Ιερές Μονές της Κρήτης.

[ΜΑΝΩΛΗΣ]

Μονή Παναγίας στο Κατωμέρι
Στην ευρύτερη περιοχή του Βάμου, στη θέση του βενετσιάνικου χωριού Καρύδι Καρτσομάδω και σε κοντινή απόσταση από τη Μονή του Αγίου Γεωργίου στο Καρύδι, σώζονται τα ερείπια της μικρής Μονής της Παναγίας στο Κατωμέρι.

Χρονολογείται το 13ο αιώνα και σώζεται μόνο ο μονόχωρος ναός, τοιχογραφημένος με θαυμάσιες αγιογραφίες και είναι αφιερωμένος στη Κοίμηση της Θεοτόκου ενώ γύρω από αυτόν φαίνονται τα ερείπια των κελιών και των βοηθητικών χώρων της μικρής μονής

[ΜΑΝΩΛΗΣ]

Μονή Αγίου Ιωάννου Θεολόγου Απτέρων
Το αναστηλωμένο βυζαντινό μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου βρίσκεται δεσπόζει στο κέντρο της σπουδαιότερης αρχαίας πόλης στη δυτική Κρήτη, δίπλα στις Ρωμαϊκές δεξαμενές της αρχαίας πόλης Άπτερα. Θεωρείται ότι κτίστηκε τον 7ο αιώνα μ.Χ. ως μετόχι της Μονής Πάτμου, στην οποία παρέμεινε ως και το 1964, όταν ερημώθηκε οριστικά.
[youtube]XOW3z6xYKAk[/youtube]

[ΜΑΝΩΛΗΣ]

Μονή Αγίου Ιωάννη του Ελεήμονα στον Παζινό
Η μονή του Αγίου Ιωάννη του Ελεήμονα Ιδρύετα το 16ος αιώνα βρίσκεται πολύ κοντά στο αεροδρόμιο Χανίων, νότια του οικισμού Παζινός ή Γκαγκαλάδο. Η μονή, που λειτούργησε ως μετόχι της μονής Γουβερνέτου, ήταν οχυρωμένη και ο οχυρωματικός περίβολος σώζεται σε εξαιρετική κατάσταση.
Εξωτερικά μοιάζει με φρούριο και όντως η αρχιτεκτονική του σχεδιάστηκε γι αυτόν ακριβώς το λόγο.
Το μοναστήρι αποτελεί σπάνιο δείγμα στον Ελλαδικό χώρο δυτικής μοναστηριακής αρχιτεκτονικής, με την εκκλησία εκτός της κεντρικής αυλής, όπου υπάρχουν τα κελιά, και με χωριστή είσοδο. Γι’ αυτό το λόγο εικάζεται ότι πρόκειται για το καθολικό μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου, το οποίο αναφέρεται σε απογραφή του Καστροφύλακα του 1637.
1832: Η μονή αναφέρεται σε έγγραφο της εποχής.
Υπάρχει ένα εξαιρετικό δείγμα μοναστηριακού ελαιοτριβείου. Το1992: Ξεκινούν έργα αναστήλωσης της μονής έχει αναστηλωθεί και αποκατασταθεί πλήρως από την Εταιρεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού.Το μοναστήρι σήμερα δε λειτουργεί.
[youtube]UMTGsDaK-YI[/youtube]

[ΜΑΝΩΛΗΣ]

Μονή Αγίου Αντωνίου, Ακρωτήρι
Το άγνωστο ερειπωμένο μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου βρίσκεται στο Ακρωτήρι Χανίων, μόλις 30 λεπτά από την πόλη. Βρίσκεται κοντά στη Μονή Γουβερνέτου, από όπου ξεκινάει το μονοπάτι. Το μοναστηριακό συγκρότημα με το σπηλαιώδη ναό του Αγίου Αντωνίου ήταν εξαίσιας αρχιτεκτονικής, αλλά σήμερα υπομένει την εγκατάλειψη και έχει αφεθεί στα χέρια των βοσκών που το χρησιμοποιούν ως στάνη!

Η μονή ιδρύθηκε στα τέλη του 16ου αιώνα από μοναχούς της κοντινής μονής Καθολικού, οι οποίοι ήθελαν να αποφύγουν πιθανές πειρατικές επιδρομές. Αρχικά ανήκε στη μονή Καθολικού, αλλά σύντομα πέρασε στην περιουσία της Μονής Γουβερνέτου. Το μοναστήρι σταμάτησε να λειτουργεί μετά την καταστροφή του από τους Τούρκους στις 16 Ιουλίου 1889.
[youtube]z55FyHVGHM4[/youtube]

[ΜΑΝΩΛΗΣ]

Άγιος Ιωάννης Γκιώνας
Σημείο αναφοράς για όλη την Κρήτη αλλά και σημείο προσκυνήματος για χιλιάδες πιστούς γίνεται κάθε χρόνο στις 29 Αυγούστου, το μικρό εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου Γκιώνας στην περιοχή Ροδωπού Κισάμου Χανίων.
Η μονή του Αγίου Ιωάννου βρίσκεται στο ακρωτήριο Ροδωπού (ή Σπάθα), 37km βορειοδυτικά των Χανίων και 9,5km από το χωριό Ροδωπού, στο μικρό οροπέδιο Γκιώνα. Μαζί με τη μονή του Πέτρου και Παύλου, λίγα χιλιόμετρα μετά, ήκμασαν κατά την όψιμη Ενετική κυριαρχία όπου μετά την άλωση της Κρήτης από τους Τούρκους, παραχωρήθηκαν στη μονή της Οδηγήτριας Γωνιάς, η οποία συγκέντρωσε πλήθος μικρών μοναστηριακών συγκροτημάτων ως μετόχια της.

Η μονή αναφέρεται στην απογραφή των ναών και μονών του έτους 1637 ως μοναστήρι του Αγ. Ιωάννου του Χιονά της περιοχής Ροδωπού με ετήσια έσοδα εκατό υπέρπηρα και το οποίο είχε δηλώσει κάποιος ιερομόναχος με το όνομα Άνθιμος. Μια άλλη εκδοχή θέλει τη μονή ως «σκήτη» της μονής του Αγίου Παύλου.

Ο ναός είναι δίκλιτος, με το δεύτερο κλίτος να είναι αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο και λειτουργείται μόνο στις 6 Δεκεμβρίου. Τριγύρω υπάρχουν ερείπια κτισμάτων από τα κελιά των μοναχών ενώ από δύο μυλόπετρες που υπάρχουν στο χώρο φαίνεται ότι λειτουργούσε ελαιοτριβείο. Το 1995, κατά τις εργασίες συντήρησης βρέθηκαν 7 τάφοι, κάτω από το δάπεδο, μάλλον ιερέων και μοναχών.

Για τον Άγιο Ιωάννη του Γκιώνα υπάρχουν πάρα πολλές ιστορίες, θρύλοι και διηγήσεις θαυμάτων που στερεώσανε τη πίστη του κόσμου. Γι αυτό κάθε χρόνο, στις 29 Αυγούστου, στο πανηγύρι του Γκιώνα, συγκεντρώνονται χιλιάδες προσκυνητές από όλο το νησί που έρχονται να καταθέσουν τα τάματα τους. Η Λειτουργία της 29ης Αυγούστου στον Γκιώνα γίνεται πάντα τη νύχτα. Αρχίζει στις 2.00 π.μ. και τελειώνει περίπου στις 5.00 το πρωί.

Για τον πλάτανο που υπάρχει έξω από το ναό, ο μοναδικός ίσως σε όλο το Ακρωτήρι της Σπάθας, υπάρχει θρύλος που θέλει ένα καλόγερο του μοναστηριού να φέρνει ένα κλαδί πλατάνου από τα Νωπήγεια. Όταν γύρισε κουρασμένος από το δρόμο και τον καυτό ήλιο του καλοκαιριού, κάρφωσε το ραβδί στο χώμα λέγοντας: «αν είναι ο Άγιος θαυματουργός, ας φυτρώσει αυτό το ραβδί».
Από τα προχριστιανικά χρόνια, ο χώρος αυτός με το ναό της Αρτέμιδας υπήρξε σημαντικό θρησκευτικό κέντρο, ενώ αργότερα στα Βυζαντινά χρόνια έγινε ησυχαστήριο. Στο Ακρωτήρι προς τη δυτική πλευρά, υπάρχει το εκκλησάκι του Αγ. Ιωάννου Προδρόμου, που συγκεντρώνει χιλιάδες προσκυνητών κι είναι ένα από τα μεγαλύτερα προσκυνήματα της Κρήτης.
Παλαιότερα που δεν υπήρχε δρόμος πολλοί προσκυνητές έφθαναν στο σημείο με τα πόδια και με ζώα, ενώ ακόμα και σήμερα δεν είναι λίγοι αυτοί που κάνουν την διαδρομή από το χωριό Ροδωπού μέχρι το εκκλησάκι με τα πόδια.

Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του προσκυνήματος αποτελούσε, τα παλαιότερα χρόνια, η βάφτιση πολλών παιδιών (80-100) που ήταν όλα ήταν τασιμάρικα (ταγμένα). Επειδή όμως το εκκλησάκι ήταν μικρό, η βάφτιση κάθε παιδιού χωριστά ήταν δύσκολη υπόθεση και γι' αυτό χτίστηκε έξω από τη νότια αυλή, σε πέτρινη εξέδρα, μαρμάρινο βαπτιστήριο. Εκεί βαφτίζονταν τα παιδιά ανά εξάδες ή δωδεκάδες με 6 ή 12 Ιερείς.

Στην ίδια εξέδρα τελείται η νυκτερινή λειτουργία, η οποία αρχίζει στις 2 μετά τα μεσάνυχτα και τελειώνει τα χαράματα της ημέρας, οπότε και αποχωρούν οι προσκυνητές.

[ΜΑΝΩΛΗΣ]

Μονή Πέτρου και Παύλου Ροδωπού
Η μονή Πέτρου και Παύλου βρίσκεται στο ακρωτήριο Ροδωπού (ή Σπάθα), 40km βορειοδυτικά των Χανίων και 12,5km από το χωριό Ροδωπού από ένα δύσκολο χωματόδρομο. Μαζί με τη μονή του Αγίου Ιωάννη στον Γκιώνα, λίγα χιλιόμετρα πριν, ήκμασαν κατά την όψιμη Ενετική κυριαρχία όπου μετά την άλωση της Κρήτης από τους Τούρκους, παραχωρήθηκαν στη μονή της Οδηγήτριας Γωνιάς, η οποία συγκέντρωσε πλήθος μικρών μοναστηριακών συγκροτημάτων ως μετόχια της.

Η μονή δεν αναφέρεται στην απογραφή των ναών και μονών του έτους 1637 και οι μαρτυρίες για την ιστορική της εξέλιξη είναι ελάχιστες. Κατά την παράδοση, ο τοιχογραφημένος ναός είναι καθολικό αρχαιότερης μονής. Οι τοιχογραφίες του ναού χρονολογούνται από τον 11ο αιώνα και πάνω σ’ αυτές υπάρχουν πολλά χαράγματα ονομάτων και ημερομηνιών με σπουδαιότερο το: «1607 την τελευταία μέρα του Οκτώβρη είμαστε εδώ ο ενδοξότατος κύριος Νικόλαος Πριούλι ύπατος και εγώ ο Ιωάννης Κιόντζας, διδάκτορας των Νομικών και ο πιστός Φραγκίσκος, με πολλούς αγίους, σαράντα τον αριθμό».

Στη περιοχή σώζονται ακόμα κτίσματα που αποτελούσαν ένα ενιαίο μοναστηριακό συγκρότημα: ο ιερός ναός Αγίου Παύλου, λίθινη θολωτή αποθήκη με δύο στέρνες, το Ηγουμενικό -επίσημη κατοικία της μονής-, παλαιό ελαιοτριβείο, διάσπαρτα ερείπια γύρω από το ναό, ενώ σε μικρή ακτίνα υπάρχουν δύο κτίσματα τα οποία λειτουργούσαν ως εργαστήρια κεραμικών αντικειμένων.

Με τον ιερό ναό του Αγίου Ιωάννου του Γκιώνα αποτελεί ένα ενιαίο μοναστηριακό σύνολο, όπου η μονή του Αγίου Παύλου ήταν το επίνειο, το κομβικό σημείο επικοινωνίας και επαφής με τους θαλάσσιους δρόμους. Από τα χαράγματα των Σταυροφόρων, επάνω στις αγιογραφίες, αποκαλύπτεται η σημαντικότητα του μοναστικού αυτού κέντρου, ως ένας από τους σταθμούς επικοινωνίας της Δύσης με την περιοχή της Μέσης Ανατολής.

Ο ναός είναι ένα λίθινο κτίσμα, θολωτό, με επικάλυψη βυζαντινών κεράμων. Οι αγιογραφίες του εσωτερικού του είναι ζωγραφισμένες από τον Αγιογράφο Προβατά. Είναι όμως αρκετά καταπονημένες από το πέρασμα του χρόνου, την υγρασία, τους Σταυροφόρους και άλλους μεταγενέστερους περαστικούς. Τα ίχνη από τα ξίφη των Σταυροφόρων βρίσκονται χαραγμένα σε διάφορα σημεία του ναού, καταγράφοντας έτσι τις ιστορικές στιγμές του περάσματός τους.

Σύμφωνα με τη παράδοση από το σημείο αυτό πέρασε ο Απόστολος Παύλος οδηγούμενος δέσμιος προς τη Ρώμη.

[ΜΑΝΩΛΗΣ]

Μονή Αγίου Γεωργίου στις Μένιες
Το πολύ παλιό μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου κτίστηκε τον 9ο αιώνα αλλά εγκαταλείφθηκε μετά από τις συνεχείς επιδρομές των πειρατών. Στην ανατολική πλευρά υπήρχε πύργος που διατηρήθηκε κατά την εποχή της Ενετοκρατίας. Αυτό προκύπτει από ένα χάραγμα, πάνω σε ρωμαϊκή επιγραφή με χρονολογία 1596.
Βυζαντινός πύργος υπήρχε δίπλα στο κτηριακό συγκρότημα της Μονής Αγίου Γεωργίου στις Μένιες του Ακρωτηρίου Σπάθας. Κτίσθηκε από τους Μοναχούς της Μονής για να ελέγχουν τη θάλασσα και τους πειρατές. Στην ανατολική πλευρά υπήρχε πύργος που διατηρήθηκε κατά την εποχή της Ενετοκρατίας. Αυτό προκύπτει από ένα χάραγμα, πάνω σε ρωμαϊκή επιγραφή με χρονολογία 1596. Ερείπια του πύργου αυτού υπάρχουν και σήμερα. Τελικά, οι μοναχοί πιεζόμενοι από τις πειρατικές επιδρομές, εγκατέλειψαν τη μονή του Αγίου Γεωργίου και ίδρυσαν την Μονή Γωνιάς στο Κολυμπάρι,
(το σημερινό κοιμητήριο της μονής Γωνιάς Οδηγήτριας).

[ΜΑΝΩΛΗΣ]

Μονή Αγίου Γεωργίου Γωνιάς
Όταν άρχισαν οι επιδρομές των πειρατών στις θάλασσες της Κρήτης, οι μοναχοί της μονής Αγίου Γεωργίου στις Μένιες αποφάσισαν να μεταφερθούν σε μια πιο ασφαλή τοποθεσία.

Έτσι επέλεξαν το σημείο που βρίσκεται σήμερα ο κατάγραφος κοιμητηριακός ναός της Μονής Οδηγήτριας Γωνιάς και έκτισαν το ναό του Αγίου Γεωργίου (14ος αιώνας). Στο σημείο φτάνετε με ανηφορικό μονοπάτι από τη μονή Γωνιάς.

[ΜΑΝΩΛΗΣ]

Μονή Παρθενώνος Κισάμου
Η μονή Παρθενώνος είναι σύγχρονο γυναικείο μοναστήρι αφιερωμένο στη Ζωοδόχο Πηγή. Ιδρύθηκε από τον Επίσκοπο Κισάμου & Σελίνου Άνθιμο Λελεδάκη το 1905-1910. Ανακαινίστηκε το διάστημα 1962-1965, από τον Επίσκοπο Ειρηναίο Γαλανάκη. Εδώ λειτούργησε η Αστική Σχολή Θηλέων Κισσάμου και η πρώτη σχολή Κωφαλάλων στην Κρήτη.
Σήμερα εγκαταβιούν σ' αυτήν 10 μοναχές, εκ των οποίων 4 Ρουμάνες, οι οποίες παράλληλα με την προσευχή ασχολούνται με την αγιογραφία και την χειροτεχνία. Ηγουμένη είναι η μοναχή Μαρκέλλα Δαμιανάκη.

[ΜΑΝΩΛΗΣ]

Μονή Τιμίου Σταυρού, Σιρικάρι
Στο σημείο αυτό, μέσα σε ένα κατάφυτο περιβάλλον, λειτούργησε μοναστήρι αφιερωμένο στον Τίμιο Σταυρό. Σήμερα η μονή δεν λειτουργεί. Οι εικόνες του ναού ανήκουν στον αγιογράφο Παπαδάκη από τα Ροδωπού (1886) ενώ το τέμπλο χρονολογείται στο στα 1883