Ποιοι είναι οι δαιμονισμένοι στην εποχή μας;

[Νίκος]

Ποιοι είναι οι δαιμονισμένοι στην εποχή μας;



Επίκαιρος προβληματισμός με αφορμή το ευαγγελικό ανάγνωσμα της περασμένης Κυριακής, το οποίο περιγράφει την θεραπεία του δαιμονισμένου παιδιού.

Στην εποχή του Χριστού υπήρχαν πολλοί δαιμονισμένοι. Αυτό εξηγείται από το γεγονός, ότι προ Χριστού δεν υπήρχε άφεση των αμαρτιών. Επομένως όσοι αμαρτάνοντας έδιναν δικαιώματα στους δαίμονες, δεν μπορούσαν να απαλλαγούν απ' αυτούς και μερικοί δαιμονίζονταν, οι ίδιοι ή άλλα συγγενικά τους πρόσωπα.

Σήμερα υπάρχει άφεση αμαρτιών. Επομένως όλοι μπορούμε, με πίστη στο Έλεος του Θεού, να καταφύγουμε στο Μυστήριο της Ιεράς Εξομολογήσεως και να απαλλαγούμε από το βάρος και τις πνευματικές συνέπειες των αμαρτιών. Πολλοί όμως (οι περισσότεροι ίσως) ζουν μακριά από την Εκκλησία και δεν επιλέγουν να χρησιμοποιήσουν τα όπλα που τους προσφέρει κατά των δαιμόνων. Γι αυτό και σήμερα υπάρχουν δαιμονισμένοι. Ποιοι είναι όμως σήμερα οι δαιμονισμένοι; Πως μπορούμε να τους ξεχωρίσουμε; Πως μπορεί ν' απαλλαγεί ένας δαιμονισμένος από το δαιμόνιο που τον κατέχει;

Ας δούμε πρώτα τι λένε γι αυτό οι Γέροντες και οι Θεολόγοι της εποχής μας:

[Νίκος]

Ο Γέροντας Παΐσιος για τους δαιμονισμένους:



– Γέροντα, στόν δαιμονισμένο των Γαδαρηνών πόσοι δαίμονες κατοικούσαν;

- ­Δαιμόνια πολλά, γράφει τό Ευαγγέλιο. Γι’ αυτό είπε ό δαιμονισμένος ότι τό όνομά του ήταν ­λεγεώνα. Και βλέπετε, όπως σέ έναν δαιμονισμένο μπορεί νά κατοικούν ενα σωρό δαίμονες, έτσι και στην καρδιά του πιστού μπορεί νά χωρέσουν όλοι οί Άγιοι. Αφού ό Χριστός χωράει, πόσο μάλλον οί Άγιοι! Μεγάλα μυστήρια! Μιά φορά, όταν ήμουν στο Καλύβι του Τιμίου Σταύρου, χτύπησε κάποιος τό καμπανάκι. Κοίταξα από τό παράθυρο, και τί νά δω! Έναν άνδρα πού τον ακολουθούσε μιά ολόκληρη φάλαγγα δαιμόνων, ενα μαύρο σμήνος! Πρώτη φορά είδα νά εξουσιάζουν έναν άνθρωπο τόσοι δαίμονες. Αυτός ήταν μέντιουμ είχε ανακατέψει ευχές τής Εκκλησίας μέ επικλήσεις δαιμόνων, χριστιανικά βιβλία με μαγικά, και μετά τον εξουσίαζαν οί δαίμονες. Φοβερό! Πολύ στενοχωρέθηκα.
Μερικοί ψυχίατροι και τους δαιμονισμένους τους θεωρούν ψυχοπαθείς. Μερικοί ιερείς πάλι κάποιους ψυχοπαθείς τους βγάζουν δαιμονισμένους. Ένώ, ένας ψυχοπαθής, για να βοηθηθή, πρέπει να πάη άλλου, ένας δαιμονισμένος άλλου. Ό ψυχίατρος πώς μπορεί νά βοηθήση τόν δαιμονισμένο;

- Γέροντα, ένας δαιμονισμένος είναι σέ θέση νά καταλάβη σέ τί έφταιξε και δαιμονίσθηκε;

- Ναί, μπορεί νά τό καταλάβη, εκτός αν εχη πάθει και τό μυαλό του, οπότε είναι πολύ δύσκολο νά βοηθηθή. Αν είναι μόνο δαιμονισμένος, μπορείς πιο εύκολα νά συνεννοηθής μαζί του και νά τόν βοηθήσης, άλλά πρέπει νά κάνη υπακοή. Αλλιώς πώς νά βοηθηθή; Μιά φορά ήρθε στο Καλύβι ένας από την νότια Ελλάδα, πού είχε πάει στους Ινδούς, και είχε δαιμονισθή. Έλεγε κάτι βρισιές και έβγαζε άπό τό στόμα του αφρούς. Τά μάτια του ήταν ορθάνοιχτα, άγρια. Τού έλεγα: μή λες αυτές τις βλασφημίες, γιατί έτσι καλείς τά δαιμόνια, δεν άκουγε. Και άπό τήν άλλη ζητούσε νά τόν βοηθήσω. Βοήθησε με, έλεγε, μόνον εσύ μπορείς νά μέ βοηθήσης. Έμ, πώς νά σέ βοηθήσω; τού λέω. Θέλεις νά προσευχηθώ, γιά νά λυτρωθής μέ τήν Χάρη τού Χριστού, κι εσύ καλείς τά δαιμόνια. Πήγαινε νά έξομολογηθής, νά σού διαβάσουν εξορκισμούς και έλα μετά νά συζητήσουμε. Δεν πηγαίνω, μου λέει. Έλα μέσα νά σού βάλω λαδάκι άπό τό κανδήλι, τού λέω.
Δεν θέλω. Θέλω νά μέ βοηθήσης.
Πήγε μετά πιο πέρα και κουβέντιαζε μέ κάποιον. Κάποια στιγμή πού έλεγα σέ μιά συντροφιά ότι ό Θεός επιτρέπει τις δοκιμασίες γιά τήν σωτηρία μας, φώναξε από πέρα: Ρε σύ, γιατί λές πώς εργάζεται ό Θεός, για νά σωθούν οί άνθρωποι;
Έχουμε έναν πατέρα στον ουρανό και έναν στην γη και πιο πάνω είναι ένας άρχοντας.
Πάψε τις δαιμονολογίες, του λέω, και έλεγα την ευχή.
Τώρα με μπέρδεψες, μου λέει. Φύγε, τού είπα και τον τίναξα πέρα. Έγινε κουβάρι. Έσύ μέ ποιόν είσαι;, με ρωτάει. Μέ τον Χριστό, τού λέω. Ψέματα λές, μου λέει, δεν είσαι μέ τον Χριστό, άφού εγώ είμαι ό Χριστός κι έσύ μέ χτυπάς. Τού τά παρουσιάζει ανάποδα ό διάβολος.

- Αυτά τά λέει ό διάβολος;

- Ναί, ό διάβολος, άλλά, βλέπεις, ό Θεός τού έδωσε τό κουράγιο νά έρθη μέχρι τό Αγιον
Όρος. Γιά νά ξεκινήση άπό τήν άλλη άκρη τής Ελλάδος νά έρθη στο Όρος σέ τέτοια
κατάσταση, είναι μεγάλο πράγμα! Άλλά δέν ακούει και γίνεται χειρότερα. ‘Αν έκανε
υπακοή, θά βοηθιόταν.

Με την έωσφορική υπερηφάνεια μπορεί να δαιμονιστεί ο άνθρωπος

Όποιος έχει πολλή υπερηφάνεια είναι σκοτισμένος. Τό μυαλό του είναι άνταριασμένο, είναι σάν νά έχη καυσαέρια. Κάνει χοντρά σφάλματα και δέν τό καταλαβαίνει. Έγώ, μού είπε κάποιος, όλους τούς αγαπώ και τον διάβολο τον αγαπώ δέν είναι κακός…. Τί λές, βρέ; τού λέω. “Αν ό Θεός άφηνε τελείως ελεύθερο τον διάβολο, θά μας είχε ξεκάνει όλους. Ποιος είδε χαΐρι άπό τον διάβολο, γιά νά δής κι έσύ;. Έχει φθάσει όμως σέ τέτοια σκότιση, πού, ό,τι κι άν τού πής γιά νά τον βοηθήσης, δέν καταλαβαίνει. Λέει ότι τον καταπιέζεις! Καταπίεση είναι αύτη; Άντε τώρα νά τού βγάλης αυτόν τόν λογισμό… Δεν είναι τρελλός, άφού τό μυαλό του δουλεύει. Πρέπει νά καταλάβη ότι είναι άρνηση, είναι βλασφημία αυτό πού λέει.
Έτσι φθάνουν σιγά-σιγά στην σατανολατρία. Αν δής σατανολάτρες, φαίνονται ότι είναι κυριευμένοι άπό τόν διάβολο. Βλέπεις έναν δαιμονισμό επάνω τους. Και τά καημένα τά παιδιά τά κατευθύνουν εκεί πού θέλουν αυτοί μέ σατανικές μουσικές. Φθάνουν νά επικαλούνται τόν σατανά. Έχω ακούσει ότι μερικούς δίσκους ρόκ, άν τούς γυρίσης ανάποδα, θά ακούσης τραγούδια μέ τά όποια επικαλούνται τόν σατανά. Έχουν μέχρι και δοξολογία στον σατανά: Σ’ εσένα αφιερώνομαι, σατανά. Φοβερό!

- Δηλαδή, Γέροντα, μπορεί ή υπερηφάνεια νά οδήγηση στον δαιμονισμό;

- Ναί. “Ας υποθέσουμε ότι κάποιος κάνει ένα σφάλμα και δικαιολογεί τόν εαυτό του. Αν τού πούν οί άλλοι μιά κουβέντα, γιά νά τόν βοηθήσουν, λέει ότι τόν αδικούν, πιστεύει ότι είναι καλύτερος άπό εκείνους και τούς κατακρίνει. Υστερα αρχίζει σιγά-σιγά νά κρίνη τούς Αγίους. Πρώτα τούς νεώτερους, μετά τούς παλαιότερους: Εκείνος δέν έκανε θαύματα, ό άλλος έκανε εκείνο…. Έπειτα άπό λίγο προχωρεί και αρχίζει νά κρίνη τις Συνόδους: και οί Σύνοδοι μέ τόν τρόπο πού αποφάσιζαν…, επομένως και οί Σύνοδοι κατά τήν γνώμη του δέν έχουν ακρίβεια. Και τελικά φθάνει νά λέη: Και ό Θεός γιατί νά τό κάνη εκείνο έτσι;. Έ, όταν ό άνθρωπος φθάνη σέ τέτοιο σημείο, δέν τρελλαίνεται δαιμονίζεται.
Είχε έρθει στο Καλύβι μέ τόν πατέρα του ένας δαιμονισμένος πού έλεγε ότι είναι θεός. Είχε πάει σέ έναν πνευματικό έξω στον κόσμο, κι εκείνος, επειδή φοβήθηκε μήπως ό διάβολος του όρμήση, του είπε: Ευλόγησε με! Τί νά πής; Τέλος πάντων! Έλεγε μετά στόν πατέρα του: Νά δής, και ό πατήρ Παϊσιος θά παραδεχθή ότι είμαι θεός. Βάζει στοίχημα μέ τόν πατέρα του σέ όσα χρήματα είχαν μαζί τους ότι θά τόν παραδεχθώ γιά θεό. Μόλις άρχισα νά κάνω κομποσχοίνι, τινάχθηκε όρθιος. Τί κάνεις έσύ μ’ αυτό; φώναξε. Έγώ έχω κάνει όλες τις αμαρτίες. Έχω κάνει κι εκείνη κι εκείνη τήν αμαρτία… Έχω τόν διάβολο μέσα μου και έχω θεοποιηθή. Πρέπει νά παραδεχθής ότι είμαι θεός. Έσύ, βρέ, τίποτε δέν έκανες, μού λέει. Κάνεις συνέχεια βούρ-βούρ μ’ αυτό!. Έλεγε κάτι βαρείες κουβέντες! Είχα αγανακτήσει. Άντε, φύγε άπό ‘δώ, χαμένε, τού λέω. Τού έδωσα ένα ξεσκόνισμα γερό. Αγρίεψε, έγινε θηρίο. Βγάζει τά χρήματα άπό τήν τσέπη του, τά πετάει στόν πατέρα του: Πάρ’ τα, λέει, έχασα τό στοίχημα.

Οί δαιμονισμένοι αντιδρούν σέ οτιδήποτε ιερό

- Γέροντα, πώς μπορεί κανείς νά καταλάβη άν κάποιος είναι δαιμονισμένος και όχι ψυχοπαθής;

- Αυτό και ένας απλός γιατρός, ευλαβής, μπορεί νά τό καταλάβη. Όσοι πάσχουν άπό δαιμόνιο, όταν πλησιάσουν σέ κάτι ιερό, τινάζονται. Έτσι φαίνεται ξεκάθαρα ότι έχουν δαιμόνιο. Λίγο αγιασμό άν τούς δώσης ή μέ άγιο Λείψανο άν τούς σταύρωσης, αντιδρούν, επειδή στρυμώχνονται μέσα τους τά δαιμόνια, ένώ, άν έχουν ψυχοπάθεια, δέν αντιδρούν καθόλου. Ακόμη κάί επάνω σου άν έχης έναν σταυρό και τούς πλησίασης, ανησυχούν, ταράζονται. Κάποτε σέ μιά αγρυπνία στο Αγιον Όρος μού είπαν οί πατέρες ότι έχουν τόν λογισμό πώς κάποιος λαϊκός πού ήταν εκεί είχε δαιμόνιο. Κάθησα στο διπλανό στασίδι και ακούμπησα επάνω του τόν σταυρό μου πού έχει Τίμιο Ξύλο. Τινάχθηκε επάνω σηκώθηκε καί πήγε στήν άλλη μεριά. Όταν έφυγε λίγο ό κόσμος, πήγα μέ τρόπο δίπλα του. Πάλι τά ίδια. Κατάλαβα ότι πράγματι είχε δαιμόνιο.
Οταν μού φέρνουν στο Καλύβι παιδάκια καί μου λένε ότι έχουν δαιμόνιο, γιά νά διαπιστώσω αν είναι δαιμονισμένα, μερικές φορές παίρνω ένα τεμάχιο αγίου Λειψάνου τού Αγίου Αρσενίου καί τό κρύβω στήν χούφτα μου. Καί νά δήτε, ένώ έχω κλειστά καί τά δυό χέρια μου, τό παιδάκι, αν έχη δαιμόνιο, κοιτάζει φοβισμένο τό χέρι μέ τό όποιο κρατώ τό άγιο Λείψανο. Αν όμως δέν έχη δαιμόνιο, άλλά λ.χ. κάποια αρρώστια εγκεφαλική, δέν αντιδρά καθόλου. Άλλοτε πάλι τούς δίνω νερό στό όποιο προηγουμένως έχω βουτήξει τεμάχιο άγιου Λειψάνου, αλλά, άν έχουν δαιμόνιο, δέν τό πίνουν απομακρύνονται. Σέ ένα δαιμονισμένο παιδάκι έδωσα μιά φορά νά φάη πρώτα γλυκά, γιά νά διψάση πολύ, καί μετά τού έφερα άπό αυτό τό νερό. Στον Γιαννάκη, είπα, θά δώσω πιο καλό νερό. Μόλις ήπιε λίγο, άρχισε νά φωνάζη: Αυτό τό νερό μέ καίει. Τί έχει μέσα;. Τίποτε, τού λέω. Τί μέ κάνεις; μέ καίει, φώναζε. Δέν καίει εσένα κάποιον άλλον καίει, τού λέω. Τό σταύρωνα στό κεφάλι, καί τινάζονταν τά χέρια, τά πόδια του… Έπαθε δαιμονική κρίση. Τό δαιμόνιο τό έκανε ένα κουβάρι.
Θυμάστε κι εκείνον τόν φοιτητή πού είχε έρθει εδώ παλιά; Έχω μέσα μου δαιμόνιο, μου έλεγε, καί μέ τυραννάει πολύ. Περνάω μαρτύριο άπό τόν δαίμονα, γιατί μέ αναγκάζει νά λέω καί αισχρά. Έχω φθάσει σέ απελπισία. Αισθάνομαι νά μέ πιέζη μέσα μου, νά μέ σφίγγη πότε έδώ, πότε εκεί, καί ό καημένος έδειχνε τήν κοιλιά του, τό στήθος, τά πλευρά, τά χέρια. Επειδή ήταν πολύ ευαίσθητος, γιά νά μήν τόν πληγώσω καί γιά νά τον παρηγορήσω, του είπα: Κοίταξε, δέν έχεις μέσα σου δαιμόνιο μιά εξωτερική δαιμονική επίδραση είναι επάνω σου. Όταν πήγαμε στήν εκκλησία, είπα στις αδελφές πού ήταν εκεί νά κάνουν ευχή γιά τό δυστυχισμένο πλάσμα τού Θεού, κι έγώ πήρα άπό τό Ιερό ένα τεμάχιο αγίου Λειψάνου τού Αγίου Αρσενίου, τόν πλησίασα και τόν ξαναρώτησα: Σέ ποιό σημείο σέ πιέζει και σέ βασανίζει ό δαίμονας; Πού νομίζεις ότι βρίσκεται;. Μού έδειξε τότε τά πλευρά του. Πού, έδώ;, τόν ρώτησα και ακούμπησα επάνω τήν χούφτα μου μέ τό άγιο Λείψανο. Βγάζει αμέσως ένα ουρλιαχτό! Μ’ έκαψες, μ’ έκαψες! Δέν φεύγω…ω…ω! Δέν φεύγω!. Φώναζε, έβριζε, έλεγε αισχρά. Τότε άρχισα μέσα μου νά λέω: ­Κύριε Ίησου Χριστέ, Κύριε Ιησού Χριστέ, δίωξε τό ακάθαρτο πνεύμα άπό τό πλάσμα Σου και νά τόν σταυρώνω μέ τό ιερό Λείψανο. Αυτό γινόταν επί είκοσι λεπτά. Υστερα ό δαίμονας τόν σπάραξε, τόν έρριξε κάτω. Έκανε τούμπες. Τό κουστούμι του έγινε μέσ’ στις σκόνες. Τόν σηκώσαμε όρθιο. Έτρεμε ολόκληρος και έκανε έντονες σπασμωδικές κινήσεις. Πιάσθηκε άπό τό τέμπλο, γιά νά στηριχτεί. Άπό τά χέρια του έτρεχε κρύος ιδρώτας, όπως είναι ή δροσιά στά χορτάρια. Σέ λίγο έφυγε ό δαίμονας και ηρέμησε. Έγινε καλά και τώρα είναι μιά χαρά.

Μη δίνετε σημασία στα λόγια του δαιμονισμένου

- Γέροντα, τί πρέπει νά προσεχή κανείς, όταν συζητά μέ έναν δαιμονισμένο;

- Νά λέη τήν ευχή και νά τού φέρεται μέ καλωσύνη.

- Γέροντα, θυμούνται οί δαιμονισμένοι τί λένε πάνω στήν κρίση τους;

- Άλλα τά θυμούνται και άλλα δέν τά θυμούνται. Δεν ξέρουμε πώς εργάζεται ό Θεός. Μερικές φορές επιτρέπει νά τά θυμούνται, γιά νά ταπεινωθούν καί νά μετανοήσουν. Καί όταν ζητάη κάτι ό δαιμονισμένος, δέν είναι εύκολο νά καταλάβη κανείς πότε αυτό είναι άπό τόν διάβολο καί πότε τό έχει ανάγκη ό ίδιος. Είχα συναντήσει κάπου μιά δαιμονισμένη κοπέλα. Αυτή είχε διαβάσει Καζαντζάκη καί πίστευε κάτι βλάσφημα πράγματα μέ αποτέλεσμα νά δαιμονισθή. Ξαφνικά τήν έπιασε τό δαιμόνιο καί έβαλε κάτι φωνές! Καίγομαι, καίγομαι!. Οί δικοί της τήν κρατούσαν, γιά νά τήν σταυρώσω. Μετά φώναζε: Νερό, νερό!. Λέω: Φέρτε της νερό. Όχι, όχι, μου λένε, γιατί μας είπε κάποιος νά μήν κάνουμε υπακοή στον διάβολο. Τώρα, λέω, ή καημένη διψάει. Φέρτε νερό.
Καταλάβαινα πότε ήταν τό κάψιμο άπό τόν διάβολο καί πότε ήταν άπό δίψα. Ήπιε ή καημένη κανα-δυό ποτήρια νερό. Κάρβουνα, έλεγε, έχω μέσα μου, τόσο κάψιμο νιώθω. Καί έναν κουβά νερό νά έπινα, δέν θά έσβηνε μέσα μου ή φωτιά. Τέτοιο κάψιμο ένιωθε!

-Όταν, Γέροντα, φωνάζη ένας δαιμονισμένος, πώς καταλαβαίνουμε πότε μιλάει ό διάβολος μέσω του άνθρωπου καί πότε ό άνθρωπος;

- Όταν μιλάη ό διάβολος, τά χείλη δέν κινούνται κανονικά κινούνται σάν μηχανή. Ένώ, όταν μιλάη ό άνθρωπος, κινοϋνται φυσιολογικά. Όταν φωνάζη ένας δαιμονισμένος, τήν ώρα πού του διαβάζουν εξορκισμούς ή οί άλλοι εύχονται γι’ αυτόν, άλλοτε ή ίδια ή ψυχή βασανίζεται καί λέει λ.χ. στον διάβολο: φύγε, τί κάθεσαι; καί άλλοτε ό διάβολος βρίζει τόν άνθρωπο ή τόν ιερέα ή βλασφημάει τόν Χριστό, τήν Παναγία, τούς Άγιους. Άλλοτε λέει ψέματα ή άλλοτε πιέζεται άπό τήν δύναμη του ονόματος του Χριστού νά πή τήν αλήθεια. Μερικές φορές πάλι ό δαιμονισμένος λέει δικά του άπό τά πνευματικά πού έχει διαβάσει κ.λπ. Τί νά πώ; Μπερδεμένα πράγμα τα. Γι’ αυτό, όταν συζητάτε μαζί του, νά προσέχετε πολύ. Μή δίνετε σημασία στά λόγια του. Μπορεί νά λέη λ.χ. μέ καις. Αν πράγματι τόν καις και πής τόν καίω, κάηκες. Αν δέν τόν καις καί πιστέψης ότι τόν καις, κάηκες δυό φορές. Ή μπορεί νά φωνάζη βρωμιάρες καί σέ μιά νά πή: Έσύ είσαι καθαρή. Αν εκείνη τό πιστέψη, πάει, χάθηκε. Γι’ αυτό μήν κάνετε πειράματα μέ τόν διάβολο.
Σέ ένα μοναστήρι πήγαν έναν δαιμονισμένο καί ό ηγούμενος είπε στους πατέρες νά πάνε στήν εκκλησία νά κάνουν κομποσχοίνι. Είχαν έκεϊ καί τήν κάρα τού Αγίου Παρθενίου, επισκόπου Λαμψάκου, καί τό δαιμόνιο στρυμώχθηκε πολύ. Συγχρόνως, ό ηγούμενος ανέθεσε καί σέ έναν ιερομόναχο νά διάβαση στόν δαιμονισμένο εξορκισμούς. Ό ιερομόναχος αυτός ήταν ευλαβής μέν εξωτερικά, άλλά εσωτερικά είχε κρυφή υπερηφάνεια. Ήταν αγωνιστής καί τυπικός σέ όλα. Νουθετούσε πνευματικά τούς άλλους, γιατί ήταν καί λόγιος. Ό ίδιος όμως δέν βοηθιόταν άπό κανέναν, γιατί οί άλλοι, άπό σεβασμό, όταν τόν έβλεπαν νά κάνη κάτι στραβό, δίσταζαν νά τού τό πούν. Είχε δημιουργήσει ψευδαισθήσεις στόν εαυτό του ότι είναι ό πιο ενάρετος της μονής κ.λπ. Ό πονηρός βρήκε ευκαιρία εκείνη τήν ήμερα νά τού κάνη κακό. Έβαλε τήν πονηριά του, γιά νά τού δώση τήν εντύπωση ότι αυτός διώχνει τό δαιμόνιο άπό τόν δαιμονισμένο. Μόλις λοιπόν άρχισε νά διαβάζη τούς εξορκισμούς, άρχισε τό δαιμόνιο νά φωνάζη: καίγομαι! πού μέ διώχνεις, άσπλαχνε, οπότε νόμισε ότι καίγεται άπό τόν δικό του εξορκισμό – ενώ ό δαίμονας ζοριζόταν, γιατί προσεύχονταν καί οί άλλοι πατέρες -, καί απάντησε στόν δαίμονα: Νά έρθης σ’ εμένα. Τό είχε πει αυτό ό Άγιος Παρθένιος σέ ένα δαιμόνιο, άλλά εκείνος ήταν άγιος. Μιά φορά δηλαδή πού ένα δαιμόνιο φώναζε: καίγομαι, καίγομαι, πού να πάω;, ό Άγιος του είπε: Έλα σ’ εμένα. Τότε τό δαιμόνιο είπε στον Αγιο: ¨καί μόνον τό όνομα σου μέ καίει, Παρθένιε!, καί έφυγε άπό τόν δαιμονισμένο πού ταλαιπωρούσε. Πήγε καί αυτός νά κάνη τόν Αγιο Παρθένιο καί δαιμονίσθηκε. ‘Από εκείνη τήν στιγμή τόν εξουσίαζε πιά ό δαίμονας. Χρόνια ολόκληρα βασανιζόταν καί δέν μπορούσε νά άναπαυθή πουθενά. Συνέχεια γύριζε,
πότε έξω στον κόσμο καί πότε μέσα στό “Αγιον Όρος. Τί τράβηξε ό καημένος! Τού είχε δημιουργήσει αυτή ή κατάσταση ψυχική κούραση καί σωματική κόπωση μέ τρεμούλα. Καί νά δήτε, ένώ ήταν καλός παπάς, δέν μπορούσε μετά νά λειτουργήση. Βλέπετε τί κάνει ό διάβολος;

- Γέροντα, έχει κάποια σχέση ό καφές μέ τις αντιδράσεις ενός δαιμονισμένου;

- Όταν τό νευρικό σύστημα είναι ταραγμένο καί πιή κανείς πολλούς καφέδες, κλονίζονται τά νεύρα καί τό ταγκαλάκι εκμεταλλεύεται αυτήν τήν κατάσταση. Δέν είναι ότι ό καφές είναι κάτι δαιμονικό. Χρησιμοποιεί τό ταγκαλάκι τήν επίδραση του στά νεύρα, καί ό δαιμονισμένος αντιδράει χειρότερα.

Βοήθεια στους δαιμονισμένους

- Γέροντα, κάπου γράφει ότι ό διάβολος εμφωλεύει στήν καρδιά τού δαιμονισμένου, άλλά δέν θέλει νά τό ξέρη αυτό ό άνθρωπος, γιά νά μήν τόν πολεμήση μέ τήν ευχή. Έτσι είναι;

- Ναί, γιατί τό δαιμόνιο έχει δικαίωμα νά καθήση μέσα στον δαιμονισμένο ένα διάστημα καί μπορεί νά λουφάζη, ένώ μέ τήν ευχή ζορίζεται, επαναστατεί καί μπορεί νά φύγη. Ή ευχή είναι βαρύ πυροβολικό γιά τόν διάβολο. Μού είχαν φέρει στο Καλύβι ένα παλληκάρι δαιμονισμένο πού έλεγε συνέχεια τήν ευχή. Ό πατέρας του ήταν μοναχός, άλλά πέταξε τά ράσα καί παντρεύτηκε, καί τό καημένο γεννήθηκε μέ δαιμόνιο. Έτσι τά οικονόμησε ό Θεός, γιά νά πάρη μισθό τό παιδί, νά σωθή καί ό πατέρας, νά έχουμε κι εμείς οί μοναχοί ώς φρένο παραδείγματα άπό μοναχούς πού πέταξαν τά ράσα καί τώρα ταλαιπωρούνται. Κάποια στιγμή πού τό έπιασε τό δαιμόνιο, φώναζε σάν τήν κότα πολύ δυνατά: Κά, κά, κά…. Τί έπαθες;, τού λέω, ένώ μέ τόν νου μου έλεγα: ­Έν τω ονόματι τον Ιησού Χρίστου έξελθε, άκάθαρτον πνεύμα, άπό τό πλάσμα τον Θεον. Κι έγώ θέλω νά φύγω, φώναζε τό δαιμόνιο, επειδή πολύ μέ βασανίζει αυτός ό άνθρωπος, γιατί συνέχεια λέει τήν ευχή. Θέλω νά πάω στο Πακιστάν, νά βρώ λίγη ανάπαυση!.

- Γέροντα, γιατί δέν έφευγε τό δαιμόνιο, άφού τό παιδί έλεγε τήν ευχή;

- Φαίνεται ότι καί τό παιδί είχε δώσει κάποια δικαιώματα, άλλά καί τό δαιμόνιο είχε τό αφεντικό του καί έπαιρνε άπό αυτό εντολές.

- Γέροντα, όταν προσεύχεται κανείς γιά έναν δαιμονισμένο, τί πρέπει νά λέη;

- Κατ’ αρχήν νά δοξολογήση τόν Θεό: Σέ ευχαριστώ, Θεέ μου, νά πή, πού μέ βοήθησες καί βρίσκομαι σ’ αυτήν τήν κατάσταση, ένώ κι έγώ μπορούσα νά ήμουν στήν θέση του καί νά είχα όχι πέντε-έξι δαιμόνια άλλά χιλιάδες. Σέ παρακαλώ, βοήθησε τόν δούλο Σου πού ταλαιπωρείται τόσο πολύ. Νά κάνη δηλαδή πρώτα καρδιακή προσευχή καί ύστερα νά συνέχιση μέ τήν ευχή: ­Κύριε Ιησού Χριστέ, έλέησον τόν δούλον Σου.
Μερικές φορές εμείς πού προσευχόμαστε, γινόμαστε αιτία νά μή φεύγη τό δαιμόνιο άπό τόν δαιμονισμένο, γιατί προσευχόμαστε μέ υπερηφάνεια. Έναν λογισμό ύπερήφανο άν φέρουμε, λ.χ. νά, έγώ μέ τήν προσευχή μου θά βοηθήσω νά φύγη τό δαιμόνιο, αμέσως εμποδίζεται ή θεία βοήθεια καί βοηθάμε τόν διάβολο νά παραμένη.
Νά εύχώμαστε γιά τούς δαιμονισμένους πάντα μέ ταπείνωση, μέ πόνο καί αγάπη.
Μιά δαιμονισμένη πολύ τήν πόνεσε ή ψυχή μου. Έκανε μιά συγκατάβαση ή καημένη, είπε ένα ναι στον διάβολο, καί τήν ταλαιπωρεί φοβερά τό δαιμόνιο χρόνια ολόκληρα. Καίει τις σάρκες της. Γυρίζουν μέ τόν άνδρα της στά μοναστήρια καί κουβαλούν μαζί τους καί τό δεκαεξάχρονο κορίτσι τους. Κάθονται όλη νύχτα στήν εκκλησία καί κάνουν αγρυπνία. Αν ήταν άνδρας, θά τόν έσφιγγα στήν αγκαλιά μου. Τό δαιμόνιο πολύ υποφέρει, όταν σφίξης τόν δαιμονισμένο μέ θεϊκή αγάπη.
Όταν δέν ερεθίζης τόν δαιμονισμένο καί δέν του πάς κόντρα, άλλά τόν πονάς, φεύγει τό δαιμόνιο γιά λίγο ή γιά πολύ. Ή ταπείνωση είναι τό ισχυρότερο σοκ γιά τόν διάβολο.
Σέ ένα μοναστήρι, τήν ώρα πού οί προσκυνητές προσκυνούσαν τά άγια Λείψανα, πετάχθηκε ξαφνικά ένας πού είχε δαιμόνιο καί είπε στον ηγούμενο άγρια: Μέ τό ζόρι πρέπει νά πάμε;. Ό ηγούμενος ταπεινά καί μέ καλωσύνη τού είπε: Όχι μέ τό ζόρι, μέ τήν θέληση σας. Τότε εκείνος φώναξε: έγώ μέ τό ζόρι θά πάω καί όρμησε στά άγια Λείψανα καί προσκύνησε. Είδατε, πιέστηκε ό δαίμονας άπό τήν ταπείνωση καί τήν καλωσύνη του ηγουμένου. Αυτό φοβούνται οί δαίμονες.

- Γέροντα, βοηθιούνται οί δαιμονισμένοι άπό τήν χάρη τών Αγίων, όταν πηγαίνουν προσκύνημα τήν ήμερα της μνήμης τους;

- Καλύτερα δαιμονισμένοι νά μήν πηγαίνουν στά πανηγύρια, γιατί αποσπούν τόν κόσμο άπό τήν προσευχή. Γίνεται αταξία. Ας πάνε άλλη μέρα νά προσκυνήσουν. Καί άν ακόμη ξέρουν οί δικοί του ότι υπάρχει εκεί κάποιος άνθρωπος πού μπορεί νά τόν βοηθήση, ας μήν τόν πάνε εκείνη τήν ήμερα μέσα στον κόσμο. Διαφημίσεις θά κάνουμε;
Ούτε είναι σωστό, όταν φωνάζη ένας δαιμονισμένος, νά μαζεύεται κόσμος. Ένα παιδάκι δαιμονισμένο, τό καημένο, μού είπε προχθές: Έχω γίνει ρεζίλι. Είχαν μαζευτή όλοι γύρω του σάν τούς γλάρους. Φύγετε, τούς λέω. Τσίρκο έχουμε;. Τίποτε αυτοί. Δέν καταλαβαίνουν ότι, όταν κάποιος έχη ένα κουσούρι καί εκδηλώνεται μπροστά στόν κόσμο, ρεζιλεύεται.

- Γέροντα, ή θεία Κοινωνία βοηθάει τούς δαιμονισμένους;

- Γιά όσους γεννήθηκαν δαιμονισμένοι, επειδή δέν έφταιξαν οί ίδιοι, ή συχνή θεία Κοινωνία είναι τό δραστικώτερο φάρμακο. Αυτοί έχουν πολύ μεγάλο μισθό, όταν δέν γογγύζουν, μέχρι νά ελευθερωθούν μέ τήν Χάρη τού Θεού. Είναι μάρτυρες, άν υπομένουν, γι’ αυτό καί επιβάλλεται νά κοινωνούν συχνά. Ένας όμως πού δαιμονίσθηκε άπό δική του απροσεξία, πρέπει νά μετανοήση, νά έξομολογηθή, καί νά αγωνίζεται, γιά νά θεραπευθή, καί θά κοινωνήση, μέ τήν άδεια τού πνευματικού, όταν πρέπη. Αν κοινωνήση, χωρίς νά μετανοήση καί χωρίς νά έξομολογηθή, θά δαιμονισθή χειρότερα. Ένας δαιμονισμένος, όταν τόν πήγαν νά κοινωνήση, έφτυνε τήν θεία Κοινωνία. Ό Χριστός θυσιάσθηκε, καταδέχθηκε νά τού δώση τό Σώμα καί τό Αίμα Του, καί αυτός νά τό φτύνη! Φοβερό! Βλέπετε, ό διάβολος δέν δέχεται βοήθεια.

- Γέροντα, μπορούμε νά δίνουμε τά ονόματα τους νά διαβάζωνται στήν Προσκομιδή;

- Ναί, βέβαια. Οί δαιμονισμένοι πολύ βοηθιούνται, όταν οί ιερείς διαβάζουν μέ πόνο τά ονόματα τους στήν Προσκομιδή.

- Γέροντα, όταν κάποιος πού είχε δαιμονισθή έχη μετανοήσει, έξομολογήται, κοινωνάη, καί ή δαιμονική επήρεια δέν φεύγη, τί συμβαίνει;

- Δέν φεύγει, γιατί ακόμη δέν έχει σταθεροποιήσει πνευματική κατάσταση. Αν τόν βοηθήση αμέσως ό Θεός να απαλλαγή άπό αυτήν τήν δαιμονική επήρεια, αμέσως πάλι θά ξεφύγη. Γι’ αυτό ό Θεός άπό πολλή αγάπη επιτρέπει νά ύποχωρή τό κακό σιγά-σιγά. Έτσι ό άνθρωπος καί εξοφλάει καί σταθεροποιεί πνευματική κατάσταση. Όσο εκείνος σταθεροποιεί κατάσταση πνευματική, τόσο υποχωρεί καί τό κακό. Άπό τόν ίδιο θά έξαρτηθή πόσο γρήγορα θά απαλλαγή άπό τήν δαιμονική επήρεια. Μιά φορά μέ ρώτησε ένας πατέρας πού τό παιδί του είχε δαιμόνιο: Πότε θά γίνη καλά τό παιδί μου;. Όταν έσύ σταθεροποίησης πνευματική κατάσταση, του λέω, θά βοηθηθή καί αυτό. Τό ταλαίπωρο, ένώ ζούσε πνευματικά, ό πατέρας του αντιδρούσε καί του έλεγε ότι θά τρελλαθή, άν δέν άλλάξη ζωή. Άρχισε νά τό πηγαίνη ό ίδιος σέ οίκο ανοχής, οπότε τό παιδί παρασύρθηκε καί δαιμονίσθηκε. Όταν τό κυρίευε τό δαιμόνιο, ορμούσε πάνω στήν μάνα του μέ άσχημες διαθέσεις. Ή καημένη ή μάνα του αναγκάσθηκε νά φύγη σ’ ένα νησί, γιά νά γλιτώση. Ό πατέρας είχε μετανοιώσει καί προσπαθούσε νά ζή πνευματικά, άλλά τό παιδί δέν γινόταν καλά. Όταν γύρισε μέ τό παιδί του όλα τά προσκυνήματα, έμαθε όλα τά Συναξάρια τών Αγίων καί σταθεροποίησε κατάσταση, τότε έγινε καλά τό παιδί.

Για τους εξορκισμούς

- Γέροντα, σήμερα έφεραν μία δαιμονισμένη καί παρακάλεσαν νά πούμε στον ιερέα νά τής διάβαση εξορκισμούς. Τί νά κάναμε;

- Σ’ αυτήν τήν περίπτωση καλύτερα νά λέγατε νά τό κανονίση ό πνευματικός της. Γιά νά είναι ό διάβολος μέσα της, θά πή ότι ή αυτή έκανε κάποια σοβαρή αμαρτία ή οί γονείς της, καί έδωσαν δικαιώματα, γιατί ή αμαρτία φέρνει τόν διάβολο. Άν δέν μετανοήσουν καί δέν εξομολογηθούν, δέν φεύγει ή αμαρτία, επομένως δέν φεύγει καί ό διάβολος. Ή μπορεί καί γιά κάποιον άλλον λόγο νά επέτρεψε ό Θεός νά δαιμονισθή.

- Βοηθιούνται, Γέροντα, οί δαιμονισμένοι μέ τούς εξορκισμούς;

- Ανάλογα. Οί εξορκισμοί βοηθούν, όταν διαβάζονται σέ ένα παιδάκι δαιμονισμένο πού δέν έδωσε δικαιώματα καί δέν ξέρει άπό εξομολόγηση ή σέ έναν μεγάλο πού έχασε τά λογικά του καί δέν μπορεί νά έξομολογηθή. Όταν έχη τά λογικά του ό δαιμονισμένος, πρέπει πρώτα νά βοηθηθή νά βρή σέ τί έφταιξε καί δαιμονίσθηκε, νά μετανοήση, νά έξομολογηθή καί μετά, άν χρειασθή, νά τού διαβάσουν εξορκισμούς. Γιατί καί μόνο μέ τήν συγχωρητική ευχή, μπορεί νά φύγη τό δαιμόνιο.
Μερικοί ιερείς μαζεύουν καί αυτούς πού έχουν δαιμόνιο καί άλλους πού έχουν κάποια αρρώστια καί τούς διαβάζουν όλους μαζί εξορκισμούς. Ένας είχε πάρκινσον καί τού διάβαζαν εξορκισμούς. Νά, καί σήμερα, έφεραν έναν ηλικιωμένο πού έλεγαν ότι είναι δαιμονισμένος. Τό αριστερό του χέρι πάει πέρα-δώθε. Τόν πιάνουν καί κρίσεις. Άπό πότε,τόν ρωτάω, είσαι έτσι;. Άπό μικρός, μού λέει. Απόρησα. Πρόσεξα μετά ότι τό κεφάλι του, στο αριστερό μέρος, ήταν λίγο ζουληγμένο. Στήν γέννα, φαίνεται, κάτι είχε πάθει καί ύστερα είχε πρόβλημα. Νά έχη ό άλλος τόν πόνο του καί νά τού λένε πώς έχει δαιμόνιο, νά τού διαβάζουν εξορκισμούς, ­έξελθε, άκάθαρτον πνεύμα…, καί νά γίνεται ρεζίλι καί στόν κόσμο! Δέν κάνει! Πόσα παιδιά πού τά θεωρούν δαιμονισμένα, δέν έχουν δαιμόνιο! Μού έφεραν ένα παιδί είκοσι πέντε χρόνων πού έλεγαν ότι είναι δαιμονισμένο. Τού έδωσα νά πιή αγιασμό καί τό καημένο δέν αντέδρασε καθόλου. Τί κάνει τό παιδί; ρωτάω τόν πατέρα του. Άπό πότε τό έπαθε;. Άπό έξι χρόνων, μού λέει. Τότε είχαν φέρει σκοτωμένο τόν παππού του στο μαγαζί καί τό παιδί, μόλις τόν είδε, έπαθε. Είχε πάθει τό καημένο έναν νευρικό κλονισμό. Έδώ, καί σέ μεγάλον άν συμβή αυτό, μπορεί νά πάθη, πόσο μάλλον ένα
παιδάκι! Άντε, τώρα, νά τό έχουν γιά δαιμονισμένο!

- Γέροντα, οί εξορκισμοί διαβάζονται καί νοερώς;

- Νοερώς είναι καλύτερα. Βασικά οί εξορκισμοί πρέπει νά διαβάζωνται μέ πόνο, μέ ταπείνωση, όχι μέ υπερηφάνεια. Όταν οί ιερείς λένε δυνατά καί υπερήφανα τό ­έξελθε, πνεύμα άκάθαρτον, αγριεύει ό διάβολος, θυμώνει, εκμεταλλεύεται τόν εγωισμό του δαιμονισμένου καί μπορεί νά του πή: γιά δές, σέ κάνει ρεζίλι στόν κόσμο κοπάνα τον αυτόν τόν παπά, οπότε ό δαιμονισμένος αρχίζει νά χτυπάη τόν παπά. Έτσι δέν φεύγει τό δαιμόνιο, άλλά φεύγει ό παπάς μέ τό ευχολόγιο του… Μιά φορά ένας ιερέας είπε σέ έναν δαιμονισμένο: Σέ διατάζω, ακάθαρτο πνεύμα, νά φύγης άπό αυτόν τόν άνθρωπο!. Έ, γι’ αυτό κι έγώ δέν φεύγω…, του λέει ό διάβολος μέ τό στόμα του δαιμονισμένου. Γι’ αυτό λέω στους ιερείς, όταν διαβάζουν εξορκισμούς, ποτέ νά μή φωνάζουν: ­έξελθε, ακάθαρτον πνεύμα…, λες καί τά δαιμόνια δέν ακούν! Άλλά καί οί συγγενείς του δαιμονισμένου δέν χρειάζεται νά πουν σέ άλλους ότι θά καλέσουν τόν παπά νά διάβαση εξορκισμούς. Καλύτερα νά πουν ότι θά διάβαση μιά παράκληση, καί άς διάβαση τούς εξορκισμούς μέ χαμηλή φωνή.

Μαρτύριο περνούν οι δαιμονισμένοι

Πάντως πολύ ταλαιπωρούνται όσοι έχουν δαιμόνιο, γιατί καί ταπεινώνονται, άλλά καί βασανίζονται άπό τόν διάβολο! Μιά φορά είχα συναντήσει στήν Μονή Σταυρονικήτα ενα παλληκάρι είκοσι τριών ετών πού είχε δαιμόνιο. Ήταν πετσί καί κόκκαλο. Έξω έκανε παγωνιά, στόν ναό έκαιγε σόμπα, καί αυτός φορούσε ένα λεπτό κοντομάνικο πουκάμισο καί καθόταν πίσω στήν λιτή. Δέν άντεξα, πάω, του δίνω ένα μάλλινο ρούχο. Φόρεσε το αυτό, του λέω. Δέν κρυώνεις;. Τί νά κρυώσω, πάτερ, μου λέει, έγώ καίγομαι. Έ νά, αυτό είναι κόλαση.
Σέ μερικούς μάλιστα δαιμονισμένους, πού άπό τήν φύση τους είναι ευαίσθητοι, τό ταγκαλάκι τούς λέει ότι δέν θά σωθούν καί τούς βάζει νά αυτοκτονήσουν. Φοβερό! Δέν είναι μικρό πράγμα! Ήξερα κάποιον δαιμονισμένο πού καί οί παπάδες τόν είχαν βαρεθή τόν καημένο. Πήγαινε νά τού διαβάσουν εξορκισμούς καί τόν έδιωχναν. Υστερα ό διάβολος τού έλεγε καί γιά μένα: μήν πάς καί σ’ αυτόν ούτε αυτός θά σέ δεχθή, καί τόν είχε ρίξει στήν απελπισία. Έναν άλλον, πού είχε γίνει καλά μέ τήν χάρη τού Άγιου Αρσενίου, τί τόν έκανε ό διάβολος! Ειχε έρθει έδώ, γιά νά προσκύνηση τά Λείψανα τού Αγίου Αρσενίου, άλλά ήταν κλειστό τό Μοναστήρι. Τού παρουσιάζεται λοιπόν ό διάβολος μέ τήν μορφή τού Αγίου Αρσενίου κάτω στήν πόρτα καί τού λέει: Νά μήν ξαναπατήσης έδώ ούτε έγώ σέ θέλω ούτε ό Παΐσιος. Τόν έδιωξε. Κατάλαβες; Άρχισε μετά καί έβριζε τόν Αγιο, έβριζε κι έμενα. Καλά, έγώ είμαι γιά βρίσιμο, άλλά ό Άγιος!… Όποτε ό ταλαίπωρος δαιμονίσθηκε πάλι. Έδώ, μόνο μέ αναίδεια άν φερθή κανείς, απομακρύνεται ή Χάρις τού Θεού, πόσο μάλλον νά βρίζη τούς Αγίους. Ήρθε καί στο Καλύβι καί φώναζε: Τί σού έκανα καί δέν μέ θέλεις; Γιατί κι έσύ δέν μέ βοηθάς; Θέλεις νά βασανίζωμαι;. Καί νά τού λέω: ευλογημένε, ό διάβολος ήταν αυτός πού σ’ έδιωξε δέν ήταν ό Άγιος ό Άγιος δέν διώχνει, καί νά μήν άκούη. Πίστευε στόν λογισμό του. Ξέρετε τί ταλαιπωρία, τί μαρτύριο περνούν κάθε μέρα οί καημένοι;
Άλλά καί πολλοί δαιμονισμένοι ταλαιπωρούνται, γιά νά βάλουν μερικοί άλλοι μυαλό. Γιατί, όταν τούς βλέπουν πόσο βασανίζονται, προβληματίζονται, έρχονται σέ συναίσθηση καί μετανοούν. Μη νομίζετε δηλαδή ότι όσοι δαιμονίζονται έχουν περισσότερες αμαρτίες. Επιτρέπει όμως ό Θεός νά δαιμονίζωνται, οπότε εξευτελίζονται, ταπεινώνονται, ξοφλάνε αμαρτίες, παίρνουν αυτοί μισθό, άλλά βοηθιούνται καί όσοι τούς βλέπουν νά ταλαιπωρούνται.
Βέβαια θά πή κανείς ότι υπάρχουν άνθρωποι πού κάνουν ένα σωρό αμαρτίες καί δέν δαιμονίζονται πώς γίνεται αυτό; Όταν ό άνθρωπος έχη φθάσει σέ τελεία πώρωση, τότε δέν προσβάλλεται άπό τόν δαίμονα, γιατί βλέπει ό Θεός ότι δέν θά βοηθηθή. Πρέπει νά ξέρουμε ότι καί ή προσβολή άπό δαιμονική ενέργεια είναι, κατά κάποιον τρόπο, δώρο τού Θεού προς τόν αμαρτωλό άνθρωπο, γιά νά ταπεινωθή, νά μετανοήση καί νά σωθή.

από το βιβλίο «ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΙΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ τ. Γ΄»

Πηγή: gerontes.wordpress.com

[Captain Yiannis]

Πολύ ωραίο θέμα ...

... έτσι που έχουμε καταντήσει ,

-και με την αντινόηση , που σερβίρουν σήμερα τα μαζικά μέσα "ενημέρωσης"-

η περισσότεροι δαιμονισμένοι, .. νομίζουν ότι απλά είναι άρρωστοι..

Κύριε ελέησον

[Κρότων]

ΔΑΙΜΟΝΙΖΟΜΕΝΩΝ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ
Απόσπασμα από το βιβλίο «Δαιμονιζομένων Θεραπείες»,



του π. Αντωνίου Στυλιανάκη,
Md., Mth., Παιδοψυχίατρου - Ψυχοθεραπευτή

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΟΙ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΔΑΙΜΟΝΙΖΟΜΕΝΩΝ ΑΠΟ ΙΑΤΡΙΚΗ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΨΗ

1. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

Τα κείμενα της Καινής Διαθήκης έχουν ερευνηθεί ανά τους αιώνες από διάφορες σκοπιές, εκτός από τη θεολογική, όπως ιστορική, λογοτεχνική, κοινωνική κ.λ.π. Η κάθε επιστήμη έχει να δώσει κάτι από τη μελέτη αυτή και πιστεύουμε ότι συμβάλλει σε μια περισσότερο σφαιρική και ολιστική θεώρηση των θείων Γραφών. Ειδικότερα μπορεί να συμβάλλει στη διασαφήνιση ορισμένων αμφισβητούμενων για την έννοια και τη σημασία τους αναφορών, στα βιβλικά κείμενα. Μερικές φορές όμως η μελέτη αυτή μπορεί να αποσκοπεί στο να εντυπωσιάσει και να ταράξει τα «λιμνάζοντα ύδατα» του επιστημονικού κόσμου και όχι μόνον αυτού.

Αναφορικά τώρα με το θέμα της θεραπείας δαιμονιζομένων, το θέμα άπτεται γενικότερων πεποιθήσεων σε σχέση με την ύπαρξη του διαβόλου, όπου οι απόψεις των διαφόρων επιστημόνων ποικίλουν σημαντικά (263). Παράλληλα το θέμα, απασχολεί έντονα και τους θεολογικούς κύκλους ιδιαίτερα της Δύσης, όπως φαίνεται από ποικίλες αναφορές της βιβλιογραφίας. (264) Ο λόγος επηρεασμού των, δεν είναι πάντοτε επιστημονικός. Είναι δυνατόν να οφείλεται στο γεγονός ότι τα θέματα αυτά άπτονται σπουδαίων μεταφυσικών αναζητήσεων, όπως είναι η ύπαρξη Θεού, με τη μορφή που αποκαλύπτεται στη χριστιανική θεολογία και η ύπαρξη των πνευμάτων.

Ωστόσο μπορεί να περάσει και από το νου κάποιου αντικειμενικού ερευνητή, το κατά πόσον ορισμένες περιπτώσεις δαιμονισμένων στην Καινή Διαθήκη μπορεί να μοιάζουν με περιστατικά ιατρικών νόσων ή ψυχολογικών διαταραχών, τις οποίες ο Χριστός θεραπεύει. Χωρίς αυτό το τελευταίο να σημαίνει ότι δε θα ήταν ένα εξίσου μεγάλο θαύμα, όμως υπάρχει ουσιαστική διαφοροποίηση των καταστάσεων δαιμονισμού με τις όμοιες ιατρικές παθήσεις, όπως συνάγεται τελικά, μέσα από τα ίδια τα κείμενα της Γραφής, αν τα δούμε ιστορικά- αφηγηματικά, από την ιατρική επιστημονική σκοπιά και μάλιστα την ψυχιατρική.

Το κρίσιμο ερώτημα που αναφύεται στον ερευνητή είναι, αν ο δαιμονισμός είναι κάτι το τελείως ξεχωριστό από την ψυχολογική διαταραχή. Παραπέρα, αν αυτό τελικά ισχύει, τι σχέση μπορεί να υπάρχει μεταξύ των δύο στην καθημερινή πρακτική. Τέλος αν είναι δυνατόν η δαιμονική κατοχή, να είναι το αίτιο μιας ψυχολογικής διαταραχής, έστω ίσως εκείνης που υποδύεται το δαιμονισμό. Θα προσπαθήσουμε μέσα στο κεφάλαιο αυτό, να δώσουμε απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά.

Δεν αξίζει, να ασχοληθούμε με την ακραία άποψη, που μπορεί να έχει διατυπωθεί από κάποιους, μη ειδικούς πάντως κατά κανόνα, ότι ίσως ορισμένα από τα θαύματα αυτής της κατηγορίας να είναι αποτέλεσμα αυθυποβολής του ίδιου του ατόμου και κατά συνέπεια αυτοθεραπείας του, έστω και μετά από προτροπή του Χριστού. Είναι τόσες πολλές οι λεπτομέρειες του ευαγγελικού κειμένου και η σαφήνεια των Ευαγγελιστών, ώστε κάθε τέτοια υπόθεση αφορά την αντεπιστημονική και κακόπιστη κριτική.

2. Η ΙΑΤΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΕΡΙ ΔΑΙΜΟΝΙΣΜΟΥ

Όταν ξεκινούσαμε την εργασία αυτή, και μάλιστα το θεολογικό τμήμα της, θεωρήσαμε δεδομένο (προσωπική προκατάληψη!) ότι δεν θα βρούμε εργασίες σχετικές με το δαιμονισμό, στη διεθνή ιατρική βιβλιογραφία, που είναι πλέον ευκολότερα προσπελάσιμη μέσω του διαδικτύου (265). Αποτέλεσε κατά συνέπεια έκπληξη το γεγονός, ότι βρήκαμε τα τελευταία τριάντα χρόνια, να υπάρχουν πάνω από πενήντα δημοσιευμένες (266) εργασίες στην παγκόσμια επιστημονική ιατρό-ψυχολογική βιβλιογραφία, που ασχολούνται με θέματα σχετικά με το δαιμονισμό και τους εξορκισμούς. Δεν υπάρχουν πάντως ελληνικές εργασίες που να αναφέρονται σε περιπτώσεις δαιμονισμένων σήμερα, στο βαθμό που κατέστη εφικτό να αναζητήσουμε.

Είναι αλήθεια όμως, ότι πολλές από τις υπάρχουσες εργασίες, έχουν χαρακτήρα ιστορικής αναδρομής και ανασκόπησης παρελθόντων αιώνων (267) και άλλες μελέτη επώνυμων περιστατικών από την ιστορία (268). Αλλά υπάρχουν και αρκετές εργασίες που αναφέρονται σε σύγχρονες περιπτώσεις φαινομενολογίας δαιμονισμού και μάλιστα σε διάφορα κοινωνικοπολιτικά (269) και θρησκευτικά περιβάλλοντα (ειδωλολατρικό, (270) βουδιστικό, (271) μουσουλμανικό, ισραηλιτικό (272) και χριστιανικό). Το χαρακτηριστικό τους είναι, ότι προσπαθούν να εξηγήσουν με βάση τη χρησιμοποιούμενη σήμερα ψυχιατρική διαγνωστική ορολογία και την ψυχανάλυση, την αιτιοπαθογένεια και συμπτωματολογία των ατόμων αυτών.

Υπάρχουν επίσης εργασίες που επιχειρούν μια ιστορικο-κοινωνική ανάλυση του φαινομένου των δαιμονισμών της εποχής του Χριστού, (273) αλλά και σήμερα. (274) Συνήθως υπάρχει αβεβαιότητα και πιθανολογία στην εξαγωγή κάποιων συμπερασμάτων. Αναπόφευκτα, οι απόψεις την ερευνητών, επηρεάζονται από την προσωπική κουλτούρα, αλλά και τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις, (275) ώστε σπάνια μπορεί να δει κανείς μια απροκατάληπτη ανάλυση και μάλιστα με βάση καθαρά επιστημονικά κριτήρια, όπως την αντικειμενική παρατήρηση, καταγραφή και ανάλυση των συμπτωμάτων κάθε περίπτωσης ξεχωριστά. Έτσι είναι προφανές ότι όταν κάποιος, εκ των προτέρων, δεν πιστεύει στην ύπαρξη των δαιμόνων, θα προσπαθήσει «πάση θυσία», να ερμηνεύσει τα δεδομένα με βάση αυτή του την προκατάληψη (276). Για το λόγο αυτό, η αναγκαιότητα διεπιστημονικής προσέγγισης ή ειδικών σπουδών, τονίζεται από ερευνητές που έχουν ασχοληθεί με το θέμα αυστηρά επιστημονικά (277).

Μέσα στον αριθμό αυτό υπάρχουν και μερικές ενδιαφέρουσες εργασίες, που αποτυπώνουν επιδημιολογικά, στατιστικά, τη στάση του γενικότερου ή κάποιου ειδικού πληθυσμού (όπως είναι αυτός που καταφεύγει στους ειδικούς λόγω συγκεκριμένης ψυχολογικής αιτιολογίας), απέναντι στις περιπτώσεις δαιμονισμών και γενικά στην επίδραση των σκοτεινών δυνάμεων πάνω στην ψυχοσυναισθηματική κατάσταση του ατόμου. (278) Έτσι μεγάλο ποσοστό ατόμων που δηλώνουν ότι θρησκεύουν και τυχαίνει να υποφέρουν από νευρωτικά συμπτώματα, μπορεί να αποδίδουν αυτά (48%) πιθανότατα, σε δαιμονισμό ή δαιμονική επίδραση. (279) Το ποσοστό αυτό πλησιάζει παραδόξως τις απόψεις ψυχωτικών ατόμων (56%) για το ίδιο θέμα, σύμφωνα με την ίδια έρευνα. Επίσης υπάρχει μία εργασία προερχόμενη από ορθόδοξο περιβάλλον, που αναφέρεται στις απόψεις των σύγχρονων αγίων και πατέρων της ορθοδόξου εκκλησίας. (280)

3. ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ

Θεωρούμε απαραίτητο πριν αναφερθούμε σε περιπτώσεις φαινομενολογίας δαιμονισμού, από καθαρά ψυχολογική άποψη, να σημειώσουμε λίγα προαπαιτούμενα πράγματα που ισχύουν σήμερα στον τομέα της ψυχιατρικής και της ψυχολογίας.

Μεγάλος προβληματισμός αλλά και επιστημονική ενασχόληση και έρευνα υπήρξε κατά τις τελευταίες δεκαετίες στον τομέα της κατάταξης των ψυχολογικών διαταραχών και κατά συνέπεια των κριτηρίων βάσει των οποίων αυτές ταξινομούνται, αλλά και γίνεται η διάγνωση τους. Το αποτέλεσμα δεν είναι ακόμη απόλυτα οριστικό (και αυτό πιστεύουμε ότι είναι και ένα πλεονέκτημα, για έναν τόσο ευαίσθητο κλάδο, όπως η ψυχολογία) και μάλιστα υφίσταται συνεχείς αναθεωρήσεις που επηρεάζονται και από τις κοινωνικοπολιτικές απόψεις που σε κάθε εποχή κυριαρχούν. Φαίνεται να κυριάρχησαν σε παγκόσμιο επίπεδο οι προσπάθειες της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας να βάλει μια τάξη στην κατάταξη των ψυχολογικών διαταραχών, όχι αυθαίρετα, αλλά μετά από εκτεταμένες έρευνες διεπιστημονικών ομάδων και αναλύσεις επιστημονικών δεδομένων και επιδημιολογικών ερευνών. Έτσι αναπτύχθηκε το εγχειρίδιο DSM (281), που πλέον κυκλοφορεί στην 4η έκδοση, με αρκετές αναθεωρήσεις ενδιάμεσα.

Το βασικό στοιχείο που ερευνάται και εκτιμάται από το DSM-IV είναι η νοητική διαταραχή, είτε σαν εκδήλωση συναισθημάτων (άγχος, κατάθλιψη, φοβίες) είτε σαν διαταραχή συμπεριφοράς του ατόμου. Με την προϋπόθεση ότι όλα αυτά, επιφέρουν σημαντική ελάττωση της λειτουργικότητας του, κοινωνική δυσλειτουργία ή το εκθέτουν σε κίνδυνο. Γίνεται εκτίμηση της νοητικής διαταραχής σε ποιοτική αλλά και ποσοτική βάση, ώστε να αξιολογηθεί η βαρύτητα και να υπολογισθεί ενδεχόμενη πρόγνωση της πορείας.

Υπήρξε τάση να χρησιμοποιηθούν κριτήρια ολοένα και πιο «αντικειμενικά» με βάση λεπτομερείς καταλόγους, από πιθανά υποκειμενικά συμπτώματα (ποιοτικά και ποσοτικά) αλλά και τους κοινωνικούς παράγοντες που ενδεχομένως τα προκάλεσαν. Επίσης αναπτύχθηκαν πολλαπλοί άξονες με σκοπό την πληρέστερη κάλυψη της ψυχολογικής διαταραχής ή μάλλον της ολότητας της προσωπικότητας του ατόμου, με πολλές παραμέτρους προσδιορισμού.

Ο άξονας Ι περιλαμβάνει τα διάφορα ψυχιατρικά σύνδρομα, ο άξονας II συμπεριλαμβάνει τις αναπτυξιακές διαταραχές και τις διαταραχές της προσωπικότητας. Ο άξονας III περιλαμβάνει τις ψυχοσωματικές διαταραχές και τις σωματικές παθήσεις που έμμεσα ή άμεσα επηρεάζουν την ψυχολογία του ατόμου. Ο άξονας IV αναφέρεται στους εξωγενείς προδιαθετικούς παράγοντες. Ο άξονας V τέλος αναφέρεται στο επίπεδο της λειτουργικότητας του ατόμου.

Βέβαια παρά την πρόοδο στο διαγνωστικό τομέα, που είναι χρήσιμη για την ταυτοποίηση των ψυχολογικών διαταραχών και τη διεπιστημονική συνεργασία και συνεννόηση, υπάρχουν ακόμη αρκετές αδυναμίες που επισημαίνονται από πολλούς ερευνητές και μελλοντικά θα γίνουν σίγουρα μοχλός για παραπέρα εξελίξεις. Μία από αυτές είναι ότι η φαινομενολογία, στην οποία στηρίζεται το DSM-IV, αποτελεί μόνον τις εξωτερικές εκδηλώσεις, που όμως δεν μπορούν πάντα να δώσουν μια ακριβή εικόνα του τι γίνεται μέσα στην «ψυχή» του ατόμου. Πολύ περισσότερο δεν μπορεί να δώσει πληροφορίες για τα κίνητρα και τις ενδοψυχικές συγκρούσεις. Ακόμη, γενικότερες θεωρήσεις άλλων επιστημόνων αντιτείνουν ότι τα όρια μεταξύ διαταραχής και φυσιολογικότητας δεν είναι δυνατόν να καθοριστούν απόλυτα, αλλά ούτε και να παραμείνουν σταθερά. (282) Αυτή την αδυναμία προσπαθεί να καλύψει η σύγχρονη διαγνωστική, βάζοντας συνδυασμούς πολλαπλών κριτηρίων για την τελική διάγνωση μιας ψυχολογικής διαταραχής.

4. ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΥ «ΔΑΙΜΟΝΙΣΜΟΥ»

Θα αναφερθούμε κατ’ αρχήν σε περιπτώσεις ψυχολογικού «δαιμονισμού». Για να ακριβολογήσουμε, πρόκειται περισσότερο, για περιπτώσεις, όπου το ίδιο το άτομο, ισχυρίζεται ότι έχει καταληφθεί από δαιμόνια και προσέρχεται μόνο του ή με συνοδεία, στους «ειδικούς» εξορκιστές ή αργότερα σε γιατρούς και ψυχοθεραπευτές, για να το βοηθήσουν. Άρα πρόκειται μάλλον για περιπτώσεις υποτιθέμενου δαιμονισμού και όχι πραγματικού δαιμονισμού, χωρίς να αποκλείεται κατ’ αρχήν, πιστεύουμε και η συνύπαρξη και των δύο (μέσα στην ίδια έρευνα) σε ορισμένες περιπτώσεις, εν αγνοία των ερευνητών. (283)

Πάντως στο σημείο αυτό είναι σκόπιμο να σχολιαστεί «ψυχοδυναμικά» και το γεγονός ότι συχνά αποφεύγεται η εκτεταμένη αντιμετώπιση τέτοιων «υπερφυσικών» φαινομένων από την «επίσημη» επιστήμη, με μια τάση εκ των προτέρων απόρριψης και περιφρόνησης, που βέβαια προδίδει εύκολα ότι τα κίνητρα κάθε άλλο παρά επιστημονικά μπορεί να είναι. Το κενό καλύπτεται συχνά, από περίεργους «ερευνητές» και ψευτοειδικούς διαφόρων προελεύσεων, τη στιγμή μάλιστα που τα τελευταία χρόνια, υπάρχει ένα αυξημένο ενδιαφέρον του κόσμου για κάθε είδους φαινόμενα που έχουν σχέση με τον αποκρυφισμό, μαγεία, διάβολο και το μεταφυσικό. (284)

Η επιστημονική έρευνα όμως, απαιτεί συστηματική παρατήρηση και καταγραφή, καθώς και πείραμα ή κάποια εφαρμογή, πράγματα που συχνά απουσιάζουν ή συγκαλύπτονται από τις έρευνες. Την ίδια στιγμή, λίγοι πραγματικοί ερευνητές, αντί να συγκαλύπτουν, ομολογούν τις όποιες αδυναμίες τους και τα ευαίσθητα σημεία των ερευνών τους. (285)

Και για να επανέλθουμε στο κυρίως θέμα μας, που είναι στο κεφάλαιο αυτό η φαινομενολογία (ψυχολογικού) δαιμονισμού, η περίπτωση της ψύχωσης πρέπει και αυτή να εξεταστεί, αν και είναι σχετικά εύκολο να ταυτοποιηθεί και να αντιμετωπιστεί, κατ’ εξοχήν φαρμακευτικά, αλλά και ψυχοθεραπευτικά. (286) Το πρόβλημα εδώ παραμένει σοβαρό στις περιπτώσεις όπου οι πάσχοντες, χωρίς να διαγνωστούν, οδηγούνται από τους συγγενείς των σε μάγους και εξορκιστές με τραγικές πολλές φορές συνέπειες, ακόμη και τελική κατάληξη το θάνατο. (287)

Στην περίπτωση των νευρώσεων, έχουμε μεγαλύτερη ποικιλομορφία. Ήδη ο Φρόυδ (288), στην προσπάθεια να δώσει μια ερμηνεία σε κάποια ψυχολογικά φαινόμενα, είχε αναφερθεί σε μια χαρακτηριστική σχετική περίπτωση, εκείνη του Haizmann, που τη χαρακτήρισε «δαιμονολογική νεύρωση». (289) Όμως νεότερες επιστημονικές απόψεις στον τομέα της ψυχοθεραπείας, αμφισβητούν την εγκυρότητα ενός τέτοιου, έστω ψυχολογικού μοντέλου, όπως αυτό της δαιμονοκατοχής, για την ερμηνεία κάποιας ψυχολογικής διαταραχής (distress). (290) Επίσης έγινε από πολλούς, όπως τον Jerome Frank, (291) προσπάθεια συσχετισμού (άστοχου κατά τη γνώμη μας) των εξορκισμών της παλαιότερης εποχής, με την σημερινή ψυχοθεραπεία, που είναι υποτίθεται το σημερινό ισοδύναμο τους και σαν μοντέλο, έχει πολλές ομοιότητες με αυτούς!

Οι κατέχουσες δυνάμεις στην ψυχολογία των «αντικειμενότροπων σχέσεων» (μια από τις σύγχρονες Σχολές Ψυχολογίας), δεν είναι βέβαια δαίμονες και ξωτικά του μεσαίωνα, αλλά τα κατέχοντα «καλά και κακά αντικείμενα» της πρώιμης ενδοψυχικής ζωής και εγκαθίστανται μέσα από διεργασίες «ενδοβολής» και «ενσωμάτωσης», σαν αντίδραση στην ένταση της πρώιμης σχέσης μητέρας-παιδιού. Η «ενδοβολή» (introjection) είναι μια ασυνείδητη ψυχολογική λειτουργία (αναφέρεται και σαν μηχανισμός άμυνας) εσωτερίκευσης, της αναπαράστασης ενός εξωτερικού αντικειμένου, με σκοπό τη σταθερή εσωτερική παρουσία του. (292) Στην περίπτωση του «κακού» αντικειμένου, διενεργείται, με σκοπό την αποφυγή του άγχους από την εξωτερική παρουσία του αντικειμένου, που ελέγχεται πλέον εσωτερικά, με το μηχανισμό αυτόν. (293) Ειδικότερη περίπτωση είναι εκείνη της «ενσωμάτωσης» (incorporation) όπου η εσωτερίκευση αφομοιώνεται από το υποκείμενο, μέσα στον εαυτό του, μέσα από μια διεργασία συμβολικής (αρχέγονης) στοματικής πρόσληψης.

Από ψυχαναλυτική άποψη, τα υστερικά συμπτώματα ερμηνεύονται σαν εκδηλώσεις απωθημένων ενορμήσεων, κατ’ εξοχήν σεξουαλικών. (294) Πρόκειται δηλαδή για έκφραση μη αποδεκτών επιθυμιών, μέσα στο πλαίσιο του «δαιμονισμού» (295), που αποτελεί, με τον τρόπο αυτό, το μέσο για την εξωτερίκευση στοιχείων απαγορευμένων για το «εγώ».

Αν το δούμε με ορολογία επικοινωνίας με το περιβάλλον, θα πούμε ότι πρόκειται για μια προσωπική, αλλά και πολιτισμική γλώσσα επικοινωνίας του ατόμου με το περιβάλλον στο οποίο ανήκει. Έτσι γίνεται μια έμμεση επικοινωνία, μέσω μιας συμβολικής (σωματικής) γλώσσας, μετά από ανάλογη μετάφραση και μετατροπή σε συμπτώματα, των σχετικών συγκρούσεων ή απωθημένων, απαγορευμένων ενορμήσεων του ατόμου. Σύμφωνα με την παραπάνω λογική, μπορεί κανείς να προβλέψει ότι τα συμπτώματα αυτά, θα παρατηρηθούν συχνότερα σε ορισμένους πληθυσμούς όπως: α) γυναίκες (όπου κανείς συχνότερα παρατηρεί τα υστερικά φαινόμενα, αλλά και θρησκευτικές εκδηλώσεις) β) άτομα ηλικίας (νεαρής) όπου οι σεξουαλικές ενορμήσεις είναι περισσότερο έντονες και πιο πιθανό να προκληθούν, γ) σε άτομα που εμφανίζουν καταπιεσμένη σεξουαλικότητα (είτε γυναικεία είτε ομοφυλοφιλική).

Μπορεί όμως να πρόκειται και για απωθημένες εμπειρίες της παιδικής ηλικίας, σεξουαλικού περιεχομένου, όπως όχι σπάνια αναφέρεται η σεξουαλική κακομεταχείριση, από άτομα του συγγενικού περιβάλλοντος. (296) Στις περιπτώσεις αυτές, επειδή πρόκειται για άτομα πολύ κοντινά, συναισθηματικά, δεν είναι δυνατόν να εκφραστούν τα έντονα αιμομικτικά ή επιθετικά συναισθήματα τους και καταπιέζονται μέσα στην ψυχή του παιδιού. Όμως κάτω από ορισμένες συνθήκες, μπορεί να αναδυθούν στην επιφάνεια και να εκφραστούν, μέσα από «υστερικά» συμπτώματα και μάλιστα με τη μορφή φαινομενολογίας δαιμονισμού. (297) Είναι φανερή η εξυπηρέτηση των «δαιμόνων» στην περίπτωση αυτή, αφού μας διευκολύνουν να εκφράσουμε πολύ άσχημα συναισθήματα και μάλιστα συμπεριφορές που θεωρούνται, από ηθική μάλιστα άποψη, για πολλούς, θανάσιμα αμαρτήματα. Και όλα αυτά χωρίς κανένα προσωπικό «κόστος», αφού δεν πρόκειται υποτίθεται για δική μας έκφραση, αλλά για δαιμονική κατοχή. Τα «κακά πνεύματα» τότε, μπορούν να προσωποποιήσουν κάποιους παιδεραστές ή ομοφυλόφιλους εισβολείς, για το συγκεκριμένο άτομο.

(Συνεχίζεται)

[Κρότων]

5. ΕΙΔΗ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ (ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΥ) «ΔΑΙΜΟΝΙΣΜΟΥ»

Ορισμένοι ερευνητές όπως ο Oesterreich διακρίνουν δυο περιπτώσεις φαινομενολογίας «δαιμονισμού». Στην περίπτωση του ψυχαναγκαστικού τόπου, έχουμε απουσία της συμμετοχής του «εγώ», που δείχνει να εμποδίζει την πλήρη κατάληψη από τον υποτιθέμενο «διάβολο», που ακόμη και από το ίδιο το άτομο γίνεται αντιληπτός σαν ξένο σώμα. Παρά το γεγονός ότι δεν μπορεί πρακτικά, να προβάλει αντίσταση σε όσα ο διάβολος διατάσσει. (301) Άρα, το άτομο έχει πλήρη επίγνωση της καταστάσεως του, σαν παθητικός θεατής, αλλά ταυτόχρονα δεν έχει έλεγχο των ψυχαναγκαστικών του πράξεων.

Η δεύτερη περίπτωση είναι περισσότερο χαρακτηριστική, με «υστερική» προέλευση και διασχιστικά χαρακτηριστικά. Το άτομο ενεργεί σαν υπνοβάτης, χωρίς να έχει προφανή έλεγχο και επίγνωση της συμπεριφοράς του. Έτσι «εκδραματίζει» σα να βρίσκεται υπό τον πλήρη έλεγχο του υποτιθέμενου προσωπικού δαίμονα. Αυτή η περίπτωση μας θυμίζει περισσότερο τον πραγματικό δαιμονισμό.

Ωστόσο υπάρχει μεγάλη ποικιλομορφία συμπτωμάτων και από την παλαιότερη βιβλιογραφία (Guazzo, 1608)302 μερικά από τα οποία είναι εντυπωσιακά και χαρακτηριστικά όπως η «γλωσσολαλία». Ο καθηγητής (303) προσπαθεί να την εξηγήσει και πάλι σαν «νευρωτικό» φαινόμενο, με την έννοια ότι ένα άτομο βρισκόμενο κάτω από πίεση, μπορεί να εκφραστεί απροσδόκητα σε άλλη διάλεκτο, που πιθανόν να γνώριζε από παλιότερα και δε χρησιμοποιούσε για μεγάλο διάστημα! Αν και με κάποια επιφύλαξη, καταλήγει ότι ο δαιμονισμός του χθες, πρέπει να αντιστοιχεί στη νεύρωση του σήμερα, όπως ισχυρίστηκε και ο Φρόυδ, οπότε αναρωτιέται με το στόμα του αγγλικανού επισκόπου Hanson (304) (1975) «πώς εξακολουθούμε να κάνουμε εξορκισμούς, αφού δεν πιστεύουμε στην παρουσία των δαιμόνων;»

6. ΠΑΡΑΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ

Εκτός από τις περιπτώσεις ψευδό-δαιμονισμού που ψυχολογικά κατατάσσονται από τους ερευνητές, περισσότερο στο νευρωτικό φάσμα των διαταραχών, υπάρχουν και κάποιες περιπτώσεις, όπως αυτές που προβλήθηκαν από τον Ehrenwald (1975) (305) που ανοιχτά αναγνωρίζει, υπαρκτά παραψυχολογικά στοιχεία του φαινομένου, όπως «ικανότητα του προικισμένου ατόμου (διαμεσολαβητή) να εντοπίζει τηλεπαθητικά γεγονότα και να τα οδηγεί μέσα σε μια φαινομενικά αυτόνομη δευτερογενή προσωπικότητα». (306) Μάλιστα για να μας πείσει ψυχολογικά για την ύπαρξη του, το συγκρίνει με ανάλογο φαινόμενο της «υπερευαισθησίας παρανοϊκών σχιζοφρενών, σε ανάλογα ερεθίσματα» που αν και παρατηρείται μερικές φορές, όμως είναι σήμερα εξακριβωμένο ότι ποτέ δε δίνει στον ασθενή υπερφυσικά χαρίσματα και ιδιότητες (όπως σε περασμένους αιώνες είχε υποτεθεί από μερικούς)! Ο ίδιος ερευνητής (αφού δεν πιστεύει σε ύπαρξη δαιμόνων) προτείνει για άλλες περιπτώσεις ότι οφείλονται σε «συναισθηματικό επηρεασμό» ή «μαζική υποβολή», κάτω από συνθήκες συναισθηματικής φόρτισης και ψυχολογικής παλινδρόμησης! Όμως ο W H Trethowan (1976) (307) που και ο ίδιος δεν παραδέχεται την ύπαρξη δαιμόνων, θεωρεί ότι ανάλογες απόψεις αποτελούν «επιστημονική οπισθοδρόμηση», και ο ίδιος προσπαθεί να δώσει άλλες, καθαρά ψυχολογικές, ερμηνείες και μάλιστα χρησιμοποιώντας με δογματική «ευλάβεια» (αυτούσια!) κείμενα του Φρόυδ.

Είναι φανερό, πως ό,τι δεν μπορεί κανείς να εξηγήσει στο μυαλό του, το απορρίπτει, έστω και χωρίς αποδείξεις. Αλλά εδώ ακριβώς έγκειται η κρισιμότητα του πράγματος, ότι στον πραγματικό δαιμονισμό, δεν έχουμε να κάνουμε με επιστημονικό, ψυχολογικό φαινόμενο, αλλά με υπερφυσική κατάσταση, για την οποία θα πρέπει να έχουμε ειδική ενημέρωση και γνώση. (308) Διαφορετικά δε μας φτάνουν οι επιστημονικές γνώσεις, για να δώσουμε τις ερμηνείες που ψάχνουμε. Ορισμένοι ερευνητές, έχουν το θάρρος να το επισημάνουν αυτό όπως ο A. Leon (309), που σε μια μελέτη του, όπου επί 7 χρόνια παρακολουθεί άτομα με αιτιάσεις και συμπτώματα δαιμονικών επιδράσεων, διαπιστώνει ότι μια γυναίκα από τα 20 άτομα που παρακολουθούσε, μετατρέπεται ξαφνικά σε ισχυρό μέντιουμ, παρά το ότι εκείνος προσπαθεί να ερμηνεύσει και πάλι το φαινόμενο, εν μέρει, με ψυχολογικές γενικότητες!

7. ΙΑΤΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΔΑΙΜΟΝΙΖΟΜΕΝΩΝ ΣΤΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ

Μετά τη βιβλιογραφική ανασκόπηση που κάναμε στο προηγούμενο κεφάλαιο, σχετικά με τις ιατρικές αναφορές στο δαιμονισμό, στο κεφάλαιο αυτό θα εξετάσουμε :

α) Αν μπορούν να ερμηνευτούν με κάποιο ψυχολογικό ή ιατρικό τρόπο οι συγκεκριμένες εκδηλώσεις των δαιμονιζομένων στα Ευαγγέλια και

β) Αν υπάρχουν ίσως μερικές περιπτώσεις, θεραπείας δαιμονιζομένων στα Ευαγγέλια, όπου δεν πρόκειται στην κυριολεξία για δαιμονισμό, αλλά για κάποια άλλη ασθένεια ή ψυχολογική εκδήλωση.

Επίσης σε συνάφεια με το προηγούμενο ερώτημα, απάντηση πρέπει να δοθεί και στο ερώτημα, μήπως ο Χριστός και οι Ευαγγελιστές χρησιμοποιούν κάποια ειδική ορολογία -τρόπο έκφρασης- για να εκφράσουν ορισμένες περιπτώσεις θεραπείας δαιμονιζομένων, ανάλογα με τις συνήθειες και τις προκαταλήψεις της εποχής τους. Η απάντηση στο ερώτημα αυτό δεν αφορά μόνον τη θεολογία, αλλά και την ιστορική και ψυχοκοινωνική έρευνα και θα επιχειρηθεί στη συνέχεια αυτού του κεφαλαίου. Δεν είναι της παρούσης μελέτης να ασχοληθούμε με ζητήματα αξιοπιστίας των κειμένων της Κ.Δ. που τα θεωρούμε δεδομένα. (310)

Θα εξετάσουμε πρώτα την κάθε περίπτωση ξεχωριστά, για να δούμε τις ιδιαιτερότητες που παρουσιάζει από ιατρική και ψυχολογική άποψη και τα σχόλια που μπορεί να κάνει κάποιος απροκατάληπτος ερευνητής.

Ο δαιμονιζόμενος της συναγωγής στην Καπερναούμ (Μκ. α΄, 21 -28)

21 Καὶ εἰσπορεύονται εἰς Καπερναούμ· καὶ εὐθέως τοῖς σάββασιν εἰσελθὼν εἰς τὴν συναγωγὴν ἐδίδασκε. 22 καὶ ἐξεπλήσσοντο ἐπὶ τῇ διδαχῇ αὐτοῦ· ἦν γὰρ διδάσκων αὐτοὺς ὡς ἐξουσίαν ἔχων, καὶ οὐχ ὡς οἱ γραμματεῖς. 23 Καὶ ἦν ἐν τῇ συναγωγῇ αὐτῶν ἄνθρωπος ἐν πνεύματι ἀκαθάρτῳ, καὶ ἀνέκραξε 24 λέγων· Ἔα, τί ἡμῖν καὶ σοί, Ἰησοῦ Ναζαρηνέ; ἦλθες ἀπολέσαι ἡμᾶς; οἶδά σε τίς εἶ, ὁ ἅγιος τοῦ Θεοῦ. 25 καὶ ἐπετίμησεν αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς λέγων· Φιμώθητι καὶ ἔξελθε ἐξ αὐτοῦ. 26 καὶ σπαράξαν αὐτὸν τὸ πνεῦμα τὸ ἀκάθαρτον καὶ κράξαν φωνῇ μεγάλῃ ἐξῆλθεν ἐξ αὐτοῦ. 27 καὶ ἐθαμβήθησαν πάντες, ὥστε συζητεῖν πρὸς ἑαυτοὺς λέγοντας· Τί ἐστι τοῦτο; τὶς ἡ διδαχὴ ἡ καινὴ αὕτη, ὅτι κατ' ἐξουσίαν καὶ τοῖς πνεύμασι τοῖς ἀκαθάρτοις ἐπιτάσσει, καὶ ὑπακούουσιν αὐτῷ; 28 καὶ ἐξῆλθεν ἡ ἀκοὴ αὐτοῦ εὐθὺς πανταχοῦ εἰς ὅλην τὴν περίχωρον τῆς Γαλιλαίας. (Κατά Μάρκον, Κεφ. Α΄ 21-28)

Από την αντικειμενική εξέταση του περιστατικού αυτού (μέσα πάντοτε, από τις συγκεκριμένες διηγήσεις των ευαγγελιστών) διαπιστώνουμε τα εξής χαρακτηριστικά:

α) Ο δαιμονισμένος απευθύνεται στο Χριστό μιλώντας στο πρώτο πληθυντικό πρόσωπο, σα να εκπροσωπεί πολλούς. Αυτό το πράγμα από ψυχολογική άποψη είναι αδύνατον να ερμηνευτεί, διότι ακόμη και αν είχαμε μια «πολλαπλή προσωπικότητα», όπως μπορεί κάποιος να ισχυριστεί θεωρητικά, αυτή θα εμφάνιζε τα δικά της χαρακτηριστικά, διαφορετικά κάθε φορά, αλλά σαν ένα πρόσωπο και όχι σαν πολλά ταυτόχρονα.

Αν υποθέσουμε ότι έχουμε να κάνουμε με έναν ψυχωτικό (σχιζοφρενή), πάλι φαίνεται απίθανο, αν όχι αδύνατο, (311) να εκφράζεται στο πρώτο πληθυντικό πρόσωπο. Απλώς θα νόμιζε τον εαυτό του δαιμονισμένο ή ως την προσωποποίηση του σατανά, στη χειρότερη περίπτωση και θα μιλούσε στο πρώτο ενικό πρόσωπο. (312) Άλλωστε το γεγονός ότι βρισκόταν μέσα στη συναγωγή, δείχνει ότι δεν επρόκειτο για ψυχοπαθή, διαφορετικά είναι απίθανο ότι θα του επιτρεπόταν η είσοδος εκεί.

β) Ο δαιμονισμένος αποκαλύπτει αλήθειες, που κανείς άλλος δε γνώριζε και δεν έπραξε. Λέει, για το Χριστό, ότι είναι από τη Ναζαρέτ, αλλά κυρίως το ότι είναι ο «Άγιος του Θεού», με ύφος και βεβαιότητα, σα να Τον γνωρίζει από παλιά και με σιγουριά. Τη στιγμή που ακόμη και οι ίδιοι οι μαθητές του Χριστού, είχαν κατά καιρούς αμφιβολίες και αβεβαιότητα για την αποστολή Του. Πολύ περισσότεροι οι άλλοι άνθρωποι, που Τον άκουγαν για πρώτη φορά, αλλά και οι γραμματείς. Άλλωστε αποκαλύπτει και την αλήθεια ότι ο Χριστός έρχεται για να καταλύσει το κράτος του Σατανά. Μια πληροφορία εξειδικευμένη, που δείχνει ότι μπορεί να την γνωρίζει μόνον με υπερφυσικό τρόπο (και κατά ειδική παραχώρηση Θεού).

γ) Όταν ο Χριστός επιτιμά το δαιμόνιο, εκείνο κραυγάζει, σπαράσσει τον άνθρωπο και μετά φεύγει. Εδώ θα μπορούσε κάποιος αυτόπτης μάρτυρας, να πιστοποιήσει τη διαφορά συμπεριφοράς του ανθρώπου προ και μετά την αποχώρηση του δαιμονίου, καθώς και την αλλαγή της φωνής του, αφού πλέον θα μιλούσε φυσιολογικά. Στο σημείο αυτό πάντως θα μπορούσε από ψυχολογική σκοπιά, να ισχυριστεί κάποιος ότι ο άνθρωπος έκανε μια «υστερική κρίση» (313) για να προσελκύσει την προσοχή του κόσμου και κατόπιν ηρέμησε, όμως όλα τα προηγούμενα και μάλιστα ο συνδυασμός τους, είναι αδύνατον νομίζουμε, να ερμηνευτούν με βάση κάποια ιατροψυχολογική άποψη.

Από την άλλη, πρέπει να σχολιάσουμε στο σημείο αυτό από ψυχολογική άποψη τη γνώμη μερικών μελετητών που θέλουν το Χριστό να μιλάει απευθυνόμενος προς τον κάθε ασθενή άνθρωπο, ανάλογα με τις αντιλήψεις του κόσμου για την πάθηση, όπως του θεωρούμενου ως δαιμονισμένου. Αυτό μπορεί να είναι αλήθεια, αλλά σε επίπεδο ορολογίας και όχι έκφρασης της αλήθειας. Δεν είναι δυνατόν μια ακέραια προσωπικότητα σαν το Χριστό, να μιλάει διαφορετικά, έτσι που να παραμορφώνεται η αλήθεια, μόνο και μόνο για να μην αλλάξει τη φρασεολογία των ανθρώπων που απευθύνονται σ’ αυτόν! Άλλωστε αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, θα ήταν αδύνατο να μην το σχολιάσει και ο ευαγγελιστής, για να μας επεξηγήσει τα γεγονότα, όπως γίνεται σε άλλες περιπτώσεις, όπου χρειάζεται να διαφωτιστεί ο αναγνώστης.

Στην περίπτωση που ο ευαγγελιστής μιλάει για «σεληνιαζομένους» ότι ο Χριστός τους έβγαζε τα δαιμόνια, προφανώς το κάνει διότι αυτή ήταν η έκφραση που χρησιμοποιούσαν πολλοί άνθρωποι για τις περιπτώσεις αυτές την εποχή εκείνη. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δε χρησιμοποιούνταν και για περιπτώσεις επιληψίας, (314) από την οποία μάλλον έχει την καταγωγή η λέξη, λόγω ίδιας συχνά φαινομενολογίας. Άλλωστε την εποχή εκείνη δεν υπήρχε επίσημη ιατρική και πολύ περισσότερο ξεκαθαρισμένη επιστημονικά ορολογία. Αυτό συνέβη πολύ αργότερα και μάλιστα στον προηγούμενο αιώνα. Και σήμερα στην εποχή μας έχουμε εκφράσεις που δεν είναι ακριβείς, αλλά αναγκαζόμαστε να τις χρησιμοποιούμε, ακόμη και οι ειδικοί, για να συνεννοούμαστε στη γλώσσα του κόσμου! Όπως η έκφραση «ψυχοπαθής» ή «τρελός» που δε σημαίνουν τίποτε για έναν ειδικό, αν δεν προσδιοριστούν με ακρίβεια τα συμπτώματα τους.

Ο δαιμονιζόμενος των Γεργεσηνών (Μκ. ε΄1-20)



1 Καὶ ἦλθον εἰς τὸ πέραν τῆς θαλάσσης εἰς τὴν χώραν τῶν Γεργεσηνῶν. 2 καὶ ἐξελθόντος αὐτοῦ ἐκ τοῦ πλοίου εὐθέως ἀπήντησεν αὐτῷ ἐκ τῶν μνημείων ἄνθρωπος ἐν πνεύματι ἀκαθάρτῳ, 3 ὃς τὴν κατοίκησιν εἶχεν ἐν τοῖς μνήμασι, καὶ οὔτε ἁλύσεσιν οὐδεὶς ἠδύνατο αὐτὸν δῆσαι, 4 διὰ τὸ αὐτὸν πολλάκις πέδαις καὶ ἁλύσεσι δεδέσθαι, καὶ διεσπάσθαι ὑπ' αὐτοῦ τὰς ἁλύσεις καὶ τὰς πέδας συντετρῖφθαι, καὶ οὐδεὶς ἴσχυεν αὐτὸν δαμάσαι· 5 καὶ διὰ παντὸς νυκτὸς καὶ ἡμέρας ἐν τοῖς μνήμασι καὶ ἐν τοῖς ὄρεσιν ἦν κράζων καὶ κατακόπτων ἑαυτὸν λίθοις. 6 ἰδὼν δὲ τὸν Ἰησοῦν ἀπὸ μακρόθεν ἔδραμε καὶ προσεκύνησεν αὐτὸν, 7 καὶ κράξας φωνῇ μεγάλῃ λέγει· Τί ἐμοὶ καὶ σοί, Ἰησοῦ, υἱὲ τοῦ Θεοῦ τοῦ ὑψίστου; ὁρκίζω σε τὸν Θεόν, μή με βασανίσῃς. 8 ἔλεγε γὰρ αὐτῷ· Ἔξελθε τὸ πνεῦμα τὸ ἀκάθαρτον ἐκ τοῦ ἀνθρώπου. 9 καὶ ἐπηρώτα αὐτόν· Τί ὄνομά σοι; καὶ ἀπεκρίθη λέγων· Λεγεὼν ὄνομά μοι, ὅτι πολλοί ἐσμεν. 10 καὶ παρεκάλει αὐτὸν πολλὰ ἵνα μὴ ἀποστείλῃ αὐτοὺς ἔξω τῆς χώρας. 11 ἦν δὲ ἐκεῖ ἀγέλη χοίρων μεγάλη βοσκομένη πρὸς τῷ ὄρει· 12 καὶ παρεκάλεσαν αὐτὸν πάντες οἱ δαίμονες λέγοντες· Πέμψον ἡμᾶς εἰς τοὺς χοίρους, ἵνα εἰς αὐτοὺς εἰσέλθωμεν. 13 καὶ ἐπέτρεψεν αὐτοῖς εὐθέως ὁ Ἰησοῦς. καὶ ἐξελθόντα τὰ πνεύματα τὰ ἀκάθαρτα εἰσῆλθον εἰς τοὺς χοίρους· καὶ ὥρμησεν ἡ ἀγέλη κατὰ τοῦ κρημνοῦ εἰς τὴν θάλασσαν· ἦσαν δὲ ὡς δισχίλιοι καὶ ἐπνίγοντο ἐν τῇ θαλάσσῃ. 14 καὶ οἱ βόσκοντες τοὺς χοίρους ἔφυγον καὶ ἀπήγγειλαν εἰς τὴν πόλιν καὶ εἰς τοὺς ἀγρούς· καὶ ἐξῆλθον ἰδεῖν τί ἐστι τὸ γεγονός. 15 καὶ ἔρχονται πρὸς τὸν Ἰησοῦν, καὶ θεωροῦσι τὸν δαιμονιζόμενον καθήμενον καὶ ἱματισμένον καὶ σωφρονοῦντα, τὸν ἐσχηκότα τὸν λεγεῶνα, καὶ ἐφοβήθησαν. 16 καὶ διηγήσαντο αὐτοῖς οἱ ἰδόντες πῶς ἐγένετο τῷ δαιμονιζομένῳ καὶ περὶ τῶν χοίρων. 17 καὶ ἤρξαντο παρακαλεῖν αὐτὸν ἀπελθεῖν ἀπὸ τῶν ὁρίων αὐτῶν. 18 καὶ ἐμβαίνοντος αὐτοῦ εἰς τὸ πλοῖον παρεκάλει αὐτὸν ὁ δαιμονισθεὶς ἵνα μετ' αὐτοῦ ᾖ. 19 καὶ οὐκ ἀφῆκεν αὐτόν, ἀλλὰ λέγει αὐτῷ· Ὕπαγε εἰς τὸν οἶκόν σου πρὸς τοὺς σοὺς καὶ ἀνάγγειλον αὐτοῖς ὅσα σοι ὁ Κύριος πεποίηκε καὶ ἠλέησέ σε. 20 καὶ ἀπῆλθε καὶ ἤρξατο κηρύσσειν ἐν τῇ Δεκαπόλει ὅσα ἐποίησεν αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς, καὶ πάντες ἐθαύμαζον. (Κατά Μάρκον, Κεφ. Ε΄ 1-20}

Στην περίπτωση του δαιμονιζομένου των Γεργεσηνών έχουμε να κάνουμε με μια συμπεριφορά ανθρώπου πλήρως διαταραγμένη. Είμαστε αναγκασμένοι και εδώ να δώσουμε μια ψυχολογική ερμηνεία για τη συμπεριφορά αυτή, που χαρακτηρίζεται από έντονα αντικοινωνικά και αυτοκαταστροφικά στοιχεία.

Ο άνθρωπος έμενε μακρυά από την πόλη και τους άλλους ανθρώπους, στις έρημους και τα νεκροταφεία. Δεν μπορούσαν οι συμπολίτες του, να τον περιορίσουν ούτε με αλυσίδες. Κυκλοφορούσε γυμνός, με όλες τις καιρικές συνθήκες, φώναζε και τραυμάτιζε το σώμα του με πέτρες. Το στοιχείο όμως που ψυχιατρικά «επιπλέκει» τα πράγματα, (315) είναι η διαφορετική συμπεριφορά του ανθρώπου αυτού, από τη στιγμή που είδε το Χριστό, πριν ακόμη θεραπευτεί! Φάνηκε τότε συζητήσιμος, ήρεμος και ήρθε κοντά να Τον προσκυνήσει, σύμφωνα με τη διήγηση των ευαγγελιστών. Παράλληλα έχουμε μια στιχομυθία (φαινομενικά) μεταξύ του ανθρώπου και του Χριστού που είναι άκρως διαφωτιστική.

Οι πιθανές ψυχιατρικές διαγνώσεις στις οποίες θα μπορούσε να μας παραπέμψει η κατάσταση του, είναι κυρίως η σχιζοφρένεια και μια σοβαρή διαταραχή της προσωπικότητας (διασχιστική) ή διπλή προσωπικότητα (DID316).

Πράγματι η σχιζοφρένεια (παρανοϊκού κυρίως τύπου) φαίνεται κατ’ αρχήν, να είναι εκείνη που ταιριάζει περισσότερο σε μια ανάλογη περίπτωση. Σε προχωρημένα στάδια της νόσου, ο άνθρωπος γίνεται ανυπέρβλητα ενοχλητικός για το περιβάλλον του και πιθανότατα επικίνδυνος, καθότι υποψιάζεται τους πάντες και τα πάντα και βλέπει παντού εχθρούς, ώστε τελικά ο ίδιος να συμπεριφέρεται επιθετικά στο περιβάλλον του, αλλά μπορεί και αυτοκαταστροφικά. Σε προχωρημένες καταστάσεις, δεν είναι απίθανο το να κυκλοφορεί γυμνός, χωρίς καμιά ντροπή και μάλιστα τα άτομα αυτά μπορεί να έχουν μεγαλύτερη αντοχή στις καιρικές συνθήκες. Είναι συχνό το να πιστεύει ότι του έχουν κάνει μάγια ή το ότι τον επηρεάζουν από μακρυά με υπερφυσικούς τρόπους. Σπανιότερα και το να πιστέψει ότι ο ίδιος διαθέτει υπερφυσικές δυνατότητες, συνήθως από το Θεό και μάλιστα ότι έχει μια ειδική αποστολή στον κόσμο. Αλλά ακόμη σπανιότερα, μπορεί να πιστεύει ότι έχει δυνάμεις και από το διάβολο, ακόμη και το να είναι ο αρχηγός των δαιμόνων. Στην περίπτωση αυτή μπορεί να μας θυμίσει το δαιμονισμένο της περικοπής.

Εκείνα όμως που στην περίπτωση μας αποκλείουν το ενδεχόμενο ψυχοπάθειας είναι:

α) Το γεγονός ότι δε μιλάει ο ίδιος ο άνθρωπος, αλλά οι δαίμονες μέσα από το στόμα του. Φαίνεται μάλιστα κάποια στιγμή ότι μέσα από τον άνθρωπο βγαίνουν περισσότερες φωνές, σαν φωνές πλήθους, (317) από όλα τι δαιμόνια που ικετεύουν το Χριστό να τους στείλει στους χοίρους. Αυτό είναι αδύνατο να συμβεί σε μια ψυχοπάθεια, όπου ο άνθρωπος έχει μια συγκεκριμένη φωνή, έστω κι αν αυτή αλλοιωθεί κάποια στιγμή. Είναι αδύνατο δηλαδή, να μιλάει με δύο ή περισσότερες φωνές ταυτόχρονα!

β) Το περιεχόμενο της ομιλίας στον σχιζοφρενή είναι παράλογο, με αλλόκοτες ιδέες επιδράσεως από το περιβάλλον ή εξωγήινες δυνάμεις, συσχετίσεως άσχετων πραγμάτων, καταδιώξεως με φοβικό παραλήρημα κλπ. Στην περίπτωση του δαιμονισμένου δεν έχουμε βασικά παράλογες ιδέες, απλώς αποκαλύψεις πραγμάτων, που μπορεί να διαφεύγουν της προσοχής και γνώσεως των πολλών (όπως τα περί της ταυτότητος και της αποστολής του Χριστού). Αυτό μας παραπέμπει πάλι σε υπερφυσική γνώση πραγμάτων.

γ) Στην περίπτωση του δαιμονιζομένου των Γεργεσηνών, έχουμε φανερό το υπερφυσικό στοιχείο, αφού ο άνθρωπος έσπαζε τις αλυσίδες, πιθανότατα ζούσε με ελάχιστη ή και καθόλου τροφή, έλεγε πράγματα σωστά και μάλιστα εκείνα τα οποία δεν μπορούσε να ξέρει ο καθένας. Ήξερε το Χριστό από μακρυά, έστω κι αν δεν Τον είχε συναντήσει άλλοτε. Γνώριζε το όνομα, τη δύναμη Του, εν μέρει τουλάχιστον την αποστολή Του, όσο του ήταν δυνατόν, αφού Τον ονομάζει «Άγιο του Θεού».

Αναφορικά τώρα με τη διαταραχή της προσωπικότητας, πέρα από τα παραπάνω που αναφέρθηκαν, θα μπορούσαμε να προσθέσουμε το γεγονός ότι ο άνθρωπος όταν ερωτάται από το Χριστό για το όνομα του, δεν υιοθετεί κάποιο συγκεκριμένο ρόλο, αλλά λέει ότι «είμαστε πολλοί». Αυτό και μόνον το γεγονός δεν υποδηλώνει κάποια διαταραχή προσωπικότητας με την επιστημονική έννοια του όρου και αποκλείει τη διπλή προσωπικότητα, όπου ο άνθρωπος αναλαμβάνει κάθε φορά διαφορετικό ρόλο, χωρίς να γνωρίζει συνειδητά ότι παίρνει διαφορετικούς ρόλους. Σε καμιά περίπτωση πάντως δε μιλάει τότε, σα να πρόκειται για πολλούς! Άλλωστε δε θα είχαμε και την αυτοκαταστροφική συμπεριφορά, όπως στην περίπτωση μας.

Τέλος το γεγονός, που προκύπτει από την εξιστόρηση του περιστατικού, ότι οι χοίροι όρμησαν και έπεσαν στη θάλασσα, όταν ελευθερώθηκε ο δαιμονιζόμενος άνθρωπος, από το Χριστό, δεν μπορεί να ερμηνευτεί ούτε ιατρικά, ούτε ψυχολογικά. Λογικά, η μόνη εξήγηση μένει, ότι δαιμονίστηκαν και οδηγήθηκαν σε πνιγμό από τους δαίμονες, και καμιά άλλη ερμηνεία δεν μπορεί να ευσταθεί εναλλακτικά! Όπως για παράδειγμα της αυθυποβολής (!) όπως θα επέμεναν κάποιοι δύσπιστοι σε ανάλογες περιπτώσεις εξήγησης άλλων θαυμάτων...

Η δαιμονιζόμενη κόρη της Συροφοινίκισσας (Μκ.ζ΄ 24-30 & Ματθ. ιε΄ 21-28)

24 Καὶ ἐκεῖθεν ἀναστὰς ἀπῆλθεν εἰς τὰ μεθόρια Τύρου καὶ Σιδῶνος. καὶ εἰσελθὼν εἰς οἰκίαν οὐδένα ἤθελε γνῶναι, καὶ οὐκ ἠδυνήθη λαθεῖν. 25 ἀκούσασα γὰρ γυνὴ περὶ αὐτοῦ, ἧς εἶχε τὸ θυγάτριον αὐτῆς πνεῦμα ἀκάθαρτον, ἐλθοῦσα προσέπεσε πρὸς τοὺς πόδας αὐτοῦ· 26 ἡ δὲ γυνὴ ἦν Ἑλληνίς, Συροφοινίκισσα τῷ γένει· καὶ ἠρώτα αὐτὸν ἵνα τὸ δαιμόνιον ἐκβάλῃ ἐκ τῆς θυγατρὸς αὐτῆς. 27 ὁ δὲ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτῇ· Ἄφες πρῶτον χορτασθῆναι τὰ τέκνα· οὐ γάρ ἐστι καλὸν λαβεῖν τὸν ἄρτον τῶν τέκνων καὶ τοῖς κυναρίοις βαλεῖν. 28 ἡ δὲ ἀπεκρίθη καὶ λέγει αὐτῷ· Ναί, Κύριε· καὶ τὰ κυνάρια ὑποκάτω τῆς τραπέζης ἐσθίουσιν ἀπὸ τῶν ψιχίων τῶν παιδίων. 29 καὶ εἶπεν αὐτῇ· Διὰ τοῦτον τὸν λόγον ὕπαγε· ἐξελήλυθε τὸ δαιμόνιον ἐκ τῆς θυγατρός σου. 30 καὶ ἀπελθοῦσα εἰς τὸν οἶκον αὐτῆς εὗρε τὸ παιδίον βεβλημένον ἐπὶ τὴν κλίνην καὶ τὸ δαιμόνιον ἐξεληλυθός (Κατά Μάρκον, Κεφ. Ζ΄ 24-30}

21 Καὶ ἐξελθὼν ἐκεῖθεν ὁ Ἰησοῦς ἀνεχώρησεν εἰς τὰ μέρη Τύρου καὶ Σιδῶνος. 22 καὶ ἰδοὺ γυνὴ Χαναναία ἀπὸ τῶν ὁρίων ἐκείνων ἐξελθοῦσα ἐκραύγασεν αὐτῷ λέγουσα· Ἐλέησόν με, Κύριε, υἱὲ Δαυῒδ· ἡ θυγάτηρ μου κακῶς δαιμονίζεται. 23 ὁ δὲ οὐκ ἀπεκρίθη αὐτῇ λόγον. καὶ προσελθόντες οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ ἠρώτουν αὐτὸν λέγοντες· Ἀπόλυσον αὐτήν, ὅτι κράζει ὄπισθεν ἡμῶν. 24 ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν· Οὐκ ἀπεστάλην εἰ μὴ εἰς τὰ πρόβατα τὰ ἀπολωλότα οἴκου Ἰσραήλ. 25 ἡ δὲ ἐλθοῦσα προσεκύνησεν αὐτῷ λέγουσα· Κύριε, βοήθει μοι. 26 ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν· Οὐκ ἔστι καλὸν λαβεῖν τὸν ἄρτον τῶν τέκνων καὶ βαλεῖν τοῖς κυναρίοις. 27 ἡ δὲ εἶπε· Ναί, Κύριε, καὶ γὰρ τὰ κυνάρια ἐσθίει ἀπὸ τῶν ψιχίων τῶν πιπτόντων ἀπὸ τῆς τραπέζης τῶν κυρίων αὐτῶν. 28 τότε ἀποκριθεὶς ὁ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτῇ· Ὦ γύναι, μεγάλη σου ἡ πίστις! γενηθήτω σοι ὡς θέλεις. καὶ ἰάθη ἡ θυγάτηρ αὐτῆς ἀπὸ τῆς ὥρας ἐκείνης. (Κατά Ματθαίον, Κεφ. Ιε΄ 21-28)

Στην περίπτωση αυτή, πέρα από το γεγονός ότι μνημονεύεται καθαρά στα κείμενα ότι πρόκειται για πονηρό δαιμόνιο, έχουμε να κάνουμε τις εξής ιατροψυχολογικές παρατηρήσεις:

Α) Το γεγονός ότι η μητέρα της κόρης χαρακτήριζε από μόνη της την περίπτωση δαιμονισμό, σημαίνει ότι η κόρη αυτή είχε περιστασιακές κρίσεις (και μάλιστα άσχημες, όπως αναφέρεται) στα μεσοδιαστήματα των οποίων ήταν υγιής και φυσιολογική. Οι κρίσεις αυτές δεν μπορεί να ήταν υστερικού τύπου αλλά οδυνηρές για την κόρη, που υπέφερε αθέλητα από το δαιμόνιο. Και η ίδια προφανώς ανέφερε τις φοβερές αυτές εμπειρίες της και την ταλαιπωρία του δαίμονα. Παράλληλα η μητέρα έβλεπε τα αποτελέσματα και την έκφραση του δαιμονίου μέσα από τις κρίσεις της κόρης της.

Β) Αποκλείεται να μιλήσουμε για περίπτωση αυθυποβολής στη θεραπεία, όπως θα μπορούσαν μερικοί να ισχυριστούν σε ανάλογες περιπτώσεις, διότι το κορίτσι δεν ήταν παρόν, ώστε να βλέπει ή να ακούει και θεραπεύτηκε με ένα λόγο του Χριστού, από απόσταση. (318) Άλλωστε αυτό πιστοποιείται ότι έγινε την ώρα εκείνη, (319) που ήταν μακρυά, στο σπίτι της και δε γνώριζε τη συζήτηση της μητέρας της με το Χριστό.

Γ) Το ότι βρήκε την κόρη της πάνω στο κρεβάτι, αλλά ελευθερωμένη από το δαίμονα, η μητέρα, υποδηλώνει μια ακόμη τυπική αποχώρηση του δαίμονα, την ώρα εκείνη, όταν αφήνει για τελευταία φορά τον ξενιστή του, αφού τον ταλαιπωρήσει και τον κάνει να σπαράζει μέχρι εξαντλήσεως. Πάντως στην περίπτωση του θαύματος αυτού δεν έχουμε άμεσες μαρτυρίες για την κατάσταση της κόρης, παρά κυρίως την περιγραφή της μητέρας.

Θεραπεία του δαιμονιζόμενου κωφάλαλου γιου (Μκ. θ΄ 17-29. Ματθ. ιζ΄ 14-21. Λουκ. θ΄ 37-43)

17 καὶ ἀποκριθεὶς εἷς ἐκ τοῦ ὄχλου εἶπε· Διδάσκαλε, ἤνεγκα τὸν υἱόν μου πρὸς σέ, ἔχοντα πνεῦμα ἄλαλον. 18 καὶ ὅπου ἂν αὐτὸν καταλάβῃ, ῥήσσει αὐτόν, καὶ ἀφρίζει καὶ τρίζει τοὺς ὀδόντας αὐτοῦ, καὶ ξηραίνεται· καὶ εἶπον τοῖς μαθηταῖς σου ἵνα αὐτὸ ἐκβάλωσι, καὶ οὐκ ἴσχυσαν. 19 ὁ δὲ ἀποκριθεὶς αὐτῷ λέγει· Ὦ γενεὰ ἄπιστος, ἕως πότε πρὸς ὑμᾶς ἔσομαι; ἕως πότε ἀνέξομαι ὑμῶν; φέρετε αὐτὸν πρός με. καὶ ἤνεγκαν αὐτὸν πρὸς αὐτόν. 20 καὶ ἰδὼν αὐτὸν εὐθέως τὸ πνεῦμα ἐσπάραξεν αὐτόν, καὶ πεσὼν ἐπὶ τῆς γῆς ἐκυλίετο ἀφρίζων. 21 καὶ ἐπηρώτησε τὸν πατέρα αὐτοῦ· Πόσος χρόνος ἐστὶν ὡς τοῦτο γέγονεν αὐτῷ; ὁ δὲ εἶπε· Παιδιόθεν. 22 καὶ πολλάκις αὐτὸν καὶ εἰς πῦρ ἔβαλε καὶ εἰς ὕδατα, ἵνα ἀπολέσῃ αὐτόν· ἀλλ' εἴ τι δύνασαι, βοήθησον ἡμῖν σπλαγχνισθεὶς ἐφ' ἡμᾶς. 23 ὁ δὲ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτῷ· Τὸ εἰ δύνασαι πιστεῦσαι, πάντα δυνατὰ τῷ πιστεύοντι. 24 καὶ εὐθέως κράξας ὁ πατὴρ τοῦ παιδίου μετὰ δακρύων ἔλεγε· Πιστεύω, Κύριε· βοήθει μου τῇ ἀπιστίᾳ. 25 ἰδὼν δὲ ὁ Ἰησοῦς ὅτι ἐπισυντρέχει ὄχλος ἐπετίμησε τῷ πνεύματι τῷ ἀκαθάρτῳ λέγων αὐτῷ· Τὸ πνεῦμα τὸ ἄλαλον καὶ κωφὸν, ἐγὼ σοι ἐπιτάσσω, ἔξελθε ἐξ αὐτοῦ καὶ μηκέτι εἰσέλθῃς εἰς αὐτόν. 26 καὶ κράξαν καὶ πολλὰ σπαράξαν αὐτόν ἐξῆλθε, καὶ ἐγένετο ὡσεὶ νεκρός, ὥστε πολλοὺς λέγειν ὅτι ἀπέθανεν. 27 ὁ δὲ Ἰησοῦς κρατήσας αὐτὸν τῆς χειρὸς ἤγειρεν αὐτόν, καὶ ἀνέστη. 28 Καὶ εἰσελθόντα αὐτὸν εἰς οἶκον οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ ἐπηρώτων αὐτόν κατ' ἰδίαν, ὅτι ἡμεῖς οὐκ ἠδυνήθημεν ἐκβαλεῖν αὐτό. 29 καὶ εἶπεν αὐτοῖς· Τοῦτο τὸ γένος ἐν οὐδενὶ δύναται ἐξελθεῖν εἰ μὴ ἐν προσευχῇ καὶ νηστείᾳ. (Κατά Μάρκον, Κεφ. Θ΄ 17-29)

14 Καὶ ἐλθόντων αὐτῶν πρὸς τὸν ὄχλον προσῆλθεν αὐτῷ ἄνθρωπος γονυπετῶν αὐτὸν καὶ λέγων· 15 Κύριε, ἐλέησόν μου τὸν υἱόν, ὅτι σεληνιάζεται καὶ κακῶς πάσχει· πολλάκις γὰρ πίπτει εἰς τὸ πῦρ καὶ πολλάκις εἰς τὸ ὕδωρ. 16 καὶ προσήνεγκα αὐτὸν τοῖς μαθηταῖς σου, καὶ οὐκ ἠδυνήθησαν αὐτὸν θεραπεῦσαι. 17 ἀποκριθεὶς δὲ ὁ Ἰησοῦς εἶπεν· Ὦ γενεὰ ἄπιστος καὶ διεστραμμένη! ἕως πότε ἔσομαι μεθ' ὑμῶν; ἕως πότε ἀνέξομαι ὑμῶν; φέρετέ μοι αὐτὸν ὧδε. 18 καὶ ἐπετίμησεν αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς, καὶ ἐξῆλθεν ἀπ' αὐτοῦ τὸ δαιμόνιον καὶ ἐθεραπεύθη ὁ παῖς ἀπὸ τῆς ὥρας ἐκείνης. 19 Τότε προσελθόντες οἱ μαθηταὶ τῷ Ἰησοῦ κατ' ἰδίαν εἶπον· Διατί ἡμεῖς οὐκ ἠδυνήθημεν ἐκβαλεῖν αὐτό; 20 ὁ δὲ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτοῖς· Διὰ τὴν ἀπιστίαν ὑμῶν. ἀμὴν γὰρ λέγω ὑμῖν, ἐὰν ἔχητε πίστιν ὡς κόκκον σινάπεως, ἐρεῖτε τῷ ὄρει τούτῳ, μετάβηθι ἐντεῦθεν ἐκεῖ, καὶ μεταβήσεται· καὶ οὐδὲν ἀδυνατήσει ὑμῖν. 21 τοῦτο δὲ τὸ γένος οὐκ ἐκπορεύεται εἰ μὴ ἐν προσευχῇ καὶ νηστείᾳ. (Κατά Ματθαίον, Κεφ. Ιζ΄ 14-21)

37 Ἐγένετο δὲ ἐν τῇ ἑξῆς ἡμέρᾳ κατελθόντων αὐτῶν ἀπὸ τοῦ ὄρους συνήντησεν αὐτῷ ὄχλος πολύς. 38 καὶ ἰδοὺ ἀνὴρ ἀπὸ τοῦ ὄχλου ἀνεβόησε λέγων· Διδάσκαλε, δέομαί σου, ἐπιβλέψον ἐπὶ τὸν υἱόν μου, ὅτι μονογενής μοί ἐστι· 39 καὶ ἰδοὺ πνεῦμα λαμβάνει αὐτόν, καὶ ἐξαίφνης κράζει, καὶ σπαράσσει αὐτὸν μετὰ ἀφροῦ καὶ μόγις ἀποχωρεῖ ἀπ’ αὐτοῦ συντρῖβον αὐτόν· 40 καὶ ἐδεήθην τῶν μαθητῶν σου ἵνα ἐκβάλωσιν αὐτό, καὶ οὐκ ἠδυνήθησαν. 41 ἀποκριθεὶς δὲ ὁ Ἰησοῦς εἶπεν· Ὦ γενεὰ ἄπιστος καὶ διεστραμμένη, ἕως πότε ἔσομαι πρὸς ὑμᾶς καὶ ἀνέξομαι ὑμῶν; προσάγαγε τὸν υἱόν σου ὧδε. (Κατά Λουκά, Κεφ. Θ΄ 37-41)

Από τη διήγηση των ευαγγελίων έχουμε μια πλήρη περιγραφή των κρίσεων του δαιμονιζόμενου γιου με λιποθυμικές προσβολές, αφρούς από το στόμα, τρίξιμο των δοντιών και γενική παραλυσία. Όπως αναφερθήκαμε και σε σχετικό προγενέστερο κεφάλαιο, στα πλαίσια της θεολογικής ερμηνείας, η περίπτωση αυτή πρέπει να διαφοροδιαγνωστεί κυρίως από την επιληψία, (320) τις κρίσεις της οποίας (πρόκειται για ειδική υποπερίπτωση της λεγόμενης «μεγάλης επιληψίας»), εν μέρει, υποδύεται.

Πέρα από την παρόμοια φαινομενολογία της περιπτώσεως δαιμονισμού, υπάρχει μια ειδοποιός διαφορά μεταξύ των δύο περιπτώσεων, νευρολογικής και πνευματικής που διακρίνει τα πράγματα. Στην περίπτωση του δαιμονισμού η λιποθυμική κρίση του ανθρώπου επέρχεται, τη στιγμή που αντικρύζει τον Κύριο και προκαλείται από τη θέα αυτή, ενώ στην περίπτωση της ασθένειας η κρίση είναι άγνωστη, απροειδοποίητη και απρόοπτη και συνήθως δεν έχει σχέση με διακριτά γεγονότα.

Επίσης στην περίπτωση του δαιμονισμού, το δαιμόνιο ρίπτει τον άνθρωπο στο νερό και στη φωτιά για να τον καταστρέψει, πράγμα που παντελώς δεν υπάρχει στην ασθένεια της επιληψίας, ούτε έστω με τη μορφή κάποιας αυτοκαταστροφικής εκδήλωσης. Αυτή η ουσιαστική λεπτομέρεια που αναφέρεται στο κείμενο, αποκλείει και την οποιασδήποτε ψυχολογικής φύσεως «λιποθυμία», όπως την «μετατρεπτικής» αιτιολογίας («υστερική»), όπου ο άνθρωπος συστηματικά προσέχει που θα πέσει, μην πάθει κάτι ή τραυματιστεί.(321) Αφού σκοπός του είναι ασυνείδητα να προσελκύσει την προσοχή και συμπάθεια του περιβάλλοντος με τον «ανώριμο» αυτό τρόπο. Ατυχώς και οι περιπτώσεις αυτές (όπως και η επιληψία) κατά τον Μεσαίωνα θεωρήθηκαν από τη Δυτική εκκλησία, δαιμονικές επιδράσεις, με αποτέλεσμα πολλοί άνθρωποι να οδηγηθούν στην πυρά και να έχουν φρικτό τέλος. (322) Αυτό όμως δε σημαίνει ότι και κάθε ύποπτη για δαιμονισμό περίπτωση πρέπει να θεωρείται επιληψία.

Είναι πάντως φανερό στην περίπτωση μας, ότι ο δαίμονας προσπαθεί να καταστρέψει ολοκληρωτικά τον άνθρωπο και θα το έκανε μέχρι τέλους, αν είχε τέτοιο δικαίωμα από το Θεό.(323)

Ακόμη ειδικός και χαρακτηριστικός είναι ο τρόπος ιάσεως, έτσι όπως αναφέρεται από τους ευαγγελιστές και ανταποκρίνεται στην εικόνα δαιμονισμού, όπως γνωρίζουμε και από άλλες περιπτώσεις. Εάν επρόκειτο για ασθένεια θα γινόταν αυτόματα και χωρίς το παιδί να κάνει νέα κρίση! Όμως είναι φανερό ότι ο δαίμων σε μια τελευταία προσπάθεια επίδειξης δύναμης, επί του ανθρώπου, αλλά και αντίστασης του, τον δυναστεύει και τον αφήνει λιπόθυμο, μέχρι να τον «αναστήσει» οριστικά, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, ο Χριστός.

Μπορεί τέλος να συζητηθεί περισσότερο το ερώτημα, όχι ακριβώς της αξιοπιστίας, αλλά όπως το θέτουν κάποιοι μελετητές, εάν δηλαδή ο Χριστός εκφράστηκε με την ορολογία της εποχής Του, επειδή δεν μπορούσε να δηλώσει διαφορετικά τις διάφορες (άγνωστες υποτίθεται την εποχή εκείνη) ψυχολογικές καταστάσεις. Αυτό μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι γίνεται, σε κάποιο βαθμό, το να εκφράζεται δηλαδή με όρους της εποχής του, αλλά όχι όμως μέχρι του σημείου να θυσιαστεί η αλήθεια στο βωμό των προκαταλήψεων και της ορολογίας. Άλλωστε βλέπουμε ότι για χάρη της αλήθειας, ο Χριστός δε δίστασε να έρθει αντιμέτωπος με μεγάλα συμφέροντα και μάλιστα εκείνα των Γραμματέων και Φαρισαίων. Αν δεχτούμε τέλος έναν τέτοιο ισχυρισμό, θα πρέπει και να δεχτούμε ότι ο Χριστός υποκρινόταν όταν μιλούσε για δαιμόνια, αλλά και όταν ξεκάθαρα, απευθυνόταν προσωπικά σε αυτά πράγμα εντελώς άτοπο. Τέλος υπάρχουν περιπτώσεις θεραπείας δαιμονιζομένων, όπως η περίπτωση του κωφάλαλου, που κανείς δε γνώριζε ότι επρόκειτο για δαιμόνιο και θα μπορούσε απλά να τον θεραπεύσει, αντί να επιτιμήσει τον δαίμονα, που προφανώς υπήρχε. Άρα τίποτε δεν Τον «υποχρέωνε» να εκφραστεί με συγκεκριμένο τρόπο. (324) Απλώς επρόκειτο πραγματικά για περίπτωση δαιμονισμού. Ένα ακόμη στοιχείο που μας πείθει για για την κυριολεξία της ορολογίας των ευαγγελιστών σχετικά με δαιμονισμό, είναι το γεγονός ότι ο Χριστός θεωρεί την απομάκρυνση των δαιμόνων από τον άνθρωπο, ουσιώδες διακριτό στοιχείο της αποστολής Του και μνημονεύει ξεχωριστά (Λκ.13, 32).

(Συνεχίζεται)