Η ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟ ΘΕΟ
Αγίου Σιλουανού του Αθωνίτου
ΠΩΣ ΘΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΜΕ ΤΟ ΘΕΟ
Πολύ μας αγαπάει ο Κύριος. Αυτό το έμαθα από το Άγιο Πνεύμα, που μου έδωσε Εκείνος κατά το μέγα Του έλεος. Γέρασα και ετοιμάζομαι για το θάνατο και γράφω την αλήθεια από αγάπη για τους ανθρώπους. Το Άγιο Πνεύμα, που μου έδωσε ο Κύριος, θέλει να σωθούν όλοι, να γνωρίσουν όλοι τον Θεό.
Ήμουν χειρότερος κι από ένα βρωμερό σκύλο, εξαιτίας των αμαρτιών μου. Σαν άρχισα όμως να ζητώ συγχώρηση από τον Θεό, Αυτός μου έδωσε όχι μόνο τη συγχώρηση αλλά και το Άγιο Πνεύμα. Έτσι, εν Πνεύματι Αγίω, γνώρισα τον Θεό.
Βλέπεις αγάπη που έχει ο Θεός για μας; Ποιος, αλήθεια, θα μπορούσε να περιγράψει την ευσπλαχνία Του;
Αδελφοί μου, πέφτω στα γόνατα και σας παρακαλώ, πιστεύετε στον Θεό, πιστεύετε πως υπάρχει το Άγιο Πνεύμα, που μαρτυρεί για τον Θεό σ’ όλες τις Εκκλησίες μας, αλλά και στην ψυχή μου.
Το Άγιο Πνεύμα είναι αγάπη. Και η αγάπη αυτή πλημμυρίζει όλες τις ψυχές των ουρανοπολιτών αγίων. Και το ίδιο Άγιο Πνεύμα είναι στη γη, στις ψυχές όσων αγαπούν τον Θεό. Εν Πνεύματι Αγίω οι ουρανοί βλέπουν τη γη, ακούνε τις προσευχές μας και τις προσκομίζουν στον Θεό.
Ζούμε στη γη και δεν βλέπουμε τον Θεό, δεν μπορούμε να Τον δούμε. Αλλά σαν έρθει το Άγιο Πνεύμα στην ψυχή, τότε θα δούμε τον Θεό, όπως Τον είδε ο άγιος Στέφανος (Πράξ. 7:55-56). Η ψυχή και ο νους αναγνωρίζουν αμέσως με το Άγιο Πνεύμα ότι Αυτός είναι ο Κύριος. Έτσι ο άγιος Συμεών ο Θεοδόχος, με το Άγιο Πνεύμα, αναγνώρισε στο μικρό βρέφος τον Κύριο (Λουκ. 2:25-32). Έτσι και ο άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής, με το Άγιο Πνεύμα επίσης, αναγνώρισε τον Κύριο και Τον υπέδειξε στους ανθρώπους. Και στον ουρανό και στη γη, ο Θεός γνωρίζεται μόνο με το Άγιο Πνεύμα, όχι με την επιστήμη. Και τα παιδιά που δεν σπούδασαν καθόλου, γνωρίζουν τον Κύριο με το Άγιο Πνεύμα. Χωρίς το Άγιο Πνεύμα κανείς δεν μπορεί να γνωρίσει τον Θεό και πόσο πολύ μας αγαπάει. Ακόμα κι αν διαβάζουμε πως μας αγάπησε και έπαθε από αγάπη για μας, σκεφτόμαστε γι' αυτά μόνο με το νου, αλλά δεν καταλαβαίνουμε όπως πρέπει, με την ψυχή, την αγάπη του Χριστού. Όταν όμως μας διδάξει, τότε γνωρίζουμε με ενάργεια και αισθητά την αγάπη, τότε γινόμαστε όμοιοι με τον Κύριο.
Καθένας μας μπορεί να κρίνει για τον Θεό κατά το μέτρο της χάριτος του Αγίου Πνεύματος που γνώρισε. Γιατί πως είναι δυνατό να σκεφτόμαστε και να κρίνουμε για πράγματα που δεν είδαμε η δεν ακούσαμε και δεν ξέρουμε; Οι άγιοι λένε πως είδαν τον Θεό. Αλλά υπάρχουν και άνθρωποι που λένε ότι δεν υπάρχει Θεός. Είναι φανερό πως μιλούν έτσι γιατί δεν Τον γνώρισαν αυτό όμως δεν σημαίνει καθόλου πως ο Θεός δεν υπάρχει.
Οι άγιοι μιλούν για πράγματα που πραγματικά είδαν και γνωρίζουν. Δεν λένε, για παράδειγμα, πως είδαν ένα άλογο μήκους ενός χιλιομέτρου ή ένα πλοίο δέκα χιλιομέτρων, που δεν υπάρχουν. Κι εγώ νομίζω, πως, αν δεν υπήρχε Θεός, δεν θα μιλούσαν καν γι' Αυτόν στη γη. Οι άνθρωποι όμως θέλουν να ζουν σύμφωνα με το δικό τους θέλημα και γι' αυτό λένε πως δεν υπάρχει Θεός, βεβαιώνοντας έτσι μάλλον πως υπάρχει.
Όλων των λαών η ψυχή αισθανόταν πως υπάρχει ο Θεός, αν και δεν ήξεραν να λατρεύουν τον αληθινό Θεό. Το Άγιο Πνεύμα όμως δίδαξε πρώτα τους Προφήτες, έπειτα τους Αποστόλους, κατόπιν τους αγίους πατέρες και Επισκόπους μας, κι έτσι έφτασε ως εμάς η αληθινή πίστη. Εμείς γνωρίσαμε τον Κύριο με το Άγιο Πνεύμα. Και όταν Τον γνωρίσαμε, τότε στερεώθηκε σ’ Αυτόν η ψυχή μας.
Γνωρίστε, λαοί, ότι πλαστήκαμε για να δοξάζουμε τον ουράνιο Θεό, και μην προσκολλάστε στη γη, γιατί ο Θεός είναι Πατέρας μας και μας αγαπάει σαν πολυπόθητα παιδιά Του.
Όποιος δεν γνωρίζει τη χάρη, δεν την επιζητεί. Οι άνθρωποι προσκολλήθηκαν στη γη, γι' αυτό οι πιο πολλοί δεν ξέρουν πως τίποτα το γήινο δεν μπορεί να συγκριθεί με τη γλυκύτητα του Αγίου Πνεύματος.
Πολλοί φιλονικούν για την πίστη - και δεν υπάρχει τέλος σ’ αυτές τις φιλονικίες -, ενώ, αντί να φιλονικούμε, πρέπει να προσευχόμαστε μόνο στον Θεό και την Παναγία, και ο Κύριος θα μας δώσει το φωτισμό χωρίς φιλονικίες, και μάλιστα γρήγορα.
Πολλοί μελέτησαν όλες τις θρησκείες, αλλά δεν γνώρισαν την αληθινή πίστη όπως πρέπει. Όποιος όμως προσεύχεται στον Θεό με ταπείνωση να τον φωτίσει, σ’ αυτόν ο Κύριος θα δώσει να μάθει πόσο αγαπάει τον άνθρωπο. Οι υπερόπτες ελπίζουν να μάθουν τα πάντα με το νου τους, αλλά ο Θεός τους έθεσε όρια.
Ο Κύριος είπε: Όπου ειμί εγώ, εκεί και ο διάκονος ο εμός έσται… ίνα θεωρή την δόξαν την εμήν (Ιω. 12,26 και 17,24). Οι άνθρωποι όμως δεν κατανοούν τις Γραφές, τις βρίσκουν σχεδόν ακατανόητες. Μόνο όταν τους διδάξει το Άγιο Πνεύμα, τότε όλα γίνονται κατανοητά και η ψυχή αισθάνεται σαν να είναι στους ουρανούς. Γιατί το ίδιο Άγιο Πνεύμα είναι και στους ουρανούς και στη γη και στην Αγία Γραφή και στις ψυχές όσων αγαπούν τον Θεό. Χωρίς Πνεύμα Άγιο οι άνθρωποι πλανώνται και αδυνατούν να γνωρίσουν αληθινά τον Θεό και την ανάπαυση κοντά Του, έστω κι αν μελετούν συνεχώς.
Ω αδελφοί, σας παρακαλώ και σας ικετεύω στο όνομα της ευσπλαχνίας του Θεού: Πιστεύετε στο Ευαγγέλιο και στη μαρτυρία της Αγίας Εκκλησίας, και τότε θα γευθείτε, ήδη απ’ αυτή τη γη, τη μακαριότητα του παραδείσου. Αληθινά, η βασιλεία του Θεού είναι μέσα μας: Η αγάπη του Θεού χαρίζει στην ψυχή τον παράδεισο. Πολλοί πρίγκιπες και άρχοντες εγκατέλειψαν τους θρόνους τους, όταν γνώρισαν την αγάπη του Θεού. Κι αυτό είναι ευνόητο, γιατί η αγάπη του Θεού είναι φλογερή. Με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος η χαρά της ψυχής φτάνει ως τα δάκρυα, και τίποτα επίγειο δεν μπορεί να συγκριθεί μαζί της.
Πόσο ευτυχισμένοι είμαστε εμείς οι ορθόδοξοι Χριστιανοί! Τι Θεό έχουμε! Είναι αξιολύπητοι όσοι δεν γνώρισαν τον Θεό. Αυτοί δεν βλέπουν το αιώνιο φως, και μετά το θάνατο πορεύονται στο αιώνιο σκοτάδι. Αυτό το ξέρουμε, γιατί το Άγιο Πνεύμα πληροφορεί μέσα στην Εκκλησία τους αγίους για το τι υπάρχει στον ουρανό και τι στον Άδη.
Ω, πόσο αξιολύπητοι είναι οι πλανεμένοι άνθρωποι! Αυτοί δεν μπορούν να ξέρουν τι είναι η αληθινή χαρά. Μερικές φορές διασκεδάζουν και γελούν, αλλά το γέλιο και η απόλαυση που δοκιμάζουν θα μεταβληθούν σε θρήνο και θλίψη. Δική μας χαρά είναι ο Χριστός. Με τα πάθη Του μας έγραψε στο βιβλίο της ζωής, και στη βασιλεία των ουρανών θα είμαστε αιώνια με τον Θεό και θα βλέπουμε τη δόξα Του και θα ευφραινόμαστε μαζί Του. Η χαρά μας είναι το Άγιο Πνεύμα. Είναι τόσο γλυκό και ευχάριστο! Αυτό μαρτυρεί στην ψυχή για τη σωτηρία.
Τα επίγεια μαθαίνονται με την επίγεια διάνοια, ενώ ο Θεός και όλα τα επουράνια γνωρίζονται μόνο με το Άγιο Πνεύμα. Γι’ αυτό παραμένουν απρόσιτα στο νου που δεν αναγεννήθηκε.
ΤΙ ΜΑΣ ΕΜΠΟΔΙΖΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΟΥΜΕ ΤΟ ΘΕΟ
Η απιστία προέρχεται από την υπερηφάνεια. Ο υπερήφανος ισχυρίζεται πως θα γνωρίσει τα πάντα με το νου του και την επιστήμη, αλλά η γνώση του Θεού παραμένει ανέφικτη γι' αυτόν, γιατί ο Θεός γνωρίζεται μόνο με αποκάλυψη του Αγίου Πνεύματος.
Ο Κύριος αποκαλύπτεται στις ταπεινές ψυχές. Σ' αυτές δείχνει τα έργα Του, που είναι ακατάληπτα για το νου μας. Με τον φυσικό μας νου μπορούμε να γνωρίσουμε μόνο τα γήινα πράγματα, κι αυτά μερικώς, ενώ ο Θεός και όλα τα ουράνια γνωρίζονται με το Άγιο Πνεύμα.
Μερικοί μοχθούν σ’ όλη τους τη ζωή για να μάθουν τι υπάρχει στον ήλιο ή στη σελήνη ή κάτι παρόμοιο, αλλ’ αυτά δεν ωφελούν την ψυχή. Αν όμως προσπαθούσαμε να γνωρίσουμε τι υπάρχει μέσα στον άνθρωπο, τότε θα βλέπαμε στην ψυχή του αγίου τη βασιλεία των ουρανών, ενώ στην ψυχή του αμαρτωλού σκοτάδι και κόλαση. Και είναι ωφέλιμο να το ξέρουμε, γιατί θα είμαστε αιώνια είτε στη βασιλεία είτε στην κόλαση.
Ο νωθρός στην προσευχή εξετάζει με περιέργεια τα πάντα, όσα βλέπει στη γη και στον ουρανό, αλλά δεν γνωρίζει ποιος είναι ο Κύριος ούτε προσπαθεί να το μάθει. Κι όταν ακούει διδασκαλία για τον Θεό, λέει:
Μα πως είναι δυνατό να γνωρίσουμε τον Θεό; Κι εσύ από πού Τον γνωρίζεις;
Θα σου πω: Μαρτυρεί το Άγιο Πνεύμα, Αυτό γνωρίζει και μας διδάσκει.
Αλλά μήπως το Πνεύμα είναι ορατό;
Οι Απόστολοι Το είδαν να κατεβαίνει σε πύρινες γλώσσες, κι εμείς Το αισθανόμαστε μέσα μας. Είναι γλυκύτερο από κάθε τι γήινο. Αυτό γεύονταν οι Προφήτες και μιλούσαν στο λαό και ο λαός τους πρόσεχε. Οι άγιοι Απόστολοι έλαβαν Άγιο Πνεύμα και κήρυξαν σωτηρία στον κόσμο χωρίς να φοβούνται τίποτα, γιατί τους ενίσχυε αυτό το Πνεύμα. Το ίδιο και οι μάρτυρες και οι ασκητές πήγαιναν χαρούμενοι στο μαρτύριο και την κακοπάθεια. Γιατί το Άγιο Πνεύμα, το αγαθό και γλυκύ, έλκει την ψυχή στην αγάπη του Κυρίου. Κι έτσι η ψυχή, χάρη στη γλυκύτητα του Αγίου Πνεύματος, δεν φοβάται τα βασανιστήρια.
Πολλοί άνθρωποι λένε σήμερα πως δεν υπάρχει Θεός. Μιλούν έτσι γιατί στην καρδιά τους ζει υπερήφανο πνεύμα, που τους υποβάλλει ψέμματα κατά της Αλήθειας και της Εκκλησίας του Θεού. Νομίζουν πως είναι σοφοί, ενώ στην πραγματικότητα δεν αντιλαμβάνονται καν ότι τέτοιοι λογισμοί δεν είναι δικοί τους, αλλά προέρχονται από τον εχθρό. Αν όμως κανείς τους δεχτεί στην καρδιά του και τους αγαπήσει, τότε γίνεται συγγενής με το πονηρό πνεύμα. Και είθε να μη δώσει ο Θεός σε κανένα να πεθάνει σε τέτοια κατάσταση.
Αντίθετα, στην καρδιά των αγίων ζει η χάρη του Αγίου Πνεύματος, που τους κάνει συγγενείς του Θεού. Οι άγιοι νιώθουν ολοκάθαρα πως είναι πνευματικά παιδιά του ουράνιου Πατέρα, και γι' αυτό λένε: Πάτερ ημών…
Η υπερηφάνεια εμποδίζει την ψυχή να μπει στο δρόμο της πίστεως. Στον άπιστο δίνω μια συμβουλή. Ας πει: Κύριε, αν υπάρχεις, φώτισε με, και θα σε υπηρετήσω μ' όλη μου την καρδιά και μ' όλη μου την ψυχή. Και ο Κύριος θα φωτίσει οπωσδήποτε μια τέτοια ταπεινή σκέψη και προθυμία για την υπηρεσία του Θεού. Δεν πρέπει όμως να λέει: Αν υπάρχεις, παίδεψέ με. Γιατί αν έρθει η τιμωρία, είναι δυνατό να μη βρει τη δύναμη να ευχαριστήσει τον Θεό και να μετανοήσει.
Όταν ο Κύριος σε φωτίσει, τότε η ψυχή σου θα Τον αισθανθεί, θα αισθανθεί πως την συγχώρησε και την αγαπάει. Θα το μάθεις με την πείρα σου, και η χάρη του Αγίου Πνεύματος θα μαρτυρεί στην ψυχή τη σωτηρία, και θα θέλεις τότε να διακηρύσσεις σ’ όλο τον κόσμο: Πόσο πολύ μας αγαπάει ο Κύριος!
Ο Απόστολος Παύλος, όσο δεν γνώριζε τον Κύριο, Τον καταδίωκε. Όταν όμως Τον γνώρισε, τότε γύρισε σ’ όλη την οικουμένη κηρύσσοντας το Χριστό.
Για να σωθείς, είναι ανάγκη να ταπεινωθείς. Γιατί τον υπερήφανο, και με τη βία να τον βάλεις στον παράδεισο, κι εκεί δεν θα βρει ανάπαυση. Κι εκεί δεν θα είναι ικανοποιημένος και θα λέει: Γιατί δεν είμαι εγώ στην πρώτη θέση; Αντίθετα, η ταπεινή ψυχή είναι γεμάτη αγάπη και δεν επιδιώκει πρωτεία, αλλά επιθυμεί για όλους το καλό και ευχαριστιέται με όλα.
Δείξαμε μεγάλη αμέλεια και δεν καταλαβαίνουμε πια αν υπάρχει η κατά Χριστόν ταπείνωση και αγάπη. Βέβαια, η ταπείνωση αυτή και η αγάπη γίνονται γνωστές μόνο με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος. Εμείς όμως δεν ξέρουμε ότι, για να προσελκύσουμε τη χάρη κοντά μας, πρέπει να την ποθήσουμε μ' όλη μας την ψυχή. Αλλά πώς θα ποθήσουμε κάτι που δεν το γνωρίζουμε καθόλου; και όμως, όλοι μας τη γνωρίζουμε τη χάρη, έστω και λίγο, γιατί το Άγιο Πνεύμα κινεί κάθε ψυχή στην αναζήτηση του Θεού.
Ω, πώς πρέπει να παρακαλούμε τον Κύριο να δώσει στην ψυχή το ταπεινό Άγιο Πνεύμα! Η ταπεινή ψυχή έχει μεγάλη ανάπαυση, ενώ η υπερήφανη βασανίζει η ίδια τον εαυτό της. Ο υπερήφανος δεν γνωρίζει την αγάπη του Θεού και βρίσκεται μακριά Του. Υπερηφανεύεται πως είναι πλούσιος ή επιστήμων ή ένδοξος, μα δεν ξέρει την τραγικότητα της φτώχειας και της απώλειας του, αφού δεν γνώρισε τον Θεό. Απεναντίας, εκείνον που αγωνίζεται εναντίον της υπερηφάνειας, τον βοηθάει ο Κύριος να νικήσει αυτό το πάθος.
Είναι αδύνατο ν' αγαπήσουμε και να γνωρίσουμε τον Κύριο, αν δεν ζήσουμε σύμφωνα με τις εντολές Του. Ο άνθρωπος όμως από μόνος του είναι ανίκανος να τηρήσει τις εντολές του Θεού. Γι’ αυτό ο Ιησούς είπε: Αιτείτε, και δοθήσεται υμίν (Ματθαίος 7:7). Αν δεν ζητάμε, βασανίζουμε μόνοι μας τον εαυτό μας και χάνουμε τη χάρη του Αγίου Πνεύματος.
Στον αγώνα μας πρέπει να είμαστε ανδρείοι. Ο Κύριος αγαπάει την ανδρεία και συνετή ψυχή. Αν δεν έχουμε ανδρεία και σύνεση, τότε πρέπει να τα ζητάμε από τον Θεό και να υπακούμε στους πνευματικούς, γιατί σ’ αυτούς ζει η χάρη του Αγίου Πνεύματος. Ο άνθρωπος μάλιστα, που ο νους του έπαθε βλάβη από δαιμονική ενέργεια, ιδίως αυτός πρέπει να υπακούει στον πνευματικό και να μην εμπιστεύεται καθόλου τον εαυτό του.
Οι ψυχικές συμφορές μας έρχονται από την υπερηφάνεια, ενώ τις σωματικές τις παραχωρεί πολλές φορές ο Θεός από αγάπη για μας, όπως έγινε με τον πολύαθλο Ιώβ.
Είναι πολύ δύσκολο να διαγνώσεις μέσα σου την υπερηφάνεια. Να όμως μερικά συμπτώματα: Αν σε προσβάλλουν δαίμονες ή σε βασανίζουν κακοί λογισμοί, αυτό σημαίνει πως δεν έχεις ταπείνωση. Γι’ αυτό, έστω κι αν δεν αντιλήφθηκες την υπερηφάνεια σου, ταπεινώσου. Αν είσαι οξύθυμος ή, όπως λένε, νευρικός, αυτό είναι αληθινή συμφορά. Κι αν πάσχεις από παροξυσμούς και φοβίες, θα γιατρευτείς με τη μετάνοια, με το ταπεινό φρόνημα και με την αγάπη για τον αδελφό σου, ακόμα και για τους εχθρούς. Όποιος δεν αγαπάει τους εχθρούς, σ’ αυτόν δεν έχει κατοικήσει ακόμα η χάρη του Θεού.
Στην πλάνη πέφτει κανείς είτε από απειρία είτε από υπερηφάνεια. Κι αν είναι από απειρία, ο Κύριος θεραπεύει γρήγορα αυτόν που πλανήθηκε. Αν όμως είναι από υπερηφάνεια, τότε θα υποφέρει για πολύν καιρό η ψυχή, ώσπου να μάθει την ταπείνωση, και τότε θα θεραπευθεί από τον Κύριο.
Στην πλάνη πέφτουμε όταν νομίζουμε πως είμαστε πιο συνετοί και έμπειροι από τους άλλους, ακόμα κι από τον πνευματικό μας πατέρα. Έτσι σκέφτηκα κι εγώ με την απειρία μου, και γι' αυτό υπέφερα. Ευχαριστώ βαθιά τον Θεό, γιατί έτσι με ταπείνωσε, με νουθέτησε και δεν πήρε το έλεος Του από μένα. Και τώρα σκέφτομαι πως χωρίς εξομολόγηση στον πνευματικό δεν είναι δυνατό ν’ απαλλαγούμε από την πλάνη, γιατί στον πνευματικό έδωσε ο Θεός τη χάρη του δεσμείν και λύειν.
Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΘΕΟ
Όποιος αγαπάει τον Κύριο, σκέφτεται πάντα Εκείνον. Η θύμηση του Θεού γεννάει την προσευχή. Αν δεν θυμάσαι τον Κύριο, τότε και δεν θα προσεύχεσαι, και χωρίς την προσευχή, δεν θα παραμείνει η ψυχή στην αγάπη του Θεού, γιατί η χάρη του Αγίου Πνεύματος έρχεται με την προσευχή.
Η προσευχή προφυλάσσει τον άνθρωπο από την αμαρτία, γιατί ο νους, όταν προσεύχεσαι, είναι απασχολημένος με τον Θεό και στέκεται με ταπεινό Πνεύμα ενώπιον του Κυρίου, τον Οποίο γνωρίζει η ψυχή του προσευχομένου.
Ο αρχάριος όμως χρειάζεται χειραγωγό, επειδή η ψυχή, πριν έρθει η χάρη του Αγίου Πνεύματος, έχει μεγάλο πόλεμο εναντίον των εχθρών και δεν μπορεί να διακρίνει η ίδια αν η γλυκύτητα που δοκιμάζει προέρχεται από τον εχθρό. Αυτό μπορεί να το διακρίνει μόνο εκείνος που γεύθηκε ο ίδιος το Άγιο Πνεύμα. Αυτός αναγνωρίζει τη χάρη κατά τη γεύση.
Οποίος θέλει να ασκεί την προσευχή χωρίς χειραγωγό και, μέσα στην υπερηφάνεια του, φαντάζεται πως μπορεί να τη διδαχθεί από τα βιβλία, αυτός βρίσκεται κιόλας στην πλάνη. Τον ταπεινό όμως τον προστατεύει ο Κύριος. Έτσι, αν πράγματι δεν υπάρχει έμπειρος οδηγός, αυτός καταφεύγει στον υπάρχοντα πνευματικό, και ο Κύριος θα τον σκεπάσει χάρη στην ταπείνωση του. Σκέψου ότι στον πνευματικό ζει το Άγιο Πνεύμα, και αυτός θα σου πει το ωφέλιμο. Αν όμως σκεφτείς πως ο πνευματικός ζει με αμέλεια και διερωτηθείς, πως είναι δυνατό να έχει το Άγιο Πνεύμα; θα υποστείς εξαιτίας αυτής της σκέψης σου μεγάλο πειρασμό, και ο Κύριος θα σε ταπεινώσει και θα επιτρέψει να πέσεις σε κάποια πλάνη.
Η προσευχή δίνεται στον προσευχόμενο. Η προσευχή που γίνεται μόνο από συνήθεια, χωρίς καρδιά συντριμμένη για τις αμαρτίες της, δεν είναι αρεστή στον Θεό.
Ω άνθρωπε, μάθε την κατά Χριστόν ταπείνωση, και ο Κύριος θα σου χαρίσει να γευθείς τη γλυκύτητα της προσευχής. Κι αν θέλεις να προσεύχεσαι καθαρά, γίνε ταπεινός, γίνε εγκρατής, εξομολογήσου ειλικρινά και θα σε αγαπήσει η προσευχή. Γίνε υπάκουος, υποτάξου ευσυνείδητα στις αρχές, μείνε ευχαριστημένος με όλα, και τότε ο νους σου θα καθαριστεί από μάταιους λογισμούς. Να θυμάσαι πως σε βλέπει ο Κύριος, γι' αυτό πρόσεχε μήπως λυπήσεις με κάτι τον αδελφό. Μην τον κατακρίνεις και μην τον στενοχωρήσεις ούτε μ' ένα βλέμμα, και το Πνεύμα το Άγιο θα σε αγαπήσει και θα σε βοηθήσει σε όλα.
Το Άγιο Πνεύμα μοιάζει πολύ με αγαπημένη, γνήσια μητέρα. Η μητέρα αγαπάει το παιδί της και πονάει γι' αυτό. Έτσι και το Άγιο Πνεύμα σπλαχνίζεται, συγχωρεί, θεραπεύει, νουθετεί και χαροποιεί. Και αναγνωρίζεται το Άγιο Πνεύμα στην ταπεινή προσευχή.
Όποιος αγαπάει τους εχθρούς, αυτός γρήγορα θα γνωρίσει τον Κύριο με το Άγιο Πνεύμα. Όποιος όμως δεν τους αγαπάει - γι' αυτόν δεν θέλω ούτε καν να γράψω. Όμως τον λυπάμαι, γιατί βασανίζει τον εαυτό του και τους άλλους και δεν θα γνωρίσει τον Κύριο.
Στις Εκκλησίες τελούνται οι ιερές ακολουθίες και το Πνεύμα του Θεού κατοικεί σ’ αυτές. Η ψυχή, ωστόσο, είναι ο καλύτερος ναός του Θεού, και όποιος προσεύχεται εσωτερικά, γι' αυτόν όλος ο κόσμος έγινε ναός του Θεού. Αυτό όμως δεν είναι για όλους.
Πολλοί προσεύχονται προφορικά η προτιμούν να προσεύχονται με βιβλία. Και αυτό καλό είναι και ο Κύριος δέχεται την προσευχή τους. Αν όμως κανείς προσεύχεται και σκέφτεται άλλα πράγματα, ο Κύριος δεν εισακούει αυτή την προσευχή.
Η αδιάλειπτη προσευχή προέρχεται από την αγάπη και χάνεται εξαιτίας της κατακρίσεως, της αργολογίας και της ακράτειας. Όποιος αγαπάει τον Θεό, αυτός μπορεί να Τον σκέφτεται μέρα και νύχτα, γιατί το ν’ αγαπάς τον Θεό καμιά εργασία δεν το παρεμποδίζει.
Η ΑΛΗΘΙΝΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
Όλοι μας ταλαιπωρούμαστε στη γη και ζητάμε ελευθερία, μα λίγοι ξέρουν τι είναι η ελευθερία και που βρίσκεται.
Κι εγώ θέλω επίσης ελευθερία και την αναζητώ μέρα και νύχτα. Έμαθα πως βρίσκεται κοντά στον Θεό, και δίνεται απ’ Αυτόν σ’ όσους έχουν ταπεινή καρδιά, σ’ όσους μετανόησαν και έκοψαν το θέλημα τους ενώπιον του Κυρίου. Σ' οποίον μετανοεί, ο Θεός δίνει την ειρήνη Του και την ελευθερία να Τον αγαπάει. Γιατί δεν υπάρχει τίποτα πολυτιμότερο στον κόσμο από την αγάπη του Θεού και του πλησίον. Σ' αυτά βρίσκει η ψυχή ανάπαυση και χαρά.
Η καρδιά μου πονάει για όλον τον κόσμο και προσεύχομαι με δάκρυα γι' αυτόν, να μετανοήσουν όλοι και να γνωρίσουν τον Θεό, να ζήσουν με αγάπη και να γευθούν τη γλυκύτητα της ελευθερίας του Θεού.
Ω, όλοι οι άνθρωποι, προσευχηθείτε και κλάψτε για τις αμαρτίες σας, για να σας συγχωρήσει ο Κύριος. Όπου υπάρχει άφεση αμαρτιών, εκεί βρίσκεται η ελευθερία της συνειδήσεως και η αγάπη, έστω και λίγη.
Ο Κύριος μας έδωσε την εντολή να αγαπάμε ο ένας τον άλλον. Αυτή είναι η αληθινή ελευθερία: η αγάπη για τον Θεό και τον πλησίον. Εδώ βρίσκεται και η ελευθερία και η ισότητα. Στην κοσμική τάξη είναι αδύνατο να υπάρξει ισότητα -αυτό όμως δεν έχει σημασία για την ψυχή. Δεν μπορεί να είναι ο καθένας βασιλιάς ή άρχοντας, πατριάρχης ή ηγούμενος ή διοικητής. Μπορεί όμως ο καθένας, σε όποια τάξη κι αν ανήκει, ν' αγαπάει τον Θεό και να είναι ευάρεστος σ’ Εκείνον - κι αυτό είναι το σπουδαίο. Και όσοι αγαπούν περισσότερο τον Θεό στη γη, θα έχουν περισσότερη δόξα στη βασιλεία των ουρανών και θα είναι πιο κοντά στον Κύριο. Ο καθένας θα δοξαστεί κατά το μέτρο της αγάπης του.
Η θεία χάρη δεν αφαιρεί την ελευθερία, αλλά συνεργεί μόνο στην εκπλήρωση των εντολών του Θεού. Ο Αδάμ βρισκόταν στην κατάσταση της χάριτος, αλλά δεν του αφαιρέθηκε το αυτεξούσιο. Οι άγγελοι παραμένουν επίσης στο Άγιο Πνεύμα, αλλά δεν τους έχει αφαιρεθεί η ελεύθερη βούληση.
Ο Κύριος έδωσε στη γη το Άγιο Πνεύμα, και όσοι το έλαβαν, αισθάνονται τον παράδεισο μέσα τους.
Ίσως πεις: Γιατί λοιπόν δεν έχω κι εγώ μια τέτοια χάρη; Επειδή εσύ δεν παραδόθηκες στο θέλημα του Θεού, αλλά ζεις σύμφωνα με το δικό σου θέλημα.
Παρατηρήστε εκείνον που αγαπάει το θέλημα του: δεν έχει ποτέ ειρήνη στην ψυχή του και δεν ευχαριστιέται με τίποτα. Γι’ αυτόν όλα γίνονται όπως δεν θα έπρεπε. Όποιος όμως δόθηκε ολοκληρωτικά στο θέλημα του Θεού, έχει την καθαρή προσευχή και η ψυχή του αγαπάει τον Κύριο.
*
Έτσι δόθηκε στον Θεό η Υπεραγία Παρθένος: "Ιδού η δούλη Κυρίου γένοιτο μοι κατά το ρήμα σου" (Λουκ. 1,38).
Αν λέγαμε κι εμείς: "Ιδού ο δούλος Κυρίου, γένοιτο μοι κατά το ρήμα σου", τότε τα ευαγγελικά λόγια του Κυρίου θα ζούσαν στις ψυχές μας, η αγάπη του Θεού θα βασίλευε σ’ όλον τον κόσμο και η ζωή στη γη θα ήταν απερίγραπτα ωραία.
Αλλά μολονότι τα λόγια του Κυρίου ακούγονται τόσους αιώνες σ’ όλη την οικουμένη, οι άνθρωποι δεν τα καταλαβαίνουν και δεν θέλουν να τα παραδεχθούν. Όποιος όμως ζει σύμφωνα με το θέλημα του Θεού, αυτός θα δοξαστεί και στον ουρανό και στη γη.
ΠΗΓΕΣ
1) «Η γνωριμία με το Θεό» Αγίου Σιλουανού του Αθωνίτου (από φυλλάδιο της Ιεράς Μονής Παρακλήτου, Ωρωπός Αττικής
2005).
Αγαπητά μέλη και επισκέπτες, καλώς ήρθατε στο ανανεωμένο μας φόρουμ!
Με πολλή χαρά περιμένουμε τις νέες σας δημοσιεύσεις!
Με πολλή χαρά περιμένουμε τις νέες σας δημοσιεύσεις!
ΠΑΤΕΡΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ.
Συντονιστές: Νίκος, Anastasios68, johnge
ΠΑΤΕΡΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ.
Κύριε είσαι παντογνώστης. Γνωρίζεις πολύ καλά ότι Σε αγαπώ. Αξίωσέ με να Σε υπηρετώ με αφοσίωση και με αγάπη μέχρι την τελευταία μου αναπνοή.
Re: ΠΑΤΕΡΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ.
ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΣΟΦΙΑ
ΓΕΡΩΝ ΙΩΣΗΦ Ο ΗΣΥΧΑΣΤΗΣ
Ἡ ζωή, παιδί μου, τοῦ ανθρώπου εἷναι θλίψις, διότι εἷναι στήν ἐξορία. Μή ζητῇς τελείαν ἀνάπαυσιν. Ὁ Χριστός μας ἐσήκωσε τόν Σταυρόν, καί ἡμεῖς θά σηκώσωμεν. Ὅλας τάς θλίψεις ἐάν τάς ὑπομένωμεν, εὐρίσκομεν χάριν παρά Κυρίου.
Δι’ αὐτό μᾶς ἀφήνει ὁ Κύριος νά πειραζώμεθα, διά νά μᾶς δοκιμάζῃ τόν ζῆλον καί τήν ἀγάπην πρός Αὐτόν ὅπου ἔχομεν.
Δι’ αὐτό χρεία ὑπομονῆς. Χωρίς ὑπομονήν δέν γίνεται ὁ ἄνθρωπος πρακτικός, δέν μανθάνει τά πνευματικά, δέν φθάνει εἰς μέτρα ἀρετῆς καί τελειώσεως.
Ὁ ταπεινός, μυριάς φοράς καί ἄν πέση, πάλιν ἐγείρεται καί νίκη εἰς αὐτον λογίζεται. Ὁ δέ ὑπερήφανος, εὐθύς μετά την πτῶσιν είς το ἁμάρτημα, πέφτει καί εἰς τήν ἀπόγνωσιν· καί σκλυρύνων δέν θέλει πλέον νά ἐγερθῇ χαίρει ὑπέρ ἄπαντα ὁ διάβολος. Διαλύεται δέ εὐθύς μέ τήν ἐξομολόγησιν.
Ὥστε, ὁσάκις πίπτεις, πάλιν νά ἐγείρεσαι, καί εὐθέως νά ζητῇς συγχώρησιν.
Μήν κρύπτης λύπην εἰς τήν καρδίαν σου.
Διότι ἡ χαρά τοῦ πονηροῦ εἷναι ἡ λύπη, ἡ ἀθυμία, ἐξ ἦς γεννῶνται πολλά καί ἐξ ὦν γεμίζει πικρίαν ἡ ψυχή τοῦ ἔχοντος ταῦτα.
Ἐνῶ τοῦ μετανοοῦντος ἡ ψυχή λέγει:
«Ἥμαρτον, συγχώρησον, πάτερ!».
Καί διώκει τήν λύπην. «Μήπως, λέγει, δέν εἷμαι ἄνθρωπος ἀσθενής; Λοιπόν, τί ἔχω νά κάμω;».
Ὄντως, τέκνον μου, οὕτως ἔχει. Ἔχε θάρρος.
Φάρμακα εἷναι οἱ πειρασμοί καί βότανα ἰατρικά, ὅπου θεραπεύουν τά φανερά πάθη καί τές ἀόρατες πληγές μας. Ἔχε λοιπόν ὑπομονήν διά νά κερδίζῃς καθ’ ἑκάστην καί νά ταμιεύῃς μσθόν καί ἀνάπαυσιν καί χαράν εἰς τήν οὐράνιον Βασιλείαν.
Διότι ἔρχεται νύξ, ἡ τοῦ θανάτου, καί οὐδείς πλέον δύναται ἐργάζεσθαι. Διά τοῦτο σπεύσον. Ὀλίγος ὁ καιρός.
Ἀφοῦ εἷναι διαρκῶς παρών ὁ Θεός, διατί ἀνησυχεῖς;
«Ἐν αὐτῷ ζῶμεν καί κινούμεθα. Εἰς τήν ἀγκάλην τοῦ βασανιζόμεθα. Θεόν απνέομεν, Θεόν περιβαλλόμεθα, Θεόν ψηλαφῶμεν, Θεόν ἐσθίομεν ἐν μυστήριῳ. Ὅπου στρέψης, ὅπου ἴδῃς, παντοῦ Θεός· ἐν οὐρανοῖς, ἐπί γῆς, εἰς τάς ἀβύσσους, εἰς τά ξύλα, μέσα στίς πέτρες, εἰς τόν νοῦν σου, εἰς τήν καρδίαν σου. Λοιπόν δέν σέ βλέπει πῶς πάσχεις; Ὅτι ὑποφέρεις; Εἰπέ εἰς αὐτον τά παράπονά σου καί θά ἴδης παράκλησιν καί θεραπείαν, ὅπου νά θεραπεύη ὄχι μόνον τό σῶμα ἀλλά μᾶλλον τῆς ψυχῆς σου τά πάθη.
Ταπείνωσις εἷναι νά σφάλλῃ ὁ ἄλλος καί, πρίν προλάβῃ αὐτός νά ζητήσῃ
συγχώρησιν, νά τοῦ βάνωμεν ἡμεῖς μετάνοιαν, λέγοντες:
Συγώρησον, ἀδελφέ, εὐλόγησον! Μή σοῦ φαίνεται πολύ καί δύσκολον αὐτό. Εἷναι ἕνα οὐδέν ἐμπρός εἰς ἐκεῖνο ὅπου ἔκαμε πρός ἡμᾶς ὁ Δεσπότης
Χριστός. Ἐνώπιον τῶν Ἀπέλων ἔσκυψε καί ἔβαλε μετάνοιαν ἀπό τοῦ ουρανοῦ εἰς τήν γῆν· Θεός πρός ανθρώπους! Καί σύ κάμεις τόν κόσμον ἄνω κάτω διά νά μήν εἰπῆς ἕνα «εὐλόγησον»! Ποῦ λοιπόν ἡ ταπείνωσις;
Χρεία λοιπόν τῆς ὑπομονῆς, καθάπερ ἅλας ἐν φαγητῷ. Καθότι ἄλλος δρόμος δέν εἷναι τοῦ να κερδίσωμεν, να πλουτίσωμεν, να βασιλεύσωμεν.
Αὐτόν τόν δρόμον ὁ Χριστός μας τόν χάραξε. Καί ἡμεῖς, ὅσοι τόν ἀγαποῦμεν, ὀφείλομεν δι’ άγάπην του νά ἀκολουθοῦμεν. Ἄν καί μᾶς εἷναι πικρόν τό ἀψίνθιον, άλλ’ ὅμως καθαρίζει τό αἶμα καί ὑγιαίνει τό σῶμα μας.
Χωρίς πειρασμόν δέν γνωρίζονται αἱ ἁγνές ψυχές, δέν φαίνεται ἡ ἀρετή, δέν διακρίνεται ἡ ὑπομονή. Χωρίς πειρασμούς ἀδύνατον ἡ ὑγεία τῆς ψυχῆς νά φανῇ. Αὐτό εἷναι τό καθαρτήριον πῦρ, ὅπου καθαράν καί λαμπράν ἀπεργάζεται τήν ψυχήν.
Πρέπει νά γίνῃς γενναιότερος. Νά παραταχθῇς στῆθος πρός στῆθος πρός αὐτούς τούς ἀσάρκους. Μήν τούς φοβῆσαι. Ἐσύ δέν βλέπεις με κάθε εἐχήν,
ὅπου λέγεις, πόσοι πίπτουν, πόσοι στρέφουν τά νῶτα. Σύ μόνον βλέπεις ποσόν ἐσύ πληγώνεσαι.
Ἀλλά καί αὐτοί δέρνονται. Καί αὐτοί φεύγουν. Εἰς κάθε ὑπομονήν, ὅπου κάμνομεν, φεύγουν ἁλματωδῶς, καί είς κάθε εὐχήν πληγώνονται σοβαρῶς.
Λοιπόν μή θέλῃς ἐν καιρῷ πολέμου νά ρίπτῃς ἐσύ σφαῖρες καί βόλια καί αύτοί νά σοῦ ρίχνουν λουκούμια καί σοκολάτες.
Ἐσύ νομίζεις ὅτι δέν ἔφθασεν ἡ φωνή σου εἰς τούς Ἁγίους, εἰς τήν Παναγίαν μας, εἰς τόν Χριστόν. Μά, προτοῦ ἐσύ φωνάξης, οἱ Ἅγιοι ἔσπευσαν εἰς βοήθειαν σου γνωρίζοντες ὅτι θά τούς ἐπικαλεσθῇς καί θά ζητήσῇς τήν ἐκ Θεοῦ προστασίαν τους. Ὅμως ἐσύ μή βλέπων πέραν αὑτῶν ὅπου φαίνονται καί μή γνωρίζων τό πῶς ὁ Θεός κυβερνᾶ τόν κόσμον θέλεις εὐθύς ὡς ἀστραπή νά γίνεται τό αἴτημά σου. Ὅμως δέν εἷναι ἔτσι.
Ὁ Κύριος ζητεῖ τήν ὑπομονήν. Θέλει νά δείξεις τήν πίστην σου. Δέν εἷναι μόνη ἡ προσευχή ὅπου νά λέγη κανείς ὡσάν παπαγάλος…
ΓΕΡΩΝ ΙΩΣΗΦ Ο ΗΣΥΧΑΣΤΗΣ
Ἡ ζωή, παιδί μου, τοῦ ανθρώπου εἷναι θλίψις, διότι εἷναι στήν ἐξορία. Μή ζητῇς τελείαν ἀνάπαυσιν. Ὁ Χριστός μας ἐσήκωσε τόν Σταυρόν, καί ἡμεῖς θά σηκώσωμεν. Ὅλας τάς θλίψεις ἐάν τάς ὑπομένωμεν, εὐρίσκομεν χάριν παρά Κυρίου.
Δι’ αὐτό μᾶς ἀφήνει ὁ Κύριος νά πειραζώμεθα, διά νά μᾶς δοκιμάζῃ τόν ζῆλον καί τήν ἀγάπην πρός Αὐτόν ὅπου ἔχομεν.
Δι’ αὐτό χρεία ὑπομονῆς. Χωρίς ὑπομονήν δέν γίνεται ὁ ἄνθρωπος πρακτικός, δέν μανθάνει τά πνευματικά, δέν φθάνει εἰς μέτρα ἀρετῆς καί τελειώσεως.
Ὁ ταπεινός, μυριάς φοράς καί ἄν πέση, πάλιν ἐγείρεται καί νίκη εἰς αὐτον λογίζεται. Ὁ δέ ὑπερήφανος, εὐθύς μετά την πτῶσιν είς το ἁμάρτημα, πέφτει καί εἰς τήν ἀπόγνωσιν· καί σκλυρύνων δέν θέλει πλέον νά ἐγερθῇ χαίρει ὑπέρ ἄπαντα ὁ διάβολος. Διαλύεται δέ εὐθύς μέ τήν ἐξομολόγησιν.
Ὥστε, ὁσάκις πίπτεις, πάλιν νά ἐγείρεσαι, καί εὐθέως νά ζητῇς συγχώρησιν.
Μήν κρύπτης λύπην εἰς τήν καρδίαν σου.
Διότι ἡ χαρά τοῦ πονηροῦ εἷναι ἡ λύπη, ἡ ἀθυμία, ἐξ ἦς γεννῶνται πολλά καί ἐξ ὦν γεμίζει πικρίαν ἡ ψυχή τοῦ ἔχοντος ταῦτα.
Ἐνῶ τοῦ μετανοοῦντος ἡ ψυχή λέγει:
«Ἥμαρτον, συγχώρησον, πάτερ!».
Καί διώκει τήν λύπην. «Μήπως, λέγει, δέν εἷμαι ἄνθρωπος ἀσθενής; Λοιπόν, τί ἔχω νά κάμω;».
Ὄντως, τέκνον μου, οὕτως ἔχει. Ἔχε θάρρος.
Φάρμακα εἷναι οἱ πειρασμοί καί βότανα ἰατρικά, ὅπου θεραπεύουν τά φανερά πάθη καί τές ἀόρατες πληγές μας. Ἔχε λοιπόν ὑπομονήν διά νά κερδίζῃς καθ’ ἑκάστην καί νά ταμιεύῃς μσθόν καί ἀνάπαυσιν καί χαράν εἰς τήν οὐράνιον Βασιλείαν.
Διότι ἔρχεται νύξ, ἡ τοῦ θανάτου, καί οὐδείς πλέον δύναται ἐργάζεσθαι. Διά τοῦτο σπεύσον. Ὀλίγος ὁ καιρός.
Ἀφοῦ εἷναι διαρκῶς παρών ὁ Θεός, διατί ἀνησυχεῖς;
«Ἐν αὐτῷ ζῶμεν καί κινούμεθα. Εἰς τήν ἀγκάλην τοῦ βασανιζόμεθα. Θεόν απνέομεν, Θεόν περιβαλλόμεθα, Θεόν ψηλαφῶμεν, Θεόν ἐσθίομεν ἐν μυστήριῳ. Ὅπου στρέψης, ὅπου ἴδῃς, παντοῦ Θεός· ἐν οὐρανοῖς, ἐπί γῆς, εἰς τάς ἀβύσσους, εἰς τά ξύλα, μέσα στίς πέτρες, εἰς τόν νοῦν σου, εἰς τήν καρδίαν σου. Λοιπόν δέν σέ βλέπει πῶς πάσχεις; Ὅτι ὑποφέρεις; Εἰπέ εἰς αὐτον τά παράπονά σου καί θά ἴδης παράκλησιν καί θεραπείαν, ὅπου νά θεραπεύη ὄχι μόνον τό σῶμα ἀλλά μᾶλλον τῆς ψυχῆς σου τά πάθη.
Ταπείνωσις εἷναι νά σφάλλῃ ὁ ἄλλος καί, πρίν προλάβῃ αὐτός νά ζητήσῃ
συγχώρησιν, νά τοῦ βάνωμεν ἡμεῖς μετάνοιαν, λέγοντες:
Συγώρησον, ἀδελφέ, εὐλόγησον! Μή σοῦ φαίνεται πολύ καί δύσκολον αὐτό. Εἷναι ἕνα οὐδέν ἐμπρός εἰς ἐκεῖνο ὅπου ἔκαμε πρός ἡμᾶς ὁ Δεσπότης
Χριστός. Ἐνώπιον τῶν Ἀπέλων ἔσκυψε καί ἔβαλε μετάνοιαν ἀπό τοῦ ουρανοῦ εἰς τήν γῆν· Θεός πρός ανθρώπους! Καί σύ κάμεις τόν κόσμον ἄνω κάτω διά νά μήν εἰπῆς ἕνα «εὐλόγησον»! Ποῦ λοιπόν ἡ ταπείνωσις;
Χρεία λοιπόν τῆς ὑπομονῆς, καθάπερ ἅλας ἐν φαγητῷ. Καθότι ἄλλος δρόμος δέν εἷναι τοῦ να κερδίσωμεν, να πλουτίσωμεν, να βασιλεύσωμεν.
Αὐτόν τόν δρόμον ὁ Χριστός μας τόν χάραξε. Καί ἡμεῖς, ὅσοι τόν ἀγαποῦμεν, ὀφείλομεν δι’ άγάπην του νά ἀκολουθοῦμεν. Ἄν καί μᾶς εἷναι πικρόν τό ἀψίνθιον, άλλ’ ὅμως καθαρίζει τό αἶμα καί ὑγιαίνει τό σῶμα μας.
Χωρίς πειρασμόν δέν γνωρίζονται αἱ ἁγνές ψυχές, δέν φαίνεται ἡ ἀρετή, δέν διακρίνεται ἡ ὑπομονή. Χωρίς πειρασμούς ἀδύνατον ἡ ὑγεία τῆς ψυχῆς νά φανῇ. Αὐτό εἷναι τό καθαρτήριον πῦρ, ὅπου καθαράν καί λαμπράν ἀπεργάζεται τήν ψυχήν.
Πρέπει νά γίνῃς γενναιότερος. Νά παραταχθῇς στῆθος πρός στῆθος πρός αὐτούς τούς ἀσάρκους. Μήν τούς φοβῆσαι. Ἐσύ δέν βλέπεις με κάθε εἐχήν,
ὅπου λέγεις, πόσοι πίπτουν, πόσοι στρέφουν τά νῶτα. Σύ μόνον βλέπεις ποσόν ἐσύ πληγώνεσαι.
Ἀλλά καί αὐτοί δέρνονται. Καί αὐτοί φεύγουν. Εἰς κάθε ὑπομονήν, ὅπου κάμνομεν, φεύγουν ἁλματωδῶς, καί είς κάθε εὐχήν πληγώνονται σοβαρῶς.
Λοιπόν μή θέλῃς ἐν καιρῷ πολέμου νά ρίπτῃς ἐσύ σφαῖρες καί βόλια καί αύτοί νά σοῦ ρίχνουν λουκούμια καί σοκολάτες.
Ἐσύ νομίζεις ὅτι δέν ἔφθασεν ἡ φωνή σου εἰς τούς Ἁγίους, εἰς τήν Παναγίαν μας, εἰς τόν Χριστόν. Μά, προτοῦ ἐσύ φωνάξης, οἱ Ἅγιοι ἔσπευσαν εἰς βοήθειαν σου γνωρίζοντες ὅτι θά τούς ἐπικαλεσθῇς καί θά ζητήσῇς τήν ἐκ Θεοῦ προστασίαν τους. Ὅμως ἐσύ μή βλέπων πέραν αὑτῶν ὅπου φαίνονται καί μή γνωρίζων τό πῶς ὁ Θεός κυβερνᾶ τόν κόσμον θέλεις εὐθύς ὡς ἀστραπή νά γίνεται τό αἴτημά σου. Ὅμως δέν εἷναι ἔτσι.
Ὁ Κύριος ζητεῖ τήν ὑπομονήν. Θέλει νά δείξεις τήν πίστην σου. Δέν εἷναι μόνη ἡ προσευχή ὅπου νά λέγη κανείς ὡσάν παπαγάλος…
Κύριε είσαι παντογνώστης. Γνωρίζεις πολύ καλά ότι Σε αγαπώ. Αξίωσέ με να Σε υπηρετώ με αφοσίωση και με αγάπη μέχρι την τελευταία μου αναπνοή.
Re: ΠΑΤΕΡΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ.
ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΣΟΦΙΑ
ΓΕΡΩΝ ΠΑΪΣΙΟΣ
Στην εποχή μας, δυστυχώς η λογική κλόνισε την πίστη και γέμισε τις ψυχές με αμφιβολίες. Έτσι, επόμενο είναι να στερούμαστε τα θαύματα, γιατί το θαύμα ζείται και δεν εξηγείται.
ΓΕΡΩΝ ΠΑΪΣΙΟΣ
Στην εποχή μας, δυστυχώς η λογική κλόνισε την πίστη και γέμισε τις ψυχές με αμφιβολίες. Έτσι, επόμενο είναι να στερούμαστε τα θαύματα, γιατί το θαύμα ζείται και δεν εξηγείται.
Κύριε είσαι παντογνώστης. Γνωρίζεις πολύ καλά ότι Σε αγαπώ. Αξίωσέ με να Σε υπηρετώ με αφοσίωση και με αγάπη μέχρι την τελευταία μου αναπνοή.
Re: ΠΑΤΕΡΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ.
ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΣΟΦΙΑ
ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ Ο ΑΡΕΙΟΠΑΓΙΤΗΣ
Τα ονόματα τού Θεού
«Όσο για τα ονόματα, που αποδίδομε στον Θεό, μας αποκαλύπτουν τις ενέργειές Του που κατέρχονται προς εμάς, αλλά δεν μας φέρνουν κοντά στην απρόσιτη ουσία Του. Για τον άγιο Γρηγόριο Νύσσης κάθε έννοια που αναφέρεται στον Θεό είναι ομοίωμα, απατηλή εικόνα, είδωλο. Οι έννοιες που σχηματίζουμε ακολουθώντας την φυσική μας κρίση και γνώμη, κάνοντας μας να βασιστούμε σε μία νοητή αναπαράσταση, δημιουργούν είδωλα Θεού, αντί να μας αποκαλύπτουν τον ίδιο τον Θεό. Δεν υπάρχει παρά μονάχα ένα όνομα για να εκφράσει την Θεία φύση - είναι ο θαυμασμός που κυριεύει την (πιστή) ψυχή, όταν συλλογίζεται τον Θεό».
Τι δεν είναι ο Θεός;
«Λέμε λοιπόν ότι η των πάντων αιτία, που όλα τα υπερβαίνει, ούτε ουσία είναι, ούτε χωρίς ζωή ούτε χωρίς λόγο ούτε χωρίς νου ούτε σώμα είναι. Ούτε σχήμα έχει ή είδος (μορφή) ή ποιότητα ή ποσότητα ή όγκο. Ούτε βρίσκεται σε ορισμένο τόπο ούτε βλέπεται ούτε έρχεται σε επαφή ούτε αισθάνεται ούτε γίνεται αισθητή ούτε συγχύζεται ούτε ταράζεται ούτε ενοχλείται από υλικά πάθη ούτε από αδυναμία υπόκειται σε πάθη των αισθήσεων, ούτε έχει ανάγκη από φως ούτε παθαίνει αλλοίωση ή φθορά ή μερισμό ή στέρηση ή ροή ούτε τίποτε άλλο απ' όσα παθαίνουν τα αισθητά ούτε είναι τίποτε από αυτά. Και ανερχόμενοι λέμε ότι ούτε ψυχή είναι ούτε νους. Ούτε είναι λόγος ούτε είναι νόηση. Ούτε λέγεται ούτε νοείται. Ούτε είναι αριθμός ή τάξη ή μέγεθος ή σμικρότητα ή ισότητα ή ανισότητα ή ομοιότητα ή ανομοιότητα. Ούτε στέκεται ούτε κινείται ούτε ησυχάζει ούτε έχει δύναμη ούτε είναι δύναμη ούτε είναι φως. Ούτε ζει ούτε είναι ζωή. Ούτε είναι ουσία ούτε είναι αιώνας ούτε είναι χρόνος. Ούτε νοητικά (γνωστικά) μπορεί κανείς να έχει επαφή μαζί Της ούτε είναι επιστήμη (γνώση) ούτε είναι αλήθεια. Ούτε είναι βασιλεία ούτε είναι σοφία. Ούτε είναι ένα ή ενότητα ή θεότητα ή αγαθότητα ούτε είναι πνεύμα όπως εμείς ξέρουμε. Ούτε υιότητα ούτε πατρότητα ούτε τίποτε άλλο από όσα αφορούν εμάς ή κάποιο άλλο από τα γνωστά όντα. Ούτε ανήκει στα μη όντα, αλλά ούτε και στα όντα και ούτε τα όντα γνωρίζουν τι είναι. Ούτε αυτή γνωρίζει με την γνώση τι είναι τα όντα. Ούτε υπάρχει λόγος γι' αυτήν ούτε όνομα ούτε γνώση. Ούτε είναι σκοτάδι ούτε είναι φως. Ούτε πλάνη ούτε αλήθεια. Ούτε μπορεί καθόλου να ορισθεί με την κατάφαση ή την αφαίρεση. Αλλά και όταν τα προερχόμενα από αυτήν προσθέτουμε (καταφατικά) ή αφαιρούμε (αποφατικά), σ' αυτήν ούτε προσθέτουμε ούτε αφαιρούμε τίποτε. Επειδή η τέλεια και ενιαία Αιτία των πάντων ξεπερνά κάθε ορισμό και κάθε πρόθεση και ξεπερνά κάθε αφαίρεση ή υπεροχή Εκείνου που απλά έχει αποδεσμευθεί από όλα, που τα πάντα υπερβαίνει»
ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ Ο ΑΡΕΙΟΠΑΓΙΤΗΣ
Τα ονόματα τού Θεού
«Όσο για τα ονόματα, που αποδίδομε στον Θεό, μας αποκαλύπτουν τις ενέργειές Του που κατέρχονται προς εμάς, αλλά δεν μας φέρνουν κοντά στην απρόσιτη ουσία Του. Για τον άγιο Γρηγόριο Νύσσης κάθε έννοια που αναφέρεται στον Θεό είναι ομοίωμα, απατηλή εικόνα, είδωλο. Οι έννοιες που σχηματίζουμε ακολουθώντας την φυσική μας κρίση και γνώμη, κάνοντας μας να βασιστούμε σε μία νοητή αναπαράσταση, δημιουργούν είδωλα Θεού, αντί να μας αποκαλύπτουν τον ίδιο τον Θεό. Δεν υπάρχει παρά μονάχα ένα όνομα για να εκφράσει την Θεία φύση - είναι ο θαυμασμός που κυριεύει την (πιστή) ψυχή, όταν συλλογίζεται τον Θεό».
Τι δεν είναι ο Θεός;
«Λέμε λοιπόν ότι η των πάντων αιτία, που όλα τα υπερβαίνει, ούτε ουσία είναι, ούτε χωρίς ζωή ούτε χωρίς λόγο ούτε χωρίς νου ούτε σώμα είναι. Ούτε σχήμα έχει ή είδος (μορφή) ή ποιότητα ή ποσότητα ή όγκο. Ούτε βρίσκεται σε ορισμένο τόπο ούτε βλέπεται ούτε έρχεται σε επαφή ούτε αισθάνεται ούτε γίνεται αισθητή ούτε συγχύζεται ούτε ταράζεται ούτε ενοχλείται από υλικά πάθη ούτε από αδυναμία υπόκειται σε πάθη των αισθήσεων, ούτε έχει ανάγκη από φως ούτε παθαίνει αλλοίωση ή φθορά ή μερισμό ή στέρηση ή ροή ούτε τίποτε άλλο απ' όσα παθαίνουν τα αισθητά ούτε είναι τίποτε από αυτά. Και ανερχόμενοι λέμε ότι ούτε ψυχή είναι ούτε νους. Ούτε είναι λόγος ούτε είναι νόηση. Ούτε λέγεται ούτε νοείται. Ούτε είναι αριθμός ή τάξη ή μέγεθος ή σμικρότητα ή ισότητα ή ανισότητα ή ομοιότητα ή ανομοιότητα. Ούτε στέκεται ούτε κινείται ούτε ησυχάζει ούτε έχει δύναμη ούτε είναι δύναμη ούτε είναι φως. Ούτε ζει ούτε είναι ζωή. Ούτε είναι ουσία ούτε είναι αιώνας ούτε είναι χρόνος. Ούτε νοητικά (γνωστικά) μπορεί κανείς να έχει επαφή μαζί Της ούτε είναι επιστήμη (γνώση) ούτε είναι αλήθεια. Ούτε είναι βασιλεία ούτε είναι σοφία. Ούτε είναι ένα ή ενότητα ή θεότητα ή αγαθότητα ούτε είναι πνεύμα όπως εμείς ξέρουμε. Ούτε υιότητα ούτε πατρότητα ούτε τίποτε άλλο από όσα αφορούν εμάς ή κάποιο άλλο από τα γνωστά όντα. Ούτε ανήκει στα μη όντα, αλλά ούτε και στα όντα και ούτε τα όντα γνωρίζουν τι είναι. Ούτε αυτή γνωρίζει με την γνώση τι είναι τα όντα. Ούτε υπάρχει λόγος γι' αυτήν ούτε όνομα ούτε γνώση. Ούτε είναι σκοτάδι ούτε είναι φως. Ούτε πλάνη ούτε αλήθεια. Ούτε μπορεί καθόλου να ορισθεί με την κατάφαση ή την αφαίρεση. Αλλά και όταν τα προερχόμενα από αυτήν προσθέτουμε (καταφατικά) ή αφαιρούμε (αποφατικά), σ' αυτήν ούτε προσθέτουμε ούτε αφαιρούμε τίποτε. Επειδή η τέλεια και ενιαία Αιτία των πάντων ξεπερνά κάθε ορισμό και κάθε πρόθεση και ξεπερνά κάθε αφαίρεση ή υπεροχή Εκείνου που απλά έχει αποδεσμευθεί από όλα, που τα πάντα υπερβαίνει»
Κύριε είσαι παντογνώστης. Γνωρίζεις πολύ καλά ότι Σε αγαπώ. Αξίωσέ με να Σε υπηρετώ με αφοσίωση και με αγάπη μέχρι την τελευταία μου αναπνοή.
Re: ΠΑΤΕΡΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ.
ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΣΟΦΙΑ
ΙΛΑΡΙΟΣ
Θα έπρεπε να αρκεί να εκπληρώνουμε με μόνη την πίστη ό,τι ορίζεται, να λατρεύουμε δηλαδή τον Πατέρα, να τιμούμε τον Υιό και να είμαστε γεμάτοι από το Άγιο Πνεύμα. Αλλά νά που είμαστε αναγκασμένοι να ταιριάζουμε τον ταπεινό μας λόγο στο πιο άρρητο μυστήριο. Το λάθος τού άλλου μας ρίχνει κι εμάς τους ίδιους στο λάθος να εκθέτουμε στην τύχη με γλώσσα ανθρώπινη τα μυστήρια που έπρεπε να τα περικλείουμε μέσα στη θρησκεία τής ψυχής μας.
ΙΛΑΡΙΟΣ
Θα έπρεπε να αρκεί να εκπληρώνουμε με μόνη την πίστη ό,τι ορίζεται, να λατρεύουμε δηλαδή τον Πατέρα, να τιμούμε τον Υιό και να είμαστε γεμάτοι από το Άγιο Πνεύμα. Αλλά νά που είμαστε αναγκασμένοι να ταιριάζουμε τον ταπεινό μας λόγο στο πιο άρρητο μυστήριο. Το λάθος τού άλλου μας ρίχνει κι εμάς τους ίδιους στο λάθος να εκθέτουμε στην τύχη με γλώσσα ανθρώπινη τα μυστήρια που έπρεπε να τα περικλείουμε μέσα στη θρησκεία τής ψυχής μας.
Κύριε είσαι παντογνώστης. Γνωρίζεις πολύ καλά ότι Σε αγαπώ. Αξίωσέ με να Σε υπηρετώ με αφοσίωση και με αγάπη μέχρι την τελευταία μου αναπνοή.
Re: ΠΑΤΕΡΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ.
ΟΙ ΚΥΡΙΩΤΕΡΕΣ ΕΝΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΥ
Τοῦ Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου
1. Κάθε χριστιανός ὀφείλει ν᾽ ἀγαπᾶ τό Θεό.
Ὀφείλεις ν᾽ ἀγαπᾶς τόν Κύριο καί Θεό σου μ᾽ ὅλη σου τήν καρδιά καί μ᾽ ὅλη σου τήν ψυχή καί μ᾽ ὅλο σου τό νοῦ. Αὐτή εἶναι ἡ πρώτη καί μεγάλη ἐντολή (Ματθ. 22, 37).
Ἄν μ᾽ ἀγαπᾶτε, τηρῆστε τίς ἐντολές μου (Ἰω. 14, 15).
Ὅποιος ἐγκολπώθηκε τίς ἐντολές μου καί τίς ἐκτελεῖ, ἐκεῖνος εἶναι πού μ᾽ ἀγαπᾶ. Καί ὅποιος ἀγαπᾶ ἐμένα, θ᾽ ἀγαπηθεῖ ἀπό τόν Πατέρα μου καί θά τόν ἀγαπήσω κι ἐγώ καί θά φανερώσω μέσα του μυστικά τόν ἑαυτό μου (Ἰω. 14, 21).
Ὅποιος δέν μ᾽ ἀγαπᾶ, δέν τηρεῖ τίς ἐντολές μου (Ἰω. 14, 24).
Ἀγαπᾶτε τό Χριστό, ἄν καί δέν τόν ἔχετε γνωρίσει (Α’ Πέτρ. 1, 8).
Ὅποιος ἀγαπᾶ τόν Πατέρα, ἀγαπᾶ καί τόν Υἱό, πού γεννήθηκε ἀπό τόν Πατέρα (Α’ Ἰω. 5, 1).
2. Κάθε χριστιανός ὀφείλει ν᾽ ἀγαπᾶ τόν ἀδελφό του (τόν συνάνθρωπό του).
Δεύτερη ἐντολή, ὅμοια μέ τήν πρώτη, εἶναι τό ν᾽ ἀγαπήσεις τόν συνάνθρωπό σου ὅπως ἀγαπᾶς τόν ἑαυτό σου (Ματθ. 22, 39).
Σᾶς δίνω μιά νέα ἐντολή: Ν᾽ ἀγαπᾶτε ὁ ἕνας τόν ἄλλον. Ὅπως σᾶς ἀγάπησα ἐγώ, ἔτσι ν᾽ ἀγαπᾶτε κι ἐσεῖς ὁ ἕνας τόν ἄλλον (Ἰω. 13, 34).
Ἀπ᾽ αὐτό τό γνώρισμα θά μάθουν ὅλοι οἱ ἄπιστοι πώς εἶστε μαθητές μου, ἄν δηλαδή ἔχετε ἀγάπη μεταξύ σας (Ἰω. 13, 35).
Χρέος ἄλλο νά μήν ἀφήνετε σέ κανένα, ἐκτός ἀπό τήν ἀγάπη πού ὀφείλετε ὁ ἕνας στόν ἄλλον. Ἐπειδή ἐκεῖνος πού ἀγαπᾶ τόν ἀδελφό του, ἔχει ἐκπληρώσει ὅλο τό νόμο τοῦ Θεοῦ. Κι αὐτό, γιατί τό «μή μοιχεύσεις», «μή φονεύσεις», «μήν κλέψεις», [«μήν ψευδομαρτυρήσεις»], «μήν ἐπιθυμήσεις», κι ὅλες οἱ ἄλλες ἐντολές, σ᾽ αὐτή τήν ἐντολή συνοψίζονται καί περιλαμβάνονται: Στό ν᾽ ἀγαπήσεις τόν συνάνθρωπό σου σάν τόν ἑαυτό σου (Ρωμ. 13, 8-9).
Ἀγαπῆστε μέ καθαρή καρδιά ὁ ἕνας τόν ἄλλον (Α’ Πέτρ. 1, 22).
Νά ἀγαπᾶτε τούς ἀδελφούς σας (Α’ Πέτρ. 2, 17).
Ἄν τόσο πολύ μᾶς ἀγάπησε ὁ Θεός, ὀφείλουμε κι ἐμεῖς νά ἀγαποῦμε ὁ ἕνας τόν ἄλλον (Α’ Ἰω. 4, 11).
Ὅποιος δέν ἀγαπᾶ τόν ἀδελφό του, αὐτός βρίσκεται σέ κατάσταση πνευματικοῦ θανάτου (Α’ Ἰω. 23, 14).
Νά πῶς μάθαμε τί εἶναι ἀγάπη: Ὅπως ὁ Χριστός πρόσφερε τή ζωή Του στό θάνατο γιά χάρη μας, ἔτσι κι ἐμεῖς ὀφείλουμε νά προσφέρουμε καί τή ζωή μας ἀκόμη γιά τούς ἀδελφούς μας (Α’ Ἰω. 3, 16).
Παιδιά μου, ἄς μήν ἀγαποῦμε μέ τά λόγια μόνο καί μέ τή γλώσσα, ἀλλά ἔμπρακτα καί ἀληθινά (Α’ Ἰω. 3, 18).
Ὅποιος ἀγαπᾶ τό Θεό, αὐτός ἀγαπᾶ καί τόν ἀδελφό του (Α’ Ἰω. 4, 21).
3. Οἱ χριστιανοί ὀφείλουν νά μήν ἔχουν διαμάχες οὔτε νά νιώθουν μνησκακία καί μίσος κατά τῶν ἀδελφῶν τους, ἀλλά κι ἄν ἀκόμα παρεξηγηθοῦν μεταξύ τους, ὀφείλουν γρήγορα νά συμφιλιωθοῦν.
Ὅποιος χριστιανός ὀργίζεται ἐναντίον τοῦ ἀδελφοῦ του χωρίς εὔλογη ἀφορμή, εἶναι ὑπόδικος στό τοπικό δικαστήριο. Καί ὅποιος πεῖ τόν ἀδελφό του «ρακά», δηλαδή «ἀνόητε», εἶναι ὑπόδικος στό ἀνώτατο δικαστήριο. Καί ὅποιος πεῖ τόν ἀδελφό του «βλάκα», αὐτός θά καταδικαστεῖ στή φωτιά τῆς κολάσεως (Ματθ. 5, 22).
Ἄν πᾶς στήν ἐκκλησία γιά νά δώσεις κάποια προσφορά, καί ἐκεῖ θυμηθεῖς ὅτι ὁ ἀδελφός σου εἶναι λυπημένος μαζί σου, ἄφησε ἐκεῖ, μπροστά στήν Ἐκκλησία, τήν προσφορά σου, πήγαινε νά συμφιλιωθεῖς πρῶτα μέ τόν ἀδελφό σου καί ὕστερα ἔλα νά προσφέρεις τό δῶρο σου (Ματθ. 5, 23-24).
Κοίταξε νά συμφιλιωθεῖς γρήγορα μέ τόν ἀδελφό σου μέ τόν ὁποῖο βρίσκεται σέ ἀντιδικία, ὅσο ἀκόμα εἶστε στή στράτα τῆς ἐδῶ ζωῆς (Ματθ. 5, 25).
Ὅποιος νομίζει πώς μπορεῖ νά εἶναι φιλόνικος, ἄς ξέρει πώς οὔτε ἐγώ οὔτε οἱ Ἐκκλησίες τοῦ Θεοῦ ἔχουν τέτοια συνήθεια, δηλαδή νά φιλονικοῦμε (Α’ Κορ. 11, 16).
Ὁ δοῦλος τοῦ Θεοῦ δέν πρέπει νά φιλονικεῖ, ἀλλά πρέπει νά εἶναι ἤπιος ἀπέναντι σέ ὅλους, διδακτικός, ἀνεξίκακος (Β’ Τιμ. 2, 24).
Ἡ δύση τοῦ ἡλίου νά μή σᾶς βρίσκει ποτέ ὀργισμένους (Ἐφεσ. 4, 26).
Ὅποιος μισεῖ τόν ἀδελφό του βρίσκεται στό σκοτάδι, καί πορεύεται μέσα στό σκοτάδι, καί ποῦ πάει δέν ξέρει, γιατί τό σκοτάδι ἔχει τυφλώσει τά μάτια του (Α’ Ἰω. 2, 11).
Καθένας πού μισεῖ τόν ἀδελφό του εἶναι φονιάς. Καί ξέρετε πώς κανένας φονιάς δέν ἔχει συμμετοχή στήν αἰώνια ζωή (Α’ Ἰω. 3, 15).
4. Οἱ χριστιανοί ὀφείλουν νά μή βλέπουν μέ περιέργεια καί ἐπιθυμία.
Ἐγώ σᾶς λέω ὅτι κάθε ἄνθρωπος πού βλέπει γυναίκα μέ πονηρή ἐπιθυμία, ἔχει ἤδη σχεδόν διαπράξει μοιχεία μ᾽ αὐτή μέσα στήν καρδιά του (Ματθ. 5, 28).
Ὅλα ὅσα ἀνήκουν στόν κόσμο – οἱ ἁμαρτωλές ἐγωϊστικές ἐπιθυμίες, ἡ λαχτάρα ν᾽ ἀποκτήσουμε ὅ, τι βλέπουν τά μάτια μας καί ἡ ὑπεροψία ἀπό τήν κατοχή τοῦ πλούτου – δέν προέρχονται ἀπό τό Θεό Πατέρα, ἀλλ᾽ ἀπό τόν ἁμαρτωλό κόσμο. Ὁ κόσμος ὅμως περνᾶ καί χάνεται. Καί μαζί του χάνονται ὅλα ὅσα ἐπιθυμοῦν νά κατέχουν οἱ ἄνθρωποι. Ἐκεῖνος ὅμως πού ἐκτελεῖ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, θά ζήσει αἰώνια (Α’ Ἰω. 2, 16-17).
5. Οἱ χριστιανοί ὀφείλουν νά μήν ὁρκίζονται, οὔτε ἀληθινά οὔτε στά ψέματα.
Ἐγώ σᾶς λέω νά μήν ὁρκίζεστε καθόλου. Οὔτε στόν οὐρανό, γιατί εἶναι ὁ θρόνος τοῦ Θεοῦ. Οὔτε στή γῆ, γιατί εἶναι τό σκαμνί ὅπου πατοῦν τά πόδια του. Οὔτε στά Ἱεροσόλυμα, γιατί εἶναι ἡ πόλη τοῦ Θεοῦ, τοῦ μεγάλου βασιλιά. Οὔτε στό κεφάλι σας νά ὁρκιστεῖτε, γιατί δέν μπορεῖτε νά κάνετε οὔτε μιά τρίχα του ἄσπρη ἤ μαύρη. Ὁ λόγος σας ἄς εἶναι ἁπλά «ναί» καί «ὄχι». Ὅ,τι περισσότερο πεῖτε ἀπό τό «ναί» καί τό «ὄχι», προέρχεται ἀπό τόν πονηρό διάβολο (Ματθ. 5, 34-37).
Προπαντός, ἀδελφοί μου, νά μήν ὁρκίζεστε οὔτε στόν οὐρανό οὔτε στή γῆ οὔτε πουθενά ἀλλοῦ. Ἀλλ᾽ ἄς εἶναι τό «ναί» σας πραγματικό «ναί» καί τό «ὄχι» σας πραγματικό «ὄχι», γιά νά μή βρεθεῖτε κατηγορούμενοι στήν τελική κρίση (ἤ καί γιά νά μήν πέσετε σέ ὑποκρισία καί ψευδολογία) (Ἰακ. 5, 12).
6. Οἱ χριστιανοί ὀφείλουν νά μήν εἶναι ἐκδικητικοί, οὔτε ν᾽ ἀνταποδίδουν κακό στό κακό.
Ἐγώ σᾶς λέω νά μήν ἀντιστέκεστε στόν κακό ἄνθρωπο. Ἀλλ᾽ ἄν κάποιος σέ χτυπήσει στό ἕνα μάγουλο, ἐσύ γύρισέ του καί τό ἄλλο γιά νά στό χτυπήσει κι αὐτό (Ματθ. 5, 39).
Ἄν κάποιος θελήσει νά σέ πάρει ἀγγαρεία γιά ἕνα χιλιόμετρο, ἐσύ πήγαινε μαζί του δύο (Ματθ. 5, 41).
Νά προσεύχεστε γιά κείνους πού σᾶς καταριοῦνται, νά εὐεργετεῖτε ἐκείνους πού σᾶς μισοῦν, καί νά παρακαλεῖτε τό Θεό γιά κείνους πού σᾶς πειράζουν καί σᾶς καταδιώκουν (Ματθ. 5, 44).
Ἄν κάποιος σᾶς κάνει κακό, μήν τοῦ τό ἀνταποδίδετε. (Ρωμ. 12, 17).
Μή ζητᾶτε, ἀδελφοί, νά ὑπερασπίζετε μέ ἐκδικήσεις τόν ἑαυτό σας, ἀλλά δώσετε τόπο στήν ὀργή τοῦ Θεοῦ,πού θά ἔρθει καί θά πάρει ἐκδίκηση στήν ὥρα τῆς κρίσεως (Ρωμ. 12, 19).
Ἄν πεινᾶ ὁ ἐχθρός σου, δίνε του νά τρώει. Ἄν διψᾶ, δίνε του νά πίνει (Ρωμ. 12, 20).
Μήν ἀφήνεις νά σέ νικήσει τό κακό, ἀλλά νά νικᾶς τό κακό μέ τήν καλή σου διαγωγή (Ρωμ. 12, 21).
Νά μήν ἀντιδρᾶτε στό κακό μέ κακό καί στή βρισιά μέ βρισιά, ἀλλά τό ἀντίθετο. Στίς βρισιές δηλαδή νά ἀντιδρᾶτε μέ εὐλογίες (Α’ Πετρ. 3, 9).
Ἀγαπητέ, νά μήν παίρνεις γιά πρότυπο τό κακό, ἀλλά τό καλό. Ὅποιος κάνει τό καλό εἶναι παιδί τοῦ Θεοῦ. Ὅποιος κάνει τό κακό δέν ἔχει γνωρίσει τό Θεό (Γ’ Ἰω. 11).
7. Οἱ χριστιανοί ὀφείλουν νά μήν πηγαίνουν διόλου σέ δικαστήρια γιά τήν ἐπίλυση τῶν διαφορῶν τους. Ἄν ὅμως κάποτε παραστεῖ σχετική ἀνάγκη, ἄς προτιμήσουν νά βάλουν κριτή στή διαφορά τους ἕναν ἄνθρωπο τῆς Ἐκκλησίας, παρά νά καταφύγουν στά κοσμικά δικαστήρια.
Ἄν κάποιος θέλει νά σέ πάει στό δικαστήριο γιά νά σοῦ πάρει τό σακάκι, ἄφησέ του καί τό πανωφόρι (Ματθ. 5, 40).
Καί μόνο τό γεγονός, ἀδελφοί, ὅτι ἔχετε δίκες μεταξύ σας, ἀποτελεῖ ἤδη πλήρη ἀποτυχία σας. Ἄς προτιμᾶτε νά εἶστε οἱ ἀδικημένοι καί ζημιωμένοι, παρά ν᾽ ἀδικεῖτε καί νά ζημιώνετε τούς ἄλλους, καί μάλιστα τούς ἀδελφούς σας χριστιανούς. Ἤ μήπως δέν ξέρετε ὅτι ἄνθρωποι ἄδικοι δέν θά κληροομήσουν τή βασιλεία τοῦ Θεοῦ; Μήν ἔχετε αὐταπάτες: Στή βασιλεία τοῦ Θεοῦ δέν ἔχουν θέση οὔτε πόρνοι οὔτε φιλάργυροι οὔτε μοιχοί οὔτε θηλυπρεπεῖς οὔτε σοδομίτες οὔτε κλέφτες οὔτε πλεονέκτες οὔτε μέθυσοι οὔτε κατήγοροι οὔτε ἅρπαγες (Α’ Κορ. 6, 7-9).
Ὅταν κάποιος ἔχει μιά διαφορά μ᾽ ἕναν ἄλλο χριστιανό, πῶς τολμᾶ νά καταφεύγει στήν κρίση τῶν ἄδικων κοσμικῶν δικαστῶν καί ὄχι στήν κρίση καί τή διαιτησία τῶν μελῶν τῆς ἐκκλησιαστικῆς μας κοινότητας; (Α’ Κορ. 6, 1).
8. Οἱ χριστιανοί ὀφείλουν νά μήν κατακρίνουν.
Μήν κατακρίνετε τούς ἄλλους, γιά νά μήν κατακριθεῖτε κι ἐσεῖς ἀπό τό Θεό. Μέ τό κριτήριο πού κρίνετε θά κριθεῖτε, καί μέ τό μέτρο πού μετρᾶτε θά μετρηθεῖτε. Γιατί βλέπεις τό σκουπιδάκι πού εἶναι στό μάτι τοῦ ἀδελφοῦ σου καί δέ νιώθεις ὁλόκληρο δοκάρι πού εἶναι στό δικό σου μάτι; (Ματθ. 7, 1-3).
Ἔνοχος καί ἀνυπολόγητος εἶσαι, ἄνθρωπέ μου, ἐσύ πού γίνεσαι κριτής τῶν ἄλλων. Γιατί, κρίνοντας τόν ἄλλο, καταδικάζεις τόν ἴδιο τόν ἑαυτό σου, ἀφοῦ κι ἐσύ κάνεις τά ἴδια κακά πού κάνει ἐκεῖνος (Ρωμ. 2, 1).
Μήν κάνετε, ἀδελφοί, καμιά κρίση πρίν ἀπό τόν καιρό τῆς δευτέρας παρουσίας τοῦ Κυρίου. Ἐκεῖνος θά ρίξει τότε φῶς σέ ὅσα ἔργα εἶναι τώρα κρυμμένα στό σκοτάδι, καί θά φανερώσει τούς κρυφούς λογισμούς τῶν καρδιῶν τῶν ἀνθρώπων (Α’ Κορ. 4, 5).
Μήν κακολογεῖτε καί κατηγορεῖτε ὁ ἕνας τόν ἄλλον, ἀδελφοί. Ὅποιος κατηγορεῖ ἤ κατακρίνει τόν ἀδελφό του, κατηγορεῖ καί κατακρίνει τόν ἴδιο τό νόμο τοῦ Θεοῦ. Κι ὅταν κρίνεις τό νόμο τοῦ Θεοῦ, δέν εἶσαι τηρητής καί ὑποκείμενος στό νόμο, ἀλλά κριτής καί ἀνώτερός του. Ἕνας εἶναι ὁ νομοθέτης καί ὁ κριτής, ὁ Χριστός, πού ἔχει τή δύναμη νά σώσει τόν ἄνθρωπο ἤ νά τόν κολάσει. Ἐνῶ ἐσύ ποιός εἶσαι πού κρίνεις τόν ἄλλο; (Ἰακ. 4, 11-12).
9. Ἄν οἱ χριστιανοί δέν συγχωροῦν τά σφάλματα τῶν ἀδελφῶν τους, οὔτε ὁ Θεός θά συγχωρήσει τά δικά τους σφάλματα.
Ἄν ἐσεῖς συγχωρήσετε τά σφάλματα τῶν ἄλλων ἀνθρώπων, θά συγχωρήσει καί τά δικά σας σφάλματα ὁ ἐπουράνιος Πατέρας σας. Ἄν ὅμως δέν συγχωρήσετε τά σφάλματα τῶν ἄλλων, οὔτε τά δικά σας σφάλματα θά συγχωρήσει ὁ ἐπουράνιος Πατέρας (Ματθ. 6, 14-15).
Οὐράνιε Πατέρα, χάρισέ μας τά χρέη τῶν ἁμαρτιῶν μας, καθώς κι ἐμεῖς τά χαρίζουμε στούς δικούς μας ὀφειλέτες (ὅσους μᾶς ἔχουν ἀδικήσει) (Ματθ. 6, 12).
«Κακέ δοῦλε, σοῦ χάρισα ὅλο σου τό χρέος, δέκα χιλιάδες τάλαντα (ὑπέρογκο ποσό), ἐπειδή μέ παρακάλεσες. Δέν ἔπρεπε κι ἐσύ νά σπλαχνιστεῖς τό σύνδουλό σου, ὅπως ἐγώ σπλαχνίστηκα ἐσένα, καί νά τοῦ χαρίσεις τά ἑκατό δηνάρια (ἀσήμαντο ποσό) πού σοῦ χρωστοῦσε;» Καί ὀργίστηκε ὁ Κύριος του καί παρέδωσε τό δοῦλο ἐκεῖνο στούς βασανιστές, ὥσπου νά ξεπληρώσει ὅλο του τό χρέος. Ἔτσι θά κάνει καί σέ σᾶς ὁ οὐράνιος Πατέρας μου, ἄν δέν συγχωρήσετε μ᾽ ὅλη σας τήν καρδιά τά σφάλματα τῶν ἀδελφῶν σας (Ματθ. 18, 32-35).
Ὅταν στέκεστε νά προσευχηθεῖτε, νά συγχωρεῖτε ὅποιο παράπονο ἤ λύπη ἔχετε ἐναντίον κάποιου ἀδελφοῦ σας, γιά νά συγχωρήσει καί ὁ οὐράνιος Πατέρας σας τά δικά σας σφάλματα (Μάρκ. 11, 25).
Ἄν ὁ ἀδελφός σου σοῦ κάνει κακό, ἐπιτίμησέ τον. Κι ἄν μετανοήσει, συγχώρεσέ τον. Ἀλλά κι ἄν ἑφτά φορές τή μέρα σοῦ κάνει κακό, κι ἔρθει ἄλλες τόσες καί σοῦ πεῖ «μετανοῶ», συγχώρεσέ τον (Λουκ. 17, 3-4).
10. Οἱ χριστιανοί ὀφείλουν νά κάνουν ἐλεημοσύνες, ἀλλά καί νά προσεύχονται καί νά νηστέυουν, ὄχι ὅμως ὑποκριτικά, γιά νά τούς δοξάσουν δηλαδή καί νά τούς ἐπαινέσουν οἱ ἄνθρωποι, ἀλλά μόνο γιά τό Θεό.
Προσέχετε νά μήν κάνετε τήν ἐλεημοσύνη σας μπροστά στούς ἀνθρώπους, γιά νά σᾶς βλέπουν καί νά σᾶς θαυμάζουν. Ἀλλιῶς, μήν περιμένετε ἀνταμοιβή ἀπό τόν οὐράνιο Πατέρα σας. Ὅταν λοιπόν ἐσύ κάνεις ἐλεημοσύνη, κάνε την τόσο κρυφά, πού τό ἀριστερό σου χέρι νά μήν ξέρει τί κάνει τό δεξί (Ματθ. 6, 1 καί 3).
Ὅταν προσεύχεσαι χριστιανέ, νά μήν εἶσαι σάν τούς ὑποκριτές, πού τούς ἀρέσει νά στέκονται καί νά προσεύχονται ἐπιδεικτικά στίς ἐκκλησίες καί στά σταυροδρόμια, γιά νά δείξουν στούς ἀνθρώπους ὅτι προσεύχονται. Σᾶς βεβαιώνω πώς αὐτή εἶναι ὅλη ἡ ἀνταμοιβή τους. Ἐσύ, ἀντίθετα, ὅταν προσεύχεσαι, μπές στόν πιό ἀπόκρυφο χῶρο σου (δηλαδή τήν καρδιά), κλεῖσε τή πόρτα (δηλαδή τίς αἰσθήσεις) καί προσευχήσου μυστικά στόν κρυμένο καί ἀόρατο Πατέρα σου. Κι Ἐκεῖνος, πού βλέπει τίς κρυφές πράξεις, θά σέ ἀνταμείψει φανερά (Ματθ. 6, 5-6).
Ὅταν νηστεύετε, νά μή γίνεστε σκυθρωποί, ὅπως οἱ ὑποκριτές, πού ἀλλοιώνουν κατάλληλα τήν ὄψη τους γιά νά δείξουν στούς ἀνθρώπους ὅτι νηστεύουν. Σᾶς βεβαιώνω πώς αὐτοί παίρνουν ἐδῶ μόνο τήν ἀμοιβή τους, ἀπό τόν ἔπαινο τῶν ἀνθρώπων. Ἐσύ ἀντίθετα, ὅταν νηστεύεις, περιποιήσου τά μαλλιά σου καί νίψε τό πρόσωπό σου, γιά νά μή δείξεις στούς ἀνθρώπους τή νηστεία σου, ἀλλά μόνο στό Θεό καί Πατέρα σου, πού βλέπει τίς κρυφές πράξεις. Καί ὁ Πατέρας σου, πού βλέπει τίς κρυφές πράξεις, θά σοῦ τό ἀνταποδώσει φανερά (Ματθ. 6, 16-18).
11. Οἱ χριστιανοί ὀφείλουν νά φροντίζουν γιά τήν ἀπόκτηση ὄχι ἐπίγειων ἀλλά οὐράνιων θησαυρῶν. Καί οἱ πλούσιοι οφείλουν νά κλαῖνε καί νά θρηνοῦν γιά τά πλούτη τους, παρά νά ὑπολογίζουν σ᾽ αὐτά.
Μή μαζεύετε πλούτη πάνω στή γῆ, ὅπου τά ἀφανίζουν ὁ σκόρος καί ἡ σκουριά, κι ὅπου οἱ κλέφτες κάνουν διαρρήξεις καί τά κλέβουν. Νά μαζεύετε θησαυρούς οὐράνιους, πού δέν τούς ἀφανίζουν οὔτε ὁ σκόρος οὔτε ἡ σκουριά, καί πού οἱ κλέφτες δέν μποροῦν νά κάνουν διάρρηξη καί νά τούς κλέψουν. Γιατί ὅπου εἶναι τά πλούτη σας, ἐκεῖ θά εἶναι προσκολλημένη καί ἡ καρδιά σας (Ματθ. 6, 19-21).
Ἀλλοίμονο σέ σᾶς τούς πλουσίους, γιατί ἔχετε στόν κόσμο τοῦτο τήν παρηγοριά σας ἀπό τόν πλοῦτο, καί γι᾽ αὐτό δέν σᾶς μένει ν᾽ ἀπολαύσετε τίποτα στήν ζωή (Λουκ. 6, 24).
Σᾶς βεβαιώνω ὅτι δύσκολα θά μπεῖ πλούσιος στή βασιλεία τῶν οὐρανῶν (Ματθ. 19, 23).
Πουλῆστε τά ὑπάρχοντά σας καί δῶστε ἐλεημοσύνη στούς φτωχούς. Ἀποκτῆστε πορτοφόλια πού δέν παλιώνουν, καί πλούτη στόν οὐρανό πού δέν σώνονται ποτέ, καί πού οὔτε κλέφτης τά ἀγγίζει οὔτε σκόρος τά καταστρέφει (Λουκ. 12, 33).
Ὁ καθένας ἀπό σᾶς πού δέν ἀπαρνιέται ὅ,τι ἔχει στή ζωή αὐτή, δέν μπορεῖ νά εἶναι μαθητής μου (Λουκ. 14, 33).
Στούς πλούσιους αὐτοῦ ἐδῶ τοῦ κόσμου νά παραγγέλλεις νά μήν ὑπερηφανεύονται οὔτε νά στηρίζουν τίς ἐλπίδες τους σέ κάτι ἀβέβαιο, ὅπως ὁ πλοῦτος, ἀλλά στό ζωντανό Θεό, πού μᾶς δίνει πλουσιοπάροχα ὅλα τ᾽ ἀγαθᾶ, γιά νά τ᾽ ἀπολαμβάνουμε (Α’ Τιμ. 6, 17).
Ἀκοῦστε με κι ἐσεῖς οἱ πλούσιοι. Κλάψτε καί θρηνῆστε γιά τίς συμφορές πού σᾶς περιμένουν. Ὁ πλοῦτος σας σάπισε καί τά ροῦχα σας τά ᾽φαγε ὁ σκόρος. Τό χρυσάφι καί τό ἀσήμι σας κατασκούριασαν, καί ἡ σκουριά τους θά εἶναι μάρτυρας ἐναντίον σας καί θά καταφάει τίς σάρκες σας σάν τή φωτιά. Κι ἐνῶ πλησιάζει ἡ κρίση, ἐσεῖς μαζεύετε θησαυρούς (Ἰακ. 5, 1-3).
Νά, κραυγάζει ὁ μισθός τῶν ἐργατῶν πού θέρισαν τά χωράφια σας, κι ἐσεῖς τούς τόν στερήσατε. Καί οἱ κραυγές τῶν ἀδικημένων θεριστῶν ἔφτασαν ὥς τ᾽ αὐτιά τοῦ παντοδύναμου Κυρίου (Ἰακ. 5, 4).
12. Οἱ χριστιανοί ὀφείλουν νά μή μεριμνοῦν γιά τ᾽ ἀγαθά τῆς γῆς, οὔτε ν᾽ ἀγαποῦν τόν κόσμο καί τά κοσμικά πράγματα, ἀλλά νά ἐπιζητοῦν τά αἰώνια καί οὐράνια ἀγαθά.
Μήν ἔχετε ἄγχος καί μήν ἀρχίσετε νά λέτε «τί θά φᾶμε;» ἤ «τί θά πιοῦμε;» ἤ «τί θά φορέσουμε;» ἐπειδή γιά ὅλ᾽ αὐτά ἀγωνιοῦν οἱ ἄπιστοι μόνο (Ματθ. 6, 31-32).
Νά ζητᾶτε πρῶτα ἀπ᾽ ὅλα τή βασιλεία τοῦ Θεοῦ καί τήν ἐπικράτηση τοῦ θελήματός Του, καί ὅλ᾽ αὐτά θά σᾶς δοθοῦν ἀπό τό Θεό σάν χάρισμα, χωρίς νά τά ζητᾶτε (Ματθ. 6, 33).
Τοῦτο σᾶς λέω, ἀδελφοί, ὅτι ὁ καιρός τῆς ἐπίγειας ζωῆς εἶναι λιγοστός, ἔτσι ὥστε καί ὅσοι ἔχουν γυναῖκες νά ζοῦν σάν νά μήν ἔχουν, νά μήν εἶναι δηλαδή προσκολλημένοι σ᾽ αὐτές. Κι ἐκεῖνοι πού κλαῖνε καί θλίβονται γιά πράγματα τοῦ παρόντος κόσμου, νά ζοῦν σάν νά μήν ἔχει συμβεῖ κάτι θλιβερό. Καί ὅσοι δοκιμάζουν χαρές, νά ζοῦν σάν νά μήν ἔχουν λόγο νά χαίρονται. Καί ὅσοι ἀγοράζουν ὑλικά πράγματα, νά ἀντιμετωπίζουν τ᾽ ἀγορασμένα σάν νά μήν πρόκειται νά τ᾽ ἀπολαύσουν. Καί ὅσοι ἀσχολοῦνται μέ τ᾽ ἀγαθά τοῦ κόσμου τούτου, ν᾽ ἀποφεύγουν κάθε ὑπέρμετρη ἀπόλαυσή τους καί μόνο στ᾽ ἀναγκαῖα νά ἀρκοῦνται. Γιατί ἡ σημερινή μορφή αὐτοῦ ἐδῶ τοῦ κόσμου δέν θά κρατήσει πολύ, ἀλλά περνᾶ καί φεύγει συνεχῶς (Α’ Κορ. 7, 29-31).
Ἐμεῖς οἱ χριστανοί δέν στοχεύουμε σ᾽ αὐτά πού βλέπονται, ἀλλά σ᾽ αὐτά πού δέν βλέπονται μέ τά σωματικά μάτια. Γιατί ὅσα βλέπονται εἶναι προσωρινά, ἐνῶ ὅσα δέν βλέπονται εἶναι αἰώνια (Β’ Κορ. 4, 18).
Ἐμεῖς εἴμαστε πολίτες τ᾽ οὐρανοῦ, ἀπ᾽ ὅπου περιμένουμε νά ἔρθει καί νά μᾶς λυτρώσει ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός (Φιλιπ. 3, 20).
Ἐμεῖς οἱ χριστιανοί δέν ἔχουμε σ᾽ αὐτό τόν κόσμο τή μόνιμη πατρίδα μας, ἀλλά λαχταροῦμε τή μελλοντική οὐράνια πατρίδα (Ἑβρ. 13, 14).
Προδότες τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ! Δέν ξέρετε ὅτι ἡ ἀγάπη γιά τόν ἁμαρτωλό κόσμο εἶναι ἔχθρα ἐναντίον τοῦ Θεοῦ; Ὅποιος λοιπόν θέλει νά εἶναι φίλος τοῦ κόσμου, γίνεται ἐχθρός τοῦ Θεοῦ (Ἰακ. 4, 4).
Ἀγαπητοί, μήν ἀγαπᾶτε τόν κόσμο, μήτε ὅσα εἶναι τοῦ κόσμου. Ἄν κάποιος ἀγαπᾶ τόν κόσμο, δέν ἔχει μέσα του τήν ἀγάπη γιά τόν οὐράνιο Πατέρα (Α’ Ἰω. 2, 15).
13. Οἱ χριστιανοί ὀφείλουν νά μήν εἶναι ὑπερήφανοι, ἀλλά νά εἶναι ταπεινοί καί ν᾽ ἀγαποῦν ταπεινά.
Ὅποιος ταπεινώσει τόν ἑαυτό του σάν τό παιδάκι τοῦτο, αὐτός εἶναι μεγαλύτερος ἀπ᾽ ὅλους στή βασιλεία τῶν οὐρανῶν (Ματθ. 18, 4).
Ὅποιος ὑψώσει τόν ἑαυτό του θά ταπεινωθεῖ. Καί ὅποιος ταπεινώσει τόν ἑαυτό του θά ὑψωθεῖ (Ματθ. 23, 12).
Ἀδελφοί, νά μήν εἶστε φαντασμένοι, ἀλλά νά συγκαταβαίνετε στούς ἁπλοϊκούς καί ταπεινούς χριστιανούς, καί νά τούς συναναστρέφεστε, συμμεριζόμενοι τήν ἀσημότητά τους (Ρωμ. 12, 16).
Μέ ταπεινοφροσύνη ἄς θεωρεῖ ὁ καθένας τόν ἄλλον ἀνώτερό του (Φιλιπ. 2, 3).
Ταπεινωθεῖτε μπροστά στόν Κύριο, κι Ἐκεῖνος θά σᾶς ὑψώσει (Ἰακ. 4, 10).
Οἱ νεώτεροι νά ὑποτάσσεστε στούς πρεσβυτέρους. Κι ὅλοι μαζί, ὑποτασσόμενοι ὁ ἕνας στόν ἄλλο, ζωστεῖτε τήν ταπεινοφροσύνη. Γιατί ὁ Θεός ἐναντιώνεται στούς ὑπερήφανους, στούς ταπεινούς ὅμως δίνει τή χάρη Του. Ταπεινῶστε λοιπόν τούς ἑαυτούς σας κάτω ἀπό τή δύναμη τοῦ Θεοῦ, γιά νά σᾶς ὑψώσει τήν ὥρα τῆς κρίσεως (Α’ Πέτρ. 5, 5-6).
14. Οἱ χριστιανοί ὀφείλουν ν᾽ ἀντιμετωπίζουν μέ ὑπομονή ὅλες τίς θλίψεις πού τούς βρίσκουν.
Ἐκεῖνος πού θά ὑπομείνει ὥς τό τέλος τίς δοκιμασίες, αὐτός μόνο θά σωθεῖ (Ματθ. 24, 13).
Μέ τήν ὑπομονή σας θά σώσετε τίς ψυχές σας (Λουκ. 21, 19).
Ἡ θλίψη φέρνει σιγά-σιγά τήν ὑπομονή, ἡ ὑπομονή τή σταθερότητα στήν ἀρετή, καί ἡ σταθερότητα στήν ἀρετή τήν ἐλπίδα στό Θεό (Ρωμ. 5, 3-4).
Νά ἔχετε ὑπομονή στίς δοκιμασίες (Ρωμ. 12, 11).
Ἄν δείχνουμε ὑπομονή στίς θλίψεις, θά βασιλεύσουμε μαζί μέ τό Χριστό στή μέλλουσα ζωή (Β’ Τιμ. 2, 12).
Νά ἐπιδιώκεις τήν ὑπομονή (Α’ Τιμ. 6, 11).
Ἀδελφοί, νά ὑπομένετε μέ καρτερία κάθε παιδαγωγία τοῦ Θεοῦ, γνωρίζοντας πώς ὁ Θεός σᾶς μεταχειρίζεται σάν παιδιά ου (Ἑβρ. 12, 7).
Σᾶς χρειάζεται ὑπομονή, γιά νά κάνετε σταθερά τό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί νά πάρετε τήν ἀμοιβή πού σᾶς ὑποσχέθηκε (Ἑβρ. 10, 36).
Μέ ὑπομονή ἄς τρέχουμε τόν ἀγώνα πού ἔχουμε μπροστά μας (Ἑβρ. 12, 1).
Καλότυχος εἶναι ὁ χριστιανός πού σηκώνει μέ ὑπομονή τίς δοκιμασίες, γιατί, ἀφοῦ ὑποστεῖ μέ ἐπιτυχία τίς δοκιμασίες, θά κερδίσει τό βραβεῖο τῆς αἰώνιας ζωῆς, πού ὑποσχέθηκε ὁ Θεός σ᾽ ὅσους Τόν ἀγαποῦν (Ἰακ. 1, 12).
Ἡ ὑπομονή σας ἄς εἶναι ἀκλόνητη καί διαρκής, γιά νά γίνετε τέλειοι καί ὁλοκληρωμένοι καί νά μήν ὑστερεῖτε σέ τίποτα (Ἰακ. 1, 4).
Κάνετε ὅ,τι μπορεῖτε, ἀδελφοί, γιά νά προσθέσετε πάνω στήν αὐτοκυριαρχία τήν ὑπομονή, καί πάνω στήν ὑπομονή τήν εὐσέβεια (Β’ Πέτρ. 1, 6).
Ἐδῶ θά φανεῖ ἡ ὑπομονή ὅσων ἀνήκουν στό λαό τοῦ Θεοῦ (Ἀποκ. 14, 12).
15. Οἱ χριστανοί ὀφείλουν νά μήν παραδίδονται στίς κοσμικές φροντίδες καί τίς ὑλικές ἀπολαύσεις, οὔτε νά ζοῦν μέ ἀμέλεια καί πνευματική ραθυμία, ἀλλά νά βρίσκονται πάντοτε σέ πνευματική ἐγρήγορση καί ἑτοιμότητα, περιμένοντας τήν ὥρα τοῦ θανάτου καί τῆς κρίσεως τοῦ Θεοῦ.
Νά ἀγρυπνεῖτε, γιατί δέν ξέρετε ποιά ὥρα θά ἔρθει ὁ Κύριός σας. Καί νά ξέρετε τοῦτο: Ἄν γνώριζε ὁ ἰδιοκτήτης ἑνός σπιτιοῦ ποιά ὥρα τῆς νύχτας θά ᾽ρθει ὁ κλέφτης, θά ξαγρυπνοῦσε καί δέν θ᾽ ἄφηνε νά διαρρήξουν τό σπίτι του. Γι᾽ αὐτό κι ἐσεῖς νά εἶστε πάντοτε ἕτοιμοι, γιατί ὁ Υἱός τοῦ Ἀνθρώπου θά ἔρθει τήν ὥρα πού δέν Τόν περιμένετε (Μτθ. 24, 42-44).
Σέ ὅλους σας τό λέω: Ἀγρυπνεῖτε! (Μαρκ. 13, 37).
Ἀγρυπνεῖτε καί προσεύχεστε, γιά νά μή σᾶς νικήσει ὁ πειρασμός. Τό πνεῦμα σας εἶναι πρόθυμο, ἡ σάρκα σας ὅμως ἀδύναμη (Μαρκ. 14, 38).
Ἡ μέση σας ἄς εἶναι ζωσμένη καλά (δηλαδή νά εἶστε ἕτοιμοι) καί τά λυχνάρια σας ἄς εἶναι πάντα ἀναμένα (δηλαδή ὁ νοῦς καί ἡ καρδιά σας πάντα νά βρίσκονται σέ προσοχή καί ἐγρήγορση). Νά μοιάσετε στούς ὑπηρέτες ἐκείνους πού περιμένουν πότε ὁ Κύριός τους θά γυρίσει ἀπό τή γαμήλια τελετή ὥστε, μόλις ἔρθει καί χτυπήσει τήν πόρτα, ἀμέσως νά τοῦ ἀνοίξουν. Μακάριοι εἶναι οἱ ὑπηρέτες ἐκεῖνοι πού, ὅταν ἔρθει ὁ Κύριός τους, θά τούς βρεῖ ν᾽ ἀγρυπνοῦν καί νά τόν περιμένουν (Λουκ. 12, 35-37).
Προσέχετε καλά τούς ἑαυτούς σας. Προσέχετε μήν παραδοθεῖτε στήν κραιπάλη καί στό μεθύσι καί στήν ἀγωνία γιά τίς καθημερινές ἀνάγκες, γιατί θά γίνουν βαριές καί κοιμισμένες ἀπ᾽ αὐτά οἱ καρδιές σας, καί θά σᾶς αἰφνιδιάσει ἔτσι ἡ ἡμέρα τῆς κρίσεως. Γιατί θά ᾽ρθει σάν παγίδα σ᾽ ὅλους τούς ἀνθρώπους πού κατοικοῦν στή γῆ. Νά εἶστε λοιπόν ἄγρυπνοι καί προσεκτικοί, παρακαλώντας κάθε ὥρα καί στιγμή τό Θεό νά σᾶς ἀξιώσει νά γλυτώσετε ἀπ᾽ ὅλα τά φοβερά πού μέλλουν νά συμβοῦν, καί νά παρουσιαστεῖτε ἕτοιμοι μπροστά στόν Υἱό τοῦ ἀνθρώπου (Λουκ. 21, 34-36).
Ἦρθε πιά ἡ ὥρα νά σηκωθοῦμε ἀπό τόν ὕπνο τῆς ἀμέλειας, ἀδελφοί. Γιατί τώρα ἡ τελική σωτηρία βρίσκεται πιό κοντά μας παρά τότε πού πιστέψαμε. Ἡ νύχτα τῆς ἐπίγειας ζωῆς ὅπου νά ᾽ναι φεύγει, καί ἡ μέρα τῆς μελλοντικῆς αἰώνιας ζωῆς κοντεύει νά ἔρθει (Ρωμ. 13, 11-12).
Σήκω πάνω ἐσύ, πού κοιμᾶσαι τόν ὕπνο τῆς ἁμαρτίας, καί ἀναστήσου ἀπό τήν πνευματική νέκρα, καί θά σέ φωτίσει ὁ Χριστός (Ἐφεσ. 5, 14).
Ἄς μήν κοιμόμαστε, καθώς οἱ ἄλλοι, ἀλλ᾽ ἄς εἴμαστε ἄγρυπνοι καί προσεκτικοί. Ὅσοι κοιμοῦνται, τή νύχτα κοιμοῦνται. Καί ὅσοι μεθοῦν, τή νύχτα μεθοῦν. Ἐμεῖς οἱ χριστιανοί ὅμως, σάν ἄνθρωποι τῆς ἡμέρας, ἄς εἴμαστε προσεκτικοί (Α’ Θεσ. 5, 6-8).
Μή σβύνετε μέ τήν ἀμέλεια τά χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος πού ἔχετε (Α’ Θεσ. 5, 19).
Μήν εἶστε ὀκνηροί σ᾽ ὅ,τι πρέπει νά δείχνετε προθυμία καί ζῆλο. Νά ἔχετε φλογερό πνευματικό ἐνθουσιασμό, νά ὑπηρετεῖτε μ᾽ ἀφοσίωση τόν Κύριο (Ρωμ. 12, 11).
Ζήσατε πάνω στή γῆ μέ ἀπολαύσεις καί σπατάλες. Παχύνατε τίς καρδιές σας σάν τά θρεφτάρια, πού τά ἑτοιμάζουν γιά σφάξιμο. (Ἔτσι θά εἶναι καί γιά σᾶς ἡ μέρα τῆς κρίσεως μέρα σφαγῆς σας) (Ἰακ. 5, 5).
Νά εἶστε προσεκτικοί καί ἄγρυπνοι. Ὁ ἀντίπαλός σας διάβολος περιφέρεται σάν τό λιοντάρι πού βρυχιέται, ζητώντας νά καταβροχθίσει κάποιον ἀπό σᾶς, πού στέκεστε στερεοί στήν πίστη (Α’ Πέτρ. 5, 8).
Ἀγρύπνα!… Γιατί ἄν δέν ἀγρυπνᾶς, θά ᾽ρθω σάν τόν κλέφτη, καί δέν θά ξέρεις ποιά ὥρα θά ᾽ρθω νά σέ κρίνω (Ἀποκ. 3, 2 καί 3).
16. Οἱ χριστιανοί ὀφείλουν νά μετανοοῦν διαρκῶς ἀπό τά βάθη τῆς ψυχῆς τους.
Ἐκεῖνο τόν καιρό ἐμφανίσθηκε στήν ἔρημο τῆς Ἰουδαίας ὁ Ἰωάννης ὁ Βαπτιστής, κηρύττοντας καί λέγοντας: «Μετανοεῖτε, γιατί ἔφτασε ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. 3, 1-2).
Ἀπό τότε ἄρχισε ὁ Ἰησοῦς νά κηρύττει καί νά λέει: «Μετανοεῖτε, γιατί ἔφτασε ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. 4, 17).
Ἄν δέν μετανοήσετε, θά χαθεῖτε ὅλοι σας μέ τόν ἴδιο τρόπο (Λουκ. 13, 3).
Μετανοῆτε, ἀδελφοί, καί ἐπιστρέψτε στό Θεό, γιά νά ἐξαλειφθοῦν οἱ ἁμαρτίες σας καί νά βρεῖτε ἀνακούφιση ἀπό τόν Κύριο (Πράξ. 3, 19).
Μετανόησε καί κάνε πάλι τά προηγούμενα καλά ἔργα, πού ἔκανες. Ἀλλιῶς, ἄν δέν μετανοήσεις, ἔρχομαι γρήγορα καταπάνω σου καί μετακινῶ τό λυχνοστάτη σου, δηλαδή τήν Ἐκκλησία σου, ἀπό τόν τόπο του (Ἀποκ. 2, 5).
17. Οἱ χριστιανοί, ἄν δέν ξεπεράσουν στά καλά ἔργα τούς δικαίους τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, δέν μπαίνουν στή βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Καί ἄν ἁμαρτάνουν, θά κολαστοῦν βαρύτερα ἀπό τούς ἀπίστους.
Ἄν ἡ εὐσέβειά σας δέν ξεπεράσει τήν εὐσέβεια τῶν γραμματέων καί τῶν φαρισαίων, δέν θά μπεῖτε στή βασιλεία τῶν οὐρανῶν (Ματθ. 5, 20).
Ἐκεῖνος ὁ δοῦλος πού ξέρει ποιό εἶναι τό θέλημα τοῦ κυρίου του, δέν ἑτοιμάζει ὅμως οὔτε κάνει ὅ,τι θέλει ἐκεῖνος, θά τιμωρηθεῖ αὐστηρά. Ἀντίθετα, ἐκεῖνος πού δέν ξέρει τό θέλημα τοῦ κυρίου του καί κάνει κάτι ἀξιόποινο, θά τιμωρηθεῖ πιό ἐλαφρά. Γιατί σ᾽ ὅποιον δόθηκαν πολλά, πολλά θά τοῦ ζητηθοῦν. Καί σ᾽ ὅποιον δόθηκαν περισσότερα, περισσότερα θά τοῦ ζητηθοῦν (Λουκ. 12, 47-48).
Ὅσοι ἁμάρτησαν χωρίς νά ξέρουν τό νόμο τοῦ Θεοῦ, θά καταδικαστοῦν ὄχι μέ κριτήριο τό νόμο (δηλαδή ἐλαφρότερα). Ὅσοι ὅμως ἁμάρτησαν γνωρίζοντας τό νόμο, θά δικαστοῦν μέ κριτήριο τό νόμο (δηλαδή βαρύτερα) (Ρωμ. 2, 12).
Θά ἦταν καλύτερα γι᾽ αὐτούς νά μήν εἶχαν γνωρίσει τό δρόμο τῆς ἀρετῆς καί τῆς εὐσέβειας, παρά, ἀφοῦ τήν γνωρίσουν, νά ἐγκαταλείψουν τήν ἁγία ἐντολή πού τούς παραδόθηκε (Β’ Πέτρ. 2, 21).
Τοῦ Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου
1. Κάθε χριστιανός ὀφείλει ν᾽ ἀγαπᾶ τό Θεό.
Ὀφείλεις ν᾽ ἀγαπᾶς τόν Κύριο καί Θεό σου μ᾽ ὅλη σου τήν καρδιά καί μ᾽ ὅλη σου τήν ψυχή καί μ᾽ ὅλο σου τό νοῦ. Αὐτή εἶναι ἡ πρώτη καί μεγάλη ἐντολή (Ματθ. 22, 37).
Ἄν μ᾽ ἀγαπᾶτε, τηρῆστε τίς ἐντολές μου (Ἰω. 14, 15).
Ὅποιος ἐγκολπώθηκε τίς ἐντολές μου καί τίς ἐκτελεῖ, ἐκεῖνος εἶναι πού μ᾽ ἀγαπᾶ. Καί ὅποιος ἀγαπᾶ ἐμένα, θ᾽ ἀγαπηθεῖ ἀπό τόν Πατέρα μου καί θά τόν ἀγαπήσω κι ἐγώ καί θά φανερώσω μέσα του μυστικά τόν ἑαυτό μου (Ἰω. 14, 21).
Ὅποιος δέν μ᾽ ἀγαπᾶ, δέν τηρεῖ τίς ἐντολές μου (Ἰω. 14, 24).
Ἀγαπᾶτε τό Χριστό, ἄν καί δέν τόν ἔχετε γνωρίσει (Α’ Πέτρ. 1, 8).
Ὅποιος ἀγαπᾶ τόν Πατέρα, ἀγαπᾶ καί τόν Υἱό, πού γεννήθηκε ἀπό τόν Πατέρα (Α’ Ἰω. 5, 1).
2. Κάθε χριστιανός ὀφείλει ν᾽ ἀγαπᾶ τόν ἀδελφό του (τόν συνάνθρωπό του).
Δεύτερη ἐντολή, ὅμοια μέ τήν πρώτη, εἶναι τό ν᾽ ἀγαπήσεις τόν συνάνθρωπό σου ὅπως ἀγαπᾶς τόν ἑαυτό σου (Ματθ. 22, 39).
Σᾶς δίνω μιά νέα ἐντολή: Ν᾽ ἀγαπᾶτε ὁ ἕνας τόν ἄλλον. Ὅπως σᾶς ἀγάπησα ἐγώ, ἔτσι ν᾽ ἀγαπᾶτε κι ἐσεῖς ὁ ἕνας τόν ἄλλον (Ἰω. 13, 34).
Ἀπ᾽ αὐτό τό γνώρισμα θά μάθουν ὅλοι οἱ ἄπιστοι πώς εἶστε μαθητές μου, ἄν δηλαδή ἔχετε ἀγάπη μεταξύ σας (Ἰω. 13, 35).
Χρέος ἄλλο νά μήν ἀφήνετε σέ κανένα, ἐκτός ἀπό τήν ἀγάπη πού ὀφείλετε ὁ ἕνας στόν ἄλλον. Ἐπειδή ἐκεῖνος πού ἀγαπᾶ τόν ἀδελφό του, ἔχει ἐκπληρώσει ὅλο τό νόμο τοῦ Θεοῦ. Κι αὐτό, γιατί τό «μή μοιχεύσεις», «μή φονεύσεις», «μήν κλέψεις», [«μήν ψευδομαρτυρήσεις»], «μήν ἐπιθυμήσεις», κι ὅλες οἱ ἄλλες ἐντολές, σ᾽ αὐτή τήν ἐντολή συνοψίζονται καί περιλαμβάνονται: Στό ν᾽ ἀγαπήσεις τόν συνάνθρωπό σου σάν τόν ἑαυτό σου (Ρωμ. 13, 8-9).
Ἀγαπῆστε μέ καθαρή καρδιά ὁ ἕνας τόν ἄλλον (Α’ Πέτρ. 1, 22).
Νά ἀγαπᾶτε τούς ἀδελφούς σας (Α’ Πέτρ. 2, 17).
Ἄν τόσο πολύ μᾶς ἀγάπησε ὁ Θεός, ὀφείλουμε κι ἐμεῖς νά ἀγαποῦμε ὁ ἕνας τόν ἄλλον (Α’ Ἰω. 4, 11).
Ὅποιος δέν ἀγαπᾶ τόν ἀδελφό του, αὐτός βρίσκεται σέ κατάσταση πνευματικοῦ θανάτου (Α’ Ἰω. 23, 14).
Νά πῶς μάθαμε τί εἶναι ἀγάπη: Ὅπως ὁ Χριστός πρόσφερε τή ζωή Του στό θάνατο γιά χάρη μας, ἔτσι κι ἐμεῖς ὀφείλουμε νά προσφέρουμε καί τή ζωή μας ἀκόμη γιά τούς ἀδελφούς μας (Α’ Ἰω. 3, 16).
Παιδιά μου, ἄς μήν ἀγαποῦμε μέ τά λόγια μόνο καί μέ τή γλώσσα, ἀλλά ἔμπρακτα καί ἀληθινά (Α’ Ἰω. 3, 18).
Ὅποιος ἀγαπᾶ τό Θεό, αὐτός ἀγαπᾶ καί τόν ἀδελφό του (Α’ Ἰω. 4, 21).
3. Οἱ χριστιανοί ὀφείλουν νά μήν ἔχουν διαμάχες οὔτε νά νιώθουν μνησκακία καί μίσος κατά τῶν ἀδελφῶν τους, ἀλλά κι ἄν ἀκόμα παρεξηγηθοῦν μεταξύ τους, ὀφείλουν γρήγορα νά συμφιλιωθοῦν.
Ὅποιος χριστιανός ὀργίζεται ἐναντίον τοῦ ἀδελφοῦ του χωρίς εὔλογη ἀφορμή, εἶναι ὑπόδικος στό τοπικό δικαστήριο. Καί ὅποιος πεῖ τόν ἀδελφό του «ρακά», δηλαδή «ἀνόητε», εἶναι ὑπόδικος στό ἀνώτατο δικαστήριο. Καί ὅποιος πεῖ τόν ἀδελφό του «βλάκα», αὐτός θά καταδικαστεῖ στή φωτιά τῆς κολάσεως (Ματθ. 5, 22).
Ἄν πᾶς στήν ἐκκλησία γιά νά δώσεις κάποια προσφορά, καί ἐκεῖ θυμηθεῖς ὅτι ὁ ἀδελφός σου εἶναι λυπημένος μαζί σου, ἄφησε ἐκεῖ, μπροστά στήν Ἐκκλησία, τήν προσφορά σου, πήγαινε νά συμφιλιωθεῖς πρῶτα μέ τόν ἀδελφό σου καί ὕστερα ἔλα νά προσφέρεις τό δῶρο σου (Ματθ. 5, 23-24).
Κοίταξε νά συμφιλιωθεῖς γρήγορα μέ τόν ἀδελφό σου μέ τόν ὁποῖο βρίσκεται σέ ἀντιδικία, ὅσο ἀκόμα εἶστε στή στράτα τῆς ἐδῶ ζωῆς (Ματθ. 5, 25).
Ὅποιος νομίζει πώς μπορεῖ νά εἶναι φιλόνικος, ἄς ξέρει πώς οὔτε ἐγώ οὔτε οἱ Ἐκκλησίες τοῦ Θεοῦ ἔχουν τέτοια συνήθεια, δηλαδή νά φιλονικοῦμε (Α’ Κορ. 11, 16).
Ὁ δοῦλος τοῦ Θεοῦ δέν πρέπει νά φιλονικεῖ, ἀλλά πρέπει νά εἶναι ἤπιος ἀπέναντι σέ ὅλους, διδακτικός, ἀνεξίκακος (Β’ Τιμ. 2, 24).
Ἡ δύση τοῦ ἡλίου νά μή σᾶς βρίσκει ποτέ ὀργισμένους (Ἐφεσ. 4, 26).
Ὅποιος μισεῖ τόν ἀδελφό του βρίσκεται στό σκοτάδι, καί πορεύεται μέσα στό σκοτάδι, καί ποῦ πάει δέν ξέρει, γιατί τό σκοτάδι ἔχει τυφλώσει τά μάτια του (Α’ Ἰω. 2, 11).
Καθένας πού μισεῖ τόν ἀδελφό του εἶναι φονιάς. Καί ξέρετε πώς κανένας φονιάς δέν ἔχει συμμετοχή στήν αἰώνια ζωή (Α’ Ἰω. 3, 15).
4. Οἱ χριστιανοί ὀφείλουν νά μή βλέπουν μέ περιέργεια καί ἐπιθυμία.
Ἐγώ σᾶς λέω ὅτι κάθε ἄνθρωπος πού βλέπει γυναίκα μέ πονηρή ἐπιθυμία, ἔχει ἤδη σχεδόν διαπράξει μοιχεία μ᾽ αὐτή μέσα στήν καρδιά του (Ματθ. 5, 28).
Ὅλα ὅσα ἀνήκουν στόν κόσμο – οἱ ἁμαρτωλές ἐγωϊστικές ἐπιθυμίες, ἡ λαχτάρα ν᾽ ἀποκτήσουμε ὅ, τι βλέπουν τά μάτια μας καί ἡ ὑπεροψία ἀπό τήν κατοχή τοῦ πλούτου – δέν προέρχονται ἀπό τό Θεό Πατέρα, ἀλλ᾽ ἀπό τόν ἁμαρτωλό κόσμο. Ὁ κόσμος ὅμως περνᾶ καί χάνεται. Καί μαζί του χάνονται ὅλα ὅσα ἐπιθυμοῦν νά κατέχουν οἱ ἄνθρωποι. Ἐκεῖνος ὅμως πού ἐκτελεῖ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, θά ζήσει αἰώνια (Α’ Ἰω. 2, 16-17).
5. Οἱ χριστιανοί ὀφείλουν νά μήν ὁρκίζονται, οὔτε ἀληθινά οὔτε στά ψέματα.
Ἐγώ σᾶς λέω νά μήν ὁρκίζεστε καθόλου. Οὔτε στόν οὐρανό, γιατί εἶναι ὁ θρόνος τοῦ Θεοῦ. Οὔτε στή γῆ, γιατί εἶναι τό σκαμνί ὅπου πατοῦν τά πόδια του. Οὔτε στά Ἱεροσόλυμα, γιατί εἶναι ἡ πόλη τοῦ Θεοῦ, τοῦ μεγάλου βασιλιά. Οὔτε στό κεφάλι σας νά ὁρκιστεῖτε, γιατί δέν μπορεῖτε νά κάνετε οὔτε μιά τρίχα του ἄσπρη ἤ μαύρη. Ὁ λόγος σας ἄς εἶναι ἁπλά «ναί» καί «ὄχι». Ὅ,τι περισσότερο πεῖτε ἀπό τό «ναί» καί τό «ὄχι», προέρχεται ἀπό τόν πονηρό διάβολο (Ματθ. 5, 34-37).
Προπαντός, ἀδελφοί μου, νά μήν ὁρκίζεστε οὔτε στόν οὐρανό οὔτε στή γῆ οὔτε πουθενά ἀλλοῦ. Ἀλλ᾽ ἄς εἶναι τό «ναί» σας πραγματικό «ναί» καί τό «ὄχι» σας πραγματικό «ὄχι», γιά νά μή βρεθεῖτε κατηγορούμενοι στήν τελική κρίση (ἤ καί γιά νά μήν πέσετε σέ ὑποκρισία καί ψευδολογία) (Ἰακ. 5, 12).
6. Οἱ χριστιανοί ὀφείλουν νά μήν εἶναι ἐκδικητικοί, οὔτε ν᾽ ἀνταποδίδουν κακό στό κακό.
Ἐγώ σᾶς λέω νά μήν ἀντιστέκεστε στόν κακό ἄνθρωπο. Ἀλλ᾽ ἄν κάποιος σέ χτυπήσει στό ἕνα μάγουλο, ἐσύ γύρισέ του καί τό ἄλλο γιά νά στό χτυπήσει κι αὐτό (Ματθ. 5, 39).
Ἄν κάποιος θελήσει νά σέ πάρει ἀγγαρεία γιά ἕνα χιλιόμετρο, ἐσύ πήγαινε μαζί του δύο (Ματθ. 5, 41).
Νά προσεύχεστε γιά κείνους πού σᾶς καταριοῦνται, νά εὐεργετεῖτε ἐκείνους πού σᾶς μισοῦν, καί νά παρακαλεῖτε τό Θεό γιά κείνους πού σᾶς πειράζουν καί σᾶς καταδιώκουν (Ματθ. 5, 44).
Ἄν κάποιος σᾶς κάνει κακό, μήν τοῦ τό ἀνταποδίδετε. (Ρωμ. 12, 17).
Μή ζητᾶτε, ἀδελφοί, νά ὑπερασπίζετε μέ ἐκδικήσεις τόν ἑαυτό σας, ἀλλά δώσετε τόπο στήν ὀργή τοῦ Θεοῦ,πού θά ἔρθει καί θά πάρει ἐκδίκηση στήν ὥρα τῆς κρίσεως (Ρωμ. 12, 19).
Ἄν πεινᾶ ὁ ἐχθρός σου, δίνε του νά τρώει. Ἄν διψᾶ, δίνε του νά πίνει (Ρωμ. 12, 20).
Μήν ἀφήνεις νά σέ νικήσει τό κακό, ἀλλά νά νικᾶς τό κακό μέ τήν καλή σου διαγωγή (Ρωμ. 12, 21).
Νά μήν ἀντιδρᾶτε στό κακό μέ κακό καί στή βρισιά μέ βρισιά, ἀλλά τό ἀντίθετο. Στίς βρισιές δηλαδή νά ἀντιδρᾶτε μέ εὐλογίες (Α’ Πετρ. 3, 9).
Ἀγαπητέ, νά μήν παίρνεις γιά πρότυπο τό κακό, ἀλλά τό καλό. Ὅποιος κάνει τό καλό εἶναι παιδί τοῦ Θεοῦ. Ὅποιος κάνει τό κακό δέν ἔχει γνωρίσει τό Θεό (Γ’ Ἰω. 11).
7. Οἱ χριστιανοί ὀφείλουν νά μήν πηγαίνουν διόλου σέ δικαστήρια γιά τήν ἐπίλυση τῶν διαφορῶν τους. Ἄν ὅμως κάποτε παραστεῖ σχετική ἀνάγκη, ἄς προτιμήσουν νά βάλουν κριτή στή διαφορά τους ἕναν ἄνθρωπο τῆς Ἐκκλησίας, παρά νά καταφύγουν στά κοσμικά δικαστήρια.
Ἄν κάποιος θέλει νά σέ πάει στό δικαστήριο γιά νά σοῦ πάρει τό σακάκι, ἄφησέ του καί τό πανωφόρι (Ματθ. 5, 40).
Καί μόνο τό γεγονός, ἀδελφοί, ὅτι ἔχετε δίκες μεταξύ σας, ἀποτελεῖ ἤδη πλήρη ἀποτυχία σας. Ἄς προτιμᾶτε νά εἶστε οἱ ἀδικημένοι καί ζημιωμένοι, παρά ν᾽ ἀδικεῖτε καί νά ζημιώνετε τούς ἄλλους, καί μάλιστα τούς ἀδελφούς σας χριστιανούς. Ἤ μήπως δέν ξέρετε ὅτι ἄνθρωποι ἄδικοι δέν θά κληροομήσουν τή βασιλεία τοῦ Θεοῦ; Μήν ἔχετε αὐταπάτες: Στή βασιλεία τοῦ Θεοῦ δέν ἔχουν θέση οὔτε πόρνοι οὔτε φιλάργυροι οὔτε μοιχοί οὔτε θηλυπρεπεῖς οὔτε σοδομίτες οὔτε κλέφτες οὔτε πλεονέκτες οὔτε μέθυσοι οὔτε κατήγοροι οὔτε ἅρπαγες (Α’ Κορ. 6, 7-9).
Ὅταν κάποιος ἔχει μιά διαφορά μ᾽ ἕναν ἄλλο χριστιανό, πῶς τολμᾶ νά καταφεύγει στήν κρίση τῶν ἄδικων κοσμικῶν δικαστῶν καί ὄχι στήν κρίση καί τή διαιτησία τῶν μελῶν τῆς ἐκκλησιαστικῆς μας κοινότητας; (Α’ Κορ. 6, 1).
8. Οἱ χριστιανοί ὀφείλουν νά μήν κατακρίνουν.
Μήν κατακρίνετε τούς ἄλλους, γιά νά μήν κατακριθεῖτε κι ἐσεῖς ἀπό τό Θεό. Μέ τό κριτήριο πού κρίνετε θά κριθεῖτε, καί μέ τό μέτρο πού μετρᾶτε θά μετρηθεῖτε. Γιατί βλέπεις τό σκουπιδάκι πού εἶναι στό μάτι τοῦ ἀδελφοῦ σου καί δέ νιώθεις ὁλόκληρο δοκάρι πού εἶναι στό δικό σου μάτι; (Ματθ. 7, 1-3).
Ἔνοχος καί ἀνυπολόγητος εἶσαι, ἄνθρωπέ μου, ἐσύ πού γίνεσαι κριτής τῶν ἄλλων. Γιατί, κρίνοντας τόν ἄλλο, καταδικάζεις τόν ἴδιο τόν ἑαυτό σου, ἀφοῦ κι ἐσύ κάνεις τά ἴδια κακά πού κάνει ἐκεῖνος (Ρωμ. 2, 1).
Μήν κάνετε, ἀδελφοί, καμιά κρίση πρίν ἀπό τόν καιρό τῆς δευτέρας παρουσίας τοῦ Κυρίου. Ἐκεῖνος θά ρίξει τότε φῶς σέ ὅσα ἔργα εἶναι τώρα κρυμμένα στό σκοτάδι, καί θά φανερώσει τούς κρυφούς λογισμούς τῶν καρδιῶν τῶν ἀνθρώπων (Α’ Κορ. 4, 5).
Μήν κακολογεῖτε καί κατηγορεῖτε ὁ ἕνας τόν ἄλλον, ἀδελφοί. Ὅποιος κατηγορεῖ ἤ κατακρίνει τόν ἀδελφό του, κατηγορεῖ καί κατακρίνει τόν ἴδιο τό νόμο τοῦ Θεοῦ. Κι ὅταν κρίνεις τό νόμο τοῦ Θεοῦ, δέν εἶσαι τηρητής καί ὑποκείμενος στό νόμο, ἀλλά κριτής καί ἀνώτερός του. Ἕνας εἶναι ὁ νομοθέτης καί ὁ κριτής, ὁ Χριστός, πού ἔχει τή δύναμη νά σώσει τόν ἄνθρωπο ἤ νά τόν κολάσει. Ἐνῶ ἐσύ ποιός εἶσαι πού κρίνεις τόν ἄλλο; (Ἰακ. 4, 11-12).
9. Ἄν οἱ χριστιανοί δέν συγχωροῦν τά σφάλματα τῶν ἀδελφῶν τους, οὔτε ὁ Θεός θά συγχωρήσει τά δικά τους σφάλματα.
Ἄν ἐσεῖς συγχωρήσετε τά σφάλματα τῶν ἄλλων ἀνθρώπων, θά συγχωρήσει καί τά δικά σας σφάλματα ὁ ἐπουράνιος Πατέρας σας. Ἄν ὅμως δέν συγχωρήσετε τά σφάλματα τῶν ἄλλων, οὔτε τά δικά σας σφάλματα θά συγχωρήσει ὁ ἐπουράνιος Πατέρας (Ματθ. 6, 14-15).
Οὐράνιε Πατέρα, χάρισέ μας τά χρέη τῶν ἁμαρτιῶν μας, καθώς κι ἐμεῖς τά χαρίζουμε στούς δικούς μας ὀφειλέτες (ὅσους μᾶς ἔχουν ἀδικήσει) (Ματθ. 6, 12).
«Κακέ δοῦλε, σοῦ χάρισα ὅλο σου τό χρέος, δέκα χιλιάδες τάλαντα (ὑπέρογκο ποσό), ἐπειδή μέ παρακάλεσες. Δέν ἔπρεπε κι ἐσύ νά σπλαχνιστεῖς τό σύνδουλό σου, ὅπως ἐγώ σπλαχνίστηκα ἐσένα, καί νά τοῦ χαρίσεις τά ἑκατό δηνάρια (ἀσήμαντο ποσό) πού σοῦ χρωστοῦσε;» Καί ὀργίστηκε ὁ Κύριος του καί παρέδωσε τό δοῦλο ἐκεῖνο στούς βασανιστές, ὥσπου νά ξεπληρώσει ὅλο του τό χρέος. Ἔτσι θά κάνει καί σέ σᾶς ὁ οὐράνιος Πατέρας μου, ἄν δέν συγχωρήσετε μ᾽ ὅλη σας τήν καρδιά τά σφάλματα τῶν ἀδελφῶν σας (Ματθ. 18, 32-35).
Ὅταν στέκεστε νά προσευχηθεῖτε, νά συγχωρεῖτε ὅποιο παράπονο ἤ λύπη ἔχετε ἐναντίον κάποιου ἀδελφοῦ σας, γιά νά συγχωρήσει καί ὁ οὐράνιος Πατέρας σας τά δικά σας σφάλματα (Μάρκ. 11, 25).
Ἄν ὁ ἀδελφός σου σοῦ κάνει κακό, ἐπιτίμησέ τον. Κι ἄν μετανοήσει, συγχώρεσέ τον. Ἀλλά κι ἄν ἑφτά φορές τή μέρα σοῦ κάνει κακό, κι ἔρθει ἄλλες τόσες καί σοῦ πεῖ «μετανοῶ», συγχώρεσέ τον (Λουκ. 17, 3-4).
10. Οἱ χριστιανοί ὀφείλουν νά κάνουν ἐλεημοσύνες, ἀλλά καί νά προσεύχονται καί νά νηστέυουν, ὄχι ὅμως ὑποκριτικά, γιά νά τούς δοξάσουν δηλαδή καί νά τούς ἐπαινέσουν οἱ ἄνθρωποι, ἀλλά μόνο γιά τό Θεό.
Προσέχετε νά μήν κάνετε τήν ἐλεημοσύνη σας μπροστά στούς ἀνθρώπους, γιά νά σᾶς βλέπουν καί νά σᾶς θαυμάζουν. Ἀλλιῶς, μήν περιμένετε ἀνταμοιβή ἀπό τόν οὐράνιο Πατέρα σας. Ὅταν λοιπόν ἐσύ κάνεις ἐλεημοσύνη, κάνε την τόσο κρυφά, πού τό ἀριστερό σου χέρι νά μήν ξέρει τί κάνει τό δεξί (Ματθ. 6, 1 καί 3).
Ὅταν προσεύχεσαι χριστιανέ, νά μήν εἶσαι σάν τούς ὑποκριτές, πού τούς ἀρέσει νά στέκονται καί νά προσεύχονται ἐπιδεικτικά στίς ἐκκλησίες καί στά σταυροδρόμια, γιά νά δείξουν στούς ἀνθρώπους ὅτι προσεύχονται. Σᾶς βεβαιώνω πώς αὐτή εἶναι ὅλη ἡ ἀνταμοιβή τους. Ἐσύ, ἀντίθετα, ὅταν προσεύχεσαι, μπές στόν πιό ἀπόκρυφο χῶρο σου (δηλαδή τήν καρδιά), κλεῖσε τή πόρτα (δηλαδή τίς αἰσθήσεις) καί προσευχήσου μυστικά στόν κρυμένο καί ἀόρατο Πατέρα σου. Κι Ἐκεῖνος, πού βλέπει τίς κρυφές πράξεις, θά σέ ἀνταμείψει φανερά (Ματθ. 6, 5-6).
Ὅταν νηστεύετε, νά μή γίνεστε σκυθρωποί, ὅπως οἱ ὑποκριτές, πού ἀλλοιώνουν κατάλληλα τήν ὄψη τους γιά νά δείξουν στούς ἀνθρώπους ὅτι νηστεύουν. Σᾶς βεβαιώνω πώς αὐτοί παίρνουν ἐδῶ μόνο τήν ἀμοιβή τους, ἀπό τόν ἔπαινο τῶν ἀνθρώπων. Ἐσύ ἀντίθετα, ὅταν νηστεύεις, περιποιήσου τά μαλλιά σου καί νίψε τό πρόσωπό σου, γιά νά μή δείξεις στούς ἀνθρώπους τή νηστεία σου, ἀλλά μόνο στό Θεό καί Πατέρα σου, πού βλέπει τίς κρυφές πράξεις. Καί ὁ Πατέρας σου, πού βλέπει τίς κρυφές πράξεις, θά σοῦ τό ἀνταποδώσει φανερά (Ματθ. 6, 16-18).
11. Οἱ χριστιανοί ὀφείλουν νά φροντίζουν γιά τήν ἀπόκτηση ὄχι ἐπίγειων ἀλλά οὐράνιων θησαυρῶν. Καί οἱ πλούσιοι οφείλουν νά κλαῖνε καί νά θρηνοῦν γιά τά πλούτη τους, παρά νά ὑπολογίζουν σ᾽ αὐτά.
Μή μαζεύετε πλούτη πάνω στή γῆ, ὅπου τά ἀφανίζουν ὁ σκόρος καί ἡ σκουριά, κι ὅπου οἱ κλέφτες κάνουν διαρρήξεις καί τά κλέβουν. Νά μαζεύετε θησαυρούς οὐράνιους, πού δέν τούς ἀφανίζουν οὔτε ὁ σκόρος οὔτε ἡ σκουριά, καί πού οἱ κλέφτες δέν μποροῦν νά κάνουν διάρρηξη καί νά τούς κλέψουν. Γιατί ὅπου εἶναι τά πλούτη σας, ἐκεῖ θά εἶναι προσκολλημένη καί ἡ καρδιά σας (Ματθ. 6, 19-21).
Ἀλλοίμονο σέ σᾶς τούς πλουσίους, γιατί ἔχετε στόν κόσμο τοῦτο τήν παρηγοριά σας ἀπό τόν πλοῦτο, καί γι᾽ αὐτό δέν σᾶς μένει ν᾽ ἀπολαύσετε τίποτα στήν ζωή (Λουκ. 6, 24).
Σᾶς βεβαιώνω ὅτι δύσκολα θά μπεῖ πλούσιος στή βασιλεία τῶν οὐρανῶν (Ματθ. 19, 23).
Πουλῆστε τά ὑπάρχοντά σας καί δῶστε ἐλεημοσύνη στούς φτωχούς. Ἀποκτῆστε πορτοφόλια πού δέν παλιώνουν, καί πλούτη στόν οὐρανό πού δέν σώνονται ποτέ, καί πού οὔτε κλέφτης τά ἀγγίζει οὔτε σκόρος τά καταστρέφει (Λουκ. 12, 33).
Ὁ καθένας ἀπό σᾶς πού δέν ἀπαρνιέται ὅ,τι ἔχει στή ζωή αὐτή, δέν μπορεῖ νά εἶναι μαθητής μου (Λουκ. 14, 33).
Στούς πλούσιους αὐτοῦ ἐδῶ τοῦ κόσμου νά παραγγέλλεις νά μήν ὑπερηφανεύονται οὔτε νά στηρίζουν τίς ἐλπίδες τους σέ κάτι ἀβέβαιο, ὅπως ὁ πλοῦτος, ἀλλά στό ζωντανό Θεό, πού μᾶς δίνει πλουσιοπάροχα ὅλα τ᾽ ἀγαθᾶ, γιά νά τ᾽ ἀπολαμβάνουμε (Α’ Τιμ. 6, 17).
Ἀκοῦστε με κι ἐσεῖς οἱ πλούσιοι. Κλάψτε καί θρηνῆστε γιά τίς συμφορές πού σᾶς περιμένουν. Ὁ πλοῦτος σας σάπισε καί τά ροῦχα σας τά ᾽φαγε ὁ σκόρος. Τό χρυσάφι καί τό ἀσήμι σας κατασκούριασαν, καί ἡ σκουριά τους θά εἶναι μάρτυρας ἐναντίον σας καί θά καταφάει τίς σάρκες σας σάν τή φωτιά. Κι ἐνῶ πλησιάζει ἡ κρίση, ἐσεῖς μαζεύετε θησαυρούς (Ἰακ. 5, 1-3).
Νά, κραυγάζει ὁ μισθός τῶν ἐργατῶν πού θέρισαν τά χωράφια σας, κι ἐσεῖς τούς τόν στερήσατε. Καί οἱ κραυγές τῶν ἀδικημένων θεριστῶν ἔφτασαν ὥς τ᾽ αὐτιά τοῦ παντοδύναμου Κυρίου (Ἰακ. 5, 4).
12. Οἱ χριστιανοί ὀφείλουν νά μή μεριμνοῦν γιά τ᾽ ἀγαθά τῆς γῆς, οὔτε ν᾽ ἀγαποῦν τόν κόσμο καί τά κοσμικά πράγματα, ἀλλά νά ἐπιζητοῦν τά αἰώνια καί οὐράνια ἀγαθά.
Μήν ἔχετε ἄγχος καί μήν ἀρχίσετε νά λέτε «τί θά φᾶμε;» ἤ «τί θά πιοῦμε;» ἤ «τί θά φορέσουμε;» ἐπειδή γιά ὅλ᾽ αὐτά ἀγωνιοῦν οἱ ἄπιστοι μόνο (Ματθ. 6, 31-32).
Νά ζητᾶτε πρῶτα ἀπ᾽ ὅλα τή βασιλεία τοῦ Θεοῦ καί τήν ἐπικράτηση τοῦ θελήματός Του, καί ὅλ᾽ αὐτά θά σᾶς δοθοῦν ἀπό τό Θεό σάν χάρισμα, χωρίς νά τά ζητᾶτε (Ματθ. 6, 33).
Τοῦτο σᾶς λέω, ἀδελφοί, ὅτι ὁ καιρός τῆς ἐπίγειας ζωῆς εἶναι λιγοστός, ἔτσι ὥστε καί ὅσοι ἔχουν γυναῖκες νά ζοῦν σάν νά μήν ἔχουν, νά μήν εἶναι δηλαδή προσκολλημένοι σ᾽ αὐτές. Κι ἐκεῖνοι πού κλαῖνε καί θλίβονται γιά πράγματα τοῦ παρόντος κόσμου, νά ζοῦν σάν νά μήν ἔχει συμβεῖ κάτι θλιβερό. Καί ὅσοι δοκιμάζουν χαρές, νά ζοῦν σάν νά μήν ἔχουν λόγο νά χαίρονται. Καί ὅσοι ἀγοράζουν ὑλικά πράγματα, νά ἀντιμετωπίζουν τ᾽ ἀγορασμένα σάν νά μήν πρόκειται νά τ᾽ ἀπολαύσουν. Καί ὅσοι ἀσχολοῦνται μέ τ᾽ ἀγαθά τοῦ κόσμου τούτου, ν᾽ ἀποφεύγουν κάθε ὑπέρμετρη ἀπόλαυσή τους καί μόνο στ᾽ ἀναγκαῖα νά ἀρκοῦνται. Γιατί ἡ σημερινή μορφή αὐτοῦ ἐδῶ τοῦ κόσμου δέν θά κρατήσει πολύ, ἀλλά περνᾶ καί φεύγει συνεχῶς (Α’ Κορ. 7, 29-31).
Ἐμεῖς οἱ χριστανοί δέν στοχεύουμε σ᾽ αὐτά πού βλέπονται, ἀλλά σ᾽ αὐτά πού δέν βλέπονται μέ τά σωματικά μάτια. Γιατί ὅσα βλέπονται εἶναι προσωρινά, ἐνῶ ὅσα δέν βλέπονται εἶναι αἰώνια (Β’ Κορ. 4, 18).
Ἐμεῖς εἴμαστε πολίτες τ᾽ οὐρανοῦ, ἀπ᾽ ὅπου περιμένουμε νά ἔρθει καί νά μᾶς λυτρώσει ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός (Φιλιπ. 3, 20).
Ἐμεῖς οἱ χριστιανοί δέν ἔχουμε σ᾽ αὐτό τόν κόσμο τή μόνιμη πατρίδα μας, ἀλλά λαχταροῦμε τή μελλοντική οὐράνια πατρίδα (Ἑβρ. 13, 14).
Προδότες τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ! Δέν ξέρετε ὅτι ἡ ἀγάπη γιά τόν ἁμαρτωλό κόσμο εἶναι ἔχθρα ἐναντίον τοῦ Θεοῦ; Ὅποιος λοιπόν θέλει νά εἶναι φίλος τοῦ κόσμου, γίνεται ἐχθρός τοῦ Θεοῦ (Ἰακ. 4, 4).
Ἀγαπητοί, μήν ἀγαπᾶτε τόν κόσμο, μήτε ὅσα εἶναι τοῦ κόσμου. Ἄν κάποιος ἀγαπᾶ τόν κόσμο, δέν ἔχει μέσα του τήν ἀγάπη γιά τόν οὐράνιο Πατέρα (Α’ Ἰω. 2, 15).
13. Οἱ χριστιανοί ὀφείλουν νά μήν εἶναι ὑπερήφανοι, ἀλλά νά εἶναι ταπεινοί καί ν᾽ ἀγαποῦν ταπεινά.
Ὅποιος ταπεινώσει τόν ἑαυτό του σάν τό παιδάκι τοῦτο, αὐτός εἶναι μεγαλύτερος ἀπ᾽ ὅλους στή βασιλεία τῶν οὐρανῶν (Ματθ. 18, 4).
Ὅποιος ὑψώσει τόν ἑαυτό του θά ταπεινωθεῖ. Καί ὅποιος ταπεινώσει τόν ἑαυτό του θά ὑψωθεῖ (Ματθ. 23, 12).
Ἀδελφοί, νά μήν εἶστε φαντασμένοι, ἀλλά νά συγκαταβαίνετε στούς ἁπλοϊκούς καί ταπεινούς χριστιανούς, καί νά τούς συναναστρέφεστε, συμμεριζόμενοι τήν ἀσημότητά τους (Ρωμ. 12, 16).
Μέ ταπεινοφροσύνη ἄς θεωρεῖ ὁ καθένας τόν ἄλλον ἀνώτερό του (Φιλιπ. 2, 3).
Ταπεινωθεῖτε μπροστά στόν Κύριο, κι Ἐκεῖνος θά σᾶς ὑψώσει (Ἰακ. 4, 10).
Οἱ νεώτεροι νά ὑποτάσσεστε στούς πρεσβυτέρους. Κι ὅλοι μαζί, ὑποτασσόμενοι ὁ ἕνας στόν ἄλλο, ζωστεῖτε τήν ταπεινοφροσύνη. Γιατί ὁ Θεός ἐναντιώνεται στούς ὑπερήφανους, στούς ταπεινούς ὅμως δίνει τή χάρη Του. Ταπεινῶστε λοιπόν τούς ἑαυτούς σας κάτω ἀπό τή δύναμη τοῦ Θεοῦ, γιά νά σᾶς ὑψώσει τήν ὥρα τῆς κρίσεως (Α’ Πέτρ. 5, 5-6).
14. Οἱ χριστιανοί ὀφείλουν ν᾽ ἀντιμετωπίζουν μέ ὑπομονή ὅλες τίς θλίψεις πού τούς βρίσκουν.
Ἐκεῖνος πού θά ὑπομείνει ὥς τό τέλος τίς δοκιμασίες, αὐτός μόνο θά σωθεῖ (Ματθ. 24, 13).
Μέ τήν ὑπομονή σας θά σώσετε τίς ψυχές σας (Λουκ. 21, 19).
Ἡ θλίψη φέρνει σιγά-σιγά τήν ὑπομονή, ἡ ὑπομονή τή σταθερότητα στήν ἀρετή, καί ἡ σταθερότητα στήν ἀρετή τήν ἐλπίδα στό Θεό (Ρωμ. 5, 3-4).
Νά ἔχετε ὑπομονή στίς δοκιμασίες (Ρωμ. 12, 11).
Ἄν δείχνουμε ὑπομονή στίς θλίψεις, θά βασιλεύσουμε μαζί μέ τό Χριστό στή μέλλουσα ζωή (Β’ Τιμ. 2, 12).
Νά ἐπιδιώκεις τήν ὑπομονή (Α’ Τιμ. 6, 11).
Ἀδελφοί, νά ὑπομένετε μέ καρτερία κάθε παιδαγωγία τοῦ Θεοῦ, γνωρίζοντας πώς ὁ Θεός σᾶς μεταχειρίζεται σάν παιδιά ου (Ἑβρ. 12, 7).
Σᾶς χρειάζεται ὑπομονή, γιά νά κάνετε σταθερά τό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί νά πάρετε τήν ἀμοιβή πού σᾶς ὑποσχέθηκε (Ἑβρ. 10, 36).
Μέ ὑπομονή ἄς τρέχουμε τόν ἀγώνα πού ἔχουμε μπροστά μας (Ἑβρ. 12, 1).
Καλότυχος εἶναι ὁ χριστιανός πού σηκώνει μέ ὑπομονή τίς δοκιμασίες, γιατί, ἀφοῦ ὑποστεῖ μέ ἐπιτυχία τίς δοκιμασίες, θά κερδίσει τό βραβεῖο τῆς αἰώνιας ζωῆς, πού ὑποσχέθηκε ὁ Θεός σ᾽ ὅσους Τόν ἀγαποῦν (Ἰακ. 1, 12).
Ἡ ὑπομονή σας ἄς εἶναι ἀκλόνητη καί διαρκής, γιά νά γίνετε τέλειοι καί ὁλοκληρωμένοι καί νά μήν ὑστερεῖτε σέ τίποτα (Ἰακ. 1, 4).
Κάνετε ὅ,τι μπορεῖτε, ἀδελφοί, γιά νά προσθέσετε πάνω στήν αὐτοκυριαρχία τήν ὑπομονή, καί πάνω στήν ὑπομονή τήν εὐσέβεια (Β’ Πέτρ. 1, 6).
Ἐδῶ θά φανεῖ ἡ ὑπομονή ὅσων ἀνήκουν στό λαό τοῦ Θεοῦ (Ἀποκ. 14, 12).
15. Οἱ χριστανοί ὀφείλουν νά μήν παραδίδονται στίς κοσμικές φροντίδες καί τίς ὑλικές ἀπολαύσεις, οὔτε νά ζοῦν μέ ἀμέλεια καί πνευματική ραθυμία, ἀλλά νά βρίσκονται πάντοτε σέ πνευματική ἐγρήγορση καί ἑτοιμότητα, περιμένοντας τήν ὥρα τοῦ θανάτου καί τῆς κρίσεως τοῦ Θεοῦ.
Νά ἀγρυπνεῖτε, γιατί δέν ξέρετε ποιά ὥρα θά ἔρθει ὁ Κύριός σας. Καί νά ξέρετε τοῦτο: Ἄν γνώριζε ὁ ἰδιοκτήτης ἑνός σπιτιοῦ ποιά ὥρα τῆς νύχτας θά ᾽ρθει ὁ κλέφτης, θά ξαγρυπνοῦσε καί δέν θ᾽ ἄφηνε νά διαρρήξουν τό σπίτι του. Γι᾽ αὐτό κι ἐσεῖς νά εἶστε πάντοτε ἕτοιμοι, γιατί ὁ Υἱός τοῦ Ἀνθρώπου θά ἔρθει τήν ὥρα πού δέν Τόν περιμένετε (Μτθ. 24, 42-44).
Σέ ὅλους σας τό λέω: Ἀγρυπνεῖτε! (Μαρκ. 13, 37).
Ἀγρυπνεῖτε καί προσεύχεστε, γιά νά μή σᾶς νικήσει ὁ πειρασμός. Τό πνεῦμα σας εἶναι πρόθυμο, ἡ σάρκα σας ὅμως ἀδύναμη (Μαρκ. 14, 38).
Ἡ μέση σας ἄς εἶναι ζωσμένη καλά (δηλαδή νά εἶστε ἕτοιμοι) καί τά λυχνάρια σας ἄς εἶναι πάντα ἀναμένα (δηλαδή ὁ νοῦς καί ἡ καρδιά σας πάντα νά βρίσκονται σέ προσοχή καί ἐγρήγορση). Νά μοιάσετε στούς ὑπηρέτες ἐκείνους πού περιμένουν πότε ὁ Κύριός τους θά γυρίσει ἀπό τή γαμήλια τελετή ὥστε, μόλις ἔρθει καί χτυπήσει τήν πόρτα, ἀμέσως νά τοῦ ἀνοίξουν. Μακάριοι εἶναι οἱ ὑπηρέτες ἐκεῖνοι πού, ὅταν ἔρθει ὁ Κύριός τους, θά τούς βρεῖ ν᾽ ἀγρυπνοῦν καί νά τόν περιμένουν (Λουκ. 12, 35-37).
Προσέχετε καλά τούς ἑαυτούς σας. Προσέχετε μήν παραδοθεῖτε στήν κραιπάλη καί στό μεθύσι καί στήν ἀγωνία γιά τίς καθημερινές ἀνάγκες, γιατί θά γίνουν βαριές καί κοιμισμένες ἀπ᾽ αὐτά οἱ καρδιές σας, καί θά σᾶς αἰφνιδιάσει ἔτσι ἡ ἡμέρα τῆς κρίσεως. Γιατί θά ᾽ρθει σάν παγίδα σ᾽ ὅλους τούς ἀνθρώπους πού κατοικοῦν στή γῆ. Νά εἶστε λοιπόν ἄγρυπνοι καί προσεκτικοί, παρακαλώντας κάθε ὥρα καί στιγμή τό Θεό νά σᾶς ἀξιώσει νά γλυτώσετε ἀπ᾽ ὅλα τά φοβερά πού μέλλουν νά συμβοῦν, καί νά παρουσιαστεῖτε ἕτοιμοι μπροστά στόν Υἱό τοῦ ἀνθρώπου (Λουκ. 21, 34-36).
Ἦρθε πιά ἡ ὥρα νά σηκωθοῦμε ἀπό τόν ὕπνο τῆς ἀμέλειας, ἀδελφοί. Γιατί τώρα ἡ τελική σωτηρία βρίσκεται πιό κοντά μας παρά τότε πού πιστέψαμε. Ἡ νύχτα τῆς ἐπίγειας ζωῆς ὅπου νά ᾽ναι φεύγει, καί ἡ μέρα τῆς μελλοντικῆς αἰώνιας ζωῆς κοντεύει νά ἔρθει (Ρωμ. 13, 11-12).
Σήκω πάνω ἐσύ, πού κοιμᾶσαι τόν ὕπνο τῆς ἁμαρτίας, καί ἀναστήσου ἀπό τήν πνευματική νέκρα, καί θά σέ φωτίσει ὁ Χριστός (Ἐφεσ. 5, 14).
Ἄς μήν κοιμόμαστε, καθώς οἱ ἄλλοι, ἀλλ᾽ ἄς εἴμαστε ἄγρυπνοι καί προσεκτικοί. Ὅσοι κοιμοῦνται, τή νύχτα κοιμοῦνται. Καί ὅσοι μεθοῦν, τή νύχτα μεθοῦν. Ἐμεῖς οἱ χριστιανοί ὅμως, σάν ἄνθρωποι τῆς ἡμέρας, ἄς εἴμαστε προσεκτικοί (Α’ Θεσ. 5, 6-8).
Μή σβύνετε μέ τήν ἀμέλεια τά χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος πού ἔχετε (Α’ Θεσ. 5, 19).
Μήν εἶστε ὀκνηροί σ᾽ ὅ,τι πρέπει νά δείχνετε προθυμία καί ζῆλο. Νά ἔχετε φλογερό πνευματικό ἐνθουσιασμό, νά ὑπηρετεῖτε μ᾽ ἀφοσίωση τόν Κύριο (Ρωμ. 12, 11).
Ζήσατε πάνω στή γῆ μέ ἀπολαύσεις καί σπατάλες. Παχύνατε τίς καρδιές σας σάν τά θρεφτάρια, πού τά ἑτοιμάζουν γιά σφάξιμο. (Ἔτσι θά εἶναι καί γιά σᾶς ἡ μέρα τῆς κρίσεως μέρα σφαγῆς σας) (Ἰακ. 5, 5).
Νά εἶστε προσεκτικοί καί ἄγρυπνοι. Ὁ ἀντίπαλός σας διάβολος περιφέρεται σάν τό λιοντάρι πού βρυχιέται, ζητώντας νά καταβροχθίσει κάποιον ἀπό σᾶς, πού στέκεστε στερεοί στήν πίστη (Α’ Πέτρ. 5, 8).
Ἀγρύπνα!… Γιατί ἄν δέν ἀγρυπνᾶς, θά ᾽ρθω σάν τόν κλέφτη, καί δέν θά ξέρεις ποιά ὥρα θά ᾽ρθω νά σέ κρίνω (Ἀποκ. 3, 2 καί 3).
16. Οἱ χριστιανοί ὀφείλουν νά μετανοοῦν διαρκῶς ἀπό τά βάθη τῆς ψυχῆς τους.
Ἐκεῖνο τόν καιρό ἐμφανίσθηκε στήν ἔρημο τῆς Ἰουδαίας ὁ Ἰωάννης ὁ Βαπτιστής, κηρύττοντας καί λέγοντας: «Μετανοεῖτε, γιατί ἔφτασε ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. 3, 1-2).
Ἀπό τότε ἄρχισε ὁ Ἰησοῦς νά κηρύττει καί νά λέει: «Μετανοεῖτε, γιατί ἔφτασε ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. 4, 17).
Ἄν δέν μετανοήσετε, θά χαθεῖτε ὅλοι σας μέ τόν ἴδιο τρόπο (Λουκ. 13, 3).
Μετανοῆτε, ἀδελφοί, καί ἐπιστρέψτε στό Θεό, γιά νά ἐξαλειφθοῦν οἱ ἁμαρτίες σας καί νά βρεῖτε ἀνακούφιση ἀπό τόν Κύριο (Πράξ. 3, 19).
Μετανόησε καί κάνε πάλι τά προηγούμενα καλά ἔργα, πού ἔκανες. Ἀλλιῶς, ἄν δέν μετανοήσεις, ἔρχομαι γρήγορα καταπάνω σου καί μετακινῶ τό λυχνοστάτη σου, δηλαδή τήν Ἐκκλησία σου, ἀπό τόν τόπο του (Ἀποκ. 2, 5).
17. Οἱ χριστιανοί, ἄν δέν ξεπεράσουν στά καλά ἔργα τούς δικαίους τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, δέν μπαίνουν στή βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Καί ἄν ἁμαρτάνουν, θά κολαστοῦν βαρύτερα ἀπό τούς ἀπίστους.
Ἄν ἡ εὐσέβειά σας δέν ξεπεράσει τήν εὐσέβεια τῶν γραμματέων καί τῶν φαρισαίων, δέν θά μπεῖτε στή βασιλεία τῶν οὐρανῶν (Ματθ. 5, 20).
Ἐκεῖνος ὁ δοῦλος πού ξέρει ποιό εἶναι τό θέλημα τοῦ κυρίου του, δέν ἑτοιμάζει ὅμως οὔτε κάνει ὅ,τι θέλει ἐκεῖνος, θά τιμωρηθεῖ αὐστηρά. Ἀντίθετα, ἐκεῖνος πού δέν ξέρει τό θέλημα τοῦ κυρίου του καί κάνει κάτι ἀξιόποινο, θά τιμωρηθεῖ πιό ἐλαφρά. Γιατί σ᾽ ὅποιον δόθηκαν πολλά, πολλά θά τοῦ ζητηθοῦν. Καί σ᾽ ὅποιον δόθηκαν περισσότερα, περισσότερα θά τοῦ ζητηθοῦν (Λουκ. 12, 47-48).
Ὅσοι ἁμάρτησαν χωρίς νά ξέρουν τό νόμο τοῦ Θεοῦ, θά καταδικαστοῦν ὄχι μέ κριτήριο τό νόμο (δηλαδή ἐλαφρότερα). Ὅσοι ὅμως ἁμάρτησαν γνωρίζοντας τό νόμο, θά δικαστοῦν μέ κριτήριο τό νόμο (δηλαδή βαρύτερα) (Ρωμ. 2, 12).
Θά ἦταν καλύτερα γι᾽ αὐτούς νά μήν εἶχαν γνωρίσει τό δρόμο τῆς ἀρετῆς καί τῆς εὐσέβειας, παρά, ἀφοῦ τήν γνωρίσουν, νά ἐγκαταλείψουν τήν ἁγία ἐντολή πού τούς παραδόθηκε (Β’ Πέτρ. 2, 21).
Κύριε είσαι παντογνώστης. Γνωρίζεις πολύ καλά ότι Σε αγαπώ. Αξίωσέ με να Σε υπηρετώ με αφοσίωση και με αγάπη μέχρι την τελευταία μου αναπνοή.
Re: ΠΑΤΕΡΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ.
Ἀββᾶ Δωροθέου
Ἐπιστολές
ΣΤΟΝ ΑΔΕΛΦΟ ΠΟΥ ΔΟΚΙΜΑΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΠΕΙΡΑΣΜΟ
Ἐπιστολή Η´
— Πρῶτα-πρῶτα, παιδί μου, δέν γνωρίζουμε τόν τρόπο πού οἰκονομεῖ ὁ Θεός τή ζωή μας καί ὀφείλουμε νά Τοῦ παραδίνουμε τόν ἑαυτό μας νά τόν κυβερνήσει —πράγμα πού ὀφείλουμε ἀκριβῶς νά κάνουμε καί σ᾽ αὐτήν τήν περίσταση. Γιατί θά δυσκολευτεῖς, ἄν θελήσεις νά κρίνεις μέ ἀνθρώπινα κριτήρια ὅσα σοῦ συμβαίνουν ἀντί ν᾽ ἀφήσεις στό Θεό κάθε μέριμνά σου. Πρέπει λοιπόν, ὅταν σέ περικυκλώνουν θλιβεροί καί πιεστικοί λογισμοί, νά κραυγάζεις στό Θεό: «Κύριε, οἰκονόμησε αὐτήν τήν ὑπόθεση, ὅπως Σύ θέλεις καί ὅπως γνωρίζεις»1. Γιατί πολλά θέματα τά τακτοποιεῖ ἡ Πρόνοια τοῦ Θεοῦ διαφορετικά ἀπ᾽ ὅ,τι νομίζουμε ἤ ἐλπίζουμε. Καί οἱ ἐλπίδες πού τρέφαμε γιά μερικά πράγματα, ἀπό τήν πείρα ἀποδείχτηκαν λαθεμένες. Μέ λίγα λόγια, πρέπει νά δείχνεις μακροθυμία τήν ὥρα τοῦ πειρασμοῦ καί νά προσεύχεσαι καί νά μήν προσπαθεῖς ἤ νά νομίζεις ὅτι μέ ἀνθρὠπίνους λογισμούς, ὅπως εἶπα, θά ξεπεράσεις λογισμούς δαιμονικούς. Ὁ ἀββάς Ποιμένας ἐπειδή τά γνώριζε αὐτά, ἔλεγε ὅτι ἡ ἐντολή «νά μή μεριμνήσεις γιά τήν αὐριανή ἡμέρα»2 (Ματθ. 6, 34) ἀπευθυνόταν σ᾽ ὅσους βρίσκονται σέ πειρασμό. Ἄν λοιπόν, παιδί μου, πιστεύεις ὅτι αὐτά εἶναι ἀληθινά, ἐγκατάλειψε κάθε δικό σου λογισμό —καί ἄν ἀκόμα εἶναι συνετός— καί κράτησε τήν ἐλπίδα σου στό Θεό. Σ᾽ Αὐτόν πού δίνει περισσότερα ἀπό ὅσα Τοῦ ζητᾶμε ἤ μποροῦμε νά φανταστοῦμε (Ἐφ. 3, 20). Θά μποροῦσα νά σοῦ ἀπαντήσω σ᾽ ὅλα ὅσα εἶπες, ἀλλά δέν θέλω νά ἔλθω σέ ἀντίθεση οὔτε μέ σένα οὔτε μέ τόν ἴδιο τόν ἑαυτό μου. Τό μόνο πού λέω εἶναι νά στερεωθεῖς στήν ὁδό πού ὁδηγεῖ στήν ἐλπίδα τοῦ Θεοῦ. Γιατί αὐτή ἡ ὁδός εἶναι ἡ πιό ἀσφαλής καί ἡ πιό ἀμέριμνη. Ὁ Θεός μαζί σου.
Ἐπιστολή Θ´
ΣΤΟΝ ΙΔΙΟ
— Νά θυμᾶσαι, παιδί μου, αὐτόν πού εἶπε ὅτι «διά μέσου πολλῶν θλίψεων θά μποῦμε στή Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν» (Πραξ. 14, 22), χωρίς νά καθορίζει τό εἶδος τῶν θλίψεων, ἀλλά εἶπε ἀόριστα: «διά μέσου πολλῶν θλίψεων». Καί ἔτσι, ἄν ἔχεις ἁμαρτίες, νά ὑπομένεις ὅ,τι σοῦ συμβαίνει μέ εὐχαριστιακή διάθεση καί ἐπίγνωση, σάν νά ἦταν κάτι πολύ εὐχάριστο. Ἄν ὅμως δέν ἔχεις ἁμαρτίες, νά ὑπομένεις τόν πειρασμό σάν κάτι πού σέ καθαρίζει ἀπό τά πάθη ἤ σοῦ γίνεται ἀφορμή νά κερδίσεις τή Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. Ὁ φιλάνθρωπος καί φιλόψυχος Θεός, πού ἐπιτίμησε τόν ἄνεμο καί τή φουρτουνιασμένη θάλασσα καί τή γαλήνεψε, νά ἐπιτιμήσει καί τόν πειρασμό σου, παιδί μου, καί νά σοῦ δώσει εὐρύτητα πνεύματος γιά νά γνωρίσεις τίς κακουργίες τοῦ ἐχθροῦ. Ἀμήν.
Ἐπιστολή Ι´
ΣΤΟΝ ΑΔΕΛΦΟ ΠΟΥ ΕΠΕΣΕ ΣΕ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΑ
ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΛΛΕΣ ΣΥΜΦΟΡΕΣ
— Σέ παρακαλῶ, παιδί μου, νά ὑπομένεις καί νά εὐχαριστεῖς γιά τίς συμφορές πού σοῦ συμβαίνουν ἐξαιτίας τῆς ἀρρώστιας, σύμφωνα μ᾽ ἐκεῖνον πού λέει: «Ὅλα ὅσα σοῦ συμβαίνουν νά τά δέχεσαι σάν καλά», γιά νά ἐκπληρωθεῖ σέ σένα, παιδί μου, ὁ σκοπός τῆς Θείας Προνοίας σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Πάρε λοιπόν κουράγιο καί δυνάμωσε, μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ καί τήν «οἰκονομία» Του γιά σένα. Ὁ Θεός μαζί σου.
Ἐπιστολή ΙΑ´
ΣΕ ΑΔΕΛΦΟ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΕ ΠΕΙΡΑΣΜΟ
— Ὁ Χριστός ἄς σοῦ χαρίσει τήν εἰρήνη Του, ἀδελφέ μου. Προσπάθησε νά πείσεις τό λογισμό σου, ὅτι ὁπωσδήποτε ἐσύ ἔδωσες ἀφορμή στόν πειρασμό, ἔστω καί ἄν πρός τό παρόν δέν μπορεῖς νά βρεῖς γιά ποιά αἰτία σοῦ συνέβη. Κατηγόρησε τόν ἑαυτόν σου, ὑπόμεινε καί προσευχήσου. Καί ἔχω ἐμπιστοσύνη στήν εὐσπλαχνία τοῦ ἀγαθοῦ Δεσπότου Χριστοῦ ὅτι θά διώξει τόν πειρασμό. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος εἶπε: «Ἡ εἰρήνη τοῦ Θεοῦ, πού ξεπερνάει κάθε ἀνθρώπινο νοῦ, θά φρουρήσει τήν καρδιά σας» (Φιλ. 4, 7).
Ἐπιστολή ΙΒ'
ΣΤΟΝ ΙΔΙΟ
— Μή σοῦ φαίνεται παράξενο, παιδί μου, ἐφόσον βρίσκεσαι στήν ὁδό πού ὁδηγεῖ στό Θεό, ἄν πολλές φορές πέφτεις πάνω σέ ἀγκάθια καί σβώλους καί ἄλλοτε σέ ὁμαλό ἔδαφος. Γιατί ὅσοι ἀγωνίζονται, ἄλλοτε πέφτουν ἄλλοτε νικοῦν. Ὁ Μέγας Ἰώβ εἶπε: «Τί ἄλλο εἶναι ἡ ζωή τοῦ ἀνθρώπου πάνω στή γῆ, παρά μιά συνεχής δοκιμασία»; (Ἰώβ 7, 1). Καί κάποιος ἄλλος ἅγιος εἶπε: «Ἄνθρωπος πού δέν γεύτηκε πειρασμό δέν μπορεῖ νά εἶναι βέβαιος γιά τίς ἀρετές του» (Σοφ. Σειρ. 34, 10: Ἰακώβ. 1, 12). Γιατί καθώς ἀσκούμαστε στήν πίστη πειραζόμαστε, γιά νά δοκιμαστοῦμε καί νά μάθουμε νά πολεμᾶμε. Ὁ Κύριος εἶπε: «Πρέπει νά περάσετε μέσα ἀπό πολλές θλίψεις γιά νά μπεῖτε στή Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν» (Πραξ. 14, 22),. Ἄς εἶναι λοιπόν βοηθός σας σέ ὅ,τι συναντᾶτε, ἡ ἐλπίδα τοῦ καλοῦ τέλους. Καί ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος, θέλοντας νά μᾶς προετοιμάσει γιά ν᾽ ἀποκτήσουμε ὑπομονή λέει: «Εἶναι ἀξιόπιστος ὁ Θεός πού σᾶς ὑποσχέθηκε ὅτι δέν θά σᾶς ἀφήσει νά πειραστεῖτε περισσότερο ἀπ᾽ ὅσο μπορεῖτε, ἀλλά μαζί μέ τόν πειρασμό θά φέρει καί τό ξεπέρασμά του, ὥστε νά μπορεῖτε νά τόν σηκώσετε» (Α´ Κορ. 10, 13). Καί ὁ Κύριός μας, ἡ πραγματική Ἀλήθεια πού λέει: «Σ᾽ αὐτόν τόν κόσμο θά δοκιμάσετε θλίψεις, ἀλλά ἔχετε θάρρος, ἐγώ νίκησα τόν κόσμο» (Ἰωάν. 16, 23), ἄς εἶναι ἡ παρηγοριά σου. Αὐτά νά μελετᾶς, αὐτά νά τηρεῖς. Νά ζεῖς μέ τή μνήμη τοῦ Κυρίου, καί ἡ ἀγαθότητά Του, θά σέ βοηθάει σέ ὅλα, παιδί μου, γιατί εἶναι ἐλεήμονας καί γνωρίζει τήν ἀδυναμία μας. Αὐτός θά ἐπιτιμήσει τά κύματα καί θά ξαναφέρει γαλήνη στήν ψυχή σου μέ τίς εὐχές τῶν Ἁγίων Του.
Ἐπιστολή ΙΓ´
ΣΤΟΝ ΙΔΙΟ
— Ὅπως ἀκριβῶς οἱ σκιές ἀκολουθοῦν τά σώματα, ἔτσι καί οἱ πειρασμοί τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ. Γιατί, ὅπως λέει ὁ Μέγας Ἀντώνιος3, ὅποιος δέν γεύτηκε πειρασμούς δέν θά μπεῖ στή Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. Μήν ἀπορήσεις λοιπόν, παιδί μου, ἄν συναντήσεις θλίψεις καί πειρασμούς, ἐνῶ ζητᾶς συμβουλές γιά τή σωτηρία τῆς ψυχῆς σου. Ἀλλά νά ὑπομένεις ἀτάραχα καί νά προσεύχεσαι, εὐχαριστώντας τό Θεό, πού ἀξιώνεσαι νά πειραστεῖς, γιά χάρη τῆς ἐντολῆς τοῦ Θεοῦ, γιά νά γυμναστεῖ καί νά δοκιμαστεῖ ἡ ψυχή σου. Ὁ ἀγαθός Θεός νά σοῦ χαρίσει πνευματική ἀγρύπνια καί ὑπομονή στόν καιρό τοῦ πειρασμοῦ.
Ἐπιστολή ΙΔ´
ΣΤΟΝ ΙΔΙΟ
— Πολύ καλά ἐννόησε ὁ Ἀββάς Ποιμένας ὅτι ἡ ἐντολή νά μή μεριμνήσει κανείς γιά τήν ἑπόμενη ἡμέρα, ἔχει δοθεῖ σέ ἄνθρωπο πού βρισκόταν σέ πειρασμό. Καί τό «ἄφησε στό Θεό τή μέριμνα γιά σένα» (Ψαλ. 54, 23) στό ἴδιο ἀποτέλεσμα ὁδηγεῖ. Ἀπομακρύνσου λοιπόν, παιδί μου, ἀπό τούς ἀνθρώπινους λογισμούς καί κράτησε τήν ἐλπίδα σου στό Θεό, πού κάνει πολύ περισσότερα ἀπ᾽ ὅσα νομίζουμε. Καί ἡ ἐλπίδα στό Θεό θά σέ ἀναπαύσει. Ὁ Κύριος νά σέ βοηθήσει, παιδί μου, μέ τήν εὐχή τῶν ἁγίων. Πρέπει λοιπόν ν᾽ ἀπομακρυνόμαστε ἀπό τέτοιου εἴδους λογισμούς, γιατί δέν εἴμαστε βέβαιοι, ἄν αὔριο ζοῦμε.
Ἐπιστολή ΙΕ´
ΣΤΟΝ ΙΔΙΟ
— Εἴμαστε δημιουργήματα τοῦ ἀγαθοῦ καί φιλάνθρωπου Θεοῦ πού εἶπε: «Ζῶ ἐγώ, λέει Κύριος, καί δέν ἐπιθυμῶ τό θάνατο τοῦ ἁμαρτωλοῦ, ἀλλά θέλω νά μετανοήσει καί νά ζήσει» (Ἐξ. 33, 11). Καί πάλι: «Δέν ἦρθα νά καλέσω σέ μετάνοια τούς δικαίους, ἀλλά τούς ἁμαρτωλούς» (Ματθ. 9, 13). Ἄν λοιπόν εἶναι ἔτσι, καί ἔτσι πιστεύουμε, ἄς ἀφήσουμε στόν Κύριο κάθε μέριμνα, γιά μᾶς καί τή ζωή μας, καί Αὐτός θά μᾶς διαθρέψει (Ψαλ. 54, 23), δηλαδή θά μᾶς σώσει. Γιατί Αὐτός ἐνδιαφέρεται γιά μᾶς. Αὐτός νά παρηγορήσει καί τήν καρδιά σου, παιδί μου, μέ τίς εὐχές τῶν ἁγίων.
Ἐπιστολή ΙΣΤ´
ΣΕ ΚΑΠΟΙΟΝ ΑΔΕΛΦΟ, ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΑΣΘΕΝΕΣΤΕΡΟ,
ΠΟΥ ΤΟΝ ΒΑΣΑΝΙΖΑΝ ΔΙΑΦΟΡΟΙ ΛΟΓΙΣΜΟΙ,
ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥΣΑΝ ΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΟΥ.
— Στό Ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἀδελφέ μου, δέν ἔχουμε κανένα δικαίωμα πάνω στόν ἀδελφό μας. Γιατί τό κακό πού ἔγινε πρέπει νά τό ξεπεράσουμε καί νά τό καταπιοῦμε μέ ἀγάπη. Κανείς δέν μπορεῖ νά πεῖ στόν πλησίον: «Γιατί δέν μέ ἀγαπᾶς;» Ἀλλά αὐτός μέ πράξεις ἀγάπης ἑλκύει τόν πλησίον καί τόν προκαλεῖ νά τόν ἀγαπήσει. Σχετικά δέ μέ τίς σωματικές καί ὑλικές ἀνάγκες, ἄν κάποιος εἶναι ἄξιος ν᾽ ἀναπαυτεῖ, ἀκόμα καί σέ καρδιά Σαρακηνῶν δίνει πληροφορία ὁ Θεός νά τόν ἐλεήσουν ἀνάλογα μέ τίς ἀνάγκες του. Ἄν ὅμως δέν εἶναι ἄξιος ἤ δέν εἶναι γιά τό συμφέρον τῆς ψυχῆς του νά παρηγορηθεῖ στόν καιρό τῆς δοκιμασίας του, τότε καί ἄν ἀκόμα δημιουργήσει καινούριο οὐρανό καί καινούρια γῆ, δέν θά βρεῖ ἀνάπαυση4. Πάνω σ᾽ αὐτό πού λές, ὅτι δηλαδή δίνεις βάρος στούς ἀδελφούς, εἶναι σάν νά ὁμολογεῖς τό δικαίωμά σου. Γιατί κανένας δέν μπορεῖ νά πεῖ ὅτι βαραίνει τόν πλησίον του, πού θέλει νά σωθεῖ, ὅταν τοῦ δίνει τήν εὐκαιρία νά ἐκτελέσει τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ. Ὅποιος μισεῖ ὅσους τόν προσβάλλουν, μισεῖ τήν πραότητα. Ὅποιος ἀποφεύγει αὐτούς πού τόν στενοχωροῦν, ἀποφεύγει τήν ἀνάπαυσή του «ἐν Χριστῷ». Ὁ φιλάνθρωπος Θεός νά μᾶς σκεπάσει μέ τή Χάρη Του, παιδί μου, μέ τίς εὐχές τῶν ἁγίων. Ἀμήν.
Σημειώσεις:
1. «Ἠρώτησάν τινες τόν Ἀββᾶν Μακάριον, λέγοντες· Πῶς ὀφείλομεν προσεύχεσθαι; Λέγει αὐτοῖς ὁ γέρων· Οὐκ ἔστι χρεία βατολογεῖν, ἀλλ᾽ ἐκτείνειν τάς χεῖρας, καί λέγειν· Κύριε, ὡς θέλεις καί ὡς οἶδας, ἐλέησον. Ἐάν δέ ἐπίκειται πόλεμος· Κύριε, βοήθει· Καί Αὐτός οἶδε τά συμφέροντα, καί ποιεῖ μεθ᾽ ἡμῶν ἔλεος».
(Ἀβ. Μακ. P.G. 65, 2696).
2. «Ἠρωτήθη ὁ Ἀββᾶς Ποιμήν, ὅτι εἰς τίνα ἔρχεται ὁ λόγος ὁ γεγραμένος, ὅτι ′Μή φροντίσητε περί τῆς αὔριον′. Λέγει αὐτῷ ὁ γέρων: Πρός ἄνθρωπον ὄντα ἐν πειρασμῷ καί ὀλιγωροῦντα ἐρρήθη, ἵνα μή φροντίσῃ λέγων: Πόσον χρόνον ἔχω ἐν τῷ πειρασμῷ τούτω; ἀλλά μᾶλλον λογίσηται, λέγων καθ᾽ ἑκάστην τό σήμερον».
(Ἀβ. Ποιμ. P.G. 65, 353Ψ).
3. «Οὐδείς ἀπείραστος δυνήσεται εἰσελθεῖν εἰς τήν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν. Ἔπαρον γάρ, φησί, τούς πειρασμούς, καί οὐδείς ὁ σωζόμενος».
(Ἀβ. Ἀντ. P.G. 65, 77A)
4. Ἀβ. Ποιμ. P.G. 65, 333.
Ἀπό τό βιβλίο «Ἀββᾶ Δωροθέου Ἔργα Ἀσκητικά.»
Ἐκδ. «ΕΤΟΙΜΑΣΙΑ».
Ἱερᾶς Μονῆς Τιμίου Προδρόμου,
Καρέας, 2000
Ἐπιστολές
ΣΤΟΝ ΑΔΕΛΦΟ ΠΟΥ ΔΟΚΙΜΑΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΠΕΙΡΑΣΜΟ
Ἐπιστολή Η´
— Πρῶτα-πρῶτα, παιδί μου, δέν γνωρίζουμε τόν τρόπο πού οἰκονομεῖ ὁ Θεός τή ζωή μας καί ὀφείλουμε νά Τοῦ παραδίνουμε τόν ἑαυτό μας νά τόν κυβερνήσει —πράγμα πού ὀφείλουμε ἀκριβῶς νά κάνουμε καί σ᾽ αὐτήν τήν περίσταση. Γιατί θά δυσκολευτεῖς, ἄν θελήσεις νά κρίνεις μέ ἀνθρώπινα κριτήρια ὅσα σοῦ συμβαίνουν ἀντί ν᾽ ἀφήσεις στό Θεό κάθε μέριμνά σου. Πρέπει λοιπόν, ὅταν σέ περικυκλώνουν θλιβεροί καί πιεστικοί λογισμοί, νά κραυγάζεις στό Θεό: «Κύριε, οἰκονόμησε αὐτήν τήν ὑπόθεση, ὅπως Σύ θέλεις καί ὅπως γνωρίζεις»1. Γιατί πολλά θέματα τά τακτοποιεῖ ἡ Πρόνοια τοῦ Θεοῦ διαφορετικά ἀπ᾽ ὅ,τι νομίζουμε ἤ ἐλπίζουμε. Καί οἱ ἐλπίδες πού τρέφαμε γιά μερικά πράγματα, ἀπό τήν πείρα ἀποδείχτηκαν λαθεμένες. Μέ λίγα λόγια, πρέπει νά δείχνεις μακροθυμία τήν ὥρα τοῦ πειρασμοῦ καί νά προσεύχεσαι καί νά μήν προσπαθεῖς ἤ νά νομίζεις ὅτι μέ ἀνθρὠπίνους λογισμούς, ὅπως εἶπα, θά ξεπεράσεις λογισμούς δαιμονικούς. Ὁ ἀββάς Ποιμένας ἐπειδή τά γνώριζε αὐτά, ἔλεγε ὅτι ἡ ἐντολή «νά μή μεριμνήσεις γιά τήν αὐριανή ἡμέρα»2 (Ματθ. 6, 34) ἀπευθυνόταν σ᾽ ὅσους βρίσκονται σέ πειρασμό. Ἄν λοιπόν, παιδί μου, πιστεύεις ὅτι αὐτά εἶναι ἀληθινά, ἐγκατάλειψε κάθε δικό σου λογισμό —καί ἄν ἀκόμα εἶναι συνετός— καί κράτησε τήν ἐλπίδα σου στό Θεό. Σ᾽ Αὐτόν πού δίνει περισσότερα ἀπό ὅσα Τοῦ ζητᾶμε ἤ μποροῦμε νά φανταστοῦμε (Ἐφ. 3, 20). Θά μποροῦσα νά σοῦ ἀπαντήσω σ᾽ ὅλα ὅσα εἶπες, ἀλλά δέν θέλω νά ἔλθω σέ ἀντίθεση οὔτε μέ σένα οὔτε μέ τόν ἴδιο τόν ἑαυτό μου. Τό μόνο πού λέω εἶναι νά στερεωθεῖς στήν ὁδό πού ὁδηγεῖ στήν ἐλπίδα τοῦ Θεοῦ. Γιατί αὐτή ἡ ὁδός εἶναι ἡ πιό ἀσφαλής καί ἡ πιό ἀμέριμνη. Ὁ Θεός μαζί σου.
Ἐπιστολή Θ´
ΣΤΟΝ ΙΔΙΟ
— Νά θυμᾶσαι, παιδί μου, αὐτόν πού εἶπε ὅτι «διά μέσου πολλῶν θλίψεων θά μποῦμε στή Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν» (Πραξ. 14, 22), χωρίς νά καθορίζει τό εἶδος τῶν θλίψεων, ἀλλά εἶπε ἀόριστα: «διά μέσου πολλῶν θλίψεων». Καί ἔτσι, ἄν ἔχεις ἁμαρτίες, νά ὑπομένεις ὅ,τι σοῦ συμβαίνει μέ εὐχαριστιακή διάθεση καί ἐπίγνωση, σάν νά ἦταν κάτι πολύ εὐχάριστο. Ἄν ὅμως δέν ἔχεις ἁμαρτίες, νά ὑπομένεις τόν πειρασμό σάν κάτι πού σέ καθαρίζει ἀπό τά πάθη ἤ σοῦ γίνεται ἀφορμή νά κερδίσεις τή Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. Ὁ φιλάνθρωπος καί φιλόψυχος Θεός, πού ἐπιτίμησε τόν ἄνεμο καί τή φουρτουνιασμένη θάλασσα καί τή γαλήνεψε, νά ἐπιτιμήσει καί τόν πειρασμό σου, παιδί μου, καί νά σοῦ δώσει εὐρύτητα πνεύματος γιά νά γνωρίσεις τίς κακουργίες τοῦ ἐχθροῦ. Ἀμήν.
Ἐπιστολή Ι´
ΣΤΟΝ ΑΔΕΛΦΟ ΠΟΥ ΕΠΕΣΕ ΣΕ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΑ
ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΛΛΕΣ ΣΥΜΦΟΡΕΣ
— Σέ παρακαλῶ, παιδί μου, νά ὑπομένεις καί νά εὐχαριστεῖς γιά τίς συμφορές πού σοῦ συμβαίνουν ἐξαιτίας τῆς ἀρρώστιας, σύμφωνα μ᾽ ἐκεῖνον πού λέει: «Ὅλα ὅσα σοῦ συμβαίνουν νά τά δέχεσαι σάν καλά», γιά νά ἐκπληρωθεῖ σέ σένα, παιδί μου, ὁ σκοπός τῆς Θείας Προνοίας σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Πάρε λοιπόν κουράγιο καί δυνάμωσε, μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ καί τήν «οἰκονομία» Του γιά σένα. Ὁ Θεός μαζί σου.
Ἐπιστολή ΙΑ´
ΣΕ ΑΔΕΛΦΟ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΕ ΠΕΙΡΑΣΜΟ
— Ὁ Χριστός ἄς σοῦ χαρίσει τήν εἰρήνη Του, ἀδελφέ μου. Προσπάθησε νά πείσεις τό λογισμό σου, ὅτι ὁπωσδήποτε ἐσύ ἔδωσες ἀφορμή στόν πειρασμό, ἔστω καί ἄν πρός τό παρόν δέν μπορεῖς νά βρεῖς γιά ποιά αἰτία σοῦ συνέβη. Κατηγόρησε τόν ἑαυτόν σου, ὑπόμεινε καί προσευχήσου. Καί ἔχω ἐμπιστοσύνη στήν εὐσπλαχνία τοῦ ἀγαθοῦ Δεσπότου Χριστοῦ ὅτι θά διώξει τόν πειρασμό. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος εἶπε: «Ἡ εἰρήνη τοῦ Θεοῦ, πού ξεπερνάει κάθε ἀνθρώπινο νοῦ, θά φρουρήσει τήν καρδιά σας» (Φιλ. 4, 7).
Ἐπιστολή ΙΒ'
ΣΤΟΝ ΙΔΙΟ
— Μή σοῦ φαίνεται παράξενο, παιδί μου, ἐφόσον βρίσκεσαι στήν ὁδό πού ὁδηγεῖ στό Θεό, ἄν πολλές φορές πέφτεις πάνω σέ ἀγκάθια καί σβώλους καί ἄλλοτε σέ ὁμαλό ἔδαφος. Γιατί ὅσοι ἀγωνίζονται, ἄλλοτε πέφτουν ἄλλοτε νικοῦν. Ὁ Μέγας Ἰώβ εἶπε: «Τί ἄλλο εἶναι ἡ ζωή τοῦ ἀνθρώπου πάνω στή γῆ, παρά μιά συνεχής δοκιμασία»; (Ἰώβ 7, 1). Καί κάποιος ἄλλος ἅγιος εἶπε: «Ἄνθρωπος πού δέν γεύτηκε πειρασμό δέν μπορεῖ νά εἶναι βέβαιος γιά τίς ἀρετές του» (Σοφ. Σειρ. 34, 10: Ἰακώβ. 1, 12). Γιατί καθώς ἀσκούμαστε στήν πίστη πειραζόμαστε, γιά νά δοκιμαστοῦμε καί νά μάθουμε νά πολεμᾶμε. Ὁ Κύριος εἶπε: «Πρέπει νά περάσετε μέσα ἀπό πολλές θλίψεις γιά νά μπεῖτε στή Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν» (Πραξ. 14, 22),. Ἄς εἶναι λοιπόν βοηθός σας σέ ὅ,τι συναντᾶτε, ἡ ἐλπίδα τοῦ καλοῦ τέλους. Καί ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος, θέλοντας νά μᾶς προετοιμάσει γιά ν᾽ ἀποκτήσουμε ὑπομονή λέει: «Εἶναι ἀξιόπιστος ὁ Θεός πού σᾶς ὑποσχέθηκε ὅτι δέν θά σᾶς ἀφήσει νά πειραστεῖτε περισσότερο ἀπ᾽ ὅσο μπορεῖτε, ἀλλά μαζί μέ τόν πειρασμό θά φέρει καί τό ξεπέρασμά του, ὥστε νά μπορεῖτε νά τόν σηκώσετε» (Α´ Κορ. 10, 13). Καί ὁ Κύριός μας, ἡ πραγματική Ἀλήθεια πού λέει: «Σ᾽ αὐτόν τόν κόσμο θά δοκιμάσετε θλίψεις, ἀλλά ἔχετε θάρρος, ἐγώ νίκησα τόν κόσμο» (Ἰωάν. 16, 23), ἄς εἶναι ἡ παρηγοριά σου. Αὐτά νά μελετᾶς, αὐτά νά τηρεῖς. Νά ζεῖς μέ τή μνήμη τοῦ Κυρίου, καί ἡ ἀγαθότητά Του, θά σέ βοηθάει σέ ὅλα, παιδί μου, γιατί εἶναι ἐλεήμονας καί γνωρίζει τήν ἀδυναμία μας. Αὐτός θά ἐπιτιμήσει τά κύματα καί θά ξαναφέρει γαλήνη στήν ψυχή σου μέ τίς εὐχές τῶν Ἁγίων Του.
Ἐπιστολή ΙΓ´
ΣΤΟΝ ΙΔΙΟ
— Ὅπως ἀκριβῶς οἱ σκιές ἀκολουθοῦν τά σώματα, ἔτσι καί οἱ πειρασμοί τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ. Γιατί, ὅπως λέει ὁ Μέγας Ἀντώνιος3, ὅποιος δέν γεύτηκε πειρασμούς δέν θά μπεῖ στή Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. Μήν ἀπορήσεις λοιπόν, παιδί μου, ἄν συναντήσεις θλίψεις καί πειρασμούς, ἐνῶ ζητᾶς συμβουλές γιά τή σωτηρία τῆς ψυχῆς σου. Ἀλλά νά ὑπομένεις ἀτάραχα καί νά προσεύχεσαι, εὐχαριστώντας τό Θεό, πού ἀξιώνεσαι νά πειραστεῖς, γιά χάρη τῆς ἐντολῆς τοῦ Θεοῦ, γιά νά γυμναστεῖ καί νά δοκιμαστεῖ ἡ ψυχή σου. Ὁ ἀγαθός Θεός νά σοῦ χαρίσει πνευματική ἀγρύπνια καί ὑπομονή στόν καιρό τοῦ πειρασμοῦ.
Ἐπιστολή ΙΔ´
ΣΤΟΝ ΙΔΙΟ
— Πολύ καλά ἐννόησε ὁ Ἀββάς Ποιμένας ὅτι ἡ ἐντολή νά μή μεριμνήσει κανείς γιά τήν ἑπόμενη ἡμέρα, ἔχει δοθεῖ σέ ἄνθρωπο πού βρισκόταν σέ πειρασμό. Καί τό «ἄφησε στό Θεό τή μέριμνα γιά σένα» (Ψαλ. 54, 23) στό ἴδιο ἀποτέλεσμα ὁδηγεῖ. Ἀπομακρύνσου λοιπόν, παιδί μου, ἀπό τούς ἀνθρώπινους λογισμούς καί κράτησε τήν ἐλπίδα σου στό Θεό, πού κάνει πολύ περισσότερα ἀπ᾽ ὅσα νομίζουμε. Καί ἡ ἐλπίδα στό Θεό θά σέ ἀναπαύσει. Ὁ Κύριος νά σέ βοηθήσει, παιδί μου, μέ τήν εὐχή τῶν ἁγίων. Πρέπει λοιπόν ν᾽ ἀπομακρυνόμαστε ἀπό τέτοιου εἴδους λογισμούς, γιατί δέν εἴμαστε βέβαιοι, ἄν αὔριο ζοῦμε.
Ἐπιστολή ΙΕ´
ΣΤΟΝ ΙΔΙΟ
— Εἴμαστε δημιουργήματα τοῦ ἀγαθοῦ καί φιλάνθρωπου Θεοῦ πού εἶπε: «Ζῶ ἐγώ, λέει Κύριος, καί δέν ἐπιθυμῶ τό θάνατο τοῦ ἁμαρτωλοῦ, ἀλλά θέλω νά μετανοήσει καί νά ζήσει» (Ἐξ. 33, 11). Καί πάλι: «Δέν ἦρθα νά καλέσω σέ μετάνοια τούς δικαίους, ἀλλά τούς ἁμαρτωλούς» (Ματθ. 9, 13). Ἄν λοιπόν εἶναι ἔτσι, καί ἔτσι πιστεύουμε, ἄς ἀφήσουμε στόν Κύριο κάθε μέριμνα, γιά μᾶς καί τή ζωή μας, καί Αὐτός θά μᾶς διαθρέψει (Ψαλ. 54, 23), δηλαδή θά μᾶς σώσει. Γιατί Αὐτός ἐνδιαφέρεται γιά μᾶς. Αὐτός νά παρηγορήσει καί τήν καρδιά σου, παιδί μου, μέ τίς εὐχές τῶν ἁγίων.
Ἐπιστολή ΙΣΤ´
ΣΕ ΚΑΠΟΙΟΝ ΑΔΕΛΦΟ, ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΑΣΘΕΝΕΣΤΕΡΟ,
ΠΟΥ ΤΟΝ ΒΑΣΑΝΙΖΑΝ ΔΙΑΦΟΡΟΙ ΛΟΓΙΣΜΟΙ,
ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥΣΑΝ ΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΟΥ.
— Στό Ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἀδελφέ μου, δέν ἔχουμε κανένα δικαίωμα πάνω στόν ἀδελφό μας. Γιατί τό κακό πού ἔγινε πρέπει νά τό ξεπεράσουμε καί νά τό καταπιοῦμε μέ ἀγάπη. Κανείς δέν μπορεῖ νά πεῖ στόν πλησίον: «Γιατί δέν μέ ἀγαπᾶς;» Ἀλλά αὐτός μέ πράξεις ἀγάπης ἑλκύει τόν πλησίον καί τόν προκαλεῖ νά τόν ἀγαπήσει. Σχετικά δέ μέ τίς σωματικές καί ὑλικές ἀνάγκες, ἄν κάποιος εἶναι ἄξιος ν᾽ ἀναπαυτεῖ, ἀκόμα καί σέ καρδιά Σαρακηνῶν δίνει πληροφορία ὁ Θεός νά τόν ἐλεήσουν ἀνάλογα μέ τίς ἀνάγκες του. Ἄν ὅμως δέν εἶναι ἄξιος ἤ δέν εἶναι γιά τό συμφέρον τῆς ψυχῆς του νά παρηγορηθεῖ στόν καιρό τῆς δοκιμασίας του, τότε καί ἄν ἀκόμα δημιουργήσει καινούριο οὐρανό καί καινούρια γῆ, δέν θά βρεῖ ἀνάπαυση4. Πάνω σ᾽ αὐτό πού λές, ὅτι δηλαδή δίνεις βάρος στούς ἀδελφούς, εἶναι σάν νά ὁμολογεῖς τό δικαίωμά σου. Γιατί κανένας δέν μπορεῖ νά πεῖ ὅτι βαραίνει τόν πλησίον του, πού θέλει νά σωθεῖ, ὅταν τοῦ δίνει τήν εὐκαιρία νά ἐκτελέσει τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ. Ὅποιος μισεῖ ὅσους τόν προσβάλλουν, μισεῖ τήν πραότητα. Ὅποιος ἀποφεύγει αὐτούς πού τόν στενοχωροῦν, ἀποφεύγει τήν ἀνάπαυσή του «ἐν Χριστῷ». Ὁ φιλάνθρωπος Θεός νά μᾶς σκεπάσει μέ τή Χάρη Του, παιδί μου, μέ τίς εὐχές τῶν ἁγίων. Ἀμήν.
Σημειώσεις:
1. «Ἠρώτησάν τινες τόν Ἀββᾶν Μακάριον, λέγοντες· Πῶς ὀφείλομεν προσεύχεσθαι; Λέγει αὐτοῖς ὁ γέρων· Οὐκ ἔστι χρεία βατολογεῖν, ἀλλ᾽ ἐκτείνειν τάς χεῖρας, καί λέγειν· Κύριε, ὡς θέλεις καί ὡς οἶδας, ἐλέησον. Ἐάν δέ ἐπίκειται πόλεμος· Κύριε, βοήθει· Καί Αὐτός οἶδε τά συμφέροντα, καί ποιεῖ μεθ᾽ ἡμῶν ἔλεος».
(Ἀβ. Μακ. P.G. 65, 2696).
2. «Ἠρωτήθη ὁ Ἀββᾶς Ποιμήν, ὅτι εἰς τίνα ἔρχεται ὁ λόγος ὁ γεγραμένος, ὅτι ′Μή φροντίσητε περί τῆς αὔριον′. Λέγει αὐτῷ ὁ γέρων: Πρός ἄνθρωπον ὄντα ἐν πειρασμῷ καί ὀλιγωροῦντα ἐρρήθη, ἵνα μή φροντίσῃ λέγων: Πόσον χρόνον ἔχω ἐν τῷ πειρασμῷ τούτω; ἀλλά μᾶλλον λογίσηται, λέγων καθ᾽ ἑκάστην τό σήμερον».
(Ἀβ. Ποιμ. P.G. 65, 353Ψ).
3. «Οὐδείς ἀπείραστος δυνήσεται εἰσελθεῖν εἰς τήν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν. Ἔπαρον γάρ, φησί, τούς πειρασμούς, καί οὐδείς ὁ σωζόμενος».
(Ἀβ. Ἀντ. P.G. 65, 77A)
4. Ἀβ. Ποιμ. P.G. 65, 333.
Ἀπό τό βιβλίο «Ἀββᾶ Δωροθέου Ἔργα Ἀσκητικά.»
Ἐκδ. «ΕΤΟΙΜΑΣΙΑ».
Ἱερᾶς Μονῆς Τιμίου Προδρόμου,
Καρέας, 2000
Κύριε είσαι παντογνώστης. Γνωρίζεις πολύ καλά ότι Σε αγαπώ. Αξίωσέ με να Σε υπηρετώ με αφοσίωση και με αγάπη μέχρι την τελευταία μου αναπνοή.
Re: ΠΑΤΕΡΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ.
ΙΕ' διδασκαλία
ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΓΙΕΣ ΝΗΣΤΕΙΕΣ
Τοῦ ΑΒΒΑ ΔΩΡΟΘΕΟΥ
Mέ τό Μωσαϊκό Νόμο πρόσταξε ὁ Θεός τούς Ἰσραηλίτες, νά ξεχωρίζουν κάθε χρόνο τό ἕνα δέκατο ἀπό ὅσα θ᾽ ἀποκτοῦν (Ἀριθμ. 18) καί νά τ᾽ ἀφιερώνουν στό Θεό καί κάνοντας αὐτό νά παίρνουν εὐλογία γιά ὅλα τους τά ἔργα. Ἔχοντας ὑπόψη τους αὐτό, οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι σκέφτηκαν καί ἀποφάσισαν, γιά νά βοηθήσουν καί νά εὐεργετήσουν τίς ψυχές μας, νά μᾶς παραδώσουν κάτι ἀκόμα ὑψηλότερο καί τελειότερο, δηλαδή ν᾽ ἀφιερώνουμε στό Θεό τό ἕνα δέκατο τῶν ἡμερῶν τῆς ζωῆς μας, γιά νά εὐλογοῦνται ἔτσι τά ἔργα μας καί νά παίρνουμε συγχώρεση κάθε χρόνο γιά τίς ἁμαρτίες ὁλόκληρου τοῦ χρόνου. Λογάριασαν λοιπόν καί χαρακτήρισαν σάν ἅγιες ἀπό τίς τριακόσιες ἑξήντα πέντε ἡμέρες τοῦ χρόνου, αὐτές τίς ἑπτά ἑβδομάδες τῶν νηστειῶν. Καί ἔτσι ξεχώρισαν ἑπτά ἑβδομάδες. Ἀλλά μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου, συμφώνησαν νά προστεθεῖ σ᾽ αὐτές καί ἄλλη μιά ἑβδομάδα. Αὐτό ἔγινε καί γιά νά προγυμνάζονται καί νά προετοιμάζονται ὅσοι πρόκειται νά μποῦν στό κοπιαστικό στάδιο τῶν νηστειῶν, καί γιά νά τιμήσουν τόν ἀριθμό τῶν ἡμερῶν τῆς ἁγίας Τεσσαρακοστῆς πού νήστεψε ὁ Κύριός μας. Γιατί, ἄν ἀφαιρέσουμε τά Σάββατα καί τίς Κυριακές, οἱ ὀκτώ ἑβδομάδες γίνονται σαράντα ἡμέρες1, τιμώντας ξεχωριστά τή νηστεία τοῦ Μεγάλου Σαββάτου, ἐπειδή εἶναι πολύ ἱερή καί ἡ μόνη ἡμέρα νηστείας ἀνάμεσα σ᾽ ὅλα τά Σάββατα τοῦ χρόνου. Οἱ δέ ἑπτά ἑβδομάδες, χωρίς τά Σάββατα καί τίς Κυριακές, γίνονται τριάντα πέντε ἡμέρες. Ἄν προστεθεῖ, λοιπόν καί ἡ νηστεία τοῦ Μ. Σαββάτου καί ἡ μισή νύχτα τῆς Λαμπρῆς, γίνονται τριάντα ἕξι καί μισή ἡμέρες, πού εἶναι ἀκριβῶς τό ἕνα δέκατο ἀπό τίς τριακόσιες ἑξήντα ἡμέρες τοῦ χρόνου. Γιατί τό ἕνα δέκατο τοῦ τριακόσια εἶναι τό τριάντα, τοῦ ἑξήντα τό ἕξι καί τοῦ πέντε τό μισό. Συμπληρώνονται λοιπόν τριάντα ἕξι καί μισή ἡμέρες, ὅπως εἴπαμε. Αὐτή εἶναι ἡ "δεκάτη", ὅπως θά ᾽λεγε κανείς, ὅλου τοῦ χρόνου, πού μᾶς καθιέρωσαν οἱ Ἅγ. Ἀπόστολοι, γιά νά γίνει ἀφορμή νά καθαριστοῦμε, ὅπως εἶπαν, ἀπό τίς ἁμαρτίες, πού κάναμε ὁλόκληρο τό χρόνο, καί γιά νά ὁδηγηθοῦμε στή μετάνοια.
Μακάριος λοιπόν, ἀδελφοί μου, εἶναι ὅποιος φυλάει μέ ἐπιμέλεια τόν ἑαυτόν του αὐτές τίς ἅγιες ἡμέρες. Γιατί καί ἄν, σάν ἄνθρωπος, ἔτυχε νά πέσει στήν ἁμαρτία, εἴτε ἀπό ἀδυναμία, εἴτε ἀπό ἀμέλεια, ὅμως ἔδωσε ὁ Θεός τίς ἅγιες αὐτές ἡμέρες, ὥστε ἄν ἀγωνιστεῖ, μέ πνευματική ἀγρύπνια καί ταπεινοφροσύνη καί φροντίσει τόν ἐαυτόν του καί μετανοήσει, νά καθαριστεῖ ἀπό τίς ἁμαρτίες ὁλόκληρου τοῦ χρόνου. Ἔτσι λοιπόν ἀναπαύεται ἀπό τό βάρος τῆς ἁμαρτίας καί προσέρχεται μέ καθαρή ψυχή τήν ἅγια ἡμέρα τῆς Ἀναστάσεως καί μεταλαμβάνει τά ἅγια μυστήρια, χωρίς νά προκαλεῖ τήν κατάκριση τοῦ Θεοῦ. Γιατί ἔγινε νέος ἄνθρωπος, μέ τή μετάνοια τῶν ἁγίων τούτων νηστειῶν καί ζεῖ μέ χαρά καί πνευματική εὐφροσύνη, γιορτάζοντας μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ, καί ὅλη τήν περίοδο ἕως τήν Κυριακή τῆς Πεντηκοστῆς. Γιατί Πεντηκοστή εἶναι, ὅπως λέει, «Ἀνάσταση ψυχῆς». Γι᾽ αὐτό ἔχουμε καί τό συμβολικό ἔθιμο, πρός τιμή τῆς Ἀναστάσεως, νά μή γονατίζουμε στήν ἐκκλησία μέχρι τήν Κυριακή τῆς Πεντηκοστῆς.
Καθένας λοιπόν πού θέλει νά καθαριστεῖ ἀπό τίς ἁμαρτίες ὅλου τοῦ χρόνου, μέ τή νηστεία αὐτῶν τῶν ἡμερῶν, πρέπει πρῶτα-πρῶτα νά προσέχει τί θά τρώει, γιατί δέν εἶναι τό ἴδιο ὅλες οἱ τροφές. Ἐπειδή τό νά τρώει κανείς ἀδιάκριτα κάθε τροφή, ὅπως λένε οἱ Πατέρες2, προξενεῖ πολλά κακά. Παρόμοια, στή συνέχεια, πρέπει νά φυλάει τόν ἑαυτόν του νά μήν καταλύει τή νηστεία, χωρίς μεγάλη ἀνάγκη, νά μήν ἐπιζητάει νόστιμα φαγητά, νά μή βαραίνει τό στομάχι του μέ πολλά φαγητά καί ποτά. Γιατί εἶναι δυό εἴδη γαστριμαργίας. Πολλές φορές πολεμιέται κανείς ἀπό τή νοστιμιά καί δέν θέλει πάντα νά τρώει πολλά φαγητά, ἀλλά θέλει τά νόστιμα. Καί ὅταν αὐτός τρώει φαγητό πού τοῦ ἀρέσει, τόσο πολύ νικιέται ἀπό τήν ἡδονή τῆς νοστιμάδας, ὥστε τό κρατάει πολλή ὥρα στό στόμα του, μασώντας το ἀρκετά καί δέν ἀποφασίζει εὔκολα νά τό καταπιεῖ, γιά νά διατηρήσει τήν ἡδονή πού αἰσθάνεται. Τότε λέμε ὅτι αὐτός ἔχει λαιμαργία. Ἄλλους δέν τούς ἀπασχολεῖ ἡ ποιότητα, ἀλλά ἡ ποσότητα τῆς τροφῆς. Δέν θέλουν δηλαδή καλά φαγητά, οὔτε ἐνδιαφέρονται γιά τίποτα ἄλλο, παρά μόνο γιά νά τρῶνε, ὁ,τιδήποτε καί ἄν εἶναι αὐτό πού τρῶνε, γιατί τούς ἀπασχολεῖ μόνο νά γεμίσουν τό στομάχι τους. Τότε λέμε ὅτι αὐτοί ἔχουν γαστριμαργία. Καί σᾶς ἐξηγῶ αὐτούς τούς δυό χαρακτηρισμούς "λαιμαργία"3 καί "γαστριμαργία"4. "Μαργαίνω" στήν κοσμική παιδεία σημαίνει χάνω τήν αὐτοκυριαρχία μου καί τή λογική μου δηλαδή, γίνομαι μανιακός σέ κάποιο πάθος. Καί "μαργός" λέγεται αὐτός πού τόν ἔχει κυριεύσει κάποιο πάθος. Ὅταν λοιπόν παρατηρεῖται ἡ ἀκατάσχετη καί νοσηρή ἐκείνη ἐπιθυμία τοῦ νά θέλει κανείς νά γεμίζει συνεχῶς τήν κοιλιά του, τότε λέμε ὅτι ἔχουμε τό φαινόμενο τῆς γαστριμαργίας, ἀπό τό "μαργαίνω τήν γαστέρα", πού σημαίνει ἔχω τή μανία νά γεμίζω τό στομάχι μου (ἡ κοιλιά μου μέ κάνει τρελλό). Ὅταν δέ συμβαίνει νά ἔχουμε τή νοσηρή καί ἀκατάσχετη ἐπιθυμία νά αἰσθανόμαστε διαρκῶς τήν εὐχαρίστηση στό λαιμό, τότε ἔχουμε τό φαινόμενο τῆς λαιμαργίας, ἀπό τό "μαργαίνω τόν λαιμό", πού σημαίνει ἔχω τήν μανία τῆς ἡδονῆς τοῦ λαιμοῦ.
Αὐτά λοιπόν πρέπει νά τ᾽ ἀποφεύγει μέ ἄγρυπνη φροντίδα, ὅποιος θέλει νά καθαριστεῖ ἀπό τίς ἁμαρτίες του. Γιατί αὐτά δέν ἀνταποκρίνονται σέ ἀνάγκη τοῦ σώματος ἀλλά προέρχονται ἀπό τά πάθη. Καί ἄν κανείς τά ἀνεχτεῖ, ἐξελίσσονται σέ ἁμαρτία. Εἶναι ὅπως ἀκριβῶς ὁ νόμιμος γάμος καί ἡ πορνεία, γιατί ἡ μέν πράξη εἶναι ἡ ἴδια, ἐκεῑνο ὅμως πού τά κάνει νά διαφέρουν εἶναι ὁ σκοπός. Ὁ μέν ἕνας συνάπτει σχέσεις γιά νά κάνει παιδιά, ὁ δέ ἄλλος γιά νά ἱκανοποιήσει τή φιληδονία του. Τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ τό φαγητό, γιατί τήν ἴδια δουλειά κάνουμε καί ὅταν τρῶμε ἀπό ἀνάγκη καί ὅταν τρῶμε ἀπό ἡδονή. Ὁ σκοπός εἶναι ἐκεῖνος πού συνιστᾶ τήν ἁμαρτία. Τρώει κανείς ἀνάλογα μέ τίς ἀνάγκες τοῦ ὀργανισμοῦ του, ὅταν καθορίζει ὁ ἴδιος πόσο θά τρώει κάθε μέρα, καί παρακολουθεῖ ἄν τοῦ ἦταν πολύ αὐτό πού ὅρισε νά φάει, καί πρέπει ν᾽ ἀφαιρέσει λίγο, καί ἀφαιρεῖ ἤ ἄν δέν τοῦ ἦταν ἀρκετό καί ἐξαντλήθηκε καί πρέπει νά προσθέσει λίγο ἀκόμα, καί προσθέτει. Ἔτσι σταθμίζει κανείς καλά τίς ἀνάγκες τοῦ ὀργανισμοῦ του καί ἐφαρμόζει αὐτό ἀκριβῶς πού καθόρισε, ὄχι γιά νά εὐχαριστηθεῖ ἀπό τό φαγητό, ἀλλά γιά νά δυναμώσει τό σῶμα του. Καί αὐτό ἀκόμα πού τρώει κανείς, ὀφείλει νά τό τρώει μέ προσευχή καί νά κατακρίνει τόν ἑαυτόν του, μέ τό λογισμό του, ὅτι εἶναι ἀνάξιος νά δέχεται ὁποιαδήποτε παρηγοριά. Καί νά μήν προσέχει ἄν κάποιος ἄλλος τρώει κάτι ἰδιαίτερο ‒ἐπειδή φυσικά εἶναι ἀπαραίτητο ἤ ἐπειδή ὑπάρχει κάποια ἀνάγκη‒ ὥστε καί αὐτός νά θέλει καί νά ζητάει κάτι περισσότερο ἤ νά μή νομίζει ὅτι αὐτό τό περισσότερο πού θά ζητήσει δέν πρόκειται νά τόν βλάψει.
Κάποτε πού βρισκόμουν στό κοινόβιο, πῆγα νά ἐπισκεφτῶ ἕνα Γέροντα ‒ὑπῆρχαν ἐκεῖ πολλοί μεγάλοι Γέροντες‒ καί βρίσκω ἐκεῖ τόν ἀδελφό πού τόν ὑπηρετοῦσε νά τρώει μαζί μέ τόν Γέροντα, καί τοῦ λέω ἰδιαίτερα: «Ξέρεις, ἀδελφέ μου, ὅτι αὐτοί οἱ Γέροντες πού τούς βλέπεις νά τρῶνε καί νά ἔχουν κάποια καλύτερη περιποίηση, μοιάζουν μ᾽ ἐκείνους τούς ἀνθρώπους, πού ἐνῶ ἀπόκτησαν πουγγί, συνέχισαν νά ἐργάζονται προσθέτοντας χρήματα στό πουγγί ἐκεῖνο, μέχρι πού τό γέμισαν, καί ἀφοῦ τό σφράγισαν ἐργάστηκαν καί πάλι καί συγκέντρωσαν ἄλλα χίλια νομίσματα, γιά νά τά βροῦν καί νά τά χρησιμοποιήσουν σέ καιρό ἀνάγκης καί νά φυλάξουν ἐκεῖνα πού ἔχουν στό πουγγί; Ἔτσι καί αὐτοί οἱ Γέροντες ἐργάστηκαν πολύ καί συγκέντρωσαν θησαυρούς καί ἀφοῦ τούς σφράγισαν, ἐργάστηκαν καί συγκέντρωσαν ἄλλα λίγα καί τά ἔχουν τώρα στόν καιρό τῆς ἀρρώστιας καί τῶν γηρατειῶν τους καί ξοδεύουν ἀπ᾽ αὐτά, καί τά ὑπόλοιπα τά ἔχουν ἀποταμιευμένα. Ἐμεῖς ὅμως, ἀφοῦ οὔτε αὐτό τό πουγγί δέν ἀποκτήσαμε ἀκόμα, ἀπό ποῦ ξοδεύουμε;» Γι᾽ αὐτό, ὅπως εἶπα, ὀφείλουμε καί ἄν ἀκόμα τρῶμε μόνο γιά τήν ἀνάγκη τοῦ σώματος, νά κατακρίνουμε τούς ἑαυτούς μας, ὅτι εἴμαστε ἀνάξιοι γιά κάθε εἴδους περιποίηση, ἀκόμα καί γι᾽ αὐτήν τήν ἱκανοποίηση τῶν ἀναγκῶν πού ἐπιτρέπει ὁ μοναχικός κανόνας καί νά μήν τρῶμε ἄφοβα καί ἀπρόσεκτα. Μόνον ἔτσι δέν θά κατακριθοῦμε.
Καί αὐτά μέν σχετικά μέ τήν ἐγκράτεια στά φαγητά. Ἔχουμε ὅμως ἐπίσης ἀνάγκη ὄχι μόνον νά προσέχουμε τή διατροφή μας, ἀλλά καί νά ἀπομακρυνόμαστε καί ἀπό κάθε ἄλλη ἁμαρτία.
Ὥστε, ὅπως ἀκριβῶς νηστεύουμε ἀπό τροφές, ἔτσι νά νηστεύει καί ἡ γλώσσα μας καί νά εἶναι μακριά ἀπό τήν καταλαλιά, ἀπό τό ψέμα, ἀπό τήν ἀργολογία, ἀπό τήν ἀποδοκιμασία τοῦ πλησίον, ἀπό τήν ὀργή καί γενικά ἀπό κάθε ἁμαρτία πού γίνεται μέ τή γλώσσα. Παρόμοια νά νηστεύουμε μέ τά μάτια μας, δηλαδή νά μήν κοιτάζουμε μάταια πράγματα, νά μήν πέφτουμε στήν «παρρησία» μέ τά μάτια, νά μήν κοιτάζουμε κάποιον μέ ἀναίδεια. Παρόμοια καί τά χέρια καί τά πόδια νά ἐμποδίζουμε ἀπό κάθε κακό πράγμα5. Καί νηστεύοντας ἔτσι, ὅπως λέει ὁ Μ. Βασίλειος6, νηστεία δεκτή, ἀπέχοντας ἀπό κάθε κακία, πού διαπράττεται μέ ὅλες τίς αἰσθήσεις, ἄς προσερχόμαστε κατά τήν ἁγία ἡμέρα τῆς Ἀναστάσεως, ὅπως ἤδη εἴπαμε, ἀνανεωμένοι, καθαροί καί ἄξιοι νά μεταλάβουμε τά ἅγια μυστήρια, ἀφοῦ πρῶτα βγοῦμε γιά νά προϋπαντήσουμε τόν Κύριό μας καί νά ὑποδεχτοῦμε μέ βάγια καί κλαδιά ἐλιᾶς, Αὐτόν πού μπαίνει στήν ἅγια Πόλη καθισμένος στό γαϊδουράκι.
Τί νόημα ἔχει ἄραγε τό ὅτι Αὐτός κάθισε πάνω στό γαϊδουράκι; Αὐτό ἔγινε γιά νά ἐπαναφέρει ὁ «Λόγος» τοῦ Θεοῦ καί νά ὑποτάξει στή Θεότητά Του τήν ψυχή πού ξέπεσε στήν κατάσταση τῆς «ἀλογίας»7 ‒ὅπως λέει ὁ προφήτης (Ψαλμ. 48, 21)‒ καί ὁμοιώθηκε μέ τά ἄλογα ζῶα. Τί ὅμως σημαίνει νά τόν προϋπαντήσουμε μέ βάγια καί κλαδιά ἐλιᾶς; Ὅταν ἐπιτίθεται κανείς κατά τοῦ ἐχθροῦ του καί γυρίζει πίσω στήν πόλη νικητής, κάθε γνώριμός του τόν ὑποδέχεται μέ βάγια, ὅπως ταιριάζει σέ νικητή. Γιατί τά βάγια εἶναι σύμβολο τῆς νίκης. Πάλι ὅταν ἀδικεῖται κάποιος καί θέλει νά παρουσιαστεῖ μπροστά στό δικαστή ζητώντας νά ἐκδικάσει τήν ὑπόθεσή του, κρατάει κλαδιά ἐλιᾶς, φωνάζοντας καί παρακαλώντας νά ἐλεηθεῖ καί νά βοηθηθεῖ. Γιατί ἡ ἐλιά εἶναι σύμβολο τοῦ ἐλέους8. Γι᾽ αὐτό καί ἐμεῖς ὑποδεχόμαστε τό Δεσπότη μας Ἰησοῦ Χριστό, μέ βάγια μέν, ἐπειδή εἶναι νικητής ‒γιατί 'Εκεῖνος νίκησε γιά λογαριασμό μας τόν ἐχθρό μας‒ μέ κλαδιά ἐλιᾶς δέ, ἐπειδή ζητᾶμε ἀπ᾽ Αὐτόν ἔλεος, ὥστε ὅπως ἀκριβῶς νίκησε Ἐκεῖνος, ἔτσι καί ἐμεῖς ζητᾶμε τή βοήθειά Του γιά νά νικήσουμε καί νά κρατήσουμε τά σύμβολα τῆς νίκης Του. Αὐτά τά σύμβολα πού ἐκπροσωποῦν ὄχι μόνον τή νίκη πού Ἐκεῖνος κέρδισε γιά χάρη μας, ἀλλά καί αὐτή πού κερδίσαμε καί ἐμεῖς μέ τή βοήθειά Του καί τίς εὐχές ὅλων τῶν Ἁγίων. Ἀμήν.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
1. «Τεσσαράκοντα εἰσήλθομεν εἰς τό στάδιον, οἱ τεσσαράκοντα στεφανωθείημεν, Δέσποτα. Μή λείψῃ τῷ ἀριθμῷ μηδέ εἷς. Τίμιός ἐστιν, ὅν ἐτίμησας τῇ νηστείᾳ τῶν τεσσαράκοντα ἡμερῶν δι᾽ οὗ νομοθεσία εἰσῆλθεν εἰς τόν κόσμον. Τεσσαράκοντα ἡμέραις ἐν νηστείᾳ Ἠλίας ἐκζητώντας τόν Κύριον τῆς θέας ἔτυχεν».
(Μ. Βασ. P.G. 31, 520Α)
2. «Εἶπεν ὁ Ἀββᾶς Ἀντώνιος· Λογίζομαι ὅτι ἔχει τό σῶμα κίνησιν φυσικήν συναναφυρεῖσαν αὐτῷ· ἀλλ᾽ οὐκ ἐνεργεῖ, μή θελούσης τῆς ψυχῆς· μόνον δέ σημαίνει ἐν τῷ σώματι ἀπαθῆ κίνησιν. Ἔστι δέ καί ἄλλη κίνησις, ἐκ τοῦ τρέφειν καί θάλπειν τό σῶμα βρώμασι καί πόμασιν· ἐξ ὧν ἡ θέρμη τοῦ αἵματος διεγείρει τό σῶμα πρός ἐνέργειαν».
(Μ. Ἀντών. P.G. 65, 84Β)
3. «Ἕνα σκοπόν ἐγκρατείας παραδεδώκασι, τό μή ἀπατᾶσθαι χορτασίᾳ κοιλίας, μηδέ ἐξέλκεσθαι τῇ τοῦ λάρυγγος ἡδονῇ. Οὐδέ γάρ ἡ διαφορά τῆς ποιότητος μόνον, ἀλλά καί ἡ ποσότης τοῦ πλήθους τῶν βρωμάτων τά πεπυρωμένα βέλη τῆς ἁμαρτίας εἴωθεν ἀνάπτειν· οἵας γάρ δήποτε τροφῆς πληρουμένη γαστήρ, ἀσωτίας σπέρματα τίκτει».
(Μ. Ἀθαν. P.G. 28, 873Β)
4. «Σάρκα μέν λέπτυνε κατά τῆς πορνείας· ψυχήν δέ ταπείνου κατά τῆς ὑπερηφανείας».
(Ἀβ. Νεῖλ. P.G. 79, 1437- 1440) καί (Ἀβ. Νεῖλ. P.G. 79, 1465)
5. «Τιμή γάρ νηστείας, οὐχί σιτίων ἀποχή, ἀλλ᾽ ἁμαρτημάτων ἀναχώρησις, ὡς ὅ γε τῇ τῶν βρωμάτων ἀποχῇ μόνον ὁρίζων τήν νηστείαν, οὗτός ἐστιν ὁ μάλιστα ἀτιμάζων αὐτήν. Νηστεύεις; δεῖξον μοι διά τῶν ἔργων αὐτῶν. Ποίων ἔργων φησίν; Ἐάν ἴδῃς πένητα, ἐλέησον· ἐάν ἴδῃς ἐχθρόν, καταλλάγηθι· ἐάν ἴδῃς φίλον εὐδοκιμοῦντα, μή βασκάνης· ἐάν ἴδῃς γυναῖκα εὔμορφον ὑπερβλήθητι· Μή γάρ δή στόμα νηστευέτω μόνον, ἀλλά καί ὀφθαλμός, καί ἀκοή, καί πόδες, καί χεῖρες, καί πάντα τά τοῦ σώματος μέλη».
(Ἰ. Χρυσ. P.G. 49, 53)
Πρβλ. καί Φωταγωγικόν Τετάρτης Τυρινῆς Ἦχ. α'
6. «Νηστεία δέ ἀρχή μετανοίας. Εἰ οὖν βούλει διά τῆς ἐξομολογήσεως ἐπανελθεῖν πρός Θεόν, φεῦγε, τήν μέθην, μή σοι χαλεπωτέραν κατασκευάσῃ τήν ἀλλοτρίωσιν. Οὐ μέντοι ἐξαρκεῖ καθ᾽ ἑαυτήν ἡ ἀποχή τῶν βρωμάτων πρός τήν ἐπαινετήν νηστείαν, ἀλλά νηστεύσωμεν νηστείαν δεκτήν, εὐάρεστον τῷ Θεῷ. Ἀληθής νηστεία ἡ τοῦ κακοῦ ἀλλοτρίωσις, ἐγκράτεια γλώσσης, θυμοῦ ἀποχή, ἐπιθυμιῶν χωρισμός, καταλαλιᾶς, ψεύδους, ἐπιορκίας. Ἡ τούτων ἔνδοια νηστεία ἐστίν ἀληθής. Ἐν τούτοις μέν οὖν ἡ νηστεία καλόν».
(Μ. Βασ. P.G. 31, 196D)
Πρβλ.
α) Ἰδιόμελον Ἀποστίχων Δευτέρας Α' ἑβδομάδας τῶν Νηστειῶν
β) Μ. Βασ. P.G. 30, 180D καί
γ) Ξ. Παπαχαραλάμπους: Ἀληθής νηστεία. Ἀθῆναι 1980.
7. Ἡ λογικότητα τοῦ ἀνθρώπου εἶναι οὐσιώδης ψυχοδιανοητική λειτουργία πού ὑλοποιεῖται στήν ποικιλόμορφη καθημερινή πράξη. Δέν εἶναι ὅμως παγιωμένη καί ἀναλλοίωτη κατάσταση. Ὑπόκειται σέ διάφορες ἀλλοιώσεις πού ξεκινοῦν ἀπό τήν ἐλαφρή διαταραχή ἤ σύγχυση (μικρός παραλογισμός) καί φθάνουν στήν πλήρη ἀπουσία τοῦ λόγου. Τότε στό τελευταῖο αὐτό στάδιο ἔχουμε τήν κατάσταση τῆς ἀλογίας, πού δέν εἶναι μόνο ἠθική ἐξαχρείωση ἀλλά καί βιολογική ἀναπηρία. Στό μεταπτωτικό ἄνθρωπο ἡ ἀποκατάσταση σέ τέλειο βαθμό τῆς λογικότητάς του ἐξαρτᾶται ἀπόλυτα ἀπό τήν ὑποταγή τοῦ ἀνθρώπινου λόγου στό Λόγο τοῦ Θεοῦ. Αὐτήν τήν ἀλήθεια τονίζει ὁ ἀββᾶς Δωρόθεος, κάνοντας πάλι ἀλληγορική ἑρμηνεία.
ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΓΙΕΣ ΝΗΣΤΕΙΕΣ
Τοῦ ΑΒΒΑ ΔΩΡΟΘΕΟΥ
Mέ τό Μωσαϊκό Νόμο πρόσταξε ὁ Θεός τούς Ἰσραηλίτες, νά ξεχωρίζουν κάθε χρόνο τό ἕνα δέκατο ἀπό ὅσα θ᾽ ἀποκτοῦν (Ἀριθμ. 18) καί νά τ᾽ ἀφιερώνουν στό Θεό καί κάνοντας αὐτό νά παίρνουν εὐλογία γιά ὅλα τους τά ἔργα. Ἔχοντας ὑπόψη τους αὐτό, οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι σκέφτηκαν καί ἀποφάσισαν, γιά νά βοηθήσουν καί νά εὐεργετήσουν τίς ψυχές μας, νά μᾶς παραδώσουν κάτι ἀκόμα ὑψηλότερο καί τελειότερο, δηλαδή ν᾽ ἀφιερώνουμε στό Θεό τό ἕνα δέκατο τῶν ἡμερῶν τῆς ζωῆς μας, γιά νά εὐλογοῦνται ἔτσι τά ἔργα μας καί νά παίρνουμε συγχώρεση κάθε χρόνο γιά τίς ἁμαρτίες ὁλόκληρου τοῦ χρόνου. Λογάριασαν λοιπόν καί χαρακτήρισαν σάν ἅγιες ἀπό τίς τριακόσιες ἑξήντα πέντε ἡμέρες τοῦ χρόνου, αὐτές τίς ἑπτά ἑβδομάδες τῶν νηστειῶν. Καί ἔτσι ξεχώρισαν ἑπτά ἑβδομάδες. Ἀλλά μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου, συμφώνησαν νά προστεθεῖ σ᾽ αὐτές καί ἄλλη μιά ἑβδομάδα. Αὐτό ἔγινε καί γιά νά προγυμνάζονται καί νά προετοιμάζονται ὅσοι πρόκειται νά μποῦν στό κοπιαστικό στάδιο τῶν νηστειῶν, καί γιά νά τιμήσουν τόν ἀριθμό τῶν ἡμερῶν τῆς ἁγίας Τεσσαρακοστῆς πού νήστεψε ὁ Κύριός μας. Γιατί, ἄν ἀφαιρέσουμε τά Σάββατα καί τίς Κυριακές, οἱ ὀκτώ ἑβδομάδες γίνονται σαράντα ἡμέρες1, τιμώντας ξεχωριστά τή νηστεία τοῦ Μεγάλου Σαββάτου, ἐπειδή εἶναι πολύ ἱερή καί ἡ μόνη ἡμέρα νηστείας ἀνάμεσα σ᾽ ὅλα τά Σάββατα τοῦ χρόνου. Οἱ δέ ἑπτά ἑβδομάδες, χωρίς τά Σάββατα καί τίς Κυριακές, γίνονται τριάντα πέντε ἡμέρες. Ἄν προστεθεῖ, λοιπόν καί ἡ νηστεία τοῦ Μ. Σαββάτου καί ἡ μισή νύχτα τῆς Λαμπρῆς, γίνονται τριάντα ἕξι καί μισή ἡμέρες, πού εἶναι ἀκριβῶς τό ἕνα δέκατο ἀπό τίς τριακόσιες ἑξήντα ἡμέρες τοῦ χρόνου. Γιατί τό ἕνα δέκατο τοῦ τριακόσια εἶναι τό τριάντα, τοῦ ἑξήντα τό ἕξι καί τοῦ πέντε τό μισό. Συμπληρώνονται λοιπόν τριάντα ἕξι καί μισή ἡμέρες, ὅπως εἴπαμε. Αὐτή εἶναι ἡ "δεκάτη", ὅπως θά ᾽λεγε κανείς, ὅλου τοῦ χρόνου, πού μᾶς καθιέρωσαν οἱ Ἅγ. Ἀπόστολοι, γιά νά γίνει ἀφορμή νά καθαριστοῦμε, ὅπως εἶπαν, ἀπό τίς ἁμαρτίες, πού κάναμε ὁλόκληρο τό χρόνο, καί γιά νά ὁδηγηθοῦμε στή μετάνοια.
Μακάριος λοιπόν, ἀδελφοί μου, εἶναι ὅποιος φυλάει μέ ἐπιμέλεια τόν ἑαυτόν του αὐτές τίς ἅγιες ἡμέρες. Γιατί καί ἄν, σάν ἄνθρωπος, ἔτυχε νά πέσει στήν ἁμαρτία, εἴτε ἀπό ἀδυναμία, εἴτε ἀπό ἀμέλεια, ὅμως ἔδωσε ὁ Θεός τίς ἅγιες αὐτές ἡμέρες, ὥστε ἄν ἀγωνιστεῖ, μέ πνευματική ἀγρύπνια καί ταπεινοφροσύνη καί φροντίσει τόν ἐαυτόν του καί μετανοήσει, νά καθαριστεῖ ἀπό τίς ἁμαρτίες ὁλόκληρου τοῦ χρόνου. Ἔτσι λοιπόν ἀναπαύεται ἀπό τό βάρος τῆς ἁμαρτίας καί προσέρχεται μέ καθαρή ψυχή τήν ἅγια ἡμέρα τῆς Ἀναστάσεως καί μεταλαμβάνει τά ἅγια μυστήρια, χωρίς νά προκαλεῖ τήν κατάκριση τοῦ Θεοῦ. Γιατί ἔγινε νέος ἄνθρωπος, μέ τή μετάνοια τῶν ἁγίων τούτων νηστειῶν καί ζεῖ μέ χαρά καί πνευματική εὐφροσύνη, γιορτάζοντας μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ, καί ὅλη τήν περίοδο ἕως τήν Κυριακή τῆς Πεντηκοστῆς. Γιατί Πεντηκοστή εἶναι, ὅπως λέει, «Ἀνάσταση ψυχῆς». Γι᾽ αὐτό ἔχουμε καί τό συμβολικό ἔθιμο, πρός τιμή τῆς Ἀναστάσεως, νά μή γονατίζουμε στήν ἐκκλησία μέχρι τήν Κυριακή τῆς Πεντηκοστῆς.
Καθένας λοιπόν πού θέλει νά καθαριστεῖ ἀπό τίς ἁμαρτίες ὅλου τοῦ χρόνου, μέ τή νηστεία αὐτῶν τῶν ἡμερῶν, πρέπει πρῶτα-πρῶτα νά προσέχει τί θά τρώει, γιατί δέν εἶναι τό ἴδιο ὅλες οἱ τροφές. Ἐπειδή τό νά τρώει κανείς ἀδιάκριτα κάθε τροφή, ὅπως λένε οἱ Πατέρες2, προξενεῖ πολλά κακά. Παρόμοια, στή συνέχεια, πρέπει νά φυλάει τόν ἑαυτόν του νά μήν καταλύει τή νηστεία, χωρίς μεγάλη ἀνάγκη, νά μήν ἐπιζητάει νόστιμα φαγητά, νά μή βαραίνει τό στομάχι του μέ πολλά φαγητά καί ποτά. Γιατί εἶναι δυό εἴδη γαστριμαργίας. Πολλές φορές πολεμιέται κανείς ἀπό τή νοστιμιά καί δέν θέλει πάντα νά τρώει πολλά φαγητά, ἀλλά θέλει τά νόστιμα. Καί ὅταν αὐτός τρώει φαγητό πού τοῦ ἀρέσει, τόσο πολύ νικιέται ἀπό τήν ἡδονή τῆς νοστιμάδας, ὥστε τό κρατάει πολλή ὥρα στό στόμα του, μασώντας το ἀρκετά καί δέν ἀποφασίζει εὔκολα νά τό καταπιεῖ, γιά νά διατηρήσει τήν ἡδονή πού αἰσθάνεται. Τότε λέμε ὅτι αὐτός ἔχει λαιμαργία. Ἄλλους δέν τούς ἀπασχολεῖ ἡ ποιότητα, ἀλλά ἡ ποσότητα τῆς τροφῆς. Δέν θέλουν δηλαδή καλά φαγητά, οὔτε ἐνδιαφέρονται γιά τίποτα ἄλλο, παρά μόνο γιά νά τρῶνε, ὁ,τιδήποτε καί ἄν εἶναι αὐτό πού τρῶνε, γιατί τούς ἀπασχολεῖ μόνο νά γεμίσουν τό στομάχι τους. Τότε λέμε ὅτι αὐτοί ἔχουν γαστριμαργία. Καί σᾶς ἐξηγῶ αὐτούς τούς δυό χαρακτηρισμούς "λαιμαργία"3 καί "γαστριμαργία"4. "Μαργαίνω" στήν κοσμική παιδεία σημαίνει χάνω τήν αὐτοκυριαρχία μου καί τή λογική μου δηλαδή, γίνομαι μανιακός σέ κάποιο πάθος. Καί "μαργός" λέγεται αὐτός πού τόν ἔχει κυριεύσει κάποιο πάθος. Ὅταν λοιπόν παρατηρεῖται ἡ ἀκατάσχετη καί νοσηρή ἐκείνη ἐπιθυμία τοῦ νά θέλει κανείς νά γεμίζει συνεχῶς τήν κοιλιά του, τότε λέμε ὅτι ἔχουμε τό φαινόμενο τῆς γαστριμαργίας, ἀπό τό "μαργαίνω τήν γαστέρα", πού σημαίνει ἔχω τή μανία νά γεμίζω τό στομάχι μου (ἡ κοιλιά μου μέ κάνει τρελλό). Ὅταν δέ συμβαίνει νά ἔχουμε τή νοσηρή καί ἀκατάσχετη ἐπιθυμία νά αἰσθανόμαστε διαρκῶς τήν εὐχαρίστηση στό λαιμό, τότε ἔχουμε τό φαινόμενο τῆς λαιμαργίας, ἀπό τό "μαργαίνω τόν λαιμό", πού σημαίνει ἔχω τήν μανία τῆς ἡδονῆς τοῦ λαιμοῦ.
Αὐτά λοιπόν πρέπει νά τ᾽ ἀποφεύγει μέ ἄγρυπνη φροντίδα, ὅποιος θέλει νά καθαριστεῖ ἀπό τίς ἁμαρτίες του. Γιατί αὐτά δέν ἀνταποκρίνονται σέ ἀνάγκη τοῦ σώματος ἀλλά προέρχονται ἀπό τά πάθη. Καί ἄν κανείς τά ἀνεχτεῖ, ἐξελίσσονται σέ ἁμαρτία. Εἶναι ὅπως ἀκριβῶς ὁ νόμιμος γάμος καί ἡ πορνεία, γιατί ἡ μέν πράξη εἶναι ἡ ἴδια, ἐκεῑνο ὅμως πού τά κάνει νά διαφέρουν εἶναι ὁ σκοπός. Ὁ μέν ἕνας συνάπτει σχέσεις γιά νά κάνει παιδιά, ὁ δέ ἄλλος γιά νά ἱκανοποιήσει τή φιληδονία του. Τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ τό φαγητό, γιατί τήν ἴδια δουλειά κάνουμε καί ὅταν τρῶμε ἀπό ἀνάγκη καί ὅταν τρῶμε ἀπό ἡδονή. Ὁ σκοπός εἶναι ἐκεῖνος πού συνιστᾶ τήν ἁμαρτία. Τρώει κανείς ἀνάλογα μέ τίς ἀνάγκες τοῦ ὀργανισμοῦ του, ὅταν καθορίζει ὁ ἴδιος πόσο θά τρώει κάθε μέρα, καί παρακολουθεῖ ἄν τοῦ ἦταν πολύ αὐτό πού ὅρισε νά φάει, καί πρέπει ν᾽ ἀφαιρέσει λίγο, καί ἀφαιρεῖ ἤ ἄν δέν τοῦ ἦταν ἀρκετό καί ἐξαντλήθηκε καί πρέπει νά προσθέσει λίγο ἀκόμα, καί προσθέτει. Ἔτσι σταθμίζει κανείς καλά τίς ἀνάγκες τοῦ ὀργανισμοῦ του καί ἐφαρμόζει αὐτό ἀκριβῶς πού καθόρισε, ὄχι γιά νά εὐχαριστηθεῖ ἀπό τό φαγητό, ἀλλά γιά νά δυναμώσει τό σῶμα του. Καί αὐτό ἀκόμα πού τρώει κανείς, ὀφείλει νά τό τρώει μέ προσευχή καί νά κατακρίνει τόν ἑαυτόν του, μέ τό λογισμό του, ὅτι εἶναι ἀνάξιος νά δέχεται ὁποιαδήποτε παρηγοριά. Καί νά μήν προσέχει ἄν κάποιος ἄλλος τρώει κάτι ἰδιαίτερο ‒ἐπειδή φυσικά εἶναι ἀπαραίτητο ἤ ἐπειδή ὑπάρχει κάποια ἀνάγκη‒ ὥστε καί αὐτός νά θέλει καί νά ζητάει κάτι περισσότερο ἤ νά μή νομίζει ὅτι αὐτό τό περισσότερο πού θά ζητήσει δέν πρόκειται νά τόν βλάψει.
Κάποτε πού βρισκόμουν στό κοινόβιο, πῆγα νά ἐπισκεφτῶ ἕνα Γέροντα ‒ὑπῆρχαν ἐκεῖ πολλοί μεγάλοι Γέροντες‒ καί βρίσκω ἐκεῖ τόν ἀδελφό πού τόν ὑπηρετοῦσε νά τρώει μαζί μέ τόν Γέροντα, καί τοῦ λέω ἰδιαίτερα: «Ξέρεις, ἀδελφέ μου, ὅτι αὐτοί οἱ Γέροντες πού τούς βλέπεις νά τρῶνε καί νά ἔχουν κάποια καλύτερη περιποίηση, μοιάζουν μ᾽ ἐκείνους τούς ἀνθρώπους, πού ἐνῶ ἀπόκτησαν πουγγί, συνέχισαν νά ἐργάζονται προσθέτοντας χρήματα στό πουγγί ἐκεῖνο, μέχρι πού τό γέμισαν, καί ἀφοῦ τό σφράγισαν ἐργάστηκαν καί πάλι καί συγκέντρωσαν ἄλλα χίλια νομίσματα, γιά νά τά βροῦν καί νά τά χρησιμοποιήσουν σέ καιρό ἀνάγκης καί νά φυλάξουν ἐκεῖνα πού ἔχουν στό πουγγί; Ἔτσι καί αὐτοί οἱ Γέροντες ἐργάστηκαν πολύ καί συγκέντρωσαν θησαυρούς καί ἀφοῦ τούς σφράγισαν, ἐργάστηκαν καί συγκέντρωσαν ἄλλα λίγα καί τά ἔχουν τώρα στόν καιρό τῆς ἀρρώστιας καί τῶν γηρατειῶν τους καί ξοδεύουν ἀπ᾽ αὐτά, καί τά ὑπόλοιπα τά ἔχουν ἀποταμιευμένα. Ἐμεῖς ὅμως, ἀφοῦ οὔτε αὐτό τό πουγγί δέν ἀποκτήσαμε ἀκόμα, ἀπό ποῦ ξοδεύουμε;» Γι᾽ αὐτό, ὅπως εἶπα, ὀφείλουμε καί ἄν ἀκόμα τρῶμε μόνο γιά τήν ἀνάγκη τοῦ σώματος, νά κατακρίνουμε τούς ἑαυτούς μας, ὅτι εἴμαστε ἀνάξιοι γιά κάθε εἴδους περιποίηση, ἀκόμα καί γι᾽ αὐτήν τήν ἱκανοποίηση τῶν ἀναγκῶν πού ἐπιτρέπει ὁ μοναχικός κανόνας καί νά μήν τρῶμε ἄφοβα καί ἀπρόσεκτα. Μόνον ἔτσι δέν θά κατακριθοῦμε.
Καί αὐτά μέν σχετικά μέ τήν ἐγκράτεια στά φαγητά. Ἔχουμε ὅμως ἐπίσης ἀνάγκη ὄχι μόνον νά προσέχουμε τή διατροφή μας, ἀλλά καί νά ἀπομακρυνόμαστε καί ἀπό κάθε ἄλλη ἁμαρτία.
Ὥστε, ὅπως ἀκριβῶς νηστεύουμε ἀπό τροφές, ἔτσι νά νηστεύει καί ἡ γλώσσα μας καί νά εἶναι μακριά ἀπό τήν καταλαλιά, ἀπό τό ψέμα, ἀπό τήν ἀργολογία, ἀπό τήν ἀποδοκιμασία τοῦ πλησίον, ἀπό τήν ὀργή καί γενικά ἀπό κάθε ἁμαρτία πού γίνεται μέ τή γλώσσα. Παρόμοια νά νηστεύουμε μέ τά μάτια μας, δηλαδή νά μήν κοιτάζουμε μάταια πράγματα, νά μήν πέφτουμε στήν «παρρησία» μέ τά μάτια, νά μήν κοιτάζουμε κάποιον μέ ἀναίδεια. Παρόμοια καί τά χέρια καί τά πόδια νά ἐμποδίζουμε ἀπό κάθε κακό πράγμα5. Καί νηστεύοντας ἔτσι, ὅπως λέει ὁ Μ. Βασίλειος6, νηστεία δεκτή, ἀπέχοντας ἀπό κάθε κακία, πού διαπράττεται μέ ὅλες τίς αἰσθήσεις, ἄς προσερχόμαστε κατά τήν ἁγία ἡμέρα τῆς Ἀναστάσεως, ὅπως ἤδη εἴπαμε, ἀνανεωμένοι, καθαροί καί ἄξιοι νά μεταλάβουμε τά ἅγια μυστήρια, ἀφοῦ πρῶτα βγοῦμε γιά νά προϋπαντήσουμε τόν Κύριό μας καί νά ὑποδεχτοῦμε μέ βάγια καί κλαδιά ἐλιᾶς, Αὐτόν πού μπαίνει στήν ἅγια Πόλη καθισμένος στό γαϊδουράκι.
Τί νόημα ἔχει ἄραγε τό ὅτι Αὐτός κάθισε πάνω στό γαϊδουράκι; Αὐτό ἔγινε γιά νά ἐπαναφέρει ὁ «Λόγος» τοῦ Θεοῦ καί νά ὑποτάξει στή Θεότητά Του τήν ψυχή πού ξέπεσε στήν κατάσταση τῆς «ἀλογίας»7 ‒ὅπως λέει ὁ προφήτης (Ψαλμ. 48, 21)‒ καί ὁμοιώθηκε μέ τά ἄλογα ζῶα. Τί ὅμως σημαίνει νά τόν προϋπαντήσουμε μέ βάγια καί κλαδιά ἐλιᾶς; Ὅταν ἐπιτίθεται κανείς κατά τοῦ ἐχθροῦ του καί γυρίζει πίσω στήν πόλη νικητής, κάθε γνώριμός του τόν ὑποδέχεται μέ βάγια, ὅπως ταιριάζει σέ νικητή. Γιατί τά βάγια εἶναι σύμβολο τῆς νίκης. Πάλι ὅταν ἀδικεῖται κάποιος καί θέλει νά παρουσιαστεῖ μπροστά στό δικαστή ζητώντας νά ἐκδικάσει τήν ὑπόθεσή του, κρατάει κλαδιά ἐλιᾶς, φωνάζοντας καί παρακαλώντας νά ἐλεηθεῖ καί νά βοηθηθεῖ. Γιατί ἡ ἐλιά εἶναι σύμβολο τοῦ ἐλέους8. Γι᾽ αὐτό καί ἐμεῖς ὑποδεχόμαστε τό Δεσπότη μας Ἰησοῦ Χριστό, μέ βάγια μέν, ἐπειδή εἶναι νικητής ‒γιατί 'Εκεῖνος νίκησε γιά λογαριασμό μας τόν ἐχθρό μας‒ μέ κλαδιά ἐλιᾶς δέ, ἐπειδή ζητᾶμε ἀπ᾽ Αὐτόν ἔλεος, ὥστε ὅπως ἀκριβῶς νίκησε Ἐκεῖνος, ἔτσι καί ἐμεῖς ζητᾶμε τή βοήθειά Του γιά νά νικήσουμε καί νά κρατήσουμε τά σύμβολα τῆς νίκης Του. Αὐτά τά σύμβολα πού ἐκπροσωποῦν ὄχι μόνον τή νίκη πού Ἐκεῖνος κέρδισε γιά χάρη μας, ἀλλά καί αὐτή πού κερδίσαμε καί ἐμεῖς μέ τή βοήθειά Του καί τίς εὐχές ὅλων τῶν Ἁγίων. Ἀμήν.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
1. «Τεσσαράκοντα εἰσήλθομεν εἰς τό στάδιον, οἱ τεσσαράκοντα στεφανωθείημεν, Δέσποτα. Μή λείψῃ τῷ ἀριθμῷ μηδέ εἷς. Τίμιός ἐστιν, ὅν ἐτίμησας τῇ νηστείᾳ τῶν τεσσαράκοντα ἡμερῶν δι᾽ οὗ νομοθεσία εἰσῆλθεν εἰς τόν κόσμον. Τεσσαράκοντα ἡμέραις ἐν νηστείᾳ Ἠλίας ἐκζητώντας τόν Κύριον τῆς θέας ἔτυχεν».
(Μ. Βασ. P.G. 31, 520Α)
2. «Εἶπεν ὁ Ἀββᾶς Ἀντώνιος· Λογίζομαι ὅτι ἔχει τό σῶμα κίνησιν φυσικήν συναναφυρεῖσαν αὐτῷ· ἀλλ᾽ οὐκ ἐνεργεῖ, μή θελούσης τῆς ψυχῆς· μόνον δέ σημαίνει ἐν τῷ σώματι ἀπαθῆ κίνησιν. Ἔστι δέ καί ἄλλη κίνησις, ἐκ τοῦ τρέφειν καί θάλπειν τό σῶμα βρώμασι καί πόμασιν· ἐξ ὧν ἡ θέρμη τοῦ αἵματος διεγείρει τό σῶμα πρός ἐνέργειαν».
(Μ. Ἀντών. P.G. 65, 84Β)
3. «Ἕνα σκοπόν ἐγκρατείας παραδεδώκασι, τό μή ἀπατᾶσθαι χορτασίᾳ κοιλίας, μηδέ ἐξέλκεσθαι τῇ τοῦ λάρυγγος ἡδονῇ. Οὐδέ γάρ ἡ διαφορά τῆς ποιότητος μόνον, ἀλλά καί ἡ ποσότης τοῦ πλήθους τῶν βρωμάτων τά πεπυρωμένα βέλη τῆς ἁμαρτίας εἴωθεν ἀνάπτειν· οἵας γάρ δήποτε τροφῆς πληρουμένη γαστήρ, ἀσωτίας σπέρματα τίκτει».
(Μ. Ἀθαν. P.G. 28, 873Β)
4. «Σάρκα μέν λέπτυνε κατά τῆς πορνείας· ψυχήν δέ ταπείνου κατά τῆς ὑπερηφανείας».
(Ἀβ. Νεῖλ. P.G. 79, 1437- 1440) καί (Ἀβ. Νεῖλ. P.G. 79, 1465)
5. «Τιμή γάρ νηστείας, οὐχί σιτίων ἀποχή, ἀλλ᾽ ἁμαρτημάτων ἀναχώρησις, ὡς ὅ γε τῇ τῶν βρωμάτων ἀποχῇ μόνον ὁρίζων τήν νηστείαν, οὗτός ἐστιν ὁ μάλιστα ἀτιμάζων αὐτήν. Νηστεύεις; δεῖξον μοι διά τῶν ἔργων αὐτῶν. Ποίων ἔργων φησίν; Ἐάν ἴδῃς πένητα, ἐλέησον· ἐάν ἴδῃς ἐχθρόν, καταλλάγηθι· ἐάν ἴδῃς φίλον εὐδοκιμοῦντα, μή βασκάνης· ἐάν ἴδῃς γυναῖκα εὔμορφον ὑπερβλήθητι· Μή γάρ δή στόμα νηστευέτω μόνον, ἀλλά καί ὀφθαλμός, καί ἀκοή, καί πόδες, καί χεῖρες, καί πάντα τά τοῦ σώματος μέλη».
(Ἰ. Χρυσ. P.G. 49, 53)
Πρβλ. καί Φωταγωγικόν Τετάρτης Τυρινῆς Ἦχ. α'
6. «Νηστεία δέ ἀρχή μετανοίας. Εἰ οὖν βούλει διά τῆς ἐξομολογήσεως ἐπανελθεῖν πρός Θεόν, φεῦγε, τήν μέθην, μή σοι χαλεπωτέραν κατασκευάσῃ τήν ἀλλοτρίωσιν. Οὐ μέντοι ἐξαρκεῖ καθ᾽ ἑαυτήν ἡ ἀποχή τῶν βρωμάτων πρός τήν ἐπαινετήν νηστείαν, ἀλλά νηστεύσωμεν νηστείαν δεκτήν, εὐάρεστον τῷ Θεῷ. Ἀληθής νηστεία ἡ τοῦ κακοῦ ἀλλοτρίωσις, ἐγκράτεια γλώσσης, θυμοῦ ἀποχή, ἐπιθυμιῶν χωρισμός, καταλαλιᾶς, ψεύδους, ἐπιορκίας. Ἡ τούτων ἔνδοια νηστεία ἐστίν ἀληθής. Ἐν τούτοις μέν οὖν ἡ νηστεία καλόν».
(Μ. Βασ. P.G. 31, 196D)
Πρβλ.
α) Ἰδιόμελον Ἀποστίχων Δευτέρας Α' ἑβδομάδας τῶν Νηστειῶν
β) Μ. Βασ. P.G. 30, 180D καί
γ) Ξ. Παπαχαραλάμπους: Ἀληθής νηστεία. Ἀθῆναι 1980.
7. Ἡ λογικότητα τοῦ ἀνθρώπου εἶναι οὐσιώδης ψυχοδιανοητική λειτουργία πού ὑλοποιεῖται στήν ποικιλόμορφη καθημερινή πράξη. Δέν εἶναι ὅμως παγιωμένη καί ἀναλλοίωτη κατάσταση. Ὑπόκειται σέ διάφορες ἀλλοιώσεις πού ξεκινοῦν ἀπό τήν ἐλαφρή διαταραχή ἤ σύγχυση (μικρός παραλογισμός) καί φθάνουν στήν πλήρη ἀπουσία τοῦ λόγου. Τότε στό τελευταῖο αὐτό στάδιο ἔχουμε τήν κατάσταση τῆς ἀλογίας, πού δέν εἶναι μόνο ἠθική ἐξαχρείωση ἀλλά καί βιολογική ἀναπηρία. Στό μεταπτωτικό ἄνθρωπο ἡ ἀποκατάσταση σέ τέλειο βαθμό τῆς λογικότητάς του ἐξαρτᾶται ἀπόλυτα ἀπό τήν ὑποταγή τοῦ ἀνθρώπινου λόγου στό Λόγο τοῦ Θεοῦ. Αὐτήν τήν ἀλήθεια τονίζει ὁ ἀββᾶς Δωρόθεος, κάνοντας πάλι ἀλληγορική ἑρμηνεία.
Κύριε είσαι παντογνώστης. Γνωρίζεις πολύ καλά ότι Σε αγαπώ. Αξίωσέ με να Σε υπηρετώ με αφοσίωση και με αγάπη μέχρι την τελευταία μου αναπνοή.
Re: ΠΑΤΕΡΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ.
ΠΕΡΙ ΕΥΣΠΛΑΧΝΙΑΣ
Ἀρχιμ. ΙΟΥΣΤΙΝΟΥ Πόποβιτς
τήν ἀδίστακτη τάση γιά αὐτοθεο ποίηση, ὁ Εὐρωπαῖος ἄνθρωπος διακήρυξε ὅλη τήν φύση ὡς νεκρή, καί ἀνακοίνωσε τόν ἑαυτό του σάν τό μοναδικό ὄν σέ ὅλους τούς κόσμους. Μόνο ὁ ἄνθρωπος ἔχει αἰσθήματα! Μόνο ὁ ἄνθρωπος ἔχει νοῦ! Μόνο ὁ ἄνθρωπος ἔχει θέληση! Ἄραγε ὅμως Ἐκεῖνος πού δημιούργησε τό μάτι, δέν βλέπει; Ἄραγε Αὐτός πού δημιούργησε τό αὐτί, δέν ἀκούει; Ἄραγε Αὐτός πού δημιούργησε τόν νοῦ στόν ἄνθρωπο, δέν εἶναι ἀνώτερος ἀπό τόν νοῦ; Ἐάν εἶναι μόνο ὁ ἄνθρωπος συνειδητό καί νοητικό ὄν, καί γύρω ἀπό αὐτόν καί κάτω ἀπό αὐτόν, τά πάντα χωρίς συνείδηση, τά πάντα χωρίς κατανόηση, τά πάντα νεκρά, τότε ἡ μεγαλύτερη κατάρα πού ὑπάρχει εἶναι νά εἶσαι ἄνθρωπος.
Λυπημένος καί κλαμένος εἶναι ὁ οὐρανός πάνω ἀπό τήν γῆ, ἐξαιτίας τῶν ἀνθρώπων τῆς γῆς. Διότι μόνον ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι, ἐμεῖς οἱ κάτοικοι τῆς γῆς, στέλνουμε στόν οὐρανό πεθαμένους, στέλνουμε τόν θάνατο, τίς κακίες, τή φρίκη, πράγματα πού οὔτε κι ἡ κόλαση δέν στέλνει. Καί αὐτό ὀφείλεται στά δικά μας θλιμένα προνόμια τῶν κατοίκων τῆς γῆς. Πέστε μου ἄραγε γιά τόν οὐρανό ὑπάρχουν σήμερα φοβερώτερα θεάματα στήν κόλαση ἀπό ὅ,τι «σερβίρει» ἡ Δυτική Εὐρώπη; Ἐάν δέν ὑπάρχει κόλαση σέ ἐκεῖνον τόν κόσμο, ὑπάρχει σ᾽ αὐτόν. Οἱ Εὐρωπαῖοι πραγματικά εἶναι ἐφευρέτες. Μέ εὐφυΐα φαντάστηκαν καί δη μιούργησαν τήν ἐπίγεια κόλαση, τήν ὁποία μποροῦν νά ζηλέψουν ἀκόμη καί τά κακά πνεύματα. Καί ἄν ὁ δικός μας πλανήτης, εἶναι μικρός, ὡσάν κόκκος ἄμμου, ὅμως ἔγινε τό μεγαλύτερο ἐργοστάσιο θανάτου στό σύ μπαν. Γι᾽ αὐτό εἶναι φοβερό καί λυπηρό νά 'σαι ἄνθρωπος, ἰδιαίτερα Εὐρωπαῖος ἄνθρω πος.
Μά μήπως ξέρετε, πότε ὁ οὐρανός ταράσσεται καί σείεται χαρούμενα πάνω ἀπ᾽ τή γῆ; Ὅταν βλέπει εὔσπλαγχνο ἄνθρωπο! Διότι ἡ εὐσπλαγχνία εἶναι σάν ἀστραπή, ἡ ὁποία ξεκινᾶ ἀπό τά βάθη αὐτοῦ τοῦ σκοτεινοῦ οὐράνιου βυθοῦ καί χτυπᾶ στήν καρδιά τόν οὐρανό. Ἡ εὐσπλαγχνία εἶναι ἀπέραντη δύναμη. Αὐτή μικραίνει τό χάσμα ἀνάμεσα στόν ἄνθρωπο καί τόν Θεό, ἀνάμεσα στήν γῆ καί τόν οὐρανό. Ἐκεῖνος πού στόν φτωχό δίνει ‒στόν Θεό δανείζει. Αὐτός βάζει στά χέρια τοῦ ἐπουράνιου Θεοῦ τό δικό του δῶρο. Μήπως ξέρετε ἀπό ποιό μέρος τοῦ πλανήτη μας σήμερα ὑπάρχει μικρότερη ἀπόσταση ἀνάμεσα στήν γῆ καί στόν οὐρανό! Νά ἀπό κεῖνο τό μέρος, ἀπό τόν οἶκο τῆς εὐσπλαγχνίας.
Γενική ἐμπειρία γιά τό ἀνθρώπινο γένος: Ἡ γῆ εἶναι ὁ χαμένος παράδεισος. Ἀλλά ὁ χαμένος παράδεισος πῶς μπορεῖ νά ἐπιστρέ ψει! Μέ τό Εὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ. Διότι ἐκεῖ ὅπου ἐφαρμόζεται τό Εὐαγγέλιο, ἐκεῖ ἤδη ἐμφανίζεται ὁ παράδεισος...
Ὁ Θεός τίποτε δέν ἀγαπάει τόσο, ὅσο τήν εὐσπλαγχνία. Ἔτσι μᾶλλον Αὐτός ὅλο τό Εὐαγγέλιο συνοψίζει στήν εὐσπλαγχνία. Διό τι φανέρωσε πώς στήν Φοβερή Δίκη θά ὁρίσει στόν κάθε ἄνθρωπο τό αἰώνιο μέρος σ᾽ ἐκεῖνον τόν κόσμο, σύμφωνα μέ τήν εὐσπλαγχνία τήν ὁποία ἔδειξε σ᾽ αὐτόν τόν κόσμο. Γιά τήν εὐσπλαγχνία θά δώσει στόν καθένα ἀθανασία καί ζωή Αἰώνια. Διότι Αὐτός, Ἀθάνατος καί Αἰώνιος, ἀπό τήν εὐσπλαγχνία μόνος ἑνώθηκε μέ τούς ἀνθρώπους: στόν φτωχό Αὐτός φτωχαίνει, στόν πεινασμένο Αὐτός πεινάει, στόν διψασμένο Αὐτός διψάει, στόν ἄρρωστο Αὐτός πονάει, στόν γυμνό Αὐτός γυμνώνεται. Γι᾽ αὐτό καί τήν Ἡμέρα τῆς Κρίσεως θά πεῖ στούς εὔσπλαγχνους: Πορεύεστε οἱ εὐλογη μένοι τοῦ Πατρός μου, δεχτεῖτε τήν βασιλεία ἡ ὁποία σᾶς ἑτοιμάστηκε ἀπό τήν δημιουργία τοῦ κόσμου. Διότι πεινοῦσα καί μοῦ δώσατε νά φάω. Διψοῦσα καί μέ ποτίσατε.. Μέ δεχτήκατε σάν φιλοξενούμενο. Γυμνός εἴμουνα καί μέ ἐνδύσατε. Ἄρρωστος εἴμουνα καί μέ ἐπισκεφτήκατε.. Στήν φυλακή ἤμουνα καί ἤρθατε πρός Με.. Καί ὁ εὔσπλαγχνος ξαφνιασμένος θά ἀπαντήσει: Κύριε, πότε σέ εἴδαμε νηστικό, καί διψασμένο καί γυμνό καί ἄρρωστο! Πότε Ἐσένα, τόν Θεό ταΐσαμε! Πότε Ἐσένα τόν Θεό ποτίσαμε! Πότε Ἐσένα τόν Θεό ἐνδύσαμε! Καί ὁ Παντελεήμονας θά πεῖ: Πραγματικά, πραγματικά σᾶς λέω ‒ἀμήν, ἀμήν λέγω ὑμῖν‒ ὅταν τό δίνατε σ᾽ ἕναν ἀπό αὐτούς τούς ἐλαχίστους ἀδελφούς, σ᾽ ἐμένα τό δίνατε..
Ἀπό ἀπέραντη εὐσπλαγχνία ὁ Παντλεήμων Κύριος εἶναι πάντα μέ τόν πεινασμένο, καί μέ τό χορτάτο ὅταν ταΐζει τόν πει νασμένο. Αὐτός εἶναι πάντα μέ τόν ἄρρωστο καί μέ τόν ὑγιῆ, ὅταν φροντίζει τόν ἄρρωστο. Αὐτός εἶναι μέ τόν φτωχό καί τόν πλούσιο, ὅταν αὐτός βοηθάει τόν φτωχό. Μέ τό νά βοηθοῦν τούς φτωχούς, οἱ ἄνθρωποι στήν πραγματικότητα πλουτίζουν τήν Ἀθανασία, πλουτίζουν τήν Αἰώνια Ζωή. Γι᾽ αὐτό στούς εὔσπλαγχνους ὁ Κύριος θά μοιράσει τήν Ἡμέρα τῆς Κρίσεως, ἀθανασία καί αἰώνια ζωή. Ἡ εὐσπλαγχνία κάνει τόν ἄνθρωπο ἀθάνατο καί αἰώνιο. Κοίταξε, τό αἰώνιο λειτούργημά σου, σέ κεῖνον τόν κόσμο, βρίσκεται στά χέρια σου. Θέλεις ἀθανασία; Θέλεις Ζωή αἰώνια; Θέλεις τόν Παράδεισο; Γίνε εὔσπλαγχνος Διότι ἡ εὐσπλαγχνία ἐξασφαλίζει στόν ἄνθρωπο ἀθανασία καί αἰώνια Ζωή καί Παράδεισο. Γι᾽ αὐτό εἶναι οἱ φτωχοί ὁ μεγαλύτερος πλοῦτος τῆς Γῆς. Μέ τήν βοήθειά τους ἐξασφαλίζουν οἱ πλούσιοι στόν ἑαυτό τους, τόν Παράδεισο καί Ζωή αἰώνια. Δές, ἐμεῖς δίνουμε στούς φτωχούς ψωμί καί ροῦχα κι αὐτοί μᾶς δίνουν Παράδεισο καί Ζωή αἰώνια. Ποιός εἶναι πιό δωρητής, πιό εὔσπλαγχνος! Δέν εἶναι ἐκεῖνοι οἱ φτωχοί καί ἄτυχοι;
Μήπως ξέρετε μέ τί ὁ ἄνθρωπος γίνεται περισσότερο ὅμοιος μέ τόν Θεό; Μέ τήν εὐσπλαγχνία. Διότι ὁ Θεός εἶναι Θεός εὐ σπλαγχνίας καί ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἄνθρωπος εὐσπλαγχνίας. Γι᾽ αὐτό ἡ ὑψηλότερη ἐντολή τοῦ Θεανθρώπου στούς ἀνθρώπους εἶναι: Γίνετε ἐλεήμονες ὅπως εἶναι ἐλεήμονας ὁ Πατέρας σας ὁ Οὐράνιος ‒ὁ Θεός! Καί αὐτό σημαίνει: Ἄς προσφέρεται ἡ εὐσπλαγχνία σας χωρίς μέτρο καί χωρίς τέλος, ὅπως εἶναι τοῦ Θεοῦ. Διότι ὁ κόσμος μέ τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ στέκεται καί στηρίζεται καί ὑπάρχει. Καί ὅταν ὁ ἄνθρωπος γίνεται ἐλεήμονας, ἤδη ἔγινε ‒μικρός Θεός ‒ ἤ ὅπως λένε οἱ Ἅγιοι φιλόσοφοι: "Θεός κατά χάριν". Ὁ Θεός ἀπό ἔλεος δημιούργησε γιά ἐμᾶς καί τόν ἥλιο καί τό φεγγάρι καί τ᾽ ἀστέρια καί τόν Οὐρανό καί τήν Γῆ. Καί ὁ ἐλεήμονας ἄνθρωπος εἶναι σάν τόν οὐρανό πάνω ἀπ᾽ τούς φτωχούς, σάν τόν ἥλιο πάνω ἀπό τήν κόλαση, σάν ἀστέρι πάνω ἀπό τήν ἄβυσσο. Ἐάν, λοιπόν, εἶσαι εὐσπλαγχνος, μοιάζεις μέ τόν Θεό, διότι ἐκτελεῖς ἔργο τοῦ Θεοῦ στόν κόσμο. Στήν ἀτέλειωτη φιλανθρωπία Του ὁ Θεός ἄφησε στόν ἄνθρωπο μοναδική ἔγνοια, τόν ἄνθρωπο. Ὅλες τίς ἄλλες ἔγνοιες τίς πῆρε ὁ Ἴδιος ἐπάνω Του. Αὐτός δίνει στό χορτάρι δύναμη νά μεγαλώνει, στό σιτάρι νά ὡριμάσει, στόν ἥλιο νά ζεσταίνει, σέ ὅλα δίνει τά πάντα. Τό μόνο πού ζητοῦσε ἀπό τόν ἄνθρωπο ἦταν νά δεχόταν αὐτή τή δωρεά ἀπ᾽ τά χέρια Του καί νά μοίραζε τά δῶρα μέ τά ἀδέλφια του, τούς ἀνθρώπους. Στήν πραγματικότητα ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι καί ὅταν δίνουμε, στόν Θεό δίνουμε. Γι᾽ αὐτό, δόξα στόν Θεό, πού στήν ἀνθρώπινη καρδιά φύτεψε τό αἴσθημα τῆς εὐσπλαγχνίας.
Αἰσθήματα εὐσπλαγχνίας! Κατά πάντα, αὐτή ἡ ἀρετή ἔχει θεϊκή καταγωγή διότι, ἀπό τόν Θεό γεννιέται, μέ τόν Θεό ἀναπτύσσεται καί μέ τόν Θεό ὡριμάζει. Αὐτή ἔκανε καί τόν Θεό ἄνθρωπο καί χάρη σ᾽ αὐτή ἐμφανίστηκε ἀνάμεσα στούς ἀνθρώπους ὁ Πανεύσπλαγχνος: Ὁ Θεάνθρωπος Χριστός.
Ἡ εὐσπλαγχνία ἀπό αὐτή τή ζωή συντελεῖ στήν ψυχή μας, τό «καθ' ὁμοίωσιν» μέ τόν Χριστό. Οἱ ἄνθρωποι πιό πολύ μοιάζουν στόν Χριστό κατά τήν εὐσπλαγχνία. Ἡ εὐσπλαγχνία εἶναι ὁ βασικός νόμος τοῦ οὐρανοῦ καί τῆς Γῆς. Εἶναι ὁ βασικός νόμος γιά τόν Ἴδιο τόν Θεό, καί συνεχῶς καί γιά τό δημιούργημά Του, τόν ἄνθρωπο. Χωρίς εὐσπλαγχνία ὁ Θεός θά ἔπαυε νἆναι Θεός, ὅπως καί ὁ ἄνθρωπος παύει νά ᾽ναι ἄνθρωπος.
Ἀρχιμ. ΙΟΥΣΤΙΝΟΥ Πόποβιτς
Ἀρχιμ. ΙΟΥΣΤΙΝΟΥ Πόποβιτς
τήν ἀδίστακτη τάση γιά αὐτοθεο ποίηση, ὁ Εὐρωπαῖος ἄνθρωπος διακήρυξε ὅλη τήν φύση ὡς νεκρή, καί ἀνακοίνωσε τόν ἑαυτό του σάν τό μοναδικό ὄν σέ ὅλους τούς κόσμους. Μόνο ὁ ἄνθρωπος ἔχει αἰσθήματα! Μόνο ὁ ἄνθρωπος ἔχει νοῦ! Μόνο ὁ ἄνθρωπος ἔχει θέληση! Ἄραγε ὅμως Ἐκεῖνος πού δημιούργησε τό μάτι, δέν βλέπει; Ἄραγε Αὐτός πού δημιούργησε τό αὐτί, δέν ἀκούει; Ἄραγε Αὐτός πού δημιούργησε τόν νοῦ στόν ἄνθρωπο, δέν εἶναι ἀνώτερος ἀπό τόν νοῦ; Ἐάν εἶναι μόνο ὁ ἄνθρωπος συνειδητό καί νοητικό ὄν, καί γύρω ἀπό αὐτόν καί κάτω ἀπό αὐτόν, τά πάντα χωρίς συνείδηση, τά πάντα χωρίς κατανόηση, τά πάντα νεκρά, τότε ἡ μεγαλύτερη κατάρα πού ὑπάρχει εἶναι νά εἶσαι ἄνθρωπος.
Λυπημένος καί κλαμένος εἶναι ὁ οὐρανός πάνω ἀπό τήν γῆ, ἐξαιτίας τῶν ἀνθρώπων τῆς γῆς. Διότι μόνον ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι, ἐμεῖς οἱ κάτοικοι τῆς γῆς, στέλνουμε στόν οὐρανό πεθαμένους, στέλνουμε τόν θάνατο, τίς κακίες, τή φρίκη, πράγματα πού οὔτε κι ἡ κόλαση δέν στέλνει. Καί αὐτό ὀφείλεται στά δικά μας θλιμένα προνόμια τῶν κατοίκων τῆς γῆς. Πέστε μου ἄραγε γιά τόν οὐρανό ὑπάρχουν σήμερα φοβερώτερα θεάματα στήν κόλαση ἀπό ὅ,τι «σερβίρει» ἡ Δυτική Εὐρώπη; Ἐάν δέν ὑπάρχει κόλαση σέ ἐκεῖνον τόν κόσμο, ὑπάρχει σ᾽ αὐτόν. Οἱ Εὐρωπαῖοι πραγματικά εἶναι ἐφευρέτες. Μέ εὐφυΐα φαντάστηκαν καί δη μιούργησαν τήν ἐπίγεια κόλαση, τήν ὁποία μποροῦν νά ζηλέψουν ἀκόμη καί τά κακά πνεύματα. Καί ἄν ὁ δικός μας πλανήτης, εἶναι μικρός, ὡσάν κόκκος ἄμμου, ὅμως ἔγινε τό μεγαλύτερο ἐργοστάσιο θανάτου στό σύ μπαν. Γι᾽ αὐτό εἶναι φοβερό καί λυπηρό νά 'σαι ἄνθρωπος, ἰδιαίτερα Εὐρωπαῖος ἄνθρω πος.
Μά μήπως ξέρετε, πότε ὁ οὐρανός ταράσσεται καί σείεται χαρούμενα πάνω ἀπ᾽ τή γῆ; Ὅταν βλέπει εὔσπλαγχνο ἄνθρωπο! Διότι ἡ εὐσπλαγχνία εἶναι σάν ἀστραπή, ἡ ὁποία ξεκινᾶ ἀπό τά βάθη αὐτοῦ τοῦ σκοτεινοῦ οὐράνιου βυθοῦ καί χτυπᾶ στήν καρδιά τόν οὐρανό. Ἡ εὐσπλαγχνία εἶναι ἀπέραντη δύναμη. Αὐτή μικραίνει τό χάσμα ἀνάμεσα στόν ἄνθρωπο καί τόν Θεό, ἀνάμεσα στήν γῆ καί τόν οὐρανό. Ἐκεῖνος πού στόν φτωχό δίνει ‒στόν Θεό δανείζει. Αὐτός βάζει στά χέρια τοῦ ἐπουράνιου Θεοῦ τό δικό του δῶρο. Μήπως ξέρετε ἀπό ποιό μέρος τοῦ πλανήτη μας σήμερα ὑπάρχει μικρότερη ἀπόσταση ἀνάμεσα στήν γῆ καί στόν οὐρανό! Νά ἀπό κεῖνο τό μέρος, ἀπό τόν οἶκο τῆς εὐσπλαγχνίας.
Γενική ἐμπειρία γιά τό ἀνθρώπινο γένος: Ἡ γῆ εἶναι ὁ χαμένος παράδεισος. Ἀλλά ὁ χαμένος παράδεισος πῶς μπορεῖ νά ἐπιστρέ ψει! Μέ τό Εὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ. Διότι ἐκεῖ ὅπου ἐφαρμόζεται τό Εὐαγγέλιο, ἐκεῖ ἤδη ἐμφανίζεται ὁ παράδεισος...
Ὁ Θεός τίποτε δέν ἀγαπάει τόσο, ὅσο τήν εὐσπλαγχνία. Ἔτσι μᾶλλον Αὐτός ὅλο τό Εὐαγγέλιο συνοψίζει στήν εὐσπλαγχνία. Διό τι φανέρωσε πώς στήν Φοβερή Δίκη θά ὁρίσει στόν κάθε ἄνθρωπο τό αἰώνιο μέρος σ᾽ ἐκεῖνον τόν κόσμο, σύμφωνα μέ τήν εὐσπλαγχνία τήν ὁποία ἔδειξε σ᾽ αὐτόν τόν κόσμο. Γιά τήν εὐσπλαγχνία θά δώσει στόν καθένα ἀθανασία καί ζωή Αἰώνια. Διότι Αὐτός, Ἀθάνατος καί Αἰώνιος, ἀπό τήν εὐσπλαγχνία μόνος ἑνώθηκε μέ τούς ἀνθρώπους: στόν φτωχό Αὐτός φτωχαίνει, στόν πεινασμένο Αὐτός πεινάει, στόν διψασμένο Αὐτός διψάει, στόν ἄρρωστο Αὐτός πονάει, στόν γυμνό Αὐτός γυμνώνεται. Γι᾽ αὐτό καί τήν Ἡμέρα τῆς Κρίσεως θά πεῖ στούς εὔσπλαγχνους: Πορεύεστε οἱ εὐλογη μένοι τοῦ Πατρός μου, δεχτεῖτε τήν βασιλεία ἡ ὁποία σᾶς ἑτοιμάστηκε ἀπό τήν δημιουργία τοῦ κόσμου. Διότι πεινοῦσα καί μοῦ δώσατε νά φάω. Διψοῦσα καί μέ ποτίσατε.. Μέ δεχτήκατε σάν φιλοξενούμενο. Γυμνός εἴμουνα καί μέ ἐνδύσατε. Ἄρρωστος εἴμουνα καί μέ ἐπισκεφτήκατε.. Στήν φυλακή ἤμουνα καί ἤρθατε πρός Με.. Καί ὁ εὔσπλαγχνος ξαφνιασμένος θά ἀπαντήσει: Κύριε, πότε σέ εἴδαμε νηστικό, καί διψασμένο καί γυμνό καί ἄρρωστο! Πότε Ἐσένα, τόν Θεό ταΐσαμε! Πότε Ἐσένα τόν Θεό ποτίσαμε! Πότε Ἐσένα τόν Θεό ἐνδύσαμε! Καί ὁ Παντελεήμονας θά πεῖ: Πραγματικά, πραγματικά σᾶς λέω ‒ἀμήν, ἀμήν λέγω ὑμῖν‒ ὅταν τό δίνατε σ᾽ ἕναν ἀπό αὐτούς τούς ἐλαχίστους ἀδελφούς, σ᾽ ἐμένα τό δίνατε..
Ἀπό ἀπέραντη εὐσπλαγχνία ὁ Παντλεήμων Κύριος εἶναι πάντα μέ τόν πεινασμένο, καί μέ τό χορτάτο ὅταν ταΐζει τόν πει νασμένο. Αὐτός εἶναι πάντα μέ τόν ἄρρωστο καί μέ τόν ὑγιῆ, ὅταν φροντίζει τόν ἄρρωστο. Αὐτός εἶναι μέ τόν φτωχό καί τόν πλούσιο, ὅταν αὐτός βοηθάει τόν φτωχό. Μέ τό νά βοηθοῦν τούς φτωχούς, οἱ ἄνθρωποι στήν πραγματικότητα πλουτίζουν τήν Ἀθανασία, πλουτίζουν τήν Αἰώνια Ζωή. Γι᾽ αὐτό στούς εὔσπλαγχνους ὁ Κύριος θά μοιράσει τήν Ἡμέρα τῆς Κρίσεως, ἀθανασία καί αἰώνια ζωή. Ἡ εὐσπλαγχνία κάνει τόν ἄνθρωπο ἀθάνατο καί αἰώνιο. Κοίταξε, τό αἰώνιο λειτούργημά σου, σέ κεῖνον τόν κόσμο, βρίσκεται στά χέρια σου. Θέλεις ἀθανασία; Θέλεις Ζωή αἰώνια; Θέλεις τόν Παράδεισο; Γίνε εὔσπλαγχνος Διότι ἡ εὐσπλαγχνία ἐξασφαλίζει στόν ἄνθρωπο ἀθανασία καί αἰώνια Ζωή καί Παράδεισο. Γι᾽ αὐτό εἶναι οἱ φτωχοί ὁ μεγαλύτερος πλοῦτος τῆς Γῆς. Μέ τήν βοήθειά τους ἐξασφαλίζουν οἱ πλούσιοι στόν ἑαυτό τους, τόν Παράδεισο καί Ζωή αἰώνια. Δές, ἐμεῖς δίνουμε στούς φτωχούς ψωμί καί ροῦχα κι αὐτοί μᾶς δίνουν Παράδεισο καί Ζωή αἰώνια. Ποιός εἶναι πιό δωρητής, πιό εὔσπλαγχνος! Δέν εἶναι ἐκεῖνοι οἱ φτωχοί καί ἄτυχοι;
Μήπως ξέρετε μέ τί ὁ ἄνθρωπος γίνεται περισσότερο ὅμοιος μέ τόν Θεό; Μέ τήν εὐσπλαγχνία. Διότι ὁ Θεός εἶναι Θεός εὐ σπλαγχνίας καί ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἄνθρωπος εὐσπλαγχνίας. Γι᾽ αὐτό ἡ ὑψηλότερη ἐντολή τοῦ Θεανθρώπου στούς ἀνθρώπους εἶναι: Γίνετε ἐλεήμονες ὅπως εἶναι ἐλεήμονας ὁ Πατέρας σας ὁ Οὐράνιος ‒ὁ Θεός! Καί αὐτό σημαίνει: Ἄς προσφέρεται ἡ εὐσπλαγχνία σας χωρίς μέτρο καί χωρίς τέλος, ὅπως εἶναι τοῦ Θεοῦ. Διότι ὁ κόσμος μέ τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ στέκεται καί στηρίζεται καί ὑπάρχει. Καί ὅταν ὁ ἄνθρωπος γίνεται ἐλεήμονας, ἤδη ἔγινε ‒μικρός Θεός ‒ ἤ ὅπως λένε οἱ Ἅγιοι φιλόσοφοι: "Θεός κατά χάριν". Ὁ Θεός ἀπό ἔλεος δημιούργησε γιά ἐμᾶς καί τόν ἥλιο καί τό φεγγάρι καί τ᾽ ἀστέρια καί τόν Οὐρανό καί τήν Γῆ. Καί ὁ ἐλεήμονας ἄνθρωπος εἶναι σάν τόν οὐρανό πάνω ἀπ᾽ τούς φτωχούς, σάν τόν ἥλιο πάνω ἀπό τήν κόλαση, σάν ἀστέρι πάνω ἀπό τήν ἄβυσσο. Ἐάν, λοιπόν, εἶσαι εὐσπλαγχνος, μοιάζεις μέ τόν Θεό, διότι ἐκτελεῖς ἔργο τοῦ Θεοῦ στόν κόσμο. Στήν ἀτέλειωτη φιλανθρωπία Του ὁ Θεός ἄφησε στόν ἄνθρωπο μοναδική ἔγνοια, τόν ἄνθρωπο. Ὅλες τίς ἄλλες ἔγνοιες τίς πῆρε ὁ Ἴδιος ἐπάνω Του. Αὐτός δίνει στό χορτάρι δύναμη νά μεγαλώνει, στό σιτάρι νά ὡριμάσει, στόν ἥλιο νά ζεσταίνει, σέ ὅλα δίνει τά πάντα. Τό μόνο πού ζητοῦσε ἀπό τόν ἄνθρωπο ἦταν νά δεχόταν αὐτή τή δωρεά ἀπ᾽ τά χέρια Του καί νά μοίραζε τά δῶρα μέ τά ἀδέλφια του, τούς ἀνθρώπους. Στήν πραγματικότητα ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι καί ὅταν δίνουμε, στόν Θεό δίνουμε. Γι᾽ αὐτό, δόξα στόν Θεό, πού στήν ἀνθρώπινη καρδιά φύτεψε τό αἴσθημα τῆς εὐσπλαγχνίας.
Αἰσθήματα εὐσπλαγχνίας! Κατά πάντα, αὐτή ἡ ἀρετή ἔχει θεϊκή καταγωγή διότι, ἀπό τόν Θεό γεννιέται, μέ τόν Θεό ἀναπτύσσεται καί μέ τόν Θεό ὡριμάζει. Αὐτή ἔκανε καί τόν Θεό ἄνθρωπο καί χάρη σ᾽ αὐτή ἐμφανίστηκε ἀνάμεσα στούς ἀνθρώπους ὁ Πανεύσπλαγχνος: Ὁ Θεάνθρωπος Χριστός.
Ἡ εὐσπλαγχνία ἀπό αὐτή τή ζωή συντελεῖ στήν ψυχή μας, τό «καθ' ὁμοίωσιν» μέ τόν Χριστό. Οἱ ἄνθρωποι πιό πολύ μοιάζουν στόν Χριστό κατά τήν εὐσπλαγχνία. Ἡ εὐσπλαγχνία εἶναι ὁ βασικός νόμος τοῦ οὐρανοῦ καί τῆς Γῆς. Εἶναι ὁ βασικός νόμος γιά τόν Ἴδιο τόν Θεό, καί συνεχῶς καί γιά τό δημιούργημά Του, τόν ἄνθρωπο. Χωρίς εὐσπλαγχνία ὁ Θεός θά ἔπαυε νἆναι Θεός, ὅπως καί ὁ ἄνθρωπος παύει νά ᾽ναι ἄνθρωπος.
Ἀρχιμ. ΙΟΥΣΤΙΝΟΥ Πόποβιτς
Κύριε είσαι παντογνώστης. Γνωρίζεις πολύ καλά ότι Σε αγαπώ. Αξίωσέ με να Σε υπηρετώ με αφοσίωση και με αγάπη μέχρι την τελευταία μου αναπνοή.
Re: ΠΑΤΕΡΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ.
Περί προετοιμασίας για την Μετάληψη των Αχράντων Μυστηρίων
«Δοκιμαζέτω δε άνθρωπος εαυτόν, και ούτως εκ του άρτου εσθιέτω και εκ του ποτηρίου πινέτω ο γάρ εσθίων και πίνων αναξίως κρίμα εαυτώ εσθίει και πίνει, μη διακρίνων το σώμα του Κυρίου» (Α' Κορ.11,28-29)
Πατέρες και αδελφοί,
Στα προηγούμενα παρουσιάσαμε μερικά για την ιερωσύνη του Νόμου και της Χάριτος, καθώς και μερικά α¬πό τα πολλά καθήκοντα του ιερέως της Εκκλησίας του Χριστού. Τώρα θεώρησα καλόν να αναφερθώ και για τις μεγάλες τιμωρίες που θα υποστούν οι ιερείς την ημέρα της Κρίσεως, εάν στην ζωή των δίνουν τα Άγια Μυστή¬ρια στους αναξίους και τα ασυγχώρητα κρίματα που παίρνουν στην ψυχή των, όσοι προσέρχονται στην Κοινω¬νία των Θείων Δώρων αναξίως.
Λοιπόν, είναι μεγάλη ανάγκη να γνωρίζουμε ότι όχι μόνο οι χριστιανοί που κοινωνούν αναξίως θα κολάζονται στους αιώνες, αλλά περισσότερη τιμωρία θα λάβουν οι ιερείς, οι οποίοι, ενώ γνωρίζουν τους χριστιανούς, τους παρέχουν την Θεία Κοινωνία αναξίως.
Γι’ αυτή την περίπτωση, ιδού τι λέγει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: «Προς εσάς τους διακόνους που υπηρε¬τείτε και τους ιερείς που προσφέρετε τα Άγια Μυστήρια δεν θα είναι μικρή η τιμωρία εναντίον σας, όταν ανέχεσθε τους αναξίους να κοινωνούν, ενώ γνωρίζετε τις κακίες των. Το Αίμα του Χριστού από το χέρι σας θα ζητηθεί. Ας είναι αξιωματούχος ή ένας έπαρχος ή οποιοσδήποτε βαθμοφόρος της πολιτείας, εμπόδισε τον, διότι μεγαλύτε¬ρη είναι η ιδική σου εξουσία από την ιδική του».
Στην συνέχεια είναι ανάγκη να πούμε μερικά γι’ αυ¬τούς που θέλουν να μεταλάβουν τα Πανάχραντα Μυστή¬ρια. Σ’ όλους αυτούς κατάλληλη συμβουλή και μέσον σωτηρίας να είναι αυτό: Δεν πρέπει το κάθε τι να το εξαρτούν από τον Θεό και οι ίδιοι να τεμπελιάζουν για την προετοιμασία, όσο είναι δυνατόν, ούτε πάλι κοπιάζοντες και ασκούμενοι να πιστεύσουν ότι όλα τα κατόρθωσαν και να υπερηφανευθούν νομίζοντας ότι εξεπλήρωσαν τα πάντα και μπορούν πλέον να πλησιάσουν αξίως και πρεπόντως στα Άχραντα Μυστήρια.
Στην συνέχεια θα παρουσιάσουμε τα αναγκαιότερα έργα τα όποια πρέπει να γνωρίζουν, όσοι επιθυμούν να κοινωνούν των Αχράντων Μυστηρίων.
Κατ’ αρχήν πρέπει να καταλάβουμε ότι η προ της Θείας Κοινωνίας προετοιμασία είναι διπλή, δηλαδή σω¬ματική και πνευματική. Η σωματική έγκειται στην νη-στεία, στην εγκράτεια από τις σωματικές επιθυμίες, στην αγρυπνία, στην κλίση των γονάτων (μετάνοιες) και άλ¬λους κόπους με τους οποίους καθαρίζεται και ελαφρύνε¬ται το σώμα από αυτά που το βαρύνουν, το ενοχλούν και το μολύνουν. Ενώ η πνευματική προετοιμασία αποτελεί¬ται από την εξομολόγηση στον Πνευματικό, την ανάγνωση των προσευχών, όπως συνιστά το Ωρολόγιο, με φόβο Θεού, με προσοχή και ταπείνωση. Άλλη αγία προετοιμα¬σία είναι η συμφιλίωσης με όλους να μη είναι με κανέναν ψυχραμένος, να μη κρατά οργή σε κάποιον, να συγχωρεί όλους, όσοι του έκαμαν κάτι, ενθυμούμενος τα λόγια του Σωτήρος που λέγει: Εάν συγχωρήτε τοις ανθρώποις τα παραπτώματα αυτών και ο Πατήρ υμών ο ουράνιος συγ¬χωρήση τα παραπτώματα υμών (Ματθ. 6,14) και γενικά να αγωνίζεται να μη έχει με τον πλησίον του κάτι που να τους χωρίζει.
Προηγουμένως μνημονεύσαμε ότι απαραίτητη είναι και η νηστεία. Αυτή είναι δύο ειδών: σωματική και πνευ¬ματική. Γι’ αυτόν που δεν είναι ασθενής η σωματική νη-στεία περιλαμβάνει τις τέσσερεις μεγάλες νηστείες του έ¬τους, όπως αυτές έχουν καθορισθεί από τους Αποστό¬λους και τους Πατέρας της Εκκλησίας, καθώς και τις ημέρες Τετάρτη και Παρασκευή. Και όποιος έχει πνευμα¬τικές προϋποθέσεις και δυνατότητες μπορεί να κρατά και την νηστεία της Δευτέρας. Αυτές οι ημέρες νηστεύονται όλο το έτος, πλην των ημερών που επιτρέπει η Εκ¬κλησία την κατάλυση σύμφωνα με το τυπικό των εορτών. Όλοι οι χριστιανοί εκτός των ανωτέρω, έχουν καθήκον να νηστεύουν την παραμονή της Γεννήσεως του Χριστού, της Βαπτίσεώς Του, την ημέρα της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού και την Αποτομή της Κεφαλής του Τιμίου Προδρό¬μου.
Εγκράτεια στην τράπεζα σημαίνει να μη τρώμε μέ¬χρι χορτασμού. Όποιος επιθυμεί να κοινωνήσει την επο¬μένη, θα πρέπει από το βράδυ να εγκρατεύεται του φαγητού. Κατόπιν για τους παντρεμένους επιβάλλεται εγ¬κράτεια μεταξύ των. Δεν πρέπει να συνέρχωνται στις ά¬γιες νηστείες, τα Σάββατα, τις Κυριακές και εορτές, κα¬θώς και την προηγούμενη της Θείας Κοινωνίας ημέρα, ως και μία μετά την Θ. Κοινωνία ημέρα. Αυτή η απόφαση εγκρατείας των συζύγων πρέπει να γίνεται με κοινή συγκατάθεση και επί πλέον πρέπει να απέχουν για ένα διάστημα από τις συζυγικές των σχέσεις για να επιδίδωνται στην νηστεία και προσευχή, όπως μας διδάσκει ο Απόστολος Παύλος στην Α' Κορ. 7,5. «Μη αποστερείτε αλλήλους, ει μη τι αν εκ συμφώνου προς καιρόν, ίνα σχολάζητε τη νη¬στεία και τη προσευχή και πάλιν επί το αυτό συνέρχεσθε, ίνα μη πειράζη υμάς ο σατανάς διά την ακρασίαν υμών».
Ενώ οι κληρικοί (έγγαμοι) πρέπει να γνωρίζουν τα έ¬ξης: Να φυλάγωνται από οποιαδήποτε σχέση με τις συζύ¬γους των, όταν πρόκειται την επομένη να τελέσουν την Θεία Λειτουργία. Ο Βάλσαμων στην 49η απόκριση του προς τον Μάρκο Αλεξανδρείας γράφει: «Όσοι δεν εγκρατεύονται από τις νόμιμες συζύγους των το Σάββατο και την Κυριακή πρέπει με κατάλληλα επιτίμια να διορθώνονται». Κατόπιν προσθέτει ότι αυτοί πρέπει ομοίως να φυλάγωνται όλη την Μεγάλη Τεσσαρακοστή, και όλες τις Τετάρτες και Παρασκευές. Σε περίπτωση καταπατήσεως αυτών, πρέπει να γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να πά¬ρουν ούτε αντίδωρο, ούτε μικρό ή Μεγάλο Αγιασμό, ούτε τις άγιες Εικόνες να ασπασθούν. Οι πιο ευλαβείς και ευτυχείς είναι εκείνοι που όχι μία μόνο ημέρα αλλά τρεις προ της Θείας Κοινωνίας εγκρατεύονται από τις συζυγι¬κές των σχέσεις και ετοιμάζονται με νηστεία και επίμονη προσευχή. Και ο Μωϋσής, εάν δεν επέβαλε με εντολή του Θεού να καθαρισθή ο λαός του Ισραήλ με νηστεία, προ¬σευχή και εγκράτεια στις σαρκικές σχέσεις των τρεις η¬μέρες προ της επιφοιτήσεως του Θεού στο όρος Σινά, δεν θα ήταν άξιοι να πλησιάσουν το όρος, στο οποίο θα παρουσιαζόταν ο Θεός. Πόση λοιπόν προετοιμασία πρέ¬πει να κάνουν οι χριστιανοί, οι οποίοι δεν θα πλησιάσουν το όρος Σινά, αλλά τον ίδιο τον Θεό! Εάν τότε ελέχθη ότι όποιος πλησιάσει και αγγίσει στο όρος, όπου θα κα¬τέβαινε ο Θεός, θα απέθνησκε με σκληρό θάνατο και θα¬νατηφόρες παιδεύσεις (Εξοδ. κεφ. 19), άραγε τι πρέ¬πει να πούμε για τους χριστιανούς εκείνους που όχι μό¬νο πλησιάζουν ή εγγίζουν το Σινά, αλλά κοινωνούν το ίδιο Σώμα και Αίμα του Υιού του Θεού! Εάν είναι απροετοί-μαστοι γι’ αυτό το μεγάλο Μυστήριο, πώς θα λυτρωθούν από τις τιμωρίες του Θεού λόγω της αδιαφορίας και ανευλάβειας των, όταν προσέρχονται στο θείο πυρ (την Θεία Κοινωνία)!
Αυτά τα ολίγα επαρκούν για την εξωτερική ή σωμα¬τική νηστεία.
Στην συνέχεια θα πούμε ολίγα για την υψηλότερη και πνευματική νηστεία, η οποία όσο είναι ωφελιμότερη, άλλο τόσο είναι λεπτή και δυσκολοκατόρθωτη. Κατ’ αρχήν στην πνευματική νηστεία είναι μεγάλη ανάγκη ο άν¬θρωπος να φυλάττη τον νου του από τους αισχρούς λογι¬σμούς και από τον διασκορπισμό του στα εφήμερα και μάταια του βίου πράγματα. Διότι, όπως το σώμα έχει τον κόσμο των σωματικών παθών, έτσι και ο νους έχει τον κόσμο των λογισμών και κακών πνευμάτων. Και όπως το σώμα μπορεί να πορνεύσει ή να κάνει οποιοδήποτε αμάρ-τημα με το έργο, έτσι και ο νους μας πορνεύει ή κάνει άλ¬λες αμαρτίες με τους λογισμούς του. Οπότε, αυτός που πρόκειται να πλησιάσει τα Άχραντα Μυστήρια, πρέπει να έχει μεγάλη φροντίδα στην φυλακή των πέντε αισθή¬σεων: στην όραση, ακοή, όσφρηση, γεύση και αφή. Διότι αυτές, κατά την μαρτυρία του αγίου προφήτου Ιερεμίου (9,20) είναι οι θύρες από τις οποίες εισέρχεται στην ψυχή μας ο θάνατος της αμαρτίας. Κατόπιν χρειάζεται προσο¬χή στην γλώσσα μας δεν πρέπει να λέγει ψέματα, αστεία και άλλα κενόδοξα και σαπρά λόγια, διότι μας λέ-γει η Αγία Γραφή ότι πολλοί έπεσαν από το όργανο της γλώσσης (Σειράχ 20,18). Να νηστεύει όχι μόνο η γλώσσα από τις περιττολογίες, αλλά και το χέρι να μη εγγίζη το ξένο πράγμα, να μη τολμά να υπογράφει άδικα έγγραφα και γενικά να μη κάνη τίποτε απ' αυτά πού οδηγούν στην αμαρτία. Να νηστεύουν και τα πόδια μας για να μη πη¬γαίνουν εκεί, όπου δεν ευαρεστείται ο Θεός .Εκτός από την διπλή νηστεία πού μέχρι εδώ αναφέραμε, χρειάζεται επί πλέον ταπείνωσης της καρδίας και συνείδησης καθαρή και ειρηνική απέναντι όλων των ανθρώπων.
Επίσης να μη πιστεύει κάποιος ότι η ευτυχία του ε¬ξαρτάται από την συχνή Θεία Κοινωνία, αλλά από την, κατά το δυνατόν, καλή προετοιμασία με μεγάλη ταπείνωση, συντριβή καρδίας και ανυπόκριτη ευλάβεια. Επ’ αυτών ο ιερός Χρυσόστομος λέγει τα εξής: «Πολλοί λαμβάνουν αυτό το Μυστήριο μία φορά τον χρόνο, ενώ άλλοι περισσότερες φορές... Προς όλους μας απευθύνε¬ται η πρόσκληση για το Μυστήριο αυτό, όχι μόνο προς τους πολίτας, αλλά και προς τους ερημίτας, μερικοί των οποίων κοινωνούν μία φορά τον χρόνο ή κάθε δεύτερο χρόνο... Λοιπόν, ποιοι απ’ αυτούς βαδίζουν την σωστή οδό; Αυτοί που κοινωνούν μία φορά τον χρόνο, αυτοί που κοινωνούν πολλές φορές ή αυτοί που κοινωνούν λίγες φο¬ρές τον χρόνο»; Προκειμένου να δείξει ποια είναι η αλη¬θινή προετοιμασία για την Θεία Μετάληψη, λέγει τα εξής: «Αυτοί που έχουν καθαρούς λογισμούς και σκέψεις, κα-θαρή καρδιά και αμόλυντη ζωή, πρέπει πάντοτε να προ¬σέρχονται. Ενώ όσοι δεν έχουν αυτές τις προϋποθέσεις δεν πρέπει ούτε μία φορά τον χρόνο να προσέρχονται». Αλλά, μετά απ’ αυτά, μπορεί να ερωτήση κάποιος: «Πώς μπορώ εγώ να γίνω άξιος για μία τόσο ανεκτίμητη Κοινωνία, η οποία απαιτεί από έμενα μεγάλη προετοιμα¬σία»; Σ’ αυτήν την ερώτηση δεν θα απαντήσω εγώ, άλλα ο άγιος Αναστάσιος ο Σιναίτης: «Μόνον εάν θέλεις, άν¬θρωπε, μπορείς να γίνεις άξιος». Και θέλοντας να δείξει ποιες είναι οι δυσκολίες γι’ αυτή την προετοιμασία, λέγει: «Γνώριζε πως είσαι αμαρτωλός, εγκατάλειψε την αμαρ¬τία, διώξε την οργή και την πονηρία, δείξε έργα της μετα¬νοίας, απόκτησε την καθαρότητα, την πραότητα και ταπείνωση, δώσε ελεημοσύνη στους πτωχούς και στους ξέ¬νους από τους καρπούς της δικαιοσύνης και προσευχή¬σου στον Θεό με συντριμμένη ψυχή και έτσι θα είσαι πλέον άξιος για το Μυστήριο».
Πόση αγάπη και στοργή εκφράζεται σ’ αυτό το Μυ¬στήριο εκ μέρους του Θεού! Λόγω της μεγίστης αγάπης Του που έχει προς τον άνθρωπο, ευδόκησε να επιτρέπει σ’ εμάς να Τον τρώγωμεν και να Τον πίνωμεν. Πράγματι ο καλός μας και μεγάλος Ποιμήν δεν έχει άλλον όμοιον Του στους οικτιρμούς και το έλεος σ’ αυτό το ανθρώπινο γένος. Διότι κανείς ποιμήν, όσο καλός και να είναι και όσο πολύ ν’ αγαπά τα πρόβατα του, ποτέ δεν ακούστηκε ότι τα έθρεψε αυτά με την σάρκα του σώματος του και τα πότισε με το αίμα του. Πολλές είναι οι περιπτώσεις που γονείς δίνουν τα παιδιά των, μετά την γέννηση των, σε άλ¬λους να τα θρέψουν και μεγαλώσουν. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με τον Χριστό, ο οποίος μας τρέφει σ’ όλη μας την ζωή με το σώμα Του.
Στην συνέχεια θα μιλήσουμε για την έξης τακτική του διαβόλου. Μερικούς τους εξαπατά με κάποια υποκρι¬τική ευλάβεια και ταπείνωση , ότι δεν είναι άξιοι να λαμ¬βάνουν τα Πανάχραντα Μυστήρια. Και με αυτή την φαι¬νομενική ευλάβεια τους ρίχνει ο πονηρός στην ακηδία, στην αδιαφορία και αναισθησία και έτσι χάνουν την μεγί¬στη ωφέλεια, την οποία θα κέρδιζαν, εάν κοινωνούσαν με ειλικρινή ευλάβεια τα Θεία Μυστήρια... Άλλους τους κάνει να αναβάλουν τον χρόνο της Κοινωνίας από το ένα διάστημα στο άλλο και από την μία νηστεία στην άλλη και έτσι τους απομακρύνει περισσότερο από την Μετάληψη των Θείων Μυστηρίων. Το αποτέλεσμα είναι να μη προοδεύουν σχεδόν καθόλου στην οδό της εργασίας των θείων εντολών. Και πώς αυτοί θα μπορέσουν να ενωθούν με τον Πλάστη των, που τους λέγει: «Μείνατε εν εμοί καγώ εν υμίν... ότι άνευ εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν»; (Ίωάν. 13,5-6). Άλλους πάλι ούτε στα γεράματα των, ούτε στις βαρειές και θανατηφόρες ασθένειες δεν τους αφήνει να ενωθούν με τον Χριστό. Γι’ αυτό μία καλή φροντίδα που πρέπει να έχουμε εμείς οι χριστιανοί για τους οι¬κείους και συγγενείς μας είναι, όταν κάποιος αρρωστήσει, να καλούμε αμέσως τον Πνευματικό και να συμβου¬λεύουμε τον ασθενή να εξομολογηθεί όλες τις αμαρτίες του. Και αφού γίνει αυτό και τον θεωρήσει ο ιερεύς ως κατάλληλον για την Θεία Κοινωνία, κατόπιν να τον κοινωνήσει. Εάν όμως η κατάσταση του είναι πολύ σοβαρά και πρόκειται να πεθάνει, ο ιερεύς πρέπει να τον κοινωνήσει απαραιτήτως, διότι τότε ο ιερεύς έχει την άδεια να λύνει και να συγχωρεί αμαρτήματα, να κοινωνεί τον ετοιμο¬θάνατο ακόμη και όταν έχει θανάσιμα αμαρτήματα που κανονικά απαγορεύουν την Θεία Κοινωνία. Στην περίπτωση αυτή μπορεί να γίνει δεκτός από τον Κύριο, όπως ο ληστής επί του σταυρού. Εάν όμως με την ευλογία του Θεού, μετά την Μετάληψη των Θείων Δώρων, γίνει υγιής, τότε να παραμείνει στον κανόνα της μετανοίας που του είχε επιβληθεί μέχρις ότου τον τελειώσει.
Άκουσα ακόμη από το στόμα μερικών χριστιανών και άλλες συμβουλές που ο πονηρός τους ψιθυρίζει στα αυτιά των: «Μη καλείς τον παπά, εάν κάποιος είναι ασθε¬νής, διότι εάν έλθει εκείνος τότε θα αποθάνη ο ασθενής. Άφησε, εάν υπάρξει μεγάλη ανάγκη θα τον καλέσουμε». Αλλά αλλοίμονο! Τι μεγάλη απάτη του διαβόλου είναι αυτή η συμβουλή με την οποία μερικοί αγωνίζονται να μη φέρουν τον ασθενή αδελφό τους, όντας στο κρεβάτι του θανάτου, να πλησιάσει τα Άχραντα Μυστήρια! Πολλοί ακούγοντας αυτές τις προτροπές του πονηρού οδηγηθήκαν στα αιώνια βάσανα, διότι τους άρπαξε ο θάνατος τό¬τε, όταν τον έστειλε ο Θεός και όχι όταν ήθελαν αυτοί να έλθει. Πολλούς απομακρυσμένους από την αλήθεια τους συμβουλεύει ο σατανάς ότι η ευτυχία και αγιότης εξαρτά¬ται από την όσο το δυνατόν συχνή Θεία Κοινωνία, χωρίς την πρέπουσα προετοιμασία, όπως αναφέρθηκε παραπά¬νω. Αυτοί όντως πλανεμένοι από τον διάβολο κατά τρό¬πο αξιολύπητο, ξέχασαν τα λόγια του Αποστόλου Παύ¬λου, που λέγει: «Δοκιμαζέτω δε άνθρωπος εαυτόν, και ούτως εκ του ποτηρίου πινέτω, ο γάρ εσθίων και πίνων αναξίως κρίμα εαυτώ εσθίει και πίνει, μη διακρίνων το σώμα του Κυρίου» (Α' 11, 28-29). Εάν μερικοί ξέχασαν και περιφρόνησαν αυτά τα λόγια, ας προσέξουν και ας φοβη¬θούν από τα εξής λόγια του ιδίου Αποστόλου «Αθετήσας τις νόμον Μωϋσέως χωρίς οικτιρμών επί δυσίν ή τρυσί μάρτυσι αποθνήσκει, πόσω δοκείτε χείρονος αξιωθήσεται τιμωρίας ο τον Υιόν του Θεού καταπατήσας και το αίμα της διαθήκης κοινόν ηγησάμενος, εν ω ηγιάσθη και το Πνεύμα της χάριτος ενυβρίσας» (Έβρ. 10, 28-29).
Με ποιόν τρόπο πέφτει κανείς σ’ αυτή την τιμωρία, της καταπατήσεως του Υιού του Θεού, μας διδάσκει ο ιερός Χρυσόστομος, ο οποίος λέγει: «Όταν συ κοινωνείς Αυτόν στο Άγιο Μυστήριο και κάνεις αμαρτία, λέγε μου: Δεν τον κατεπάτησες; Δεν τον χλεύασες; Καθώς εμείς δεν έχουμε καμμία συναίσθηση και συντριβή γι’ αυτά που καταπατούμε, έτσι και αυτοί που σφάλουν, δεν έχουν καμμία συναίσθηση και φόβο για τον Χριστό».
Κανείς λοιπόν, να μη πλησιάζει τα Άγια Μυστήρια χωρίς την πρέπουσα ευλάβεια και προετοιμασία, ούτε πάλι, λόγω οκνηρίας και απελπισίας, να απομακρύνεται περισσότερο απ’ αυτά. Οι Άγιοι Πατέρες σε κάθε έργο λέγουν ότι τα άκρα είναι του διαβόλου, ενώ η μέση και βασιλική οδός που βάδισαν και οι Άγιοι, είναι του Χριστού.
Αλλά μπορεί κάποιος να μας ερωτήσει, ποια είναι η μέση και βασιλική οδός; Θα απαντήσουμε σ’ αυτούς: Η Μετάληψη των Θείων Μυστηρίων είναι στενά συνδεδεμένη με την εξομολόγηση. Αυτή πρέπει να γίνεται, τουλάχι¬στον για τους λαϊκούς τέσσαρες φορές τον χρόνο, κατά την περίοδο των μεγάλων νηστειών. Η συχνή ή αραιή συμμετοχή περαιτέρω στα Θεία Μυστήρια επαφίεται πε¬ρισσότερο στην κρίσι του Πνευματικού, ο οποίος μπορεί με διάκριση να χρησιμοποιεί την ακρίβεια και οικονομία των ιερών Κανόνων και γνωρίζει την πρόοδο κάθε μιας ψυχής στην μετάνοια.
Ένα πράγμα όμως ας έχουν υπ’ όψιν των, όσοι επιθυμούν να κοινωνούν συχνότερα: Αυτό το οποίον επιθυμούν είναι «Τα Άγια τοις αγίοις» και ας ακούσουν τι λέ¬γει όσον αφορά αυτό ο Θείος Χρυσόστομος: «Βλέπε, ότι, όταν ο ιερεύς ή ο διάκονος λέγει: «Τα Άγια τοις αγίοις» αυτό εννοεί: εάν κάποιος δεν είναι άγιος να μη προσέρχε¬ται. Όχι μόνο καθαρός από την αμαρτία, αλλά άγιος...».
Το Σώμα και το Αίμα του Χριστού γίνονται αιτία με¬γάλων βασάνων γι’ αυτούς που δεν προσέρχονται επα¬ξίως. Ενώ οι ι. Κανόνες για το ίδιο μυστήριο λέγουν: Τα Άγια προσφέρονται στους αγίους, ενώ η αγιότης κατορ¬θώνεται με νηστεία και προσευχή. Αμήν.
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ
Ιερομ. ΚΛΕΟΠΑ ΗΛΙΕ
Εκδ. ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ
«Δοκιμαζέτω δε άνθρωπος εαυτόν, και ούτως εκ του άρτου εσθιέτω και εκ του ποτηρίου πινέτω ο γάρ εσθίων και πίνων αναξίως κρίμα εαυτώ εσθίει και πίνει, μη διακρίνων το σώμα του Κυρίου» (Α' Κορ.11,28-29)
Πατέρες και αδελφοί,
Στα προηγούμενα παρουσιάσαμε μερικά για την ιερωσύνη του Νόμου και της Χάριτος, καθώς και μερικά α¬πό τα πολλά καθήκοντα του ιερέως της Εκκλησίας του Χριστού. Τώρα θεώρησα καλόν να αναφερθώ και για τις μεγάλες τιμωρίες που θα υποστούν οι ιερείς την ημέρα της Κρίσεως, εάν στην ζωή των δίνουν τα Άγια Μυστή¬ρια στους αναξίους και τα ασυγχώρητα κρίματα που παίρνουν στην ψυχή των, όσοι προσέρχονται στην Κοινω¬νία των Θείων Δώρων αναξίως.
Λοιπόν, είναι μεγάλη ανάγκη να γνωρίζουμε ότι όχι μόνο οι χριστιανοί που κοινωνούν αναξίως θα κολάζονται στους αιώνες, αλλά περισσότερη τιμωρία θα λάβουν οι ιερείς, οι οποίοι, ενώ γνωρίζουν τους χριστιανούς, τους παρέχουν την Θεία Κοινωνία αναξίως.
Γι’ αυτή την περίπτωση, ιδού τι λέγει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: «Προς εσάς τους διακόνους που υπηρε¬τείτε και τους ιερείς που προσφέρετε τα Άγια Μυστήρια δεν θα είναι μικρή η τιμωρία εναντίον σας, όταν ανέχεσθε τους αναξίους να κοινωνούν, ενώ γνωρίζετε τις κακίες των. Το Αίμα του Χριστού από το χέρι σας θα ζητηθεί. Ας είναι αξιωματούχος ή ένας έπαρχος ή οποιοσδήποτε βαθμοφόρος της πολιτείας, εμπόδισε τον, διότι μεγαλύτε¬ρη είναι η ιδική σου εξουσία από την ιδική του».
Στην συνέχεια είναι ανάγκη να πούμε μερικά γι’ αυ¬τούς που θέλουν να μεταλάβουν τα Πανάχραντα Μυστή¬ρια. Σ’ όλους αυτούς κατάλληλη συμβουλή και μέσον σωτηρίας να είναι αυτό: Δεν πρέπει το κάθε τι να το εξαρτούν από τον Θεό και οι ίδιοι να τεμπελιάζουν για την προετοιμασία, όσο είναι δυνατόν, ούτε πάλι κοπιάζοντες και ασκούμενοι να πιστεύσουν ότι όλα τα κατόρθωσαν και να υπερηφανευθούν νομίζοντας ότι εξεπλήρωσαν τα πάντα και μπορούν πλέον να πλησιάσουν αξίως και πρεπόντως στα Άχραντα Μυστήρια.
Στην συνέχεια θα παρουσιάσουμε τα αναγκαιότερα έργα τα όποια πρέπει να γνωρίζουν, όσοι επιθυμούν να κοινωνούν των Αχράντων Μυστηρίων.
Κατ’ αρχήν πρέπει να καταλάβουμε ότι η προ της Θείας Κοινωνίας προετοιμασία είναι διπλή, δηλαδή σω¬ματική και πνευματική. Η σωματική έγκειται στην νη-στεία, στην εγκράτεια από τις σωματικές επιθυμίες, στην αγρυπνία, στην κλίση των γονάτων (μετάνοιες) και άλ¬λους κόπους με τους οποίους καθαρίζεται και ελαφρύνε¬ται το σώμα από αυτά που το βαρύνουν, το ενοχλούν και το μολύνουν. Ενώ η πνευματική προετοιμασία αποτελεί¬ται από την εξομολόγηση στον Πνευματικό, την ανάγνωση των προσευχών, όπως συνιστά το Ωρολόγιο, με φόβο Θεού, με προσοχή και ταπείνωση. Άλλη αγία προετοιμα¬σία είναι η συμφιλίωσης με όλους να μη είναι με κανέναν ψυχραμένος, να μη κρατά οργή σε κάποιον, να συγχωρεί όλους, όσοι του έκαμαν κάτι, ενθυμούμενος τα λόγια του Σωτήρος που λέγει: Εάν συγχωρήτε τοις ανθρώποις τα παραπτώματα αυτών και ο Πατήρ υμών ο ουράνιος συγ¬χωρήση τα παραπτώματα υμών (Ματθ. 6,14) και γενικά να αγωνίζεται να μη έχει με τον πλησίον του κάτι που να τους χωρίζει.
Προηγουμένως μνημονεύσαμε ότι απαραίτητη είναι και η νηστεία. Αυτή είναι δύο ειδών: σωματική και πνευ¬ματική. Γι’ αυτόν που δεν είναι ασθενής η σωματική νη-στεία περιλαμβάνει τις τέσσερεις μεγάλες νηστείες του έ¬τους, όπως αυτές έχουν καθορισθεί από τους Αποστό¬λους και τους Πατέρας της Εκκλησίας, καθώς και τις ημέρες Τετάρτη και Παρασκευή. Και όποιος έχει πνευμα¬τικές προϋποθέσεις και δυνατότητες μπορεί να κρατά και την νηστεία της Δευτέρας. Αυτές οι ημέρες νηστεύονται όλο το έτος, πλην των ημερών που επιτρέπει η Εκ¬κλησία την κατάλυση σύμφωνα με το τυπικό των εορτών. Όλοι οι χριστιανοί εκτός των ανωτέρω, έχουν καθήκον να νηστεύουν την παραμονή της Γεννήσεως του Χριστού, της Βαπτίσεώς Του, την ημέρα της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού και την Αποτομή της Κεφαλής του Τιμίου Προδρό¬μου.
Εγκράτεια στην τράπεζα σημαίνει να μη τρώμε μέ¬χρι χορτασμού. Όποιος επιθυμεί να κοινωνήσει την επο¬μένη, θα πρέπει από το βράδυ να εγκρατεύεται του φαγητού. Κατόπιν για τους παντρεμένους επιβάλλεται εγ¬κράτεια μεταξύ των. Δεν πρέπει να συνέρχωνται στις ά¬γιες νηστείες, τα Σάββατα, τις Κυριακές και εορτές, κα¬θώς και την προηγούμενη της Θείας Κοινωνίας ημέρα, ως και μία μετά την Θ. Κοινωνία ημέρα. Αυτή η απόφαση εγκρατείας των συζύγων πρέπει να γίνεται με κοινή συγκατάθεση και επί πλέον πρέπει να απέχουν για ένα διάστημα από τις συζυγικές των σχέσεις για να επιδίδωνται στην νηστεία και προσευχή, όπως μας διδάσκει ο Απόστολος Παύλος στην Α' Κορ. 7,5. «Μη αποστερείτε αλλήλους, ει μη τι αν εκ συμφώνου προς καιρόν, ίνα σχολάζητε τη νη¬στεία και τη προσευχή και πάλιν επί το αυτό συνέρχεσθε, ίνα μη πειράζη υμάς ο σατανάς διά την ακρασίαν υμών».
Ενώ οι κληρικοί (έγγαμοι) πρέπει να γνωρίζουν τα έ¬ξης: Να φυλάγωνται από οποιαδήποτε σχέση με τις συζύ¬γους των, όταν πρόκειται την επομένη να τελέσουν την Θεία Λειτουργία. Ο Βάλσαμων στην 49η απόκριση του προς τον Μάρκο Αλεξανδρείας γράφει: «Όσοι δεν εγκρατεύονται από τις νόμιμες συζύγους των το Σάββατο και την Κυριακή πρέπει με κατάλληλα επιτίμια να διορθώνονται». Κατόπιν προσθέτει ότι αυτοί πρέπει ομοίως να φυλάγωνται όλη την Μεγάλη Τεσσαρακοστή, και όλες τις Τετάρτες και Παρασκευές. Σε περίπτωση καταπατήσεως αυτών, πρέπει να γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να πά¬ρουν ούτε αντίδωρο, ούτε μικρό ή Μεγάλο Αγιασμό, ούτε τις άγιες Εικόνες να ασπασθούν. Οι πιο ευλαβείς και ευτυχείς είναι εκείνοι που όχι μία μόνο ημέρα αλλά τρεις προ της Θείας Κοινωνίας εγκρατεύονται από τις συζυγι¬κές των σχέσεις και ετοιμάζονται με νηστεία και επίμονη προσευχή. Και ο Μωϋσής, εάν δεν επέβαλε με εντολή του Θεού να καθαρισθή ο λαός του Ισραήλ με νηστεία, προ¬σευχή και εγκράτεια στις σαρκικές σχέσεις των τρεις η¬μέρες προ της επιφοιτήσεως του Θεού στο όρος Σινά, δεν θα ήταν άξιοι να πλησιάσουν το όρος, στο οποίο θα παρουσιαζόταν ο Θεός. Πόση λοιπόν προετοιμασία πρέ¬πει να κάνουν οι χριστιανοί, οι οποίοι δεν θα πλησιάσουν το όρος Σινά, αλλά τον ίδιο τον Θεό! Εάν τότε ελέχθη ότι όποιος πλησιάσει και αγγίσει στο όρος, όπου θα κα¬τέβαινε ο Θεός, θα απέθνησκε με σκληρό θάνατο και θα¬νατηφόρες παιδεύσεις (Εξοδ. κεφ. 19), άραγε τι πρέ¬πει να πούμε για τους χριστιανούς εκείνους που όχι μό¬νο πλησιάζουν ή εγγίζουν το Σινά, αλλά κοινωνούν το ίδιο Σώμα και Αίμα του Υιού του Θεού! Εάν είναι απροετοί-μαστοι γι’ αυτό το μεγάλο Μυστήριο, πώς θα λυτρωθούν από τις τιμωρίες του Θεού λόγω της αδιαφορίας και ανευλάβειας των, όταν προσέρχονται στο θείο πυρ (την Θεία Κοινωνία)!
Αυτά τα ολίγα επαρκούν για την εξωτερική ή σωμα¬τική νηστεία.
Στην συνέχεια θα πούμε ολίγα για την υψηλότερη και πνευματική νηστεία, η οποία όσο είναι ωφελιμότερη, άλλο τόσο είναι λεπτή και δυσκολοκατόρθωτη. Κατ’ αρχήν στην πνευματική νηστεία είναι μεγάλη ανάγκη ο άν¬θρωπος να φυλάττη τον νου του από τους αισχρούς λογι¬σμούς και από τον διασκορπισμό του στα εφήμερα και μάταια του βίου πράγματα. Διότι, όπως το σώμα έχει τον κόσμο των σωματικών παθών, έτσι και ο νους έχει τον κόσμο των λογισμών και κακών πνευμάτων. Και όπως το σώμα μπορεί να πορνεύσει ή να κάνει οποιοδήποτε αμάρ-τημα με το έργο, έτσι και ο νους μας πορνεύει ή κάνει άλ¬λες αμαρτίες με τους λογισμούς του. Οπότε, αυτός που πρόκειται να πλησιάσει τα Άχραντα Μυστήρια, πρέπει να έχει μεγάλη φροντίδα στην φυλακή των πέντε αισθή¬σεων: στην όραση, ακοή, όσφρηση, γεύση και αφή. Διότι αυτές, κατά την μαρτυρία του αγίου προφήτου Ιερεμίου (9,20) είναι οι θύρες από τις οποίες εισέρχεται στην ψυχή μας ο θάνατος της αμαρτίας. Κατόπιν χρειάζεται προσο¬χή στην γλώσσα μας δεν πρέπει να λέγει ψέματα, αστεία και άλλα κενόδοξα και σαπρά λόγια, διότι μας λέ-γει η Αγία Γραφή ότι πολλοί έπεσαν από το όργανο της γλώσσης (Σειράχ 20,18). Να νηστεύει όχι μόνο η γλώσσα από τις περιττολογίες, αλλά και το χέρι να μη εγγίζη το ξένο πράγμα, να μη τολμά να υπογράφει άδικα έγγραφα και γενικά να μη κάνη τίποτε απ' αυτά πού οδηγούν στην αμαρτία. Να νηστεύουν και τα πόδια μας για να μη πη¬γαίνουν εκεί, όπου δεν ευαρεστείται ο Θεός .Εκτός από την διπλή νηστεία πού μέχρι εδώ αναφέραμε, χρειάζεται επί πλέον ταπείνωσης της καρδίας και συνείδησης καθαρή και ειρηνική απέναντι όλων των ανθρώπων.
Επίσης να μη πιστεύει κάποιος ότι η ευτυχία του ε¬ξαρτάται από την συχνή Θεία Κοινωνία, αλλά από την, κατά το δυνατόν, καλή προετοιμασία με μεγάλη ταπείνωση, συντριβή καρδίας και ανυπόκριτη ευλάβεια. Επ’ αυτών ο ιερός Χρυσόστομος λέγει τα εξής: «Πολλοί λαμβάνουν αυτό το Μυστήριο μία φορά τον χρόνο, ενώ άλλοι περισσότερες φορές... Προς όλους μας απευθύνε¬ται η πρόσκληση για το Μυστήριο αυτό, όχι μόνο προς τους πολίτας, αλλά και προς τους ερημίτας, μερικοί των οποίων κοινωνούν μία φορά τον χρόνο ή κάθε δεύτερο χρόνο... Λοιπόν, ποιοι απ’ αυτούς βαδίζουν την σωστή οδό; Αυτοί που κοινωνούν μία φορά τον χρόνο, αυτοί που κοινωνούν πολλές φορές ή αυτοί που κοινωνούν λίγες φο¬ρές τον χρόνο»; Προκειμένου να δείξει ποια είναι η αλη¬θινή προετοιμασία για την Θεία Μετάληψη, λέγει τα εξής: «Αυτοί που έχουν καθαρούς λογισμούς και σκέψεις, κα-θαρή καρδιά και αμόλυντη ζωή, πρέπει πάντοτε να προ¬σέρχονται. Ενώ όσοι δεν έχουν αυτές τις προϋποθέσεις δεν πρέπει ούτε μία φορά τον χρόνο να προσέρχονται». Αλλά, μετά απ’ αυτά, μπορεί να ερωτήση κάποιος: «Πώς μπορώ εγώ να γίνω άξιος για μία τόσο ανεκτίμητη Κοινωνία, η οποία απαιτεί από έμενα μεγάλη προετοιμα¬σία»; Σ’ αυτήν την ερώτηση δεν θα απαντήσω εγώ, άλλα ο άγιος Αναστάσιος ο Σιναίτης: «Μόνον εάν θέλεις, άν¬θρωπε, μπορείς να γίνεις άξιος». Και θέλοντας να δείξει ποιες είναι οι δυσκολίες γι’ αυτή την προετοιμασία, λέγει: «Γνώριζε πως είσαι αμαρτωλός, εγκατάλειψε την αμαρ¬τία, διώξε την οργή και την πονηρία, δείξε έργα της μετα¬νοίας, απόκτησε την καθαρότητα, την πραότητα και ταπείνωση, δώσε ελεημοσύνη στους πτωχούς και στους ξέ¬νους από τους καρπούς της δικαιοσύνης και προσευχή¬σου στον Θεό με συντριμμένη ψυχή και έτσι θα είσαι πλέον άξιος για το Μυστήριο».
Πόση αγάπη και στοργή εκφράζεται σ’ αυτό το Μυ¬στήριο εκ μέρους του Θεού! Λόγω της μεγίστης αγάπης Του που έχει προς τον άνθρωπο, ευδόκησε να επιτρέπει σ’ εμάς να Τον τρώγωμεν και να Τον πίνωμεν. Πράγματι ο καλός μας και μεγάλος Ποιμήν δεν έχει άλλον όμοιον Του στους οικτιρμούς και το έλεος σ’ αυτό το ανθρώπινο γένος. Διότι κανείς ποιμήν, όσο καλός και να είναι και όσο πολύ ν’ αγαπά τα πρόβατα του, ποτέ δεν ακούστηκε ότι τα έθρεψε αυτά με την σάρκα του σώματος του και τα πότισε με το αίμα του. Πολλές είναι οι περιπτώσεις που γονείς δίνουν τα παιδιά των, μετά την γέννηση των, σε άλ¬λους να τα θρέψουν και μεγαλώσουν. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με τον Χριστό, ο οποίος μας τρέφει σ’ όλη μας την ζωή με το σώμα Του.
Στην συνέχεια θα μιλήσουμε για την έξης τακτική του διαβόλου. Μερικούς τους εξαπατά με κάποια υποκρι¬τική ευλάβεια και ταπείνωση , ότι δεν είναι άξιοι να λαμ¬βάνουν τα Πανάχραντα Μυστήρια. Και με αυτή την φαι¬νομενική ευλάβεια τους ρίχνει ο πονηρός στην ακηδία, στην αδιαφορία και αναισθησία και έτσι χάνουν την μεγί¬στη ωφέλεια, την οποία θα κέρδιζαν, εάν κοινωνούσαν με ειλικρινή ευλάβεια τα Θεία Μυστήρια... Άλλους τους κάνει να αναβάλουν τον χρόνο της Κοινωνίας από το ένα διάστημα στο άλλο και από την μία νηστεία στην άλλη και έτσι τους απομακρύνει περισσότερο από την Μετάληψη των Θείων Μυστηρίων. Το αποτέλεσμα είναι να μη προοδεύουν σχεδόν καθόλου στην οδό της εργασίας των θείων εντολών. Και πώς αυτοί θα μπορέσουν να ενωθούν με τον Πλάστη των, που τους λέγει: «Μείνατε εν εμοί καγώ εν υμίν... ότι άνευ εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν»; (Ίωάν. 13,5-6). Άλλους πάλι ούτε στα γεράματα των, ούτε στις βαρειές και θανατηφόρες ασθένειες δεν τους αφήνει να ενωθούν με τον Χριστό. Γι’ αυτό μία καλή φροντίδα που πρέπει να έχουμε εμείς οι χριστιανοί για τους οι¬κείους και συγγενείς μας είναι, όταν κάποιος αρρωστήσει, να καλούμε αμέσως τον Πνευματικό και να συμβου¬λεύουμε τον ασθενή να εξομολογηθεί όλες τις αμαρτίες του. Και αφού γίνει αυτό και τον θεωρήσει ο ιερεύς ως κατάλληλον για την Θεία Κοινωνία, κατόπιν να τον κοινωνήσει. Εάν όμως η κατάσταση του είναι πολύ σοβαρά και πρόκειται να πεθάνει, ο ιερεύς πρέπει να τον κοινωνήσει απαραιτήτως, διότι τότε ο ιερεύς έχει την άδεια να λύνει και να συγχωρεί αμαρτήματα, να κοινωνεί τον ετοιμο¬θάνατο ακόμη και όταν έχει θανάσιμα αμαρτήματα που κανονικά απαγορεύουν την Θεία Κοινωνία. Στην περίπτωση αυτή μπορεί να γίνει δεκτός από τον Κύριο, όπως ο ληστής επί του σταυρού. Εάν όμως με την ευλογία του Θεού, μετά την Μετάληψη των Θείων Δώρων, γίνει υγιής, τότε να παραμείνει στον κανόνα της μετανοίας που του είχε επιβληθεί μέχρις ότου τον τελειώσει.
Άκουσα ακόμη από το στόμα μερικών χριστιανών και άλλες συμβουλές που ο πονηρός τους ψιθυρίζει στα αυτιά των: «Μη καλείς τον παπά, εάν κάποιος είναι ασθε¬νής, διότι εάν έλθει εκείνος τότε θα αποθάνη ο ασθενής. Άφησε, εάν υπάρξει μεγάλη ανάγκη θα τον καλέσουμε». Αλλά αλλοίμονο! Τι μεγάλη απάτη του διαβόλου είναι αυτή η συμβουλή με την οποία μερικοί αγωνίζονται να μη φέρουν τον ασθενή αδελφό τους, όντας στο κρεβάτι του θανάτου, να πλησιάσει τα Άχραντα Μυστήρια! Πολλοί ακούγοντας αυτές τις προτροπές του πονηρού οδηγηθήκαν στα αιώνια βάσανα, διότι τους άρπαξε ο θάνατος τό¬τε, όταν τον έστειλε ο Θεός και όχι όταν ήθελαν αυτοί να έλθει. Πολλούς απομακρυσμένους από την αλήθεια τους συμβουλεύει ο σατανάς ότι η ευτυχία και αγιότης εξαρτά¬ται από την όσο το δυνατόν συχνή Θεία Κοινωνία, χωρίς την πρέπουσα προετοιμασία, όπως αναφέρθηκε παραπά¬νω. Αυτοί όντως πλανεμένοι από τον διάβολο κατά τρό¬πο αξιολύπητο, ξέχασαν τα λόγια του Αποστόλου Παύ¬λου, που λέγει: «Δοκιμαζέτω δε άνθρωπος εαυτόν, και ούτως εκ του ποτηρίου πινέτω, ο γάρ εσθίων και πίνων αναξίως κρίμα εαυτώ εσθίει και πίνει, μη διακρίνων το σώμα του Κυρίου» (Α' 11, 28-29). Εάν μερικοί ξέχασαν και περιφρόνησαν αυτά τα λόγια, ας προσέξουν και ας φοβη¬θούν από τα εξής λόγια του ιδίου Αποστόλου «Αθετήσας τις νόμον Μωϋσέως χωρίς οικτιρμών επί δυσίν ή τρυσί μάρτυσι αποθνήσκει, πόσω δοκείτε χείρονος αξιωθήσεται τιμωρίας ο τον Υιόν του Θεού καταπατήσας και το αίμα της διαθήκης κοινόν ηγησάμενος, εν ω ηγιάσθη και το Πνεύμα της χάριτος ενυβρίσας» (Έβρ. 10, 28-29).
Με ποιόν τρόπο πέφτει κανείς σ’ αυτή την τιμωρία, της καταπατήσεως του Υιού του Θεού, μας διδάσκει ο ιερός Χρυσόστομος, ο οποίος λέγει: «Όταν συ κοινωνείς Αυτόν στο Άγιο Μυστήριο και κάνεις αμαρτία, λέγε μου: Δεν τον κατεπάτησες; Δεν τον χλεύασες; Καθώς εμείς δεν έχουμε καμμία συναίσθηση και συντριβή γι’ αυτά που καταπατούμε, έτσι και αυτοί που σφάλουν, δεν έχουν καμμία συναίσθηση και φόβο για τον Χριστό».
Κανείς λοιπόν, να μη πλησιάζει τα Άγια Μυστήρια χωρίς την πρέπουσα ευλάβεια και προετοιμασία, ούτε πάλι, λόγω οκνηρίας και απελπισίας, να απομακρύνεται περισσότερο απ’ αυτά. Οι Άγιοι Πατέρες σε κάθε έργο λέγουν ότι τα άκρα είναι του διαβόλου, ενώ η μέση και βασιλική οδός που βάδισαν και οι Άγιοι, είναι του Χριστού.
Αλλά μπορεί κάποιος να μας ερωτήσει, ποια είναι η μέση και βασιλική οδός; Θα απαντήσουμε σ’ αυτούς: Η Μετάληψη των Θείων Μυστηρίων είναι στενά συνδεδεμένη με την εξομολόγηση. Αυτή πρέπει να γίνεται, τουλάχι¬στον για τους λαϊκούς τέσσαρες φορές τον χρόνο, κατά την περίοδο των μεγάλων νηστειών. Η συχνή ή αραιή συμμετοχή περαιτέρω στα Θεία Μυστήρια επαφίεται πε¬ρισσότερο στην κρίσι του Πνευματικού, ο οποίος μπορεί με διάκριση να χρησιμοποιεί την ακρίβεια και οικονομία των ιερών Κανόνων και γνωρίζει την πρόοδο κάθε μιας ψυχής στην μετάνοια.
Ένα πράγμα όμως ας έχουν υπ’ όψιν των, όσοι επιθυμούν να κοινωνούν συχνότερα: Αυτό το οποίον επιθυμούν είναι «Τα Άγια τοις αγίοις» και ας ακούσουν τι λέ¬γει όσον αφορά αυτό ο Θείος Χρυσόστομος: «Βλέπε, ότι, όταν ο ιερεύς ή ο διάκονος λέγει: «Τα Άγια τοις αγίοις» αυτό εννοεί: εάν κάποιος δεν είναι άγιος να μη προσέρχε¬ται. Όχι μόνο καθαρός από την αμαρτία, αλλά άγιος...».
Το Σώμα και το Αίμα του Χριστού γίνονται αιτία με¬γάλων βασάνων γι’ αυτούς που δεν προσέρχονται επα¬ξίως. Ενώ οι ι. Κανόνες για το ίδιο μυστήριο λέγουν: Τα Άγια προσφέρονται στους αγίους, ενώ η αγιότης κατορ¬θώνεται με νηστεία και προσευχή. Αμήν.
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ
Ιερομ. ΚΛΕΟΠΑ ΗΛΙΕ
Εκδ. ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ
Κύριε είσαι παντογνώστης. Γνωρίζεις πολύ καλά ότι Σε αγαπώ. Αξίωσέ με να Σε υπηρετώ με αφοσίωση και με αγάπη μέχρι την τελευταία μου αναπνοή.