ΑΒΒΑΣ ΙΣΑΑΚ Ο ΣΥΡΟΣ. Αποφθέγματα

[ΦΩΤΗΣ]

Η μελέτη της θείας Γραφής εξαφανίζει τους κακούς λογισμούς

85. Τίποτε δεν είναι τόσο ισχυρό να αποβάλει τις εμπειρίες και τις μνήμες της παλιάς ακόλαστης ζωής, και να διώξει τις ενθυμήσεις που κινούνται και διεγείρονται μέσα στη σάρκα, και προκαλούν ταραχώδη σαρκική φλόγωση, όσο είναι το να βυθιστούμε ολόκληροι μέσα στον πόθο της μελέτης της θείας Γραφής, και να αναζητούμε να εννοήσουμε τα βαθιά νοήματά της. Όταν οι λογισμοί του ανθρώπου εμποτισθούν από την ηδονή της επίμονης μελέτης της σοφίας του Θεού στη θεία Γραφή, με τέτοια αφοσίωση, που να στίβει τους λόγους του Θεού, για να του φανερωθούν τα θεία νοήματά τους, ε, τότε, ο άνθρωπος αφήνει πίσω του το μάταιο κόσμο, λησμονεί ό,τι υπάρχει σ’ αυτόν, και εξαλείφει από την ψυχή του όλες τις αμαρτωλές ενθυμήσεις της συσσωμάτωσης με τον κόσμο. Πολλές φορές μάλιστα, εξαφανίζει και τους συνήθεις λογισμούς, που έχουν σχέση με τις σωματικές μας ανάγκες και αναπαύουν τη φύση μας. Και τότε η ψυχή διαμένει σε έκσταση μέσα στα καινούργια συναπαντήματά της στη θάλασσα των μυστηρίων του Θεού.
Και πάλι, όταν ο νους μας κολυμπά στη θάλασσα των θείων Γραφών και δεν μπορεί να διεισδύσει στα βαθιά νοήματά τους, ώστε να κατανοήσει όλους τους θησαυρούς που είναι κρυμμένοι στα βαθιά νερά τους, μας είναι αρκετή και μόνο η με πόθο μελέτη του λόγου του Θεού, για να δέσουμε σφιχτά τους λογισμούς μας και να τους υποτάξουμε σε ένα μόνο, θαυμάσιο και άγιο λογισμό, για να μην είναι ελεύθεροι και τρέχουν κατά τα σαρκικά μας θελήματα, όπως είπε ένας θεοφόρος άγιος. (4).

[ΦΩΤΗΣ]

Ποιος μοναχός έχει αναπαυμένο λογισμό

86. Ο μοναχός που εξολοκλήρου αφιέρωσε τον εαυτό του στο Θεό, ζει με αναπαυμένο το λογισμό του. Χωρίς την αρετή της ακτημοσύνης δεν μπορεί η ψυχή να ελευθερωθεί από την ταραχή των λογισμών, και έξω από την ησυχία των σωματικών αισθήσεων, δεν μπορεί να νιώσει την ειρήνη του νου. (23).

[ΦΩΤΗΣ]

Πως να αποδιώκεις τους ύπουλους λογισμούς

87. Ο άνθρωπος δεν πρέπει να αντιλέγει στους λογισμούς που σπέρνει μέσα μας ύπουλα ο εχθρός, αλλά να τους αποδιώκει ικετεύοντας το Θεό να τον βοηθήσει. Αν κάνει αυτό, είναι σημάδι ότι ο νους του βρήκε τη σοφία που δίνει η χάρη του Θεού, και ότι η αληθινή του φρόνηση τον ελευθέρωσε από πολλούς κόπους, που θα είχε με το διάβολο. Ακολουθώντας, λοιπόν, αυτό το σύντομο δρόμο αποφεύγει την πολλή περιπλανησή του στο μεγάλο και δύσκολο δρόμο. Διότι δεν έχουμε την δύναμη, σε κάθε περίσταση, να φέρουμε λογικές αντιρρήσεις στους ενάντιους λογισμούς, για να τους σταματήσουμε, αλλά πολλές φορές μας πληγώνουν και δεν μπορούμε να θεραπευθούμε, για πολύ καιρό. Οι δαίμονες έχουν πείρα έξι χιλιάδων χρόνων – από τότε δηλαδή που εξέπεσαν από την αγγελική τους τάξη – και συ τώρα προσπαθείς να φιλονικήσεις μαζί τους, ελπίζοντας ότι θα τους νικήσεις: Αντίθετα, αν πέσεις στα δίχτυα τους και αρχίσεις να τους αντιμιλάς, θα ετοιμασθούν να σε πληγώσουν σε τέτοιο βαθμό, που να μην αντέχει η μικρή σοφία και φρόνησή σου. Αλλά κι αν ακόμη καταφέρεις και τους νικήσεις – ας κάνουμε κι αυτή την υπόθεση – η βρόμα των λογισμών τους θα μολύνει το νου σου, και η δυσωδία τους θα μείνει για πολύ καιρό στην όσφρησή σου. Καλύτερα λοιπόν, με τον πρώτο τρόπο, δηλαδή καταφεύγοντας στο έλεος του Θεού, να ελευθερωθείς με δέος από όλα ταύτα, διότι άλλη βοήθεια σαν του Θεού δεν έχουμε. (144 – 145).

[ΦΩΤΗΣ]

88. Όταν πέσει μέσα σου ο σπόρος κάποιου πονηρού λογισμού, που έχει σχέση με μακρινές εικόνες και πραγματικότητες, είτε με εμπειρίες σου από το παρελθόν, και συνεχώς παρουσιάζεται ο λογισμός αυτός στο νου σου, να ξέρεις ότι ο διάβολος σου έχει κρύψει παγίδα. Σ’ αυτή την περίπτωση κράτα τον εαυτό σου σε εγρήγορση και προσοχή. Αν πάλι είναι κάποιος λογισμός από τους δεξιούς και αγαθούς, να ξέρεις ότι ο Θεός θέλει να σου δώσει έναν καλύτερο τρόπο ζωής, και γι’ αυτό η κίνηση του λογισμού είναι ασυνήθης για σένα. Εάν όμως ο λογισμός που έρχεται είναι σκοτεινός και είσαι διστακτικός απέναντί του, γιατί δεν μπορείς να τον διακρίνεις καθαρά, αν δηλαδή είναι δικός σου, ή κλέφτης, ή βοηθός, ή σου στήνει καμιά ενέδρα μόλο που σου παρουσιάζεται με αγαθή μορφή, τότε να ετοιμασθείς να μην τον αντιμετωπίσεις με εκτενή και έμπονη προσευχή, νύχτα και μέρα, και με πολλή αγρυπνία. Αυτό τον αμφίβολο λογισμό μην τον αποδιώξεις, μήτε να συμφωνήσεις μαζί του, αλλά κάνε με ζήλο θερμή προσευχή, για να ξεκαθαρίσει το πράγμα. Και μη σταματήσεις να επικαλείσαι τον Κύριο, γιατί αυτός θα σου φανερώσει από πού είναι ο λογισμός. (148).

[ΦΩΤΗΣ]

ΠΑΘΗ

Τα ονόματα των παθών

89. Όταν θέλουμε να ονομάσουμε όλα τα πάθη μαζί, τα λέμε «κόσμο». Και όταν θέλουμε να ξεχωρίσουμε και να δώσουμε στο καθένα το όνομά του, τα ονομάζουμε «πάθη». Και τα πάθη, καθώς διαδέχονται το ένα το άλλο, σχηματίζουν το δρόμο του κόσμου, και όπου τελειώνουν τα πάθη, εκεί παύει να υπάρχει ο δρόμος του κόσμου. Τα πάθη είναι τα εξής: Ο πόθος του πλούτου. Το να μαζεύει ο μοναχός γήινα και μη αναγκαία πράγματα. Η τρυφή του σώματος, από την οποία έρχεται το πορνικό πάθος. Ο πόθος της τιμής, από τον οποίο προκύπτει ο φθόνος. Ο πόθος της εξουσίας, η φιλαρχία. Ο στολισμός και η ανόητη επίδειξη. Η ανθρώπινη δόξα, που είναι αιτία της μνησικακίας. Ο φόβος ότι θα πάθει κάτι κακό το σώμα μας. Όπου πάψει η ενέργεια των παθών, εκεί πεθαίνει μαζί τους και ο κόσμος. Είπε κάποιος σοφός για τους αγίους, ότι όταν ζούσαν, ήταν ήδη πεθαμένοι. Διότι, ενώ ζούσαν με το σώμα τους, δε ζούσαν ζωή σαρκική. Και συ πρόσεξε να δεις ποια πάθη ζούνε μέσα σου, για να καταλάβεις πόσο ανήκεις στον κόσμο και για ποια πάθη είσαι δεμένος μαζί του και από ποια ελευθερώθηκες. Με δυο λόγια, κόσμος είναι η εμπαθής ζωή και το σαρκικό φρόνημα. Όποιος απαλλαγεί από τα πάθη του, έχει εξέλθει από τον κόσμο. (132).

[ΦΩΤΗΣ]

Τα πάθη δε σβήνουν γρήγορα

90. Όταν η ζωή σου περάσει από την αρετή στην αμέλεια, τα πάθη θα σε ενοχλούν και δε θα βρίσκεις ειρήνη στην ψυχή σου. Αλλά μην απορήσεις γι’ αυτό. Κοίταξε τι συμβαίνει με το έδαφος. Εάν οι ακτίνες του ήλιου πέσουν βαθιά μέσα στη γη, μετά από πολλή ώρα διατηρείται ακόμη η θερμότητά της. Το ίδιο και με τα φάρμακα και με το μύρο. Η οσμή των φαρμάκων και η ευωδία του μύρου, που διαχέεται στον αέρα, παραμένει πολλή ώρα, μέχρι να σκορπίσει και να εξαφανισθεί. Πόσο μάλλον το ίδιο συμβαίνει και με τα πάθη! Γιατί αυτά είναι σαν τα σκυλιά, που συνήθισαν να γλύφουν το αίμα των ζώων στο σφαγείο και, όταν δεν υπάρχει πια αίμα, συνεχίζουν να γαβγίζουν μπροστά στις εισόδους του σφαγείου, μέχρι να σβήσει η δύναμη της συνήθειάς τους. (48 – 9).

[ΦΩΤΗΣ]

Δε θέλομε τα πάθη, αλλά... αγαπάμε τις αφορμές τους

91. Τι γλυκές που είναι οι αιτίες και οι αφορμές των παθών! Γιατί ο άνθρωπος μπορεί κάποτε να κόψει τα πάθη, οπότε, μακριά απ’ αυτά, αισθάνεται γαλήνη και ευφροσύνη, όμως δεν μπορεί να αφήσει τις αιτίες. Γι’ αυτό και, χωρίς να το θέλουμε, υφιστάμεθα πειρασμούς. Και ενώ λυπούμαστε για τα πάθη, που μας τυραννούν, μας αρέσει να είναι μέσα μας οι αφορμές! Τις αμαρτίες δεν τις θέλουμε, όμως τα αίτια και τις αφορμές τους τα δεχόμαστε με μεγάλη ευχαρίστηση. Γι’ αυτό το λόγο οι αφορμές, που τις θέλουμε, μας σπρώχνουν να αμαρτήσουμε. Αυτός, λοιπόν, που αγαπά τις αφορμές των παθών, είναι, χωρίς να το θέλει, υποχείριος και υπόδουλος στα πάθη. (218).

[ΦΩΤΗΣ]

Η κενοδοξία ανοίγει το δρόμο των παθών

92. Η κοσμική δόξα είναι σαν το βράχο στη θάλασσα, που τον σκεπάζουν τα νερά, και ο πλοίαρχος δεν το ξέρει, μέχρι να χτυπήσει η καρίνα του πλοίου και να βυθιστεί. Έτσι κάνει και η κενοδοξία στον άνθρωπο, που παραμένει κρυμμένη μέχρι να τον βυθίσει στα πάθη και να τον καταστρέψει. Είπαν γι’ αυτήν οι άγιοι Πατέρες, ότι στην ψυχή που πέφτει στην κενοδοξία, ξαναγυρίζουν όλα τα πάθη, που νικήθηκαν με τη χάρη του Θεού, και αναχώρησαν. (288).

[ΦΩΤΗΣ]

Πως εξουσιάζονται τα πάθη

93. Όποιος συγκρατεί τη γλώσσα του και δε μιλάει, σε όλους τους τρόπους του θα είναι ταπεινόφρων και, χωρίς να κοπιάσει, θα εξουσιάσει τα πάθη του. Τα πάθη εκριζώνονται, και εκδιώκονται με την αδιάλειπτη μελέτη του Θεού, και αυτή η μελέτη είναι το ξίφος που τα θανατώνει. (177).

[ΦΩΤΗΣ]

94. Είναι καλύτερο να καταβάλλεις τα πάθη με καλούς λογισμούς, μνημονεύοντας τις αρετές, παρά με την αντίσταση. Διότι τα πάθη, όταν διεγερθούν και κινηθούν εναντίον σου για να σε πολεμήσουν, τότε εντυπώνουν στο νου σου διάφορα σχήματα και εικόνες, που προκαλούν στην αμαρτία.
Αυτός ο πόλεμος εναντίον του νου μας έχει πολύ μεγάλη δύναμη, καθώς ταράζει τις παλιές μνήμες και μας θορυβεί. Εάν όμως, πάνων στην επίθεσή τους, τους υποσκάπτεις με αγαθούς λογισμούς, όπως είπαμε, τότε ούτε ίχνος παθών δε φαίνεται πια στο νου σου, μετά την αποδίωξή τους. (227).