παραστάσεις, ενώ αξιόλογες είναι και κάποιες φορητές βυζαντινές και μεταβυζαντινές εικόνες του ναού.

Δίπλα στο ναό σώζονται τα παλιά κελιά και ο στάβλος που σήμερα λειτουργούν ως αποθήκες, αλλά και η είσοδος που αποτελείται από δύο συνεχόμενες πύλες. Αξίζει επίσης να δείτε ην ανακαινισμένη θολωτή αίθουσα του μοναστηριού.

[ΜΑΝΩΛΗΣ]

Μονή Αγίου Ιωάννη στους Οντάδες
Κοντά στον οικισμό του Φραθιά και στην τοποθεσία Οντάδες ή Έξω Φραθιάς βρίσκεται ναός αφιερωμένος στον Άγιο Ιωάννη. Το σύνολο κτιρίων γύρω του προδίδει ότι ήταν μοναστήρι. Ο σημερινός ναός οικοδομήθηκε τη δεκαετία του 1990 πάνω στον σωριασμένο παλαιότερο ναό και αφιερώθηκε στον Άγιο Ιωάννη.

Δίπλα στο ναό υπάρχει διώροφο συγκρότημα με μεγάλους χώρους, καλή τοιχοδομία, φούρνο και κλίμακες. Το συγκρότημα στην ανατολική του πλευρά είναι υψηλότερο και έχει τη μορφή πύργου. Δυτικά και νότια του ναού υπάρχουν κατάλοιπα και άλλων κτιρίων, καθώς και δεξαμενές. Το σύνολο αυτό θα μπορούσε να είναι μοναστηριακό συγκρότημα το οποίο σήμερα δεν κατοικείται.

Η μονή αναφέρεται σε έγγραφο του 1749 σαν μετόχι της μονής Ξερών Ξύλων με ακριβή περιγραφή των εγκαταστάσεων και μεγάλη περιουσία. Σύμφωνα με το έγγραφο αυτό η περιοχή είχε περάσει στην κυριότητα της μονής Ξερών Ξύλων τουλάχιστον από το 1700 - 1710.

[ΜΑΝΩΛΗΣ]

Μονή Παναγίας Κεραγωνιώτισσας στη Λατσίδα
Ο ναός της Παναγίας Κεραγωνιώτισσας ή Μελισσηνού η Γωνιώτισσας αποτελεί ένα από τα πιο αξιόλογα μνημεία της περιοχής του Μιραμπέλου σε μια τοποθεσία κατάφυτη από δρύες. Η κατασκευή του ναού που είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου (15 Αυγούστου) χρονολογείται στο 14ο αιώνα. Ο ναός αποτελούσε καθολικό μοναστηριού, όπως δηλώνεται στην απογραφή του 1635, ενώ στον περίβολο εντοπίστηκαν τάφοι.

[ΜΑΝΩΛΗΣ]

Η Μονή Καλογράδων στη Φουρνή
Η μονή των Καλογράδων στην περιοχή Χώνος του κάμπου της Φουρνής, πολύ κοντά στη μονή της Κεραπολίτισσας.1604: Ο μοναχός Ξενοφώντας Κατσαράς και η μοναχή Ευγενία Κατσαροπούλα ιδρύουν τη μονή στην περιοχή που ήταν κτήμα της μονής Καρδαμούτσας.
Λειτούργησε ως γυναικείο μοναστήρι κατά την Ενετοκρατία, αλλά σήμερα είναι ερημωμένη και μόνο ο ανακαινισμένος ναός λειτουργείται στις 6 Αυγούστου, καθώς είναι αφιερωμένος στον Αφέντη Χριστό. Ελάχιστα είναι πλέον τα ερείπια των κελιών και των δεξαμενών της μονής.

[ΜΑΝΩΛΗΣ]

Άγιος Γεώργιος Χαρωδιάς στα Περιβόλια
Σε πολύ μικρή απόσταση από το καταπράσινο χωριό Περιβόλια Χανίων βρίσκεται το έρημο σήμερα μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου Χαρωδιάς. Σε απόσταση αναπνοής από την πόλη των Χανίων το μοναστήρι με το παράξενο αυτό όνομα, παραμένει παντελώς άγνωστο στον πολύ κόσμο.

Ο Άγιος Γεώργιος της Χαρωδιάς χτίστηκε το 12ο αιώνα στην περίοδο της Ενετοκρατίας και κτήτορας του σύμφωνα με την παράδοση υπήρξε ένας εύπορος ευγενής των Χανίων ο οποίος αφιέρωσε ένα μέρος των χρημάτων του και χτίστηκε η μονή η οποία για αιώνες υπήρξε αντρικό μοναστήρι μέχρι και τα μέσα περίπου του εικοστού αιώνα οπότε και ερημώθηκε οριστικά. Σήμερα σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση ο ναός του Αγίου Γεωργίου αλλά και κάποια κελιά και άλλοι χώροι του μοναστηριού ενώ στην εσωτερική αυλή υπάρχουν πολλά λουλούδια.

[ΜΑΝΩΛΗΣ]

Μονή Παναγίας Γκουβερνιώτισσας
Η μονή της Παναγίας Γκουβερνιώτισσας βρίσκεται κοντά στο χωριό Ποταμιές, 3km ανατολικά του Ηρακλείου. Σήμερα δεν λειτουργεί ως μοναστήρι, αλλά ο ναός της χρησιμοποιείται κανονικά. Είναι κτισμένο σε μικρό λόφο με ωραία θέα στη Λαγκάδα των Ποταμιών.

Ο ναός, σταυροειδής με τρούλο, είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου και είναι από τους παλαιότερους στην Κρήτη. Είναι διακοσμημένος με σπουδαίες τοιχογραφίες με διάφορα θέματα, όπως τον Χριστό τον Παντοκράτορα στον τρούλο, τους Προφήτες, τη Σταύρωση, τη Θεοτόκο, κλπ, που τον κατατάσσουν στους σημαντικότερους ναούς με τοιχογραφίες στην Κρήτη με καλλιτεχνικές επιρροές από την Κωνσταντινούπολη. Οι εικόνες του μοναστηριού, ξύλινο τέμπλο και η πόρτα του ιερού εκτίθενται σήμερα στο Ιστορικό Μουσείο του Ηρακλείου.
Σύμφωνα με την παράδοση, η μονή ιδρύθηκε από βυζαντινό άρχοντα μετά το 961, όταν ο Νικηφόρος Φωκάς απελευθέρωσε την Κρήτη από τους Άραβες. Ωστόσο, πιστεύεται ότι κτίστηκε ανάμεσα στα έτη 1350-1400. Αργότερα, η μονή ανήκε στην οικογένεια Μαγκαφούρη, οι απόγονοι της οποίας είχαν την κυριότητα της για πολλές γενεές. Ο τελευταίος της οικογένειας, μεταβίβασε την μονή στον Άγιο Τάφο, και σε μερικά χρόνια η μονή διαλύθηκε.1647-1669: Κατά την πολιορκία του Χάνδακα, ο μοναχός Νικόλαος Μαγκαφούρης εξασφαλίζει την εύνοια των Τούρκων. Η μονή αποσπάει πολλά κτήματα ιδιωτών και για πολλές γενιές ανήκει στους απόγονους της οικογένειας Μαγκαφούρης.
1826: Ο Μιχάλης Μαγκαφουράκης δεν αποκτάει τέκνα και δωρίζει τη Γκουβερνιώτισσα στον Πανάγιο Τάφο.
1928: Η μονή σταματάει η λειτουργία της. Τα κτήματα της διανέμονται στους κατοίκους της περιοχής.
Σήμερα στο μοναστήρι, εκτός από τον ναό, θα δείτε τα ερείπια των κελιών του 19ου αιώνα και τους παλαιούς φούρνους. Επίσης στον διαμορφωμένο χώρο έξω από το μοναστήρι, πραγματοποιούνται κάθε καλοκαίρι σπουδαίες συναυλίες με μερικούς από τους γνωστότερους Έλληνες τραγουδιστές.

[ΜΑΝΩΛΗΣ]

Μονή Παναγίας Θεογεννήτορος
Η μονή Παναγίας Θεογεννήτορος βρίσκεται πολύ κοντά στο Μοχό Ηρακλείου και είναι κτισμένη σε τοποθεσία με μοναδικά θέα στις ακτές της Σταλίδας. Το μοναστήρι, αν και νεώτερο, έχει αποκτήσει μεγάλη φήμη κυρίως λόγω του ιδρυτή του μοναστηριού, μοναχού Απόστολου. Ο μοναχός Απόστολος, πρώην μοναχός της μονής Αγίου Ιωάννη Ανώπολης το 2009 εκδιώχτηκε από τη μονή της Ανώπολης και ίδρυσε το μοναστήρι.

Η μονή έγινε γνωστή στο Πανελλήνιο για την ιστορία της ηθοποιού Ναταλίας Λιονάκη. Η όμορφη ηθοποιός εγκλείστηκε για εφτά μήνες στο μοναστήρι της Παναγίας Θεογενήτορος και σε όλα τα μεσημεριανάδικα της εποχής έπαιζε σε καθημερινή βάση η απόγνωση της μητέρας της ηθοποιού, που κατηγορούσε τον μοναχό ότι παρέσυρε την κόρη της στον μοναχισμό.

Στο μοναστήρι συρρέουν δεκάδες πιστοί, καθώς ο πατέρας Απόστολος θεωρείται από πολλούς όσιος.

[ΜΑΝΩΛΗΣ]

Μονή Αγίου Γεωργίου στο Τουπάκι
Ο Άγιος Γεώργιος στην πανέμορφη τοποθεσία Τουπάκι με τα δεκάδες πεύκα, κοντά στην Επισκοπή Πεδιάδος, υπήρξε καθολικό μικρού μοναστηριού που από τον 16ο αιώνα ήταν μετόχι της μονής Αγκαράθου.

Στον ναό διατηρούνται εξαιρετικές τοιχογραφίες του 15ου αιώνα σχεδόν σε όλη την έκταση των τοίχων. Αξίζει να δείτε τα χαράγματα με τα ονόματα των περιηγητών της εποχής που είναι γραμμένες στα λατινικά.

Έξω από το ναό υπάρχει η παλιά δεξαμενή του μοναστηριού που έχει διαμορφωθεί σε δωμάτιο. Τα τελευταία χρόνια έχουν κατασκευαστεί χώροι με πάγκους και τραπέζια για το πανηγύρι του Αγίου Γεωργίου.