Πίσω από τις λίγες γραμμές: «καλούμεν τους βουλομένους και έχοντας τα κανονικά και νόμιμα προσόντα» αναδεικνύεται ένα ζήτημα που ταλανίζει αρκετές μητροπόλεις στην περιφέρεια: η έλλειψη ιερέων.
Με βάση τα πιο πρόσφατα στοιχεία (β εξάμηνο 2008), οι κενές θέσεις στη Μητρόπολη Καρπενησίου, για παράδειγμα, ανέρχονται στις 47, στη Μητρόπολη Παραμυθίας (περιλαμβάνει την Πάργα, τα Σύβοτα, την Ηγουμενίτσα κ.τ.λ.) 51 θέσεις καλύπτονται από ιερείς γειτονικών ενοριών, ενώ στη Μητρόπολη Δρυϊνουπόλεως και Κονίτσης οι κενές θέσεις είναι 58. Στη συγκεκριμένη μάλιστα αρχιερατική περιφέρεια οι υπάρχοντες κληρικοί συνολικά ανέρχονται στους 38!
Μία ακόμη μητρόπολη στην οποία οι ελλείψεις εμφανίζονται σε ευρεία κλίμακα είναι η Μητρόπολη Κυθήρων.
Μιλώντας στο «Εθνος» ο μητροπολίτης Κυθήρων Σεραφείμ προσδιόρισε κοινωνικά το πρόβλημα λέγοντας: «ο κοσμικός γενικότερα τρόπος ζωής, ο ευδαιμονισμός και ο καταναλωτισμός λειτουργούν αποτρεπτικά για να εισέλθει ένας νέος στην ιεροσύνη».
Ο κ. Σεραφείμ εξηγεί ότι «πρέπει από μικρή ηλικία να καλλιεργείται η ιερατική κλίση, να υπάρχει δραστηριοποίηση του υποψηφίου μελλοντικά για την ιεροσύνη, με τις νεανικές συντροφιές και τα κατηχητικά από νωρίς. Πρέπει να υπάρχει πνευματική αγωγή και μάθηση, να υπάρχει ένα φυσικό πνευματικό πλαίσιο, να μην έρχεται κανείς στην ιεροσύνη... ουρανοκατέβατος».
«Σημαντικό είναι το ζήτημα της εκπαίδευσης και των κοριτσιών ώστε να μπορούν κάποια στιγμή να σταθούν ως πρεσβυτέρες. Παίζει σπουδαίο ρόλο και αυτός ο παράγοντας» προσθέτει ο ιεράρχης.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και ο μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος. Η μητρόπολη την οποία ποιμαίνει δεν αντιμετωπίζει συνολικά πρόβλημα. Ωστόσο, σε τρεις επιμέρους αρχιερατικές περιφέρειες - Διαβολιτσίου, Μεθώνης και Κορώνης- εντοπίζονται πολλές κενές θέσεις εφημερίων.
Αγκάθια
Ο μητροπολίτης κ. Χρυσόστομος προσεγγίζει κοινωνιολογικά το φαινόμενο λέγοντας: «όντως υπάρχει ζήτημα προσέλευσης εφημεριακού κλήρου και αυτό εντοπίζεται στην επαρχία. Το πρώτο πρόβλημα είναι η μόρφωση του κλήρου και το δεύτερο η έλλειψη πρεσβυτέρων, δηλαδή το ότι οι νέες γυναίκες δεν δέχονται να γίνουν σύζυγοι υποψήφιων κληρικών.
Παρόλο που πολλοί νέοι θα μπορούσαν να λύσουν τον επαγγελματικό τους προσανατολισμό με τρόπο αρκετά αξιοπρεπή, εντούτοις φαίνεται ότι δεν μπορεί να επιτευχθεί η κάλυψη αυτών των κενών».
ΙΕΡΕΙΣ... ΠΟΛΥΘΕΣΙΤΕΣ
Ενας κληρικός καλύπτει δύο και τρία χωριά
Το ζήτημα της έλλειψης ιερέων αντανακλά και ένα κοινωνικό φαινόμενο, αυτό του πληθυσμιακού μαρασμού πολλών περιοχών. Δεν είναι τυχαίο ότι κενές θέσεις εφημερίων εντοπίζονται κυρίως σε μητροπόλεις απομακρυσμένες, σε αντίθεση με εκείνες των αστικών κέντρων όπου... συνωθούνται αρκετοί εφημέριοι σε κάθε ενορία.
«Πολλές από τις ενορίες που φαίνονται αποίμαντες είναι μικρά χωριά με λίγο εναπομείναντα πληθυσμό» σημειώνει ο μητροπολίτης Κυθήρων.
Ετσι γίνεται μια ρύθμιση όπως το σχέδιο «Καποδίστριας» στην Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Οπως υπογραμμίζει ο μητροπολίτης Μεσσηνίας: «Υπάρχουν και περιπτώσεις χωριών τα οποία έχουν μείνει με πέντε έξι οικογένειες και στα οποία δεν μπορεί να δικαιολογηθεί θέση εφημερίου. Με τον τρόπο αυτό αναγκαζόμαστε να εφαρμόζουμε, θα μπορούσαμε να πούμε, έναν τύπο... ενοριακού Καποδίστρια, όπου ένας κληρικός αναλαμβάνει να εξυπηρετήσει 2-3 κοντινά χωριά».
Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι ο ιερέας που εξυπηρετεί σταθερά τις ανάγκες περισσότερων από μίας ενοριών, που ενδεχομένως να ψάλλει τρεις φορές το «Χριστός Ανέστη» σε ένα βράδυ ή που θα περάσει ολόκληρη τη Μεγάλη Παρασκευή τρέχοντας από το ένα νεκροταφείο στο άλλο για τα τρισάγια, δεν λαμβάνει περισσότερα χρήματα, αφού για τις περιπτώσεις αυτές δεν προβλέπεται επίδομα.
Εφημέριοι που επιφορτίζονται με παραπάνω από μία ενορίες εντοπίζονται κυρίως στη Μητρόπολη Λήμνου, Μηθύμνης, Διδυμοτείχου και Ορεστιάδας. Στην τελευταία περίπου 21 θέσεις εξυπηρετούνται από κληρικούς της μητρόπολης ή κοντινών ενοριών, στη Μητρόπολη Μηθύμνης 15 κενά καλύπτονται από διπλοθεσίτες ή τριπλοθεσίτες εφημερίους, ενώ στη Λήμνο οι θέσεις που εξυπηρετούντα από κληρικούς άλλων ενοριών φτάνουν τις 16.
ΤΙ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ
Προϋποθέσεις εισαγωγής στον κλήρο
Πρέπει ο υποψήφιος κληρικός να έχει την ευλογία του πνευματικού του.
Η ευλογία πιστοποιείται τυπικά με τη «συμμαρτυρία», ένα έγγραφο με την έγκριση του πνευματικού για τη χειροτονία του υποψηφίου.
Αν έχει πτυχίο ΑΕΙ ή ΤΕΙ κατατάσσεται στην κατηγορία Α'.
Αν έχει τελειώσει την τέταρτη τάξη Εκκλησιαστικού Λυκείου ή το Λύκειο κατατάσσεται στην κατηγορία Β'.
Αν έχει απολυτήριο Γυμνασίου χαρακτηρίζεται Γ'.
Αν έχει ολοκληρώσει μόνο την υποχρεωτική εκπαίδευση, τότε χαρακτηρίζεται με την κατηγορία Δ. Εφόσον πρόκειται για έγγαμο κληρικό, θα πρέπει ήδη να είναι νυμφευμένος.
Οι βαθμοί της ιεροσύνης είναι τρεις: διάκονος, ιερέας, αρχιερέας (επίσκοπος).
Ο μισθός ενός νεοεισερχομένου στον κλήρο με πανεπιστημιακή εκπαίδευση είναι περίπου 900 ευρώ, ενώ με υποχρεωτική εκπαίδευση, σημαντικά χαμηλότερος, περίπου στα 700 ευρώ.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΑΠΑ-ΗΛΙΑ
Ενας αντισυμβατικός κληρικός, οικοδόμος στα νιάτα του
Δούλεψε σκληρά από τα 15 του χρόνια, όταν βρέθηκε στην Αθήνα για βιοποριστικούς λόγους. Αρκάς στην καταγωγή, από οικογένεια «πετράδων» που είχε χτίσει αμέτρητα τετραγωνικά στη Γορτυνία.
Από νωρίς μπήκε στο μεροκάματο και στην οικοδομή. Ακόμα και ως κληρικός, πολύ αργότερα, με τα χέρια του κυριολεκτικά, έχτισε τον Προφήτη Ηλία στο Μενίδι όπου υπηρετεί σήμερα. Ο παπα-Ηλίας Κωνσταντόπουλος σίγουρα δεν είναι από τις συνηθισμένες περιπτώσεις κληρικών που θα συναντήσει κανείς σε μια «αστική μητρόπολη», όπως η Μητρόπολη Αττικής.
Γεννήθηκε το 1949 και το 1964 ήρθε στην Αθήνα. Ο αγώνας της επιβίωσης τον οδήγησε στην οικοδομή. Μάλιστα, για τον λόγο αυτό έχασε και μία τάξη στο Λύκειο. Τις δυσκολίες τις ξεχνούσε ψέλνοντας. Από μικρό παιδί, είτε ήταν στην Αρκαδία είτε στην Αθήνα, πήγαινε στην Εκκλησία και έψελνε. Αποφάσισε να χειροτονηθεί, αλλά ο πνευματικός του του ζήτησε να τελειώσει πρώτα μία εκκλησιαστική σχολή.
Χειροτονήθηκε το 1979, σε ηλικία 30 ετών, στη Στεμνίτσα Αρκαδίας, παντρεμένος ήδη από τα 22 του χρόνια, για να έχει την πρεσβυτέρα συνοδοιπόρο σε μια ζωή με οικονομικές δυσκολίες και πολλά «σκαμπανεβάσματα».
Ο παπα-Ηλίας, πνευματικό παιδί του παπα-«Ανυπόμονου», αντισυμβατικός κληρικός, μελετητής της ελληνικής Ιστορίας, ερευνητής μυθολογικών τόπων και φωτογράφος αρχαίων μνημείων, γυρίζει την Ελλάδα με μια «γουρούνα» και καταγράφει με τον φακό λατρευτικούς τόπους και ιερούς χώρους άλλων εποχών. Κάνοντας απολογισμό του περάσματός του από τον μόχθο και το μεροκάματο, σημειώνει «ίσως αυτοί που με χειροτόνησαν, αν ζούσαν, να είχαν μετανιώσει»...