Η σημασία των ονομάτων

[ORTHODOXIA]

Ιερώνυμος "Η αναδρομή της ονοματολογίας στο παρελθόν πρέπει να αρχίσει από τότε που υπάρχει γλώσσα"
Πέμπτη, 11 Νοέμβριος 2010 - Συντάχθηκε απο τον/την Romfea.gr



Παρακάτω ακολουθεί η ομιλία του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου στη Διημερίδα της Ελληνικής Ονοματολογικής Εταιρείας υπό την αιγίδα της Ακαδημίας Αθηνών με θέμα: «Το όνομα εις την Ελληνικήν γραμματείαν και τέχνην διά μέσου των αιώνων»

Η ομιλία του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου έχει ως εξής:

Με ιδιαίτερη χαρά και συγκίνηση παρευρίσκομαι σήμερα στην έναρξη της Διημερίδας της Ελληνικής Ονοματολογικής Εταιρείας υπό την αιγίδα της Ακαδημίας Αθηνών, με τη συμμετοχή τόσων επιφανών επιστημόνων και διακεκριμένων ερευνητών, και στη μνήμη του πατέρα της Ελληνικής Γλωσσολογίας Γεωργίου Ν. Χατζιδάκι, ο οποίος διετέλεσε Πρόεδρος του σεβαστού αυτού Καθιδρύματος αλλά και διηκόνησε ειδικότερα την μελέτη της ονοματολογίας αναδειχθείς ως ο σημαντικότερος γλωσσολόγος της συγχρόνου Ελλάδος.

Θα ήθελα να ευχαριστήσω τους αξιότιμους και ελλογιμώτατους διοργανωτές για την ευγενή πρόσκληση που μου απηύθυναν και την εξαίρετη τιμή που μου γίνεται με την παραχώρηση αυτού του βήματος.

Οπωσδήποτε η αναδρομή της ονοματολογίας στο παρελθόν μας πρέπει να αρχίσει από τότε που υπάρχει γλώσσα, όμως ιδιαίτεροι σταθμοί στην αρχαία ελληνική σκέψη και γραμματεία αποτελούν τα «αγάλματα φωνήεντα» του Δημοκρίτου και ο Κρατύλος του Πλάτωνος.

Ο Δημόκριτος μ’ αυτόν τον όρο χαρακτηρίζει τα θεωνύμια, και θεωρεί «τους πρώτους θεμένους τοις πράγμασι τα ονόματα δια σοφίας υπερβολήν ώσπερ τινάς αγαλματοποιούς αρίστους δια των ονομάτων ως δι’ εικόνων εμφανίσαι αυτών τας δυνάμεις» (απόσπασμα 142).

Στον Κρατύλο, τα ονόματα εντάσσονται στην πλατωνική θεωρία, και υποστηρίζεται έτσι από το Σωκράτη ότι αναφέρονται στην ουσία των πραγμάτων, ενώ ο συνομιλητής του Ερμογένης θεωρεί ότι η ορθότης, δηλαδή η απόδοση και καταλληλότητα του ονόματος δεν είναι παρά συνθήκη και ομολογία.

Σε αυτές τις ονοματολογικές απόπειρες στα πλαίσια της φιλοσοφίας πρέπει να ενταχθεί και το πολύ αργότερο έργο του ψευδο-Διονυσίου Περί θείων ονομάτων, που όμως αποτελεί καθαυτό περισσότερο θεολογικό και φιλοσοφικό έργο παρά μελέτη περί θεωνυμίων.

Αν και η αρχή της συμβατικής ονοματοθεσίας, στα πλαίσια βέβαια της ιστορικής σχετικότητας του γλωσσικού κώδικα, είναι γνωστή από την αρχαιότητα και διασώζεται λόγου χάριν στον Σέξτο Εμπειρικό, αναμφίβολα η μελέτη των ονομάτων ενέχει πλέον της γλωσσολογικής διερεύνησης και μια σημειολογική και φιλοσοφική, όπως είδαμε βαρύτητα, καθώς τα ονόματα δεν υπόκεινται και απευθύνονται ασφαλώς μόνο στην νοητική επισήμανση, αλλά σε ένα καθολικό υπαρκτικό και δυναμικό γεγονός που πολυμερίζεται σε περισσότερες αντιληπτικές ικανότητες.

Υπό αυτό το πρίσμα καταρχήν το συναντάμε και στην θεολογική παράδοση της Εκκλησίας μας, όπου το όνομα διαδραματίζει μια πρωταρχική και κεφαλαιώδη λειτουργία στο πλαίσιο της σχέσης του Θεού με τον άνθρωπο.

Στη Γένεση διαβάζουμε ότι, όταν ο Θεός έπλασε τα ζώα, «ήγαγεν αυτά προς τον Αδάμ ιδείν, τι καλέσει αυτά» (Γεν. 2, 19-20). Ο Θεός επίσης μετονομάζει τον Αβραάμ και την Σάρρα, και θέτει το όνομα του υιού τους Ισαάκ.

Οι τρεις παίδες Ανανίας, Αζαρίας και Μισαήλ στους Βαβυλωνίους καλούνται Σεδράχ, Μισάχ και Αβδεναγώ. Ο Θεός αναγγέλει το όνομα του Ιωάννου του Βαπτιστού στον πατέρα του Ζαχαρία, και ο ίδιος ο Χριστός ονομάζει τον Πέτρο, ενώ ο Σαύλος γίνεται Παύλος, σε τόσα εύγλωττα παραδείγματα που μελετά ο Ιερός Χρυσόστομος (Περί της του Σαύλου προσηγορίας και Παύλου / De mutatione nominum, PG 51, 123 κ.ε.).

Αυτές οι μετονομασίες στην Γραφή είναι ενδεικτικές μιας γλωσσικής σημαντικής δηλωτικής μιας νέας σχέσεως με τον Θεό και επιβιώνει στις μέρες μας στους καρέντες μοναχούς και τους συλλήπτορες της ιερωσύνης.

Στην Καινή Διαθήκη, ο Χριστός βεβαιώνει ότι «ελήλυθα εν τω ονόματι του Πατρός μου» (Ιω. 5, 43), και «εφανέρωσά σου το όνομα τοις ανθρώποις» (Ιω. 17, 6). Οι μαθητές «ποιούν δυνάμεις εν τω ονόματι» του Κυρίου (Μαρκ. 9, 38-39), και το όνομα του Χριστού είναι το «υπέρ παν όνομα» (Φιλιπ. 2, 9), «εν ω δει σωθήναι ημάς» (Πραξ. 4, 12).

Με τη διεύρυνση των οριζόντων του Ελληνιστικού κόσμου και στα πλαίσια πλέον του Βυζαντινού Ελληνισμού, είναι φανερό ότι ιδιαίτερη σημασία αποκτά η χριστιανική ονοματολογία, αλλά και έργα εκκλησιαστικών συγγραφέων με ξεχωριστό ενδιαφέρον για την τοπωνυμιολογία, όπως το Ονομαστικόν του Ευσεβίου Καισαρείας, που πραγματεύεται ακριβώς «κατά στοιχείον» «περί των τοπικών ονομάτων των εν τη θεία γραφή», και έργα του αγίου Ιερωνύμου, επαυξημένες μεταφράσεις του Ονομαστικού και της Βίβλου της των εβραϊκών ονομάτων ερμηνείας.

Σε υστερότερη περίοδο, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα συγγράμματα του Κωνσταντίνου Πορφυρογεννήτου Περί θεμάτων, Περί βασιλείου τάξεως, Περί πρέσβεων τεύχους Ρωμαίων προς εθνικούς, και Προς τον ίδιον υιόν Ρωμανόν (De administrando imperio).

Με αυτή τη συντομογραφική αναφορά σε ονοματολογικά θέματα, και απονέμοντας την πατρική μου ευλογία σε όλα τα έντιμα μέλη της Ελληνικής Ονοματολογικής Εταιρείας και τους εκλεκτούς συμμετέχοντες σ’ αυτήν την Διημερίδα κηρύσσω την έναρξη αυτής με την ευχή να «υπερπλεονάση η χάρις» της πολύτιμης επιστημονικής συμβολής της, και οι εργασίες της να τύχουν πάσης επιτυχίας και καρποφορίας επ’ αγαθώ των ερευνώντων και δίκην αρότρου βαθυνόντων και γεωργούντων επί τα ονόματα.

Πηγή: www.romfea.gr

[Νίκος]

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΟΝΟΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Το όνομα

Τα ονόματα ανέκαθεν είχαν σπουδαία σημασία για την ανθρώπινη επικοινωνία και κατανόηση, δεδομένου ότι έπαιζαν το ρόλο των στοιχείων εκείνων με τα οποία γινόταν γνωστή η δήλωση προσώπων, ζώων και αντικειμένων. Το όνομα γρήγορα εξελίχθηκε σε μέσο με το οποίο δηλώνεται κάποιο πρόσωπο ή πράγμα. Αν αυτό έχει σημασία για το φυτικό και ζωϊκό κόσμο, πόσο μάλλον για τον άνθρωπο, στον οποίο είναι εντονότερος ο προσωπικός χαρακτήρας, τα δε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του εμφανίζονται σε διαφορετικούς ανθρώπους με τρόπο διάφορο και ανεπανάληπτο. Το όνομα και η ονοματοδοσία δεν εξελίχθηκαν άσχετα προς τον ιστορικό βίο και τις περιπέτειες των λαών. Μέσω των ονομάτων μπορεί να παρακολουθήσουμε την ιστορική πορεία ενός ολόκληρου έθνους. Συχνά τα ονόματα ασκούν επάνω μας γοητεία και δύναμη, ενώ άλλα αποστροφή. Αυτό συμβαίνει επειδή τα φέροντα τα ονόματα αυτά πρόσωπα συνδέονται με καλές αναμνήσεις του παρελθόντος στην πρώτη περίπτωση και με αρνητικές εμπειρίες και καταστάσεις στη δεύτερη. Συχνά τα ονόματα είναι διακριτικά του θρησκεύματος του φέροντος προσώπου και συνδέονται με τις φιλοσοφικές ή κοινωνικές πεποιθήσεις των ανθρώπων.

Το όνομα στους Εθνικούς

Οι Έλληνες διακρίθηκαν περισσότερο από κάθε άλλο λαό για τον πλούτο των προσωπικών ονομάτων. Η χαρά και η υπερηφάνεια των Ελλήνων ήταν το προσωπικό τους όνομα, ποτέ το επάγγελμα ή ο τίτλος. Η έλλειψη ονομάτων και ονοματοδοσίας από κάποιο λαό θεωρούνταν ανέκαθεν έλλειψη πολιτισμού. Αντίθετα μ' αυτό που συνέβαινε στους πρωτόγονους λαούς, στους πολιτισμένους οι άνθρωποι φέρουν προσωπικά ονόματα, τα οποία και λαμβάνουν με πράξη ονοματοδοσίας . Στους Αρχαίους Έλληνες το όνομα δινόταν στο βρέφος ή κατά τη γέννησή του ή κατά την όγδοη ημέρα από τη γέννηση.

Το όνομα στην Παλαιά Διαθήκη

Στην Παλαιά Διαθήκη βλέπουμε πως ο άνθρωπος, ως το τελειότερο των δημιουργημάτων, από την πρώτη στιγμή φέρει ιδιαίτερο όνομα, δηλωτικό της ατομικότητας και μοναδικότητάς του, και μ' αυτό διακρίνεται από τα άλλα πρόσωποα που βρόσκονται μαζί του. Ο Δημιουργός καλεί τον πρωτόπλαστο ΑΔΑΜ με το όνομά του, ενώ εκείνος δίνει ονόματα στα ζώα και στη γυναίκα του.

Οι Ιουδαίοι έδιναν το όνομα στο βρέφος αμέσως με τη γέννησή του, ενώ αργότερα κατά την όγδοη ημέρα από τη γέννηση. Μάλιστα η κατά την όγδοη ημέρα ονοματοδοσία συνδέθηκε με την περιτομή. Η πράξη αυτή ήταν σε χρήση την αρχαιότητα στους Αιγύπτιους και Αιθίοπες . Απ' αυτούς την παρέλαβαν οι Εβραίοι. Η περιτομή είναι θρησκευτική πράξη που διατάχθηκε από τον ίδιο το Θεό, για ν' αποτελεί εμφανές σημείο καθενός που ανήκει στο Θεό, καθώς και της διαθήκης που συνήψε ο Θεός με τον Αβραάμ. Η σύνδεση της ιουδαϊκής περιτομής με την ονοματοδοσία φανερώνει ίσως τη μεγάλη σπουδαιότητα που και οι Ιουδαίοι προσέδιδαν στο όνομα και τη σημασία του για τη ζωή του ανθρώπου.

Το όνομα στη χριστιανική διδασκαλία

Τη σημασία του ανθρωπίνου ονόματος παρέλαβε και ο Χριστιανισμός, ο οποίος την ανέδειξε και την προήγαγε, καθώς την απεγκλώβησε από τα ασφυκτικά χωροχρονικά δεσμά του παρόντος κόσμου τοποθετώντας την στην εσχατολογική διάσταση.

Πότε δίνεται το όνομα;

Το όνομα, κατά την τάξη της Ορθόδοξης Εκκλησίας, δίνεται την όγδοη ημέρα από την γέννηση του βρέφους. Γιατί; Στην βιβλική αποκάλυψη ο αριθμός «επτά» είναι το σύμβολο του κόσμου που δημιούργησε ο Θεός « καόν λίαν», του κόσμου που είχε φθαρεί από την αμαρτία και παραδόθηκε στο θάνατο. Η εβδόμη είναι η ημέρα κατά την οποία ο Δημιουργός αναπαύθηκε και την ευλόγησε, είναι η ημέρα που εκφράζει τη χαρά και ευφροσύνη του ανθρώπου για τη δημιουργία ως κοινωνίας με το Θεό. Όμως η ημέρα αυτή είναι μια διακοπή εργασίας, όχι το πραγματικό τέλος της. Είναι η ημέρα της προσδοκίας, της ελπίδας του κόσμου και του ανθρώπου για λύτρωση, για την ημέρα που είναι πέρα από το «επτά», πέρα από τη διαρκή επανάληψη του χρόνου. Το αδιέξοδο αυτό ήλθε να καταβάλει η καινούργια ημέρα, που εγκαινίασε ο Χριστός με την Ανάστασή Του. Από «τη μια Σαββάτων» άρχισε ένας καινούργιος χρόνος, ο οποίος αν και εξωτερικά παραμένει μέσα στον παλαιό χρόνο αυτού του κόσμου και μετριέται σε σχέση με τον αριθμό «επτά», ο πιστός νιώθει πως είναι καινούργιος. Το «οκτώ» γίνεται πλέον σύμβολο του νέου αυτού χρόνου.

Γιατί δίνεται το όνομα κατά την όγδοη ημέρα;

Η Εκκλησία τοποθετώντας την ονοματοδοσία κατά την όγδοη ημέρα θέλει να καταστήσει το αρτιγέννητο παιδί μέτοχο και κοινωνό αυτής της νέας πραγματικότητας και να καταδείξει σ' αυτό τη δυναμική πορεία της καταξιωμένης ανθρώπινης ζωής, κατάληξη της οποίας είναι η Βασιλεία των Ουρανών. Βλέπουμε εδώ ότι η Εκκλησία θεωρεί το βρέφος που μόλις γεννήθηκε ως ολοκληρωμένο ήδη άνθρωπο, το αντιμετωπίζει με την ίδια πρόνοια που αντιμετωπίζει τον κάθε άνθρωπο. Το όνομα του ανθρώπου του δίνει ταυτότητα ως πρόσωπο και διαβεβαιώνει τη μοναδικότητά του. Γι' αυτό και φροντίζει πλέον να του δώσει όνομα. Δεν θεωρεί το βρέφος απλά άνθρωπο, γενικά και αόριστα, ούτε σαν φορέα μιάς αφηρημένης κι απρόσωπης φύσης.Είναι πράγματι συγκλονιστικό το γεγονός ότι πολύ πρίν αναγνωρισθούν στα παιδιά τα ανθρώπινα δικαιώματα, πρίν ακόμη ιδρυθούν οι παγκόσμιες οργανώσεις για την προστασία των παιδιών, η Εκκλησία εφαρμόζοντας εδώ κι αιώνες τη φιλάνθρωπη , όσο κι αγνοημένη, πρακτική της προς όλους τους ανθρώπους με την ευχή της ονοματοδοσίας ομολογεί τη μοναδικότητα του συγκεκριμένου παιδιού κι αναγνωρίζει το θεϊκό δώρο της προσωπικότητάς του.
Η ευχή της ονοματοδοσίας

Η Ευχή ονομάζεται έτσι επειδή με την ευλογία που παρέχει στο παιδί η Εκκλησία, οκτώ ημέρες μετά τη γέννησή του, το προσφωνεί για πρώτη φορά με το δικό του προσωπικό όνομα. Αυτό συμβαίνει όχι επειδή είναι η πρώτη φορά που η Εκκλησία το ευλογεί και του εύχεται- ήδη κάτι τέτοιο συνέβη την πρώτη ημέρα-, αλλά επειδή οι ευχές της πρώτης ημέρας απευθύνονται κυρίως στη μητέρα και δευτερευόντως στο παιδί. Αυτό το όνομα θα φέρει σ' όλη του τη ζωή και μ' αυτό το όνομα θα εισέλθει τελικά στην αναμενόμενη Βασιλεία του Θεού, προτύπωση της οποίας είναι η ημέρα αυτή της λήψεώς του.

Εκείνο που κάνει η ευχή είναι να καταδείξει το σκοπό του ανθρώπου, που είναι η ένωσή του με το Θεό. Γι' αυτό και δεν παραλείπει να εκφράσει το αίτημα της συνάψεώς του στην Εκκλησία και της τελειώσεώς του με τα άγια Μυστήρια του Χριστού. Μόνο, ως μέλος της Εκκλησίας, που θα γίνει με το Βάπτισμα, το παιδί θα ξεπεράσει τη διάσπαση της αμαρτίας. Έτσι γίνεται φανερό ότι η ευχή της ονοματοδοσίας στοχεύει στα Μυστήρια του Βαπτίσματος και του Χρίσματος και τη συμμετοχή του ανθρώπου στη Θεία Ευχαριστία.

Η Ακολουθία της ονοματοδοσίας

Η ευχή εντάσσεται μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο της Ακολουθίας της ονοματοδοσίας , που τελείται στο ναό ή στο σπίτι. Το παιδί υποδέχεται ο ιερέας όχι μέσα στο Ναό, αλλά σον πρόναο. Εκεί τελεί και την Ακολουθία. Η καταβολή της διάταξης αυτής είναι δυνατό να αναζητηθεί στην πράξη της Αρχαίας Εκκλησίας, κατά την οποία οι προβαπτισματικές τελετές γίνονταν όχι στον κυρίως Ναό αλλά στο προαύλιο του βαπτιστηρίου . Μετά την ανάγνωση της ευχής της ονοματοδοσίας που εξετάσαμε ο ιερέας ευλογεί το στόμα, το μέτωπο και την καρδιά του παιδιού. Αυτό γίνεται όχι απλά και μόνο γιά να ευλογηθούν τα συγκεκριμένα μέρη του σώματος, αλλά κυρίως οι αντίστοιχες λειτουργίες τους: η λογική (στόμα), η νοητική(μέτωπο) και η ζωοποιητική ( καρδία ). Έτσι το παιδί, ως σύνολο ψυχοσωματικής οντότητας, παραδίδεται στην κυριολεξία στο Χριστό. Αυτός είναι ο λόγος που στη συνέχεια ψάλλεται και το απολυτίκιο της εορτής της Υπαπαντής « Χαίρε Κεχαριτωμένη , Θεοτόκε Παρθένε…».

Σήμερα, πολλές φορές, από διάφορους λόγους, όπως η άγνοια, η μη έγκαιρη απόφαση των γονέων για το όνομα που πρόκειται να δοθεί στο παιδί, και άλλες πρακτικά αίτια, η ονοματοδοσία συνδέθηκε με την Ακολουθία του Βαπτίσματος.

Γιατί γιορτάζουμε;

Ο άνθρωπος πλασμένος κατ' εικόνα Θεού είναι από τη φύση του προωρισμένος να γιορτάζει, να θυμάται το Θεό. Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος λέγει χαρακτηριστικά « κεφάλαιον εορτής μνήμη Θεού». Έτσι η χριστιανική γιορτή δεν είναι μια θεωρητική, αφηρημένη και ανεύθυνη κατάσταση. Απεναντίας συνιστά την κοπιώδη πράγματι πορεία του ανθρώπου να επιστρέψει στο Θεό, στο άκτιστο Αρχέτυπό του από το οποίο και κατάγεται. Γι' αυτό η χριστιανική γιορτή, ως βίωμα χαράς και ευφροσύνης, δεν είναι δυνατόν να κατανοηθεί έξω από τη δοξολογία των έργων του Θεού και την εμπειρία της θείας δόξας, έξω από τη νέα πραγματικότητα που δημιούργησαν στον κόσμο τα γεγονότα της θείας Οικονομίας, της Σάρκωσης του Λόγου, του Σταυρού, του Πάθους και της Ανάστασης του Χριστού. Γεγονότα που έδωσαν νέο νόημα στο χρόνο, το χώρο, στον άνθρωπο, στον κόσμο, στην ίδια τη ζωή.

Το περιεχόμενο της χριστιανικής εορτής μέσα στην Εκκλησία.

Ο άνθρωπος γιορτάζει γιατί γιορτάζει και ο Χριστός. Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός λέγει ότι « Ημίν ο Χριστός τας εορτάς εκτετέλεκεν ». Το περιεχόμενο της εορτής είναι η χαρά του ανθρώπου. Η χαρά της σωτηρίας. Μια εμπειρία που βιώνεται μέσα στο Σώμα του Χριστού, την Εκκλησία, η οποία από τους Πατέρες χαρακτηρίζεται ως «Εκκλησία εορταζόντων αξίως του Πνεύματος». Μια εμπειρία που αποκτά αιώνιες διαστάσεις, γίνεται «τύπος της άνω χαράς», αφού Χριστός, Εκκλησία και έσχατα, Βασιλεία δηλαδή του Θεού, δεν χωρίζονται. Ο Θεός πιά δεν τιμάται σε ορισμένα μεγάλα γεγονότα, αλλά είναι σημείο αναφοράς και μνήμης του ανθρώπου σε κάθε στιγμή, σε κάθε ώρα, σε κάθε ημέρα, σε κάθε εορτή. Ο χρόνος στην εκκλησιαστική ζωή είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο ξεδιπλώνεται η αποκάλυψη, πραγματώνεται η σωτηρία του ανθρώπου και παίρνει αξία με το μυστήριο της Ενανθρωπήσεως του Υιού και Λόγου του Θεού. Μπορεί πιά ο άνθρωπος να ξεπεράσει το εμπόδιο του χρόνου και να ζήσει το αιώνιο και το αληθινό. Μπορούμε όλοι μας να κάνουμε τη ζωή μας ένα διαρκές Πάσχα. Οι διάσπαρτες μέσα στο εκκλησιαστικό έτος εορτές αποτελούν ακριβώς κέντρα που οργανώνουν σε μια καινούργια διάσταση το χρόνο. Το Πάσχα, τα Χριστούγεννα, το Δεκαπενταύγουστο, η εορτή των Αγίων Αποστόλων, οι καθημερινές μνήμες Μαρτύρων και Αγίων, ο εβδομαδιαίος και ημερήσιος κύκλος των Ακολουθιών, οι υπόλοιπες εορτές, με τις νηστείες και τις Ακολουθίες τους, δίνουν στο χρόνο νέα κατεύθυνση και διάσταση. Η εορτή, λοιπόν, είναι αυτή η ύπαρξη της Εκκλησίας, όπου η Ανάσταση συνεχίζει να ενεργείται ως ιστορική πραγματικότητα και τοποθετεί τον πιστό μυστηριακά στον κόσμο της θείας ζωής. Είναι η οντολογική αίσθηση της όγδοης ημέρας, το κατ' εξοχήν καθολικό γεγονός της Εκκλησίας.

Η ευχαριστιακή διάσταση της εορτής.

Η Μεταμόρφωση του χρόνου, η ανακαίνιση του κόσμου, η χαρά που δίνει ο Χριστός στον άνθρωπο, αλλά και η μίμηση της ζωής του Χριστού, η καινούργια ζωή που απαιτεί η χριστιανική εορτή, βιώνονται μέσα στην Εκκλησία, την Ευχαριστία και την μυστηριακή της ζωή. Η Εκκλησία, λέγει ο άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας , «σημαίνεται εν τοις μυστηρίοις », ζεί δηλαδή μέσα στα Μυστήρια. Αυτό σημαίνει πώς οι εορτές και οι τελετές της Εκκλησίας πηγάζουν από το ένα και μοναδικό μυστήριο του Χριστού.

Στη Θεία Ευχαριστία, μέσα στη Θεία Λειτουργία, την κατ' εξοχήν εορτή, είναι παρούσα όλη η Εκκλησία. Ο Χριστός είναι παρών αποκαλύπτοντας στον άνθρωπο την αλήθεια του Θεού. Οι άγιοι είναι και αυτοί παρόντες στη Θεία Ευχαριστία. Η Θεία Λειτουργία προσφέρεται και «υπέρ των εν πίστει αναπαυσαμένων , προπατόρων, πατέρων, πατριαρχών, προφητών, αποστόλων,…μαρτύρων, ομολογητών…εξαιρέτως της Παναγίας αχράντου, υπερευλογημένης ». Όχι όμως ως ικεσία από μας στο Θεό για τους Αγίους αλλα ως ευχαρισία . Η Θεία Ευχαριστία δεν προσφέρεται ως ευγνωμοσύνη του αγίου για το θρίαμβο που επιτέλεσε, αλλά προσφέρεται γιατί οι πιστοί χαίρονται και ελπίζουν στην μεσιτεία του κατά το χρόνο της εορτής του. Γι' αυτό όταν γιορτάζουμε πηγαίνουμε στην Εκκλησία. Γιορτάζω σημαίνει πηγαίνω στην Εκκλησία, συμμετέχω στη θεία λατρεία, κοινωνώ του Σώματος και του Αίματος του Χριστού, κοινωνώ με το Θεό. Γιορτάζω σημαίνει δεν είμαι μόνος, αλλά με το Θεό και τους αδελφούς μου.

Γιατί τιμάμε τους Αγίους;

Τιμάμε τους Αγίους όχι ως θρησκευτικούς ήρωες , γιατί αυτό θα ήταν ειδωλολατρία, αλλά ως ζωντανά παραδείγματα βιώσεως της εν Χριστώ ανακαίνισης του ανθρώπου, ως «φώτα θεουργικά», ως φίλους αληθινούς του Θεού, ως κοινωνούς των παθημάτων και της δόξας του Χριστού, αλλά και ως οδηγούς των πιστών «εις πάσαν την αλήθειαν εν Πνεύματι Αγίω ».

Οι εικόνες των Αγίων μας

Η τιμητική προσκύνηση των Αγίων πηγάζει από το γεγονός, ότι τιμήθηκαν και οι ίδιοι από το Θεό. Οι εικόνες των Αγίων μαρτυρούν αυτή την τιμή, η οποία τους απονεμήθηκε από το Θεό, κι έτσι παρακινούν κι εμάς προς μίμηση και παρόμοια πίστη. Ο Μέγας Βασίλειος λέγει ότι «η της εικόνς τιμή επί το πρωτότυπον διαβαίνει». Η τιμή, την οποία αποδίδουμε στην εικόνα, μεταβαίνει στο εικονιζόμενο πρόσωπο και σε τελική ανάλυση αναφέρεται στο Θεό.

«Ακολουθούντες τη θεηγόρο διδασκαλία των Αγίων Πατέρων μας και την παράδοση της Καθολικής Εκκλησίας, διότι την αναγνωρίζουμε ως διδασκαλία του εν αυτή ενοικούντος Αγίου Πνεύματος, ορίζουμε με κάθε ακρίβεια και ομοφωνία να τοποθετούνται δίπλα στον άγιο και ζωοποιό Σταυρό επίσης και οι σεβαστές και άγιες εικόνες, οι οποίες κατασκευάζονται από χρώματα και ψηφιδωτές πέτρες ή από άλλο κατάλληλο υλικό, στους ιερούς ναούς του Θεού, στα ιερά σκεύη και άμφια, στους τοίχους και στα ξύλινα πλαίσια, στα σπίτια και στους δρόμους, δηλαδή οι εικόνες του Κυρίου και Θεού και Σωτήρα μας Ιησού Χριστού, της αχράντου Κυρίας μας, της Αγίας θεοτόκου , των τιμίων Αγγέλων και όλων των Αγίων και ευσεβών ανδρών».

( Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος)

Βιβλιογραφία

Γεωργίου Χ. Χρυσοστόμου, Ονοματοδοσία , εκδ . Πουρναρά , Θεσσαλονίκη 1991.

Σ. Δεμοίρου , Ονοματοθεσία του ανθρώπου των αρχαίων Ελλήνων και των Ελλήνων χριστιανών, Αθήναι 1976.

Κ. Μαντζουράνη , Τα κυριώτερα ονόματα των ελλήνων και ελληνίδων με σύντομον ιστορίαν των και την ετυμολογικήν και συμβολικήν σημασία των, Αθήναι 1951.

Πηγή: "Αποστολική Διακονία της Ελλάδος"

[Achilleas]

Οι Αρχαίοι Έλληνες για να γίνει πιο συγκεκριμένο το πρόσωπο για το οποίο γινόταν λόγος, προσέθεταν και το όνομα του πατέρα. Έτσι, έλεγαν π.χ., Αριστείδης του Λυσιμάχου ή της καταγωγής του π.χ. Βίας ο Πριηνεύς (Ο Βίας από την Πριήνη).

Στις μητριαρχικές κοινωνίες πάλι, προσέθεταν το όνομα της μητέρας: π.χ. Ιωάννης της Βασιλικής κλπ.

Η πρόσθεση του επιθέτου, μάλλον είναι Βυζαντινή επινόηση.

[Achilleas]

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΟΝΟΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Το όνομα



Τα ονόματα ανέκαθεν είχαν σπουδαία σημασία για την ανθρώπινη επικοινωνία και κατανόηση, δεδομένου ότι έπαιζαν το ρόλο των στοιχείων εκείνων με τα οποία γινόταν γνωστή η δήλωση προσώπων, ζώων και αντικειμένων. Το όνομα γρήγορα εξελίχθηκε σε μέσο με το οποίο δηλώνεται κάποιο πρόσωπο ή πράγμα. Αν αυτό έχει σημασία για το φυτικό και ζωϊκό κόσμο, πόσο μάλλον για τον άνθρωπο, στον οποίο είναι εντονότερος ο προσωπικός χαρακτήρας, τα δε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του εμφανίζονται σε διαφορετικούς ανθρώπους με τρόπο διάφορο και ανεπανάληπτο. Το όνομα και η ονοματοδοσία δεν εξελίχθηκαν άσχετα προς τον ιστορικό βίο και τις περιπέτειες των λαών. Μέσω των ονομάτων μπορεί να παρακολουθήσουμε την ιστορική πορεία ενός ολόκληρου έθνους. Συχνά τα ονόματα ασκούν επάνω μας γοητεία και δύναμη, ενώ άλλα αποστροφή. Αυτό συμβαίνει επειδή τα φέροντα τα ονόματα αυτά πρόσωπα συνδέονται με καλές αναμνήσεις του παρελθόντος στην πρώτη περίπτωση και με αρνητικές εμπειρίες και καταστάσεις στη δεύτερη. Συχνά τα ονόματα είναι διακριτικά του θρησκεύματος του φέροντος προσώπου και συνδέονται με τις φιλοσοφικές ή κοινωνικές πεποιθήσεις των ανθρώπων.

Το όνομα στους Εθνικούς

Οι Έλληνες διακρίθηκαν περισσότερο από κάθε άλλο λαό για τον πλούτο των προσωπικών ονομάτων. Η χαρά και η υπερηφάνεια των Ελλήνων ήταν το προσωπικό τους όνομα, ποτέ το επάγγελμα ή ο τίτλος. Η έλλειψη ονομάτων και ονοματοδοσίας από κάποιο λαό θεωρούνταν ανέκαθεν έλλειψη πολιτισμού. Αντίθετα μ' αυτό που συνέβαινε στους πρωτόγονους λαούς, στους πολιτισμένους οι άνθρωποι φέρουν προσωπικά ονόματα, τα οποία και λαμβάνουν με πράξη ονοματοδοσίας . Στους Αρχαίους Έλληνες το όνομα δινόταν στο βρέφος ή κατά τη γέννησή του ή κατά την όγδοη ημέρα από τη γέννηση.

Το όνομα στην Παλαιά Διαθήκη

Στην Παλαιά Διαθήκη βλέπουμε πως ο άνθρωπος, ως το τελειότερο των δημιουργημάτων, από την πρώτη στιγμή φέρει ιδιαίτερο όνομα, δηλωτικό της ατομικότητας και μοναδικότητάς του, και μ' αυτό διακρίνεται από τα άλλα πρόσωποα που βρόσκονται μαζί του. Ο Δημιουργός καλεί τον πρωτόπλαστο ΑΔΑΜ με το όνομά του, ενώ εκείνος δίνει ονόματα στα ζώα και στη γυναίκα του.

Οι Ιουδαίοι έδιναν το όνομα στο βρέφος αμέσως με τη γέννησή του, ενώ αργότερα κατά την όγδοη ημέρα από τη γέννηση. Μάλιστα η κατά την όγδοη ημέρα ονοματοδοσία συνδέθηκε με την περιτομή. Η πράξη αυτή ήταν σε χρήση την αρχαιότητα στους Αιγύπτιους και Αιθίοπες . Απ' αυτούς την παρέλαβαν οι Εβραίοι. Η περιτομή είναι θρησκευτική πράξη που διατάχθηκε από τον ίδιο το Θεό, για ν' αποτελεί εμφανές σημείο καθενός που ανήκει στο Θεό, καθώς και της διαθήκης που συνήψε ο Θεός με τον Αβραάμ. Η σύνδεση της ιουδαϊκής περιτομής με την ονοματοδοσία φανερώνει ίσως τη μεγάλη σπουδαιότητα που και οι Ιουδαίοι προσέδιδαν στο όνομα και τη σημασία του για τη ζωή του ανθρώπου.
Το όνομα στη χριστιανική διδασκαλία

Τη σημασία του ανθρωπίνου ονόματος παρέλαβε και ο Χριστιανισμός, ο οποίος την ανέδειξε και την προήγαγε, καθώς την απεγκλώβησε από τα ασφυκτικά χωροχρονικά δεσμά του παρόντος κόσμου τοποθετώντας την στην εσχατολογική διάσταση.

Πότε δίνεται το όνομα;

Το όνομα, κατά την τάξη της Ορθόδοξης Εκκλησίας, δίνεται την όγδοη ημέρα από την γέννηση του βρέφους. Γιατί; Στην βιβλική αποκάλυψη ο αριθμός «επτά» είναι το σύμβολο του κόσμου που δημιούργησε ο Θεός « καόν λίαν», του κόσμου που είχε φθαρεί από την αμαρτία και παραδόθηκε στο θάνατο. Η εβδόμη είναι η ημέρα κατά την οποία ο Δημιουργός αναπαύθηκε και την ευλόγησε, είναι η ημέρα που εκφράζει τη χαρά και ευφροσύνη του ανθρώπου για τη δημιουργία ως κοινωνίας με το Θεό. Όμως η ημέρα αυτή είναι μια διακοπή εργασίας, όχι το πραγματικό τέλος της. Είναι η ημέρα της προσδοκίας, της ελπίδας του κόσμου και του ανθρώπου για λύτρωση, για την ημέρα που είναι πέρα από το «επτά», πέρα από τη διαρκή επανάληψη του χρόνου. Το αδιέξοδο αυτό ήλθε να καταβάλει η καινούργια ημέρα, που εγκαινίασε ο Χριστός με την Ανάστασή Του. Από «τη μια Σαββάτων» άρχισε ένας καινούργιος χρόνος, ο οποίος αν και εξωτερικά παραμένει μέσα στον παλαιό χρόνο αυτού του κόσμου και μετριέται σε σχέση με τον αριθμό «επτά», ο πιστός νιώθει πως είναι καινούργιος. Το «οκτώ» γίνεται πλέον σύμβολο του νέου αυτού χρόνου.

Γιατί δίνεται το όνομα κατά την όγδοη ημέρα;

Η Εκκλησία τοποθετώντας την ονοματοδοσία κατά την όγδοη ημέρα θέλει να καταστήσει το αρτιγέννητο παιδί μέτοχο και κοινωνό αυτής της νέας πραγματικότητας και να καταδείξει σ' αυτό τη δυναμική πορεία της καταξιωμένης ανθρώπινης ζωής, κατάληξη της οποίας είναι η Βασιλεία των Ουρανών. Βλέπουμε εδώ ότι η Εκκλησία θεωρεί το βρέφος που μόλις γεννήθηκε ως ολοκληρωμένο ήδη άνθρωπο, το αντιμετωπίζει με την ίδια πρόνοια που αντιμετωπίζει τον κάθε άνθρωπο. Το όνομα του ανθρώπου του δίνει ταυτότητα ως πρόσωπο και διαβεβαιώνει τη μοναδικότητά του. Γι' αυτό και φροντίζει πλέον να του δώσει όνομα. Δεν θεωρεί το βρέφος απλά άνθρωπο, γενικά και αόριστα, ούτε σαν φορέα μιάς αφηρημένης κι απρόσωπης φύσης.Είναι πράγματι συγκλονιστικό το γεγονός ότι πολύ πρίν αναγνωρισθούν στα παιδιά τα ανθρώπινα δικαιώματα, πρίν ακόμη ιδρυθούν οι παγκόσμιες οργανώσεις για την προστασία των παιδιών, η Εκκλησία εφαρμόζοντας εδώ κι αιώνες τη φιλάνθρωπη , όσο κι αγνοημένη, πρακτική της προς όλους τους ανθρώπους με την ευχή της ονοματοδοσίας ομολογεί τη μοναδικότητα του συγκεκριμένου παιδιού κι αναγνωρίζει το θεϊκό δώρο της προσωπικότητάς του.

Η ευχή της ονοματοδοσίας

Η Ευχή ονομάζεται έτσι επειδή με την ευλογία που παρέχει στο παιδί η Εκκλησία, οκτώ ημέρες μετά τη γέννησή του, το προσφωνεί για πρώτη φορά με το δικό του προσωπικό όνομα. Αυτό συμβαίνει όχι επειδή είναι η πρώτη φορά που η Εκκλησία το ευλογεί και του εύχεται- ήδη κάτι τέτοιο συνέβη την πρώτη ημέρα-, αλλά επειδή οι ευχές της πρώτης ημέρας απευθύνονται κυρίως στη μητέρα και δευτερευόντως στο παιδί. Αυτό το όνομα θα φέρει σ' όλη του τη ζωή και μ' αυτό το όνομα θα εισέλθει τελικά στην αναμενόμενη Βασιλεία του Θεού, προτύπωση της οποίας είναι η ημέρα αυτή της λήψεώς του.

Εκείνο που κάνει η ευχή είναι να καταδείξει το σκοπό του ανθρώπου, που είναι η ένωσή του με το Θεό. Γι' αυτό και δεν παραλείπει να εκφράσει το αίτημα της συνάψεώς του στην Εκκλησία και της τελειώσεώς του με τα άγια Μυστήρια του Χριστού. Μόνο, ως μέλος της Εκκλησίας, που θα γίνει με το Βάπτισμα, το παιδί θα ξεπεράσει τη διάσπαση της αμαρτίας. Έτσι γίνεται φανερό ότι η ευχή της ονοματοδοσίας στοχεύει στα Μυστήρια του Βαπτίσματος και του Χρίσματος και τη συμμετοχή του ανθρώπου στη Θεία Ευχαριστία.

Η Ακολουθία της ονοματοδοσίας

Η ευχή εντάσσεται μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο της Ακολουθίας της ονοματοδοσίας , που τελείται στο ναό ή στο σπίτι. Το παιδί υποδέχεται ο ιερέας όχι μέσα στο Ναό, αλλά σον πρόναο. Εκεί τελεί και την Ακολουθία. Η καταβολή της διάταξης αυτής είναι δυνατό να αναζητηθεί στην πράξη της Αρχαίας Εκκλησίας, κατά την οποία οι προβαπτισματικές τελετές γίνονταν όχι στον κυρίως Ναό αλλά στο προαύλιο του βαπτιστηρίου . Μετά την ανάγνωση της ευχής της ονοματοδοσίας που εξετάσαμε ο ιερέας ευλογεί το στόμα, το μέτωπο και την καρδιά του παιδιού. Αυτό γίνεται όχι απλά και μόνο γιά να ευλογηθούν τα συγκεκριμένα μέρη του σώματος, αλλά κυρίως οι αντίστοιχες λειτουργίες τους: η λογική (στόμα), η νοητική(μέτωπο) και η ζωοποιητική ( καρδία ). Έτσι το παιδί, ως σύνολο ψυχοσωματικής οντότητας, παραδίδεται στην κυριολεξία στο Χριστό. Αυτός είναι ο λόγος που στη συνέχεια ψάλλεται και το απολυτίκιο της εορτής της Υπαπαντής « Χαίρε Κεχαριτωμένη , Θεοτόκε Παρθένε…».

Σήμερα, πολλές φορές, από διάφορους λόγους, όπως η άγνοια, η μη έγκαιρη απόφαση των γονέων για το όνομα που πρόκειται να δοθεί στο παιδί, και άλλες πρακτικά αίτια, η ονοματοδοσία συνδέθηκε με την Ακολουθία του Βαπτίσματος.

Γιατί γιορτάζουμε;

Ο άνθρωπος πλασμένος κατ' εικόνα Θεού είναι από τη φύση του προωρισμένος να γιορτάζει, να θυμάται το Θεό. Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος λέγει χαρακτηριστικά « κεφάλαιον εορτής μνήμη Θεού». Έτσι η χριστιανική γιορτή δεν είναι μια θεωρητική, αφηρημένη και ανεύθυνη κατάσταση. Απεναντίας συνιστά την κοπιώδη πράγματι πορεία του ανθρώπου να επιστρέψει στο Θεό, στο άκτιστο Αρχέτυπό του από το οποίο και κατάγεται. Γι' αυτό η χριστιανική γιορτή, ως βίωμα χαράς και ευφροσύνης, δεν είναι δυνατόν να κατανοηθεί έξω από τη δοξολογία των έργων του Θεού και την εμπειρία της θείας δόξας, έξω από τη νέα πραγματικότητα που δημιούργησαν στον κόσμο τα γεγονότα της θείας Οικονομίας, της Σάρκωσης του Λόγου, του Σταυρού, του Πάθους και της Ανάστασης του Χριστού. Γεγονότα που έδωσαν νέο νόημα στο χρόνο, το χώρο, στον άνθρωπο, στον κόσμο, στην ίδια τη ζωή.

Το περιεχόμενο της χριστιανικής εορτής μέσα στην Εκκλησία.

Ο άνθρωπος γιορτάζει γιατί γιορτάζει και ο Χριστός. Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός λέγει ότι « Ημίν ο Χριστός τας εορτάς εκτετέλεκεν ». Το περιεχόμενο της εορτής είναι η χαρά του ανθρώπου. Η χαρά της σωτηρίας. Μια εμπειρία που βιώνεται μέσα στο Σώμα του Χριστού, την Εκκλησία, η οποία από τους Πατέρες χαρακτηρίζεται ως «Εκκλησία εορταζόντων αξίως του Πνεύματος». Μια εμπειρία που αποκτά αιώνιες διαστάσεις, γίνεται «τύπος της άνω χαράς», αφού Χριστός, Εκκλησία και έσχατα, Βασιλεία δηλαδή του Θεού, δεν χωρίζονται. Ο Θεός πιά δεν τιμάται σε ορισμένα μεγάλα γεγονότα, αλλά είναι σημείο αναφοράς και μνήμης του ανθρώπου σε κάθε στιγμή, σε κάθε ώρα, σε κάθε ημέρα, σε κάθε εορτή. Ο χρόνος στην εκκλησιαστική ζωή είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο ξεδιπλώνεται η αποκάλυψη, πραγματώνεται η σωτηρία του ανθρώπου και παίρνει αξία με το μυστήριο της Ενανθρωπήσεως του Υιού και Λόγου του Θεού. Μπορεί πιά ο άνθρωπος να ξεπεράσει το εμπόδιο του χρόνου και να ζήσει το αιώνιο και το αληθινό. Μπορούμε όλοι μας να κάνουμε τη ζωή μας ένα διαρκές Πάσχα. Οι διάσπαρτες μέσα στο εκκλησιαστικό έτος εορτές αποτελούν ακριβώς κέντρα που οργανώνουν σε μια καινούργια διάσταση το χρόνο. Το Πάσχα, τα Χριστούγεννα, το Δεκαπενταύγουστο, η εορτή των Αγίων Αποστόλων, οι καθημερινές μνήμες Μαρτύρων και Αγίων, ο εβδομαδιαίος και ημερήσιος κύκλος των Ακολουθιών, οι υπόλοιπες εορτές, με τις νηστείες και τις Ακολουθίες τους, δίνουν στο χρόνο νέα κατεύθυνση και διάσταση. Η εορτή, λοιπόν, είναι αυτή η ύπαρξη της Εκκλησίας, όπου η Ανάσταση συνεχίζει να ενεργείται ως ιστορική πραγματικότητα και τοποθετεί τον πιστό μυστηριακά στον κόσμο της θείας ζωής. Είναι η οντολογική αίσθηση της όγδοης ημέρας, το κατ' εξοχήν καθολικό γεγονός της Εκκλησίας.

Η ευχαριστιακή διάσταση της εορτής.

Η Μεταμόρφωση του χρόνου, η ανακαίνιση του κόσμου, η χαρά που δίνει ο Χριστός στον άνθρωπο, αλλά και η μίμηση της ζωής του Χριστού, η καινούργια ζωή που απαιτεί η χριστιανική εορτή, βιώνονται μέσα στην Εκκλησία, την Ευχαριστία και την μυστηριακή της ζωή. Η Εκκλησία, λέγει ο άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας , «σημαίνεται εν τοις μυστηρίοις », ζεί δηλαδή μέσα στα Μυστήρια. Αυτό σημαίνει πώς οι εορτές και οι τελετές της Εκκλησίας πηγάζουν από το ένα και μοναδικό μυστήριο του Χριστού.

Στη Θεία Ευχαριστία, μέσα στη Θεία Λειτουργία, την κατ' εξοχήν εορτή, είναι παρούσα όλη η Εκκλησία. Ο Χριστός είναι παρών αποκαλύπτοντας στον άνθρωπο την αλήθεια του Θεού. Οι άγιοι είναι και αυτοί παρόντες στη Θεία Ευχαριστία. Η Θεία Λειτουργία προσφέρεται και «υπέρ των εν πίστει αναπαυσαμένων , προπατόρων, πατέρων, πατριαρχών, προφητών, αποστόλων,…μαρτύρων, ομολογητών…εξαιρέτως της Παναγίας αχράντου, υπερευλογημένης ». Όχι όμως ως ικεσία από μας στο Θεό για τους Αγίους αλλα ως ευχαρισία . Η Θεία Ευχαριστία δεν προσφέρεται ως ευγνωμοσύνη του αγίου για το θρίαμβο που επιτέλεσε, αλλά προσφέρεται γιατί οι πιστοί χαίρονται και ελπίζουν στην μεσιτεία του κατά το χρόνο της εορτής του. Γι' αυτό όταν γιορτάζουμε πηγαίνουμε στην Εκκλησία. Γιορτάζω σημαίνει πηγαίνω στην Εκκλησία, συμμετέχω στη θεία λατρεία, κοινωνώ του Σώματος και του Αίματος του Χριστού, κοινωνώ με το Θεό. Γιορτάζω σημαίνει δεν είμαι μόνος, αλλά με το Θεό και τους αδελφούς μου.

Πηγή: http://www.apostoliki-diakonia.gr

[Νίκος]

Η επανάληψη είναι μήτηρ της μαθήσεως,ε Αχιλλέα .

[Achilleas]

Η επανάληψη είναι μήτηρ της μαθήσεως,ε Αχιλλέα .

Έτσι είναι Νίκο .

[Νίκος]

Τα ονόματα των παιδιών

Με την ευκαιρία του ονόματος αυτού μου ήλθε στο νου μου και μία άλλη σκέψις. Ποια λοιπόν είναι αυτή; Από την πρώτη στιγμή που δίνουμε το όνομα στα παιδιά, ας τα δίνουμε και το ζήλο της αρετής. Κανένας λοιπόν, ας μη σπεύδη να δώση στα παιδιά τα ονόματα των προγόνων, του πατέρα δηλαδή, της μητέρας, του πάππου και του προπάππου, αλλά να δίνωνται τα ονόματα των δικαίων, των μαρτύρων, των επισκόπων, των αποστόλων. Ας είναι λοιπόν σ’ αυτά και τα ονόματα αφορμή για μίμησι˙ το ένα να ονομάζεται Πέτρος, το άλλο Ιωάννης, και το άλλο κάποιο άλλο όνομα κάποιου από τους αγίους.

Και παρακαλώ, να μην τηρήτε τα ειδωλολατρικά έθιμα. Διότι δεν είναι μικρή ντροπή και άξιο για γέλια, όταν τελούνται σε σπίτι χριστιανικό κάποια ειδωλολατρικά έθιμα, όπως που ανάβουν λυχνάρια και περιμένουν να δουν ποιο θα σβήση και μερικά άλλα παρόμοια, πράγματα που προξενούν καταστροφή σ’ εκείνους που τα κάνουν. Μη νομίσετε δηλαδή ότι είναι μικρά και ασήμαντα αυτά που γίνονται.

Αυτή λοιπόν είναι η παράκλησίς μου προς εσάς, να δίνετε στα παιδιά σας τα ονόματα των δικαίων. Στην αρχή βέβαια, φυσικό ήταν να γίνονταν και αυτά, και να έδιναν στα παιδιά τα ονόματα των προγόνων˙ διότι αυτό αποτελούσε παρηγοριά για το θάνατο, αφού πιστευόταν ότι ζει εκείνος που πέθανε με το όνομα που δινόταν στον απόγονό του˙ τώρα όμως ας γίνεται πλέον αυτό .Διότι βλέπουμε τους δικαίους να μη δίνουν ονόματα στα παιδιά τους ακολουθώντας τη συνήθεια εκείνη. Ο Αβραάμ δηλαδή γέννησε τον Ισαάκ˙ ο Ιακώβ και ο Μωυσής δεν πήραν τα ονόματα των προγόνων τους, ούτε θα βρούμε κάποιον από τους δικαίους να πήρε έτσι το όνομά του.

Για πόση αρετή δεν είναι υπόδειγμα αυτό, και πόση προτροπή για αρετή δεν είναι το όνομα; Και φυσικά δε θα μπορούσαμε να βρούμε άλλη αιτία να αλλάξη το όνομα , παρά αυτήν και μόνο, το να αποτελή αυτό υπόμνησι για την αρετή. Διότι λέγει: « Συ κληθήση Κηφάς, ό ερμηνεύεται Πέτρος» ( Ιω. 1,42 ). Γιατί; Επειδή έκανες την ομολογία εκείνη. Και «έσται το όνομά σου Αβραάμ» Γιατί; «Ότι πατέρα πολλών εθνών τέθεικά σε» ( Γεν. 17, 4 κ.ε. ). Και ο Ιακώβ μετωνομάσθηκε Ισραήλ, επειδή είδε το Θεό. Από δω λοιπόν και μείς ας αρχίσουμε τη φροντίδα για τα παιδιά και για τη διάπλασι των ψυχών τους.

Αλλά, όπως είπαμε, «είδε μια σκάλα στημένη που έφθανε ως τον ουρανό». Ας μπαίνη λοιπόν το όνομα των αγίων στα σπίτια με την ονομασία των παιδιών, ώστε να μη συντελή μόνο στη διαπαιδαγώγηση του παιδιού, αλλά και στην ωφέλεια του πατέρα, όταν σκέπτεται, ότι είναι πατέρας κάποιου Ιωάννου, κάποιου Ηλία, κάποιου Ιακώβου. Αν λοιπόν δίνεται αυτό με ευλάβεια και με τιμή προς εκείνους που πέθαναν και επιδιώκουμε πολύ περισσότερο τη συγγένεια με τους δικαίους παρά με τους προγόνους, αυτό θα ωφελήση πολύ ,και εμάς και τα παιδιά. Διότι μη νομίσης επειδή είναι μικρό, ότι αυτό δεν έχει μεγάλη σπουδαιότητα˙ αυτό αποτελεί τη βάσι της όλης ωφέλειάς του.

Αλλά όπως προανάφερα ας έλθουμε στη συνέχεια της διηγήσεως. «Είδε μία σκάλα στηριγμένη στον ουρανό ˙ ζήτησε την ευλογία του θεού και ο Θεός τον ευλόγησε˙ έφυγε από εκεί και πήγε στους συγγενείς του, όπου έβοσκε τα πρόβατα».

Στη συνέχεια διηγήσου του τα σχετικά με το γάμο του, με την επιστροφή του στο πατρικό σπίτι, και θα ωφεληθή και από εδώ. Πρόσεχε λοιπόν πόσα θα μάθη˙ θα μάθη να ελπίζη στον Θεό, να μην περιφρονή κανέναν, αν και είναι ευγενής, να μην ντρέπεται για τη φτώχειά του, να υπομένη γενναία τις συμφορές, και όλα τα άλλα.

Στη συνέχεια πάλι, αφού μεγαλώσει, λέγε του και πιο φοβερές ιστορίες. Διότι όσο είναι τρυφερό το μυαλό του μη το φορτώνης με τόσο βάρος, για να μην το κατατρομάξης. Όταν όμως γίνη δεκαπέντε ετών και περισσότερο, ας ακούη και τα σχετικά με την γέεννα. Ή καλλίτερα όταν είναι δέκα οκτώ ετών και κάτω, σε ακούη για τον κατακλυσμό, με τα γεγονότα των Σοδόμων, τα όσα συνέβηκαν στην Αίγυπτο και όλα όσα είναι γεμάτα από τιμωρίες και μάλιστα πάρα πολύ εκτεταμένα. Όταν πια μεγαλώση, ας ακούη και τα της καινής Διαθήκης, τα της χάριτος και τα της γέεννας.

Με αυτά τα διηγήματα και με αμέτρητα άλλα αλλά καθώς και με παραδείγματα παρμένα από τη ζωή σου να περιφράσσης την ακοή του.

Αν όμως κάποιος διηγήται νόθες ιστορίες, όπως προανέφερα, να μην επιτρέπουμε σε κανένα να το πλησιάζη. Αν δης κοντά του άλλο δούλο να λέγη αισχρόλογα, τιμώρησέ τον αμέσως και να ελέγχης με αυστηρότητα και δριμύτητα τα παραπτώματά του…


Από το βιβλίο: ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
Χρυσοστομικός Άμβων Γ΄
«Ο ΓΑΜΟΣ, Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥΣ»
Έκδοσις:
Συνοδία Σπυρίδωνος Ιερομονάχου
Νέα Σκήτη Αγ. Όρους