"Η γλώσσα είναι παράθυρο, για την ενίσχυση της πίστεως'

[Νίκος]

Μεσογαίας Νικόλαος "η γλώσσα είναι παράθυρο για την ενίσχυση της πίστεως"
Πέμπτη, 22 Απρίλιος 2010 - Συντάχθηκε απο τον/την Αιμίλιος Πολυγένης



Στην εκπομπή της ΝΕΤ «Ουδείς Αναμάρτητος» και στην δημοσιογράφο κα Άννα Παναγιωταρέα, μίλησε το βράδυ της Πέμπτης ο Μητροπολίτης Μεσογαίας κ. Λαυρεωτικής κ. Νικόλαος.

Ο Μητροπολίτης Μεσογαίας κ. Νικόλαος με θεολογική αρτιότητα έδωσε απαντήσεις και διευκρινήσεις, σε πολλά ερωτήματα που έχουν τεθεί τον τελευταίο καιρό στα Εκκλησιαστικά πράγματα.

Μέσα στο καταιγισμό ερωτήσεων που δέχθηκε ο Μητροπολίτης Νικόλαος, του ζητήθηκε να σχολιάσει και το θέμα των τελευταίων ημερών που αφορά την μετάφραση των ιερών κειμένων.

Απαντώντας στην ερώτηση αυτή ο Μητροπολίτης Νικόλαος, ανέφερε ένα γεγονός, στο οποίο συμμετείχε ο Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης κ. Θεόδωρος Πάγκαλος.

Συγκεκριμένα ο κ. Νικόλαος τόνισε: «Χθες, τέλεσα έναν αγιασμό όπου ήταν παρών ο κ. Πάγκαλος και η κα Χριστοφιλοπούλου. Κάποια στιγμή που τελείωσα την ανάγνωση μιας ευχής, γυρίζει ο κ. Πάγκαλος μου λέει: «Τι ωραία προσευχή! Δεν θα ήταν καλύτερα Σεβασμιώτατε, αυτή η προσευχή να ήταν σε γλώσσα κατανοητή, ώστε όλος ο κόσμος να την απολαύσει όπως και εμείς;».

«Τότε, του είπα: «Βεβαίως, τη στιγμή μάλιστα που το κείμενο έχει γραφεί πρόσφατα και το έγραψε κάποιος των ημερών μας στην αρχαία γλώσσα», πρόσθεσε ο Μητροπολίτης Μεσογαίας.

Ο κ. Νικόλαος, εν συνέχεια για το εν λόγω θέμα μεταξύ άλλων τόνισε: «Από την άλλη μεριά κα Παναγιωταρέα, διάβασα ένα κείμενο του Αγίου Πειραιώς το οποίο μου δημιούργησε μέθεξη, αγάπησα την γλώσσα για το τι είναι αυτός ο πλούτος που έχει.»

Επίσης, τόνισε χαρακτηριστικά: «Νομίζω, ότι αν βγάλουμε τη γλώσσα αυτή που έχουμε από την Εκκλησία, είναι σαν να πάω εγώ και βγάλω εκατόν τρία (103), βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία τα οποία είναι πανέμορφα από τα Μεσόγεια και να τα αντικαταστήσω με προκατασκευασμένα».

Τέλος, ο Μητροπολίτης Μεσογαίας κ. Νικόλαος, τόνισε ότι «η Εκκλησία θα έπρεπε να έχει ένα σύστημα παιδείας και κατήχησης, ώστε να πάρει τον κορμό και τις χίλιες λέξεις που χρειάζονται, αλλά και τα νοήματα που εμπεριέχονται. Καλλιεργώντας έτσι από μικρά παιδιά αλλά και τους μεγαλύτερους, να τους δώσει τη δυνατότητα να απολαύσουν τη γλώσσα και να την δουν σαν παράθυρο για ενίσχυση της πίστεως».

Πηγή: www.romfea.gr

Μπορεί κάποιος από μας να κατηγορήσει το Σεβασμιότατο Μεσογαίας σαν αναχρονιστικό; Μπορεί κάποιος να τον κατηγορήσει ότι δεν είναι αρκετά Θεολογικά καταρτισμένος; Μπορεί να πει ότι δεν είναι προσιτός στη νεολαία και μάλιστα η παρουσία του και μόνο έχει προσελκύσει χιλιάδες νέους στην Εκκλησία;

[Νίκος]

Μόρφου Νεόφυτος:«Τη Θεία Λειτουργία δεν την καταλαβαίνουμε. Μας καταλαμβάνει...»
Ειδική έκδοση του κειμένου της Θ.Λειτουργίας για μαθητές

Τελευταία Ενημέρωση: Aug 3, 2010
Λευκωσία, του Αριστείδη Βικέτου

«Τη Θεία Λειτουργία, παιδιά μου, δεν την καταλαβαίνουμε. Μας καταλαμβάνει...», συστήνει ο Μητροπολίτης Μόρφου Νεόφυτος , προλογίζοντας την νέα έκδοση της Μητρόπολης του, που φέρει τον τίτλο «Η ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ του ιερού Χρυσοστόμου(Τα κατά τον λαόν)». Με τον τρόπο αυτό ο 48χρονος Κύπριος Ιεράρχης παίρνει σαφή θέση κατά της χρήσης μετάφρασης στα νέα Ελληνικά της γλώσσας της Θείας Λειτουργίας. Ο Μόρφου Νεόφυτος, αφού σημειώνει ότι το θέμα της μετάφρασης τίθεται από πολλά παιδιά, ώστε να καταλαβαίνουν καλύτερα τη Λειτουργία και να είναι όσο το δυνατό μεγαλύτερη η συμμετοχή τους σε αυτή, παρατηρεί:

«Είναι πάρα πολύ εύκολο να διαβάσει κανείς μια μετάφραση του κειμένου της Λειτουργίας, θα του πάρει περίπου καμιά μισή ώρα. Μ’ αυτό τον τρόπο θα καταλάβει όλες τις λέξεις που λέγονται εκεί. Μήπως όμως αυτό είναι αρκετό για να κατανοήσει τη Λειτουργία;

Ή, για να το θέσω καλύτερα: Μήπως το ζήτημα στη Λειτουργία είναι η κατανόηση της γλώσσας; Αν ήταν έτσι, τότε οι φιλόλογοι και θα ήσαν όλοι άγιοι της Εκκλησίας. Όμως τελικά άγιοι δεν γίνονται εκείνοι που κατανοούν γλωσσικά τη Λειτουργία, αλλά εκείνοι που φέρνουν την ύπαρξη τους ολόκληρη μέσα στη Λειτουργία, εκείνοι που αφήνουν τη Λειτουργία να τους αλλάξει και να τους κάνει άλλους ανθρώπους, καινούς εν Χριστώ ανθρώπους».

Ο Μητροπολίτης Μόρφου στο κείμενο του τονίζει ότι η κατανόηση προϋποθέτει την κάθαρση της καρδιάς και τον φωτισμό από το Άγιον Πνεύμα. Μετά από ορισμένες διευκρινήσεις για τον χαρακτήρα και την τέλεση της Θείας Λειτουργίας ο Μητροπολίτης Μόρφου, Επίσκοπος με ιδιαίτερη ποιμαντική φροντίδα για το ποίμνιο του, υπογραμμίζει:

1. Στη Λειτουργία δεν υπάρχει τίποτα το συμβολικό, δεν πρόκειται για μια αναπαράσταση των Παθών και της Αναστάσεως του Χριστού. Η Λειτουργία δεν είναι θείο θέατρο, αλλά πραγματικότητα.

2.Ο Χριστός είναι παρών υποστατικά, δηλαδή με όλη την υπόστασή του και θυσιάζεται πραγματικά δηλαδή σωματικά. Και όταν λαμβάνουμε τη Κοινωνία, τρώμε το αληθινό Του Σώμα και πίνουμε το αληθινό του Αίμα. Όταν δε τρώμε και πίνουμε από το Άγιο Ποτήριο, γινόμαστε «σύσσωμοι» του Χριστού, δηλαδή ενωνόμαστε πραγματικά και όχι συμβολικά με το Σώμα και το Αίμα Του, δηλαδή αποκτούμε κι εμείς αιώνια ζωή και έτσι νικούμε το θάνατό μας, μεταλαμβάνοντας Αναστάσιμο Σώμα και Αίμα Χριστού.

3. Κατά μία παλαιά και ευλογημένη συνήθεια, που συνεχίζεται και σήμερα στον τόπο μας, ο λαός μας δεν λέει «πάμε στη Θεία Λειτουργία», αλλά «πάμε στην Εκκλησιά». Ασυνείδητα λοιπόν ο λαός μας ταυτίζει τη Θεία Λειτουργία με την Εκκλησία, κι αυτό είναι μια μεγάλη αλήθεια που ανακεφαλαιώνει όλα αυτά που είπαμε πιο πάνω.

3.Στη Θεία Λειτουργία φανερώνεται η Εκκλησία. Πηγαίνοντας δε στην Εκκλησία και μετέχοντας στη Θεία Ευχαριστία, γινόμαστε Σώμα και Αίμα Χριστού, και αφού όλοι όσοι συναζόμαστε εκεί κοινωνούμε του ιδίου Σώματος και Αίματος, γινόμαστε όλοι αδέλφια.

«Για να ελευθερωθούμε από τις πολλές μας μέριμνες και αγωνίες, πρέπει να δώσουμε χρόνο και χώρο στον Θεό που πάντοτε μάς περιμένει όλους. Και αυτός ο χώρος και ο χρόνος, είναι η Θεία Λειτουργία», καταλήγει ο Μόρφου Νεόφυτος.

Η συγκεκριμένη έκδοση από την Μητρόπολη Μόρφου της Θείας Λειτουργίας του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, αποτελεί βοήθημα για τις Κατασκηνώσεις της Μητρόπολης, που βρίσκονται στην Ιερά Μονή του Οσίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή, στους πρόποδες της οροσειράς του Τροόδους, όπως επίσης και για τα παρεκκλήσια των Γυμνασίων-Λυκείων Ακακίου και Σολέας.

Στόχοι της έκδοσης είναι η ενεργότερη συμμετοχή των παιδιών στα τελούμενα της Θείας Λειτουργίας, η εξοικίωση τους με την εκκλησιαστική γλώσσα και η καλλιέργεια του «έσω ανθρώπου».

Πηγή: www.amen.gr

[Achilleas]

του π. Αθανασίου Λαγουρού




Θεμελιώδες αίτημα της «μεταφράσεως» των λειτουργικών κειμένων είναι η κατανόηση, «οι άνθρωποι να καταλαβαίνουν στην Εκκλησία». Αν και το πρόβλημα της κατανοήσεως των λειτ. κειμένων, κυρίως δε της Θ. Λειτουργίας, είναι πράγματι κατανοητό, όμως δεν συνιστά «όλο» το πρόβλημα. Να μερικά ειλικρινή ερωτήματα:

1. Άραγε μέχρι ποίου σημείου η μονοδιάστατη κατανόηση μπορεί να συνιστά ακαταγώνιστη αξία απολύτου προτεραιότητος; Σήμερα δηλαδή κι άλλα πράγματα του αξιακού μας περιβάλλοντος δεν γίνονται "κατανοητά", αλλά αυτό άραγε αρκεί για τον «αναπροσδιορισμό» η την «μετάφρασή» τους, όπως, π.χ. η νηστεία η οι εκτρώσεις (δηλ. φόνος);

2. Άραγε έχει γίνει ειλικρινής επιστημονική αξιολόγηση της χειροπιαστής εμπειρίας από το ανάλογο εγχείρημα υπό της λατινικής εκκλησίας και τεκμηριωμένη αποτίμηση των "ποσοστών επιτυχίας" του;

3. Άραγε οι νεώτεροι δεν απαξιώνονται, όταν υποστηρίζεται ότι «δεν καταλαβαίνουν», την ίδια ώρα που μαθαίνουν δύο και τρεις ξένες γλώσσες, που απορροφούν πλήθος γνώσεων στην ηλεκτρονική εποχή μας; Είναι αδύνατον να μάθουν πως «ποιώ» σημαίνει «κάνω», «Πάτερ ημών» «Πατέρα μας» και «παράσχου» «δώσε»;

Ο πασίγνωστος ορθόδοξος θεολόγος π. Αλέξ. Σμέμαν σημειώνει ειδικότερα για τα παιδιά: «...Στην εκκλησία το παιδί βρίσκεται "στο στοιχείο του". (...) Δεν πρέπει να λέμε ότι "τα παιδιά δεν μπορούν να το καταλάβουν αυτό". Tά παιδιά αντιλαμβάνονται χωρίς να καταλαβαίνουν».

4. Άραγε η ζωή της Εκκλησίας ως λατρεύουσας κοινότητας η η ζωή στην Εκκλησία, ζωή που έχει μόνιμο χαρακτήρα, ως διαρκής αγωγή και δια βίου μάθηση (!), άραγε δεν θα κινδυνεύσει να μεταλλαχθεί, να «μεταφρασθεί» σε θρησκευτική «επιβίωση» και τυπολατρεία; Και άραγε η Λατρεία ως έκφραση Πίστεως της Εκκλησίας, ειδικώς δε η Θ. Λειτουργία, δεν θα εκφυλισθεί σε μια παράσταση για τους ευκαιριακούς και φευγαλέους «πελάτες», που δεν «καταλαβαίνουν», αλλά απαιτούν να καταναλώσουν βιαστικά κατανοητή Λατρεία;

Άραγε δεν είναι γνωστό πως πολλοί χριστιανοί (ελληνόφωνοι) δεν έχουν εγκεντρισθεί βιωματικώς στην Εκκλησία; Και πως δεν ξέρουν ούτε τις απλούστερες προσευχές (Πάτερ ημών, Πιστεύω, N Ψαλμός κ.λπ.), καθώς η προσευχή δεν είναι εντεταγμένη συστηματικώς στην ζωή τους, επειδή απλούστατα η ίδια η προσευχή, δεν είναι «κατανοητό» πράγμα• είτε μεταφρασμένα είτε αμετάφραστα, είτε κατανοητά είτε «ακατανόητα» κι αν είναι τα λόγια των προσευχών; Τελικώς ποιό μοντέλο χριστιανού και ποιό μοντέλο Λατρείας οραματιζόμαστε;

5. Άραγε αυτή η περιβόητη «κατανόηση» δεν κατανοείται και δεν μαθαίνεται ποτέ; Αν π.χ. ο πιστός μάθει μια φορά πως η λειτουργική προτροπή «άνω σχώμεν τας καρδίας» σημαίνει «ας έχουμε πάνω, ας υψώσουμε τις καρδιές», θα πρέπει άραγε δια βίου να την ακούει «μεταφρασμένη»;

6. Άραγε η κατανόηση είναι επαρκής συνθήκη, για να προσπελάσει ο πιστός στον πνευματικό κόσμο, στον οποίο τον καλεί η Λατρεία, ένα κόσμο γεμάτο σημεία και σύμβολα;

7. Μήπως, όταν επιτευχθεί η «κατανόηση», θα διακυβευθούν άλλα πνευματικά αγαθά, όπως η ακρίβεια, πολύ δε περισσότερο αυτή η πνοή του Αγίου Πνεύματος, που ελάλησε εν τοις Αγίοις με τις λέξεις; Ο M. Αθανάσιος λέει: «μηδέ πειραζέτω τας λέξεις μεταποιείν η όλως εναλλάσσειν», γιατί οι Άγιοι δεν ελάλησαν από το κεφάλι τους, αλλά υπό Πνεύματος Αγίου φερόμενοι (Β´ Πέτρ. α´ 21) και μέσα στις λέξεις, που χρησιμοποίησαν, έχουν αποθησαυριστεί αλήθειες και έχει αποταμιευθεί πνευματική δύναμη.

8. Μήπως η πολυθρύλητη «κατανόηση», με την απόλυτη έμφαση που της δίνεται, θα δοκιμάσει να εκτοπίσει την ορθόδοξη γνωσιολογία, για χάρη της ακαταμάχητης γοητείας που ασκεί η διάνοια;

9. Μήπως μοιάζει εξαιρετικώς ανελαστική η λύση της μονίμως «μεταφρασμένης» λατρείας;

Η «μετάφραση» των αγιογραφικών-λειτουργικών κειμένων στα Ν. Ελληνικά είναι αρρήκτως συνυφασμένη με την θεολογική, ιστορική και πραγματολογική ερμηνεία τους. Αραδιασμένες νεοελληνικές λέξεις δεν "λένε" σχεδόν τίποτα αν και "κατανοητές" (π.χ. «Xαίρε, θάλασσα, που καταπόντισες τον νοητό Φαραώ χαίρε, πέτρα, που πότισες όσους διψούσαν την ζωή»). Για να δώσουν ένα μήνυμα, προαπαιτείται ερμηνεία. Τότε όμως μάλλον περισσεύει η λειτουργική χρήση νεοελληνικής "μεταφράσεως", επειδή το νοηματικό περιεχόμενο θα έχει ήδη αφομοιωθεί. Μήπως λοιπόν για να καταλάβω τη σημασία, πρέπει προηγουμένως να μάθω το νόημα; (και για να το μάθω, πρέπει πρώτα να θελήσω να το διδαχθώWink


Στα αμέσως επόμενα χρόνια οπότε ούτε και των απλουστέρων λέξεων, όπως «Ανάσταση», «Xριστός», «Εκκλησία», η «Παναγία», το περιεχόμενο δεν θα "κατανοείται", τι θα επινοήσουμε; Θα ξανα-"μεταφράσουμε" άραγε τα "μεταφρασμένα " η θα θρηνήσουμε συνειδητοποιώντας πως «καταβρέξαμε την καιομένη βάτο»;

Μήπως τελικά πάνω από την κατανόηση θα ήταν πιο αποδοτικός αυτός ο εκκλησιαστικώς καταξιωμένος τρόπος υπερβάσεως των μικρών γλωσσικών δυσκολιών, η συστηματικότερη ερμηνεία δηλαδή; (βλ.σχετ. το πλήθος ερμηνευτικών έργων [για τα «δυσκολοκατάληπτα», όπως γράφει] του αγ. Nικοδήμου του Αγιορείτου, στα οποία μαθητεύουν όσοι τίμιοι και ευσυνείδητοι επιθυμούν να "καταλάβουν"), ειδικώς μάλιστα στην εποχή της Πληροφορίας, του Διαδικτύου και του Ηλεκτρονικού Βιβλίου.

Ο αγ. Ιω. Xρυσόστομος χτυπάει το καμπανάκι της ευθύνης καθενός ζητώντας «μία χάρη»: προετοιμασία στο σπίτι και «προοικείωση» με τα λόγια και τα νοήματα του Ευαγγελίου. Και ο άγιος Βαρσανούφιος απαντά στον μαθητή του, που διαβάζει τους Ψαλομούς αλλά δεν τους κατανοεί, πως «ο κόπος για την εκμάθηση της γλώσσας όχι μόνο θα τον βοηθήσει στην κατανόηση, αλλά, πολύ περισσότερο, θα του δώσει πλουσία χάρη εις ζωήν αιώνιον».

Εξ άλλου, ο Χριστός χρησιμοποιεί τις παραβολές, ως αινιγματώδεις διηγήσεις με βαθύτερες αλήθειες από τις φαινομενικές, για να «διεγείρη τον ακροατήν», επειδή η ευκολία πολλούς τους οδηγεί στη ραθυμία, όπως εξηγεί ο αγ. Ιω. Xρυσόστομος.

Σε άλλες περιπτώσεις, που οι Μαθητές δεν καταλαβαίνουν τα λόγια του Χριστού, Εκείνος τους τα εξηγεί. Καμιά φορά τους μαλώνει: «πως ου νοείτε ...;» Kαί τότε καταλαβαίνουν, αφού όμως προηγουμένως με την επιτίμησή Του έχουν αποβάλει την οκνηρία και τις προκαταλήψεις (Ματθ. ιϛ´ 11-12)

Και κάτι άλλο: από την πρώτη στιγμή που γράφονται οι επιστολές της K. Διαθήκης διαπιστώνονται από τους ίδιους τους Αποστόλους «δυσνόητα», δυσπρόσιτες λέξεις-έννοιες-πράγματα, και οι αμαθείς τα διαστρεβλώνουν (Β Πέτρ.).
Συνεπώς μήπως το πρόβλημα της «κατανοήσεως» δεν είναι και τόσο καινούργιο και η λύση του δεν είναι αναγκαστικά η «μετάφραση», αλλά μάλλον η ερμηνεία;

10. Εξ άλλου, τι μένει σήμερα χειροπιαστό, ζωντανό στην Ελλάδα από τον πολυδιαφημιζόμενο αλλά πολύκλαυστο Πολιτισμό μας, εκτός από το «Φως ιλαρόν», το «Γλυκύ μου έαρ», το «Xριστός ανέστη», δηλαδή την γλώσσα της Εκκλησίας;

Εν περιπτώσει δε "μεταφράσεως" πως θα απολογηθούμε στους νεωτέρους, που η γενιά μας δεν είχε το σθένος να κρατήσει την πατρική κληρονομιά; Tί θα δικαιολογηθούμε, που διακόψαμε σε μια τεχνητή συγκυρία, για χάρη μιας πρόσκαιρης και μυθοποιημένης διανοητικής "απολαύσεως" την από του Ομήρου μέχρι σήμερα αδιάκοπη λαλιά του λαού μας, που μιλιέται ακόμη και τραγουδιέται μέσα στις εκκλησιές; Στους ομοδόξους αδελφούς μας, αλλά και στους ξένους μελετητές τι θα πούμε; Tήν ώρα που πασχίζουμε για τα «Ελγίνεια Mάρμαρα», την ίδια ώρα δεν μοιάζει κάπως οξύμωρο να συζητάμε πως ένα ολοζώντανο κομμάτι του χριστιανικού πολιτισμού θα το αφανίσουμε;

11. Το αίτημα της "μεταφράσεως" εμπεριέχει στον εαυτό του και εξυπονοεί σιωπηρώς ένα αρχέτυπο, από το οποίο θα γίνει η "μετάφραση". Αυτό όμως είναι αντιφατικό, επειδή η ίδια η "μετάφραση" καθ᾽ εαυτήν παραδέχεται πως μέσα και πίσω από τις λέξεις υπάρχει ένα περιεχόμενο, το οποίο πρέπει να μείνει «αμετάφραστο». Για να είναι συνεπές προς τον ίδιο του τον εαυτό του το αίτημα της "μεταφράσεως", πρέπει να συμπεριλάβει και την δυνατότητα αλλαγής αυτού του ίδιου του γλωσσικού πρωτοτύπου. Γιατί λοιπόν αντί "μεταφράσεως" να μη συνταχθούν «νέα κείμενα», π.χ. καινούργια Θ. Λειτουργία;

12. Αλλά και με τις άλλες «ακατανόητες» "γλώσσες" της Εκκλησίας τι θα γίνει ; Με την εκκλησιαστική μουσική π.χ., η οποία "ντύνει" τον λειτουργικό λόγο; Γιατί να μη γίνει μετάφραση και της βυζαντινής μουσικής σε σύγχρονη; Η με την εκκλησιαστική εικονογραφία, που είναι πάλι μια "γλώσσα ακατανόητη" στον σύγχρονο άνθρωπο; Η με τα ευχαριστιακά είδη, αφού ο άρτος και ο οίνος δεν αποτελούν την "βασική γλώσσα" διατροφής του παγκοσμίου ανθρώπου; Η με την ίδια την άσκηση, που είναι μια ακόμα "ακαταλαβίστικη γλώσσα" σήμερα;

Η «μετάφραση» άραγε δεν θα ᾽ναι ανακόλουθο να μη συμπαρασύρει κι άλλα πράγματα και θέσμια της Εκκλησίας, καθώς αντιστοιχεί σε μια γενική τάση "επαναπροσδιορισμού", και "αναστοχασμού" των υφισταμένων "δομών" η "παραδεδομένων αρχών".

13. Στον λογικοφανή και επιστημονικώς απαράδεκτο ισχυρισμό: «Αν ο Xριστός ερχόταν σήμερα, τι γλώσσα θα μιλούσε», άραγε δεν απαντά ο ίδιος ο Χριστός, που ηθέλησε να γεννηθεί «εν ταις ημέραις...Kαίσαρος Αυγούστου», και να σταυρωθεί «επί Ποντίου Πιλάτου»; Αλλιώς μήπως ανατινάζεται ο ρεαλισμός της Ενσαρκώσεως;

14. Ερωτητέον πως γίνεται να παρακαμφθεί ελαφρά τη καρδία η γνωστή μαρτυρία του μακαριστού αγίου Γέροντος Σωφρονίου Σαχάρωφ: «είμεθα κατηγορηματικώς πεπεισμένοι ότι ουδόλως υπάρχει ανάγκη αντικαταστάσεως της παραδεδομένης Λειτουργικής γλώσσης... Είναι άτοποι οι ισχυρισμοί περί του δήθεν ακατανοήτου».

Kαί πως γίνεται να περιφρονηθεί αδίστακτα η επί τούτω επισήμανση του αγ. Nικοδήμου του Αγιορείτου: «Φυλαχθήτε αδελφοί, και από τον λογισμόν τούτον: εσύ είσαι αγράμματος και δεν καταλαμβάνεις εκείνα όπου λέγονται εν τη εκκλησία...αν εσείς συχνά πηγαίνετε εις την εκκλησίαν και ακούετε τα θεία λόγια, η συνέχεια εκείνη θα σας κάμη με τον καιρόν να καταλαμβάνετε εκείνα όπου δεν εκαταλαμβάνατε, διότι ο Θεός βλέπωντας την προθυμίαν σας ανοίγει τον νουν σας και τον φωτίζει εις το να καταλαμβάνη».

15. Tέλος. Mέσα στην πνευματική κοσμοχαλασιά που σαρώνει τα πάντα, μέσα στην προωθουμένη πολτοποίηση ανθρώπων και πολιτισμών, και με την Ελλάδα στα πρόθυρα οικονομικού καταποντισμού, άραγε το τελευταίο, που θα χρειαζόταν, δεν είναι μια απονενοημένη αυτοεμπλοκή σε "νεογλωσσικές έριδες" με άρωμα εκκλησιαστικό και γεύση «γκρίκλις»;

Αντί μονότονα να αναμασάμε ληγμένα στερεότυπα, μήπως πιο επείγων και πιο συμβατός με τις σημερινές ανάγκες φαίνεται να είναι ένας χαμηλόφωνος ερμηνευτικός λόγος για τις αλήθειες της Πίστεως και συνολική αναθεώρηση τρόπου ζωής, μια ζωντανή μαρτυρία αγάπης Xριστού, παρά μια "εργολαβία" Λειτουργικής Mεταρρυθμίσεως;

Αν οι άνθρωποι σήμερα τείνουν να αποστρέφουν το πρόσωπό τους από την Εκκλησία, μου φαίνεται πως δεν το κάνουν τόσο επειδή δεν κατανοούν την γλώσσα της Λατρείας, όσο επειδή, πρώτον, δεν κατανοούν ότι υπάρχουν αρκετά πράγματα που δεν "κατανοούνται" επειδή, δεύτερον, δεν κατανοούν τι ακριβώς "εννοούν" τα εκκλησιαστικά λόγια (ακόμα και μεταφρασμένα), δεν καταλαβαίνουν δηλαδή τι νόημα μπορεί να έχουν τα "λόγια", τα νοήματα, τα πράγματα της Εκκλησίας και του Θεού στην ζωή τους και δεν βρίσκεται εύκολα κάποιος ικανός να τους τα ερμηνεύσει ζωογονητικά επειδή, τρίτον δεν διδάχθηκαν πως στην Εκκλησία δεν πας για να "καταλάβεις" αλλά για να αγαπήσεις, και επειδή, τέταρτον, ίσως έχουν κι ένα δίκιο: δεν έχουν και πολλή όρεξη να "καταλάβουν" κάτι από την Zωή, τον Σταυρό και την Ανάσταση Ιησού Xριστού



*Σημείωση: Ο π. Αθανάσιος Στ. Λαγουρός είναι πτυχ. Νομικής, εφημέριος του Ι. Ν. Αγ. Παρασκευής (ομων. δήμου) της Ι.Αρχιεπισκοπής Αθηνών και πατέρας τριών παιδιών. Τα ανωτέρω ερωτήματα αποτελούν περίληψη μικρού βιβλίου με τον ίδιο τίτλο, που έχει κυκλοφορηθεί από τις εκδ. «ΤΗΝΟΣ».



Αναδημοσίευση από:

http://iereasanatolikisekklisias.blogsp ... st_29.html

[Γαβριήλ]

O Πρεβέζης Μελέτιος μίλησε για τη μετάφραση των εκκλησιαστικών κειμένων
Τρίτη, 12 Απρίλιος 2011 - Συντάχθηκε απο τον/την Τμ. Κοινωνικής Θεολογίας ΑΠΘ



Η έκτη συνάντηση του BIBLICUM που οργανώνει ο Τομέας Βιβλικής Γραμματείας και Θρησκειολογίας του Α.Π.Θ. έλαβε χώρα τη Δευτέρα 11 Απριλίου 2011 και είχε ως θέμα «Ο θεολογικός προβληματισμός των μεταφράσεων των εκκλησιαστικών κειμένων».

Εκτάκτως προσκεκλημένος εισηγητής ήταν ο Σεβ. Μητροπολίτης Νικοπόλεως και Πρεβέζης κ. Μελέτιος, με αφορμή το βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε με τίτλο Μέθεξη ή κατανόηση; Έκδοση Ι. Μητροπόλεως Νικοπόλεως, Πρέβεζα 2011.

Ο Σεβασμιώτατος αποδέχτηκε την πρόσκληση του καθηγητή του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ. κ. Πέτρου Βασιλειάδη, ο οποίος ήταν με βάση το πρόγραμμα ο κύριος εισηγητής, και δέχτηκε να μεταβεί στη Θεσσαλονίκη και να μιλήσει για το επίκαιρο αυτό ζήτημα.

Όπως ήταν αναμενόμενο η αίθουσα συνεδριάσεων της Θεολογικής Σχολής ήταν αυτή τη φορά γεμάτη όχι μόνο από τα μέλη του BIBLICUM αλλά και από καθηγητές και φοιτητές (προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς) που ήρθαν να ακούσουν τον λόγιο ιεράρχη.

Το BIBLICUM είναι μια επιστημονική συνάντηση, η οποία διοργανώνεται από τον Τομέα Βιβλικής Γραμματείας και Θρησκειολογίας του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ. εδώ και μια τριακονταετία, μία Δευτέρα του μήνα και ώρα 19.30 στην αίθουσα συνεδριάσεων του πρώτου ορόφου του κτιρίου της Θεολογικής Σχολής.



Στη συνάντηση αυτή συμμετέχουν ομότιμοι και εν ενεργεία καθηγητές του Τομέα, καθώς και μεταπτυχιακοί φοιτητές, υποψήφιοι διδάκτορες και διδάκτορες των βιβλικών και των θρησκειολογικών σπουδών. Τα τελευταία χρόνια επιλέγεται μια συγκεκριμένη θεματική και οι εισηγήσεις των ομιλητών κινούνται πάνω σε αυτή.

Φέτος η θεματική, μετά από πρόταση της Διευθύντριας του Τομέα, αν. καθηγήτριας Άννας Κόλτσιου, αφορά τη μετάφραση των εκκλησιαστικών κειμένων, σύμφωνα και με την πρόσκληση της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος να ανοίξει ένας διάλογος σε βάθος με τη συμμετοχή και των Θεολογικών τμημάτων.

Όπως είναι γνωστό στην απόφαση-πρόσκλησή της αυτή οδηγήθηκε η ΔΙΣ με αφορμή την πρωτοβουλία του μητροπολίτη Νικοπόλεως και Πρεβέζης κ. Μελετίου να προχωρήσει στη χρήση ευχών της λατρείας μας σε νεοελληνική μετάφραση.

Η πρώτη συνάντηση του BIBLICUM έγινε 1 Νοεμβρίου του 2010 με εισηγήτρια την ίδια την κ. Κόλτσιου, η οποία εισηγήθηκε το θέμα: «Το θεολογικό και φιλολογικό πρόβλημα της μεταφράσεως εκκλησιαστικών κειμένων».

Η δεύτερη συνάντηση πραγματοποιήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου με εισηγητή τον καθηγητή του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ., Μιλτιάδη Κωνσταντίνου, ο οποίος εισηγήθηκε το θέμα: «Μεταφραστικές αρχές των Ηνωμένων Βιβλικών Εταιρειών». Η τρίτη συνάντηση έγινε στις 10 Ιανουαρίου 2011 με εισηγήτρια την αναπληρώτρια Πρόεδρο του Τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Α.Π.Θ. και ειδική στην μεταφρασιολογία, καθηγήτρια κ. Ελένη Κασάπη, η οποία εισηγήθηκε το θέμα: «Προτεραιότητες στη μετάφραση ιερών κειμένων και μηχανισμοί σημασιολογικής κατανόησης».

Στις 7 Φεβρουαρίου 2011, έγινε η τέταρτη συνάντηση του BIBLICUM με εισηγητές τον Πρόεδρο του Τμήματος Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ., καθηγητή Δημήτριο Καϊμάκη και την επίκ. καθηγήτρια του Τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ. Μυρτώ Κουτίτα-Καϊμάκη, οι οποίοι εισηγήθηκαν το θέμα: «Μεταφράζοντας το κείμενο των Ο΄ στα νέα ελληνικά». Η πέμπτη συνάντηση πραγματοποιήθηκε στις 14 Μαρτίου με εισηγητή τον εκλεγμένο επίκ. καθηγητή του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ. Χαράλαμπο Ατματζίδη, ο οποίος εισηγήθηκε το θέμα: «Μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης: Οικειοποιητική ή ξενιστική μετάφραση της Βίβλου; (Β΄ Ιω 1, Γ΄ Ιω 1 Απ 4,4)».

Απομένουν δύο ακόμη συναντήσεις για να κλείσει η φετινή σειρά. Επόμενος εισηγητής στις 2 Μαΐου θα είναι ο καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ. Πέτρος Βασιλειάδης. Εξαιτίας της ομιλίας του Μητροπολίτη Νικοπόλεως και Πρεβέζης, η οποία δεν είχε καθοριστεί σύμφωνα με το πρόγραμμα και όπως αναμενόταν κράτησε αρκετό χρόνο λόγω της συζήτησης που ακολούθησε, η εισήγηση του κ. Βασιλειάδη μετατέθηκε μετά το Πάσχα. Κατά την τελευταία συνάντηση του BIBLICUM ομιλητής θα είναι ο ομότιμος καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ. Ιωάννης Καραβιδόπουλος.

Ο Σεβ. Μητροπολίτης Νικοπόλεως και Πρεβέζης, κ. Μελέτιος εξήγησε αναλυτικά τη θέση του υπέρ της μεταφράσεως των λειτουργικών κειμένων και της χρήσεώς της στην Ορθόδοξη λατρεία, και δέχτηκε αρκετές ερωτήσεις από καθηγητές και φοιτητές.

Συνοπτικά αναφέρουμε ότι οι ερωτήσεις που τέθηκαν αφορούσαν τη μεταφραστική διαδικασία, τα βιβλικά αναγνώσματα της λατρείας, τον τρόπο εκφώνησης των ευχών, τις θέσεις των σύγχρονων Εκκλησιών και του Οικουμενικού Πατριαρχείου σχετικά με το θέμα σήμερα αλλά και παλαιότερα, τα προβλήματα μιας τέτοιας προσπάθειας και την ποιμαντική αναγκαιότητα μιας μετάφρασης στην ελλαδική Εκκλησία.

Άπαντες επικρότησαν την πρωτοβουλία του Μητροπολίτου, καθώς και την ποιμαντική ευαισθησία και την θεολογική βάση πάνω στην οποία στηρίχτηκε, ευχόμενοι και άλλες επισκοπές να ακολουθήσουν το παράδειγμά του.

Το θέμα της μετάφρασης των εκκλησιαστικών κειμένων έγινε κατά τη φετινή ακαδημαϊκή χρονιά θέμα συζήτησης σε καθαρά θεολογική βάση και σε διάφορες άλλες συναντήσεις στο Τμήμα Θεολογίας.

Θυμίζουμε εδώ ότι στα πλαίσια των μεταπτυχιακών μαθημάτων των καθηγητών Πέτρου Βασιλειάδη, π. Βασιλείου Καλλιακμάνη, Παναγιώτη Σκαλτσή και Άννας Κόλτσιου στις 7 Φεβρουαρίου 2011 ο π. Βασίλειος Θερμός, εκλεγμένος επίκ. καθηγητής της Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Αθηνών, παρουσίασε στην αίθουσα Συνεδριάσεων της Θεολογικής Σχολής το θέμα: «Το ποιμαντικό πρόβλημα της μεταφράσεως των λειτουργικών κειμένων».

Επίσης, στην πρόσφατη επιστημονική διημερίδα που διοργάνωσαν το Τμήμα Θεολογίας του Α.Π.Θ. και ο Σύλλογος Προπτυχιακών Φοιτητών του υπήρξε και αντίστοιχη εισήγηση.

Κατά τη δεύτερη και τελευταία συνεδρία η καθηγήτρια του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ. Δήμητρα Κούκουρα εισηγήθηκε το θέμα: «Μετάφραση των λειτουργικών κειμένων στη νεοελληνική γλώσσα».

Πηγή: http://www.romfea.gr

[Achilleas]

Τι λέει το βιβλίο Θρησκευτικών της Α Λυκείου για τη μετάφραση των λειτουργικών κειμένων.



Σπουδαία ήταν η ενέργεια του Οικομενικού Πατριαρχείου (Εθναρχίας) το 16ο αιώνα, όταν η απόσταση της λαϊκής γλώσσας από τη γλώσσα της λατρείας μεγάλωσε πολύ. Η γλώσσα των ευχών και των ύμνων διατηρήθηκε, το κήρυγμα όμως άρχισε να γίνεται σε απλούστερη μορφή. Ήταν ένα ποιμαντικό μέτρο που φανέρωνε το ενδιαφέρον της Εθναρχίας για το λαό. Αυτό ισχύει ως σήμερα ως η καλύτερη λύση. Η νεότερη ελληνική (ομιλουμένη) δεν είναι διαφορετική γλώσσα από τη γλώσσα της λατρείας, όπως οι λατινογενείς γλώσσες στη Δύση σε σχέση με τη λατινική, αλλά η φυσική εξέλιξή της. Αρκεί συνεπώς, η σχολική παιδεία για την κατανόησή της. Τα κείμενα, άλλωστε, της λατρείας μας είναι πάντα τα ίδια. Όταν λοιπόν η συμμετοχή μας στη λατρευτική ζωή είναι τακτική, εξοικειωνόμαστε μ' αυτά.

Η συμμετοχή στη λατρεία δεν εξαρτάται τόσο από τη γλωσσική κατανόηση, όσο από το θείο φωτισμό και την καθαρότητα της καρδιάς. Μεγάλη όμως διευκόλυνση είναι η "λατρευτική αγωγή" των πιστών με τη χρήση μεταφράσεων. Και ήδη υπάρχουν μεταφράσεις για πολλές ακολουθίες. Για πολλούς η ορθή λύση είναι: διατήρηση της γλωσσικής μορφής της λατρείας μας, που για μας τους Έλληνες έχει και εθνική σημασία και βοηθητική χρήση μεταφράσεων. Νέοι όμως ύμνοι και ευχές μπορούν να γράφονται στη σημερινή γλωσσική μορφή.

Προσωπικά εκτιμάμε πως η αντιμετώπιση του προβλήματος είναι από τη μια θετική, μπορούν όμως να υπάρξουν κάποιες ρυθμίσεις που θα βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόηση της λατρείας από πλευράς πιστών. Μια πρόταση θα ΄ήταν, να μεταφράζεται το Ευαγγέλιο και ο Απόστολος στην ομιλουμένη. Δηλαδή, εκτός του πρωτότυπου κειμένου, να διαβάζεται και η μετάφραση.

Πηγή: Το βιβλίο των Θρησκευτικών της Α Λυκείου.

[Domna]

Η Γλώσσα στην Λατρεία της Εκκλησίας μας (βίντεο)

Ο Μητροπολίτης Μόρφου Νεόφυτος συνομιλεί με το Θεολόγο Θεόδωρο Κυριακού για τη γλώσσα στη Λατρεία της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας στην εκπομπή του Τηλεοπτικού Σταθμού ΣΙΓΜΑ "Πρόσωπα και Γεγονότα"

[youtube]RUD_lvpxLaU[/youtube]

[Achilleas]

Μεταφρασμένη Θεία Λειτουργία στην Πρέβεζα του Ιωάννη Τάτση, Θεολόγου


Το καλοκαίρι βρέθηκα για την κυριακάτικη Θεία Λειτουργία σε ένα παραθαλάσσιο χωριό της Μητροπόλεως Πρεβέζης. Είχα ακούσει για τη μεταφρασμένη Θεία Λειτουργία που τελείται σε πολλές ενορίες της Μητροπόλεως αυτής αλλά πίστευα πως η συνήθεια δεν θα είχε φτάσει στο μικρό εκείνο χωριό. Με διέψευσε όμως ο νεαρός ιερέας του χωριού που λίγο μετά την έναρξη της Θείας Λειτουργίας άρχισε να διαβάζει εκφώνως και στη νέα ελληνική τις ευχές.

Η μεταφρασμένη Θεία Λειτουργία που τελείται στη Μητρόπολη Πρέβεζας διατηρεί στην πρωτότυπη γλώσσα τους όσα μέρη ψάλλονται και κάποιες εκφωνήσεις του ιερέα, όπως τα Ειρηνικά αλλά όλες οι ευχές λέγονται εκφώνως και μεταφρασμένες στη νέα ελληνική, καθώς και το αποστολικό και ευαγγελικό ανάγνωσμα... Η μετάφραση των ευχών έχει γίνει σε γλώσσα απλοϊκή, με επιλογή λέξεων που όχι απλώς δεν αποδίδουν το περιεχόμενο των λέξεων του πρωτοτύπου αλλά πολλές φορές μετατρέπουν το άκουσμα σε ένα πραγματικό λειτουργικό έκτρωμα.

Ήταν η πρώτη φορά που εξαντλήθηκα μέχρι να τελειώσει η Θεία Λειτουργία. Και τούτο γιατί ζούσα με την αγωνία της επόμενης μεταφραστικής πρωτοτυπίας που θα άκουγα στις ευχές που διαδέχονταν η μία την άλλη.

Μεταφρασμένη και η ευχή της Αναφοράς. Αντί του «Καὶ ποίησον τὸν μὲν ῎Αρτον τοῦτον τίμιον Σῶμα τοῦ Χριστοῦ Σου» ο ιερέας απήγγειλε εις επήκοον πάντων «Και κάνε αυτό το ψωμί τίμιο Σώμα του Χριστού σου». Σκεφτόμουν πόσο ακατανόητες στους πιστούς μπορούν να είναι οι λέξεις «ποίησον» και «άρτος» ώστε να χρήζουν μετάφρασης. Μόλις εξήλθαμε του ναού βρήκα τη λύση στην απορία μου. Μία πινακίδα, λίγα μόνο μέτρα μακριά από το ναό έγραφε «Αρτοποιείον». Για όλους τους πιστούς ήταν πλήρως κατανοητό τι πωλούσε το κατάστημα αυτό. Και ο «άρτος» και το «ποιώ» ήταν τελικά λέξεις της καθημερινότητάς μας.

Θυμήθηκα τότε και όσα σοφά έλεγε ο άγιος Γέροντας Παΐσιος σχετικά με την ελληνική γλώσσα: «Βλέπω μια γλώσσα που γράφουν μερικοί! Διάβαζα σε μία μετάφραση της Καινής Διαθήκης: «Από την Αίγυπτο κάλεσα τον γιο μου». Δεν ταιριάζει, βρε παιδί! Δεν ξεχωρίζει το ιερό από το ανίερο! Γράφουν έτσι, δήθεν για να είναι όλα ίδια, να υπάρχη ομοιομορφία στην γλώσσα. Ποιος, ακόμη και από το πιο τελευταίο χωριό, δεν θα καταλάβαινε, αν έγραφε «τον υιόν μου»; Άκουσα μια φορά στο Άγιον Όρος σε μια ανάγνωση: «Το ψωμί και το κρασί που κάνουν την Μεταλαβιά». Δεν ταιριάζει• πως να το κάνουμε; Ποιος δεν ξέρει τι θα πη «άρτος» και «οίνος»;»*.

Δυστυχώς οι μοναχοί της Μητροπόλεως Πρεβέζης φαίνεται πως δεν εμφορούνται από το πνεύμα του Γέροντος Παϊσίου, αφού όχι απλώς ανέχονται αλλά με κάθε τρόπο στηρίζουν τις πρωτοβουλίες του μεταφραστή αρχιμανδρίτη. Την ίδια υποστήριξη παρέχει σε αυτόν και ο οικείος επίσκοπος, με τη Σύνοδο να επιτρέπει τη λειτουργική αυτή πρωτοτυπία ή μάλλον εκτροπή. Η πολυετής πλέον εφαρμογή της παραπάνω τακτικής σε πολλές ενορίες της Μητροπόλεως Πρεβέζης διαμορφώνει σταδιακά ένα νέο λειτουργικό ήθος, ξένο προς την παράδοση των Πατέρων μας. Ποιος άραγε θα δώσει τη λύση στο πρόβλημα;
________________
*Με πόνο και αγάπη για τον σύγχρονο άνθρωπο, Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου Λόγοι Α΄, εκδ. Ιερ.Ησυχαστήριον «Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος», Σουρωτή Θεσαλονίκης, 1998, σελ. 293.

Πηγή:http://thriskeftika.blogspot.com