Πως μπορούμε ν' αντιμετωπίσουμε τις αρνητικές σκέψεις;

[Νίκος]

Ψάχνοντας τις παλιές μου δημοσιεύσεις στο agiooros.net/forum, βρήκα το θέμα αυτό. Την ερώτηση την είχε κάνει τότε η Βασιλική, που περνούσε δύσκολα εξ αιτίας των προβλημάτων υγείας που είχε, στον π. Αντώνιο και δεν της είχε απαντήσει ούτε εκείνος ούτε κανείς άλλος. Βέβαια της Βασιλικής τα προβλήματα λύθηκαν με τραγικό τρόπο, αφού δεν είναι πια κοντά μας (ο Θεός να την αναπαύει), αλλά επειδή σχεδόν όλοι μας περνούμε φάσεις της ζωής μας, που μας κατακλύζουν αρνητικές σκέψεις, προτείνω να το συζητήσουμε.



Ψάχνοντας λίγο στο Διαδίκτυο γι απαντήσεις, βρήκα αρκετές, που αφορούν όμως αποκλειστικά την "ψυχολογική" θεώρηση των αρνητικών σκέψεων. Όμως εμείς σ' αυτό το χώρο συζητάμε τα θέματα από την πνευματική τους πλευρά κι έτσι προτείνω να κάνουμε κι αυτή τη φορά.

[Anastasios68]

Θα ήθελα να καταθέσω τη δική μου επειρία σχετικά με το θέμα αυτό.
Στη διάρκεια της ζωής μου έχω συχνά πιεστεί από αρνητικές σκέψεις. Σκέψεις που οδηγούν με τη σειρά τους σε λάθος πράξεις και λάθος εκτιμήσεις. Τα τελευταία δύο χρόνια έχω βρει ένα ισχυρό "όπλο" ενάντια στις σκέψεις αυτές: την καθημερινή ακρόαση του ραδιοφωνικού σταθμού της Εκκλησίας της Ελλάδος. Παρατήρησα κάποια στιγμή ότι ακούγοντας οτιδήποτε άλλο (ακόμα και αυτά που θεωρούνται "ποιοτικά") ερχόμουν αντιμέτωπος με δεκάδες μηνύματα πεσιμισμού όπου "όλα είναι σάπια" και αρκεί μια παθητική αρνητικότητα που αγγίζει την ειρωνία για να αντιμετωπιστούν. Αντίθετα στο σταθμό της Εκκλησίας δέχομαι καθημερινά μηνύματα αισιοδοξίας και λαμβάνω ακούσματα πραγματικής και ουσιαστικής ποιότητας. Τις ημέρες που είμαι στεναχωρημένος υπάρχουν πάντα παραγωγές του σταθμού που θα μου δώσουν αισιοδοξία και θα με κάνουν να σκεφτώ ότι εντός της Εκκλησίας υπάρχει αισιοδοξία, ελπίδα, μέλλον, χαρά, αγάπη που στέλνουν την απαισιοδοξία μακρυά.
Συνιστώ την καθημερινή ακρόαση του σταθμού αυτού σε όλους.

[Νίκος]

Ας ξεκινήσουμε σιγά σιγά την προσπάθεια αφού πρώτα ορίσουμε τι εννοούμε αρνητικές σκέψεις και πως αυτές δημιουργούνται στο νου μας.

Μέσα στο νου μας δημιουργούνται κάθε στιγμή καινούργια ερεθίσματα , που προέρχονται είτε από τον εξωτερικό κόσμο μέσω των αισθήσεων, είτε από το σώμα μας (πείνα, πόνος κλπ), είτε από τον ίδιο το νου μας (μνήμη, φαντασία, συνείδηση),

Τα ερεθίσματα αυτά υφίστανται μια πρώτη επεξεργασία απ' το νου μας, με βάση τις παλιότερες εικόνες και εμπειρίες, τα συναισθήματα κλπ και καταλήγουν σε μια πρόταση αντίδρασης, λογισμό το λένε οι Πατέρες της Εκκλησίας.

Ο λογισμός μπορεί να είναι κατ΄αρχήν καλός ή πονηρός ή και αδιάφορος.

Καλός λογισμός είναι να κάνουμε κάτι που είναι σύμφωνο με το θέλημα του Θεού. Πονηρός λογισμός είναι το αντίθετο. Για παράδειγμα βλέπουμε κάποιον που έχει ανάγκη τη βοήθειά μας (αυτό είναι το ερέθισμα) καλός λογισμός είναι η πρόταση του νου μας να τον βοηθήσουμε, ενώ πονηρός λογισμός με βάση το ίδιο ερέθισμα θα ήταν η πρόταση του νου μας να τον αγνοήσουμε.

Παράδειγμα αδιάφορου κατ' αρχήν λογισμού στο ερέθισμα της δίψας θα ήταν η πρόταση του νου να πιούμε κάτι για να ξεδιψάσουμε.

Η επεξεργασία από το νου των λογισμών, προκειμένου να τους απορρίψουμε ή να τους αποδεχτούμε και στη συνέχεια να προχωρήσουμε στις αντίστοιχες ενέργειες, είναι οι σκέψεις. Οι καλοί λογισμοί συνήθως δημιουργούν και καλές (θετικές) σκέψεις, οι πονηροί λογισμοί (ή πειρασμοί) κακές (αρνητικές). Οι αδιάφοροι λογισμοί μπορούν να δημιουργήσουν καλές ή κακές σκέψεις, ανάλογα με τις συνθήκες υλοποίησής τους.

Υπάρχει η δυνατότητα οι καλοί λογισμοί να δημιουργήσουν κακές σκέψεις ή οι κακοί καλές; Ναι υπάρχει και θα δούμε πως.

Όσον αφορά τους καλούς λογισμούς, είναι προφανές ότι οι Πατέρες μας προτείνουν να τους αποδεχτούμε και να τους υλοποιήσουμε με αγαθή πρόθεση, ώστε να ωφελήσουμε και να ωφεληθούμε πνευματικά. Όμως υπάρχει η πιθανότητα τα εγκατεστημένα μέσα μας πάθη να μην μας επιτρέψουν ν' αποδεχθούμε τον καλό λογισμό κι απλά να τον απορρίψουμε ή ακόμη χειρότερα να τον αντικαταστήσουμε μ' ένα κακό λογισμό, που θα οδηγήσει σε κακές σκέψεις και πράξεις.

Για παράδειγμα βλέπουμε ένα ευτυχισμένο ζευγάρι. Ο καλός λογισμός μας λέει να ευχηθούμε να 'ναι πάντα το ίδιο αγαπημένοι κι ευτυχισμένοι. Αν όμως εμείς είμαστε δυστυχισμένοι με το σύντροφό μας, μπορεί ν' απορρίψουμε τον καλό λογισμό και να τον αντικαταστήσουμε μ' ένα λογισμό ζήλιας και να κάνουμε την αρνητική σκέψη "γιατί να είναι αυτοί ευτυχισμένοι ενώ εγώ δεν είμαι;" κι ακόμη χειρότερα να ευχηθούμε το κακό τους.

Για τους κακούς λογισμούς οι Πατέρες μας προτείνουν δυο τρόπους αντίδρασης:

1. Να τους απορρίψουμε αμέσως απ' το μυαλό μας, χωρίς δεύτερη σκέψη, και να τους αντικαταστήσουμε αν είναι δυνατόν, με καλούς λογισμούς.

2. Να μην τον απορρίψουμε χωρίς σκέψη, αλλά να του αντιπαρατεθούμε σε μια νοερή μάχη προβάλλοντας αντίθετα επιχειρήματα.

Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, που περιγράφει στον "Αόρατο Πόλεμο" με κάθε λεπτομέρεια τη μάχη απέναντι στους πονηρούς λογισμούς, μας συμβουλεύει, αν έχουμε την απαραίτητη πνευματική εμπειρία, να επιλέγουμε την αντιπαράθεση για ν' αποκτάμε πνευματική εμπειρία και αντοχή, αλλά αν είμαστε ακόμη αδύνατοι πνευματικά, να προτιμάμε την άμεση απόρριψη, επειδή η αντιπαράθεση μπορεί να μας βάλει σε περιπέτειες. Για τους σαρκικούς πειρασμούς συμβουλεύει πάντα την άμεση απόρριψη, επειδή ακόμη κι αντιπαράθεση μαζί τους μπορεί να δημιουργήσει πνευματική ζημιά.

Ας πούμε ένα παράδειγμα για να γίνει πιο κατανοητή, όλη αυτή η διαδικασία. Ας πούμε ότι είμαστε άρρωστοι και πονάμε. Ο πόνος μας δημιουργεί τον κακό λογισμό να γογγύσουμε (διαμαρτυρηθούμε) στο Θεό γι αυτή τη δοκιμασία. Αν υιοθετήσουμε τον πρώτο τρόπο αντίδρασης θ' απορρίψουμε το λογισμό και θα πούμε "Κύριε ελέησον με" ή "Δόξα τω Θεώ ότι κι αν μας συμβεί". Αν επιλέξουμε την αντιπαράθεση μπορούμε, στον αρχικό λογισμό ν' αντιπαραθέσουμε τη σκέψη:

"Ο Θεός μ' αγαπάει και δεν θέλει να υποφέρω. Για να επιτρέψει τη δοκιμασία αυτή θέλει να με βοηθήσει να προοδεύσω πνευματικά"

ή τη σκέψη:

"Ο Χριστός για τις αμαρτίες μου ανέβηκε στο Σταυρό και δέχτηκε να υποφέρει τόσο για χάρη μου. Τι είναι ο δικός μου πόνος μπροστά σ' όσα υπέφερε Εκείνος άδικα".

Τι λέτε, αρχίσαμε να μπαίνουμε στο νόημα, τι είναι οι αρνητικές σκέψεις και πως μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε;

[Achilleas]

Μου έχει συμβεί Νίκο και πιστεύω σε πολλούς από εμάς, κακοί λογισμοί να μου έρχονται σε χώρους που δεν έχουν καμία σχέση με αυτούς, όπως π.χ. μέσα στο Ναό. Και το χειρότερο, κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας.
Σε οπιαδήποτε στιγμή της, μπορεί να μου έρθουν στο μυαλό, ακατανόμαστα πράγματα και πράξεις, από εκεί που δεν το περιμένω. Ίσως λόγω της ιερότητας της στιγμής και του χώρου, ο διάβολος γίνεται πάρα πολύ επιθετικός. Έναν τρόπο που βρήκα για να τον αντιμετωπίσω και σ' αυτό με βοήθησαν τα λόγια του γέροντα που μας μίλησε στο αρχονταρίκι της Μονής Γρηγορίου, λέγοντάς του: ουστ από εδώ και μάλιστα προσωποποιώντας τον στο μυαλό μου και ας μην γελάσετε, του δίνω και μια κλωτσιά για να φύγει!
Πάντως στον πόλεμο αυτό που γίνεται μέσα μας μπορούμε, να βρούμε τον πολύτιμο σύμμαχο στον Πνευματικό μας!

[eleanna]

H ευχή είναι η απάντηση. (Κύριε Ιησού Χριστέ Υιέ του Θεού Ελέησόν με την Αμαρτωλή)
οταν εκφέρεται από την καρδιά μας βεβαια και όχι μηχανικά απ την κίνηση των χειλιών.

[Achilleas]

Πράγματι Ελεάνα η ευχή (Κύριε Ιησού Χριστέ Υιέ του Θεού Ελέησόν με τον Αμαρτωλό)
που εκφέρουν συνεχώς και οι μοναχοί, διώχνει τους λογισμούς. Πάντως ο αγώνας ποτέ δεν τελειώνει, γιατί ο διάβολος δεν καταθέτει εύκολα τα όπλα.
Για να το κατορθώσουμε, πρέπει να φθάσουμε σε ανώτερα στάδια πνευματικής τελείωσης που λίγοι άνθρωποι το έχουν καταφέρει, γιατί ο αγώνας είναι σκληρός και δυστυχώς πολλές φορές άνισος.
Όπως είπα, ο Πνευματικός μας θα μας βοηθήσει σ' αυτόν τον αγώνα που είναοι διαρκής και ισόβιος, με τις πολύτιμες συμβουλές του.